|
2000
|
|
|
Inork ez zuen erantzun. Abuztuko asteazken horretan
|
emakumeengandik
aparte nahi ninduen patuak. Litekeena zen Klara bere bestondoa ohetik kanpora narrasteko tipoan ez egotea oraino.
|
|
2002
|
|
|
Jainkoaren aurrean kexu gara hor baldin badago mundua gaizki egina dagoela esanez eta horrek aldendu egiten gaitu gizon
|
emakumeengandik
.
|
|
2003
|
|
|
Hondurasko, El Salvadorreko, Nikaraguako eta Guatemalako industria berri eta indartsu horiek ehunka mila operadorez hornitzen dira, eta, bitxia bada ere, gizonezkoen eskulan eskasa dute. “Lan intentsiboa
|
emakumeengandik
hobeto zerbitzatzen delako”, azaldu du Idoia Zabalak, Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) Gizarte Zientzien Fakultateko Ekonomia Aplikatuko irakasleak. “Gutxiago ordaintzen zaie, baina trebetasun, kontzentrazio eta jasamen handiagoa ematen dute, haien kualifikazioak ez baitira formalak”.
|
|
2005
|
|
|
Feminismoa diziplina teorikoa da, eta feministok badugu lan bat historian, literaturan, artean... kultur arlo guztietan. Nik literatura jorratzen dut, literaturaren bidetik primeran erakutsi ahal dugulako gizartean zer nolako tratamendua egon den emakumeenganako, zer nolako jarrerak
|
emakumeengandik
... Konturatu egin gara ikerketa egiteko momentuan literatura guztiz baliagarria dela era guztietako datuak lortzeko:
|
|
2008
|
|
|
–Eta zertaz hitz egin behar du, gaurkoan,
|
emakumeengandik
ihes egindako gizon koadrilak?
|
|
2009
|
|
|
–Zapata takoi altu/ txarolezko finak,/ galtzeta zetazkoak/ dauden garesti, nak;/ hamaika gona dauzka/ bolante urdinak,/ ederki plantxatuta/ izeba Joakinak?; eta orduan, kantak liluratuta edo, Domingo gelditu egin zen, ahotsa isildu zen arte; segidan, kantak eragin ziòn sentimendua adierazteko edo, begiak itxi eta hasperen egin zuen, nekea, zalantza eta mina zerizkiòn keinu agerikoan, berriro aurrera egiteko, bost metro, hamar, hamabost? etxeko ataria ikusgai zuèn punturaino, non berriro gelditu eta harridura keinu nabarmena egin baitzuen, burua ezker eskuin mugituz, ikusitako hartan zerbait ulertu ez balu bezala; hiruzpalau segundoko geldialdiaren ondotik, berriz, aurrera ekin zion, ordura arte bezala isilik, isilik eta erne, zuhaitzen babesa bilatuz, norbaitek ezustean ikusiko zuen beldur zelako itxura emanez, harik eta gizon
|
emakumeengandik
bospasei urratsera jartzea erdietsi, hirurak ere lorategiko tokirik ezkutuenean zeuden, bi metroko zuhaixka hesi baten abaroan, eta bi oihu isil egin zituen arte:
|
|
|
Lehenengoak emakumeen desirak aske adierazteko bultzatzean aldarrikapen kutsua zuen bitartean, bigarrenak bestelako kateak ezarri nahidizkie emakumezkoei. Sexu arazoen existentzia eta garrantzia hedatzearen azpian, helburu komertzial argiak antzeman daitezke enpresa farmazeutikoen mezuetan.Hauek nagusiki tentetzearen nahasteaz eta gizonen sexualitateaz arduratu dira, kezka handien eta, hortaz, diru gehien sortzen duena delako?, baina
|
emakumeengandik
gastu potentziala ere etor zitekeela ikusirik, arreta zuzendu dute haiensexualitatera. Hauek emakumeen sexu arazoetarako «soluzioak» proposatzenhasten ari direla ohartarazi zuten emakumezko sexu terapeuta batzuek (Loe, 2001; Tiefer, 1996, 1999, 2000) eta eztabaida alor medikora ere hedatzen hasi da (Moynihan, 2003).
|
|
|
Emakumeak gizonezkoak baino hurbilago jarri ohi dira besteengandik, baina norbera besteengandik zer distantziatan jartzen den aztertu ordez, besteaknorberarengandik zer distantziatara jartzen diren aztertzen badugu, hauxe ikustendugu: joera nabarmenena
|
emakumeengandik
gizonezkoengandik baino hurbilagojartzearena da (Kalbfleisch eta Cody, 1995).
|
|
|
Solasaldirako hurbilago jartzen dira emakumeak, bai
|
emakumeengandik
, baigizonengandik, eta nahiago dute besteen alboan jarri, aurrez aurre baino. Bestepertsonak emakumeengandik hurbilago jartzen dira gizonengandik baino, emakumeek espazio pertsonal iragazkorragoak dituztelako eta gizonek baino espaziogutxiago behar dutelako.
|
|
|
Solasaldirako hurbilago jartzen dira emakumeak, bai emakumeengandik, baigizonengandik, eta nahiago dute besteen alboan jarri, aurrez aurre baino. Bestepertsonak
|
emakumeengandik
hurbilago jartzen dira gizonengandik baino, emakumeek espazio pertsonal iragazkorragoak dituztelako eta gizonek baino espaziogutxiago behar dutelako. Gizonek espazioa kontrolatzera jotzen dute; emakumeak, berriz, espaziora egokitzen saiatzen dira.
|
|
|
Futbolaren kasuan, mutilak etorkizunean jokalari trebeak izateak ekar ditzakeen ondorioak ez dira konparagarriakneskengandik espero daitezkeenekin. Baina nolako kiroltasun desberdintasunaktopa litezke beste kirol batean, eskubaloian esaterako, non gizonen profesionalizazioa ekonomikoki eta sozialki ez dagoen
|
emakumeengandik
hain urruti (hemenere desberdintasuna egon badagoela ukaezina den arren)?
|
|
|
Emakumeek denborak aurrera egin ahala, hots, kategoria batetik bestera kirola uzteko arrazoiak azaltzeko, Mosquera eta Puig ek (2002) azpimarratu izan dute, emakumeentzat kirola ez dela lehentasuna izaten, haien bizi baldintzen arabera, bigarren maila batera baztertzen baitute kirola. Beraz, bi sexuen arteko aldea hainhandia dela ikusita, pentsa dezakegu ezen kirola utzi izanaren erabakia ez dela soilik maila pertsonalera mugatzen, gure gizartearen joera estrukturalak eta
|
emakumeengandik
espero den jokaerak ere zer esanik izan baitezakete.
|
|
|
barrua egurasteko leihoak zabalik zituèn gela batetik, ziur asko– zabaltzen hasi zenean: .... etxeko ataria ikusgai zuèn punturaino, non berriro gelditu eta harridura keinu nabarmena egin baitzuen, burua ezker eskuin mugituz, ikusitako hartan zerbait ulertu ez balu bezala; hiruzpalau segundoko geldialdiaren ondotik, berriz, aurrera ekin zion, ordura arte bezala isilik, isilik eta erne, zuhaitzen babesa bilatuz, norbaitek ezustean ikusiko zuen beldur zelako itxura emanez, harik eta gizon
|
emakumeengandik
bospasei urratsera jartzea erdietsi –hirurak ere lorategiko tokirik ezkutuenean zeuden, bi metroko zuhaixka hesi baten abaroan– eta bi oihu isil egin zituen arte:
|
|
2010
|
|
|
Omar bi
|
emakumeengandik
distantzia berera gelditu zen. Ez zekien nondik hasi.
|
|
2014
|
|
|
–Zentzuz jokatu beharra zagok. Dirurik ez badaukak, lan egin eta
|
emakumeengandik
aparte geratu behar duk.
|
|
|
Gizonak ere etengabe erakutsi behar du zein gizona den, bere gizontasuna. Emakumeek beste
|
emakumeengandik
eta gizonengandik presioa jasotzen duten bezalaxe, gizonek ere emakumeengandik zein gainontzeko gizonengandik jasotzen dute. Azkenik, logika maskulinoak mendekoak bihurtzen ditu neskak eta mutilak modu berean, bien arteko harremanetan emakumezkoak duen arren galtzeko gehien.
|
|
|
Gizonak ere etengabe erakutsi behar du zein gizona den, bere gizontasuna. Emakumeek beste emakumeengandik eta gizonengandik presioa jasotzen duten bezalaxe, gizonek ere
|
emakumeengandik
zein gainontzeko gizonengandik jasotzen dute. Azkenik, logika maskulinoak mendekoak bihurtzen ditu neskak eta mutilak modu berean, bien arteko harremanetan emakumezkoak duen arren galtzeko gehien.
|
|
2015
|
|
|
Beste bizitza batean gizona izan nahi dut eta, ahal bada, eskrupulurik gabea. Semeak dira
|
emakumeengandik
maitasun eternoa jasotzen duten pertsona bakarrak. Mikelek bost urte zituen zure ezkontza eraztuna eman zenionean?
|
|
2016
|
|
|
langilea zen eta ez zien oztoporik jartzen ikerketei. Eta Opus Deiko numerarioa zenez, distantzia egokian mantentzen zen
|
emakumeengandik
. Asiainentzat hura aski eta sobera zen.
|
|
2017
|
|
|
–Zer espero dezakek
|
emakumeengandik
––esan zuen?.
|
|
|
Ama maitatzen ikasten dugu txikitan, arrebak ere bai batzuek, baina berehala erauzi bezala egiten gaituzte ama horren magaletik, gizon arte hutsera amilduta. Han hazi, ikasi, han gizontzen gara,
|
emakumeengandik
urrun, haiekiko beldur eta mesfidati, ezezagunak, erakartzen gaituenak baina agian gaizto sumatzen dugunak sortu ohi digun ikara beltz eta lilura lausoaren artean kili kolo, aldi berean Andramari sortzez garbia, Jainkoaren ama birjina mirespen sutsuz jauresten dugun bitartean. Eta gero zer?
|
|
|
35 urtetik gorako
|
emakumeengandik
jaiotako haurrek ama gazteenen seme alabek baino trebetasun kognitibo gehiago garatzen dituzte, azken azterketa baten arabera
|
|
|
Heraldikan ohikoa da hegoak zabalik gorantz igoz atzetik ikusitako erlea. Etxea abaraska ote den, etxea habia ote den, eta hara nola, etxea erlauntza baldin bada,
|
emakumeengandik
sortzen den oinordetzaren beste zentzu bat, oinordetzaren sorreran anderea antzematen duena.
|
|
2018
|
|
|
Ordutik asko idatzi da eta egoerak ez du zerikusirik, baina lanean jarraitu behar dugu. Egun, euskal emakumeen historia batzeko lanean ari gara, apenas dagoen eta
|
emakumeengandik
jasotako jakintzarik. Bestalde, Gernikako bonbardaketaren 80 urteurrena dela eta memoria lantzen ari gara, inportantea baita oraindik bizi den jendearekin egotea, hitz egitea, entzutea...
|
|
|
Foucaultek hitzaurrean dioenean gorputz batzuk nolabait elkarren «antzekoak» direla, ez du aintzat hartzen Herculineren gorputzaren espezifikotasun hermafrodita, ez eta Herculinek nola ikusten duen bere burua oso desberdin berak desiratzen dituen
|
emakumeengandik
. Areago, nolabaiteko truke sexualaren ostean, Herculinek jabetzaren eta garaipenaren hizkerara jotzen du, Sara bere jabegai eternala dela aldarrikatuz:
|
|
2019
|
|
|
Zerbaitetan aurrera egin ez badugu, gure lan ereduaren errekonozimenduan da. Ez da gure ereduaren ikerkuntza bultzatzen, dena zuzentzen da beste eredu batzuetara, teknologia eta ikerkuntza nekazaritzan
|
emakumeengandik
urruti daude.
|
|
|
Montherlantek eta Lawrencek emakumeen abnegazioa exijitzen dute, betebehartzat baitaukate; Claudelek, Bretonek, Stendhalek, berriz, ez direnez hain harroputzak, miretsi egiten dute abnegazioa, eskuzabaltasunez aukeratzen den zerbait bezala; desiratzen dute baina merezi dutela uste izan gabe, eta, hala ere, haien obra guztiek erakusten dute, salbu Lamiel harrigarriak? altruismoa espero dutela
|
emakumeengandik
: Comtek miretsi eta inposatzen zien altruismo bera, zeina aldi berean mendekotasun agerikoa eta nagusitasun zalantzazkoa iruditzen baitzitzaion Comteri berari.
|
|
|
Montherlanten jarreraren ifrentzu peto petoa da Bretonena: Montherlantek gerra maite du, hartan
|
emakumeengandik
libratzen delako, eta Bretonek, berriz, emakumea gurtzen du, bakea ematen diolako; batek espiritua eta subjektibotasuna nahasten ditu, eta unibertso eginari uko egiten; besteak pentsatzen du espiritua objektiboki presente dagoela munduaren bihotzean; Montherlantentzat, emakumea arrisku bat da, bakardadea hausten diolako; Bretonentzat, berriz, errebelazio bat, subjektibotasunetik ateratzen duelako... Stendhali dagokionez, ikusia dugu emakumeak ia ez duela balio mitikorik harentzat:
|
|
|
Jaun boteretsu horren ondoan badago andere boteretsu bat, eta min bera ematen dit lepoa zapaltzen didan oina jaunarena nahiz anderearena izan. Lotsaz diot baina, egun
|
emakumeengandik
datoz sorginen aurkako salaketa gehienak. Emakumeek botatzen dituzte gupida gabe surtara orain arte erditzen zein nahi ez zituzten haurrak kentzen laguntzen zieten emakumeak.
|
|
|
Isabel, Medel Olazarretaren lehen emaztearen ahizpa. Gutunotan aipatzen diren gainerako
|
emakumeengandik
jasotako ahotsa hitz gutxi batzuetara mugatzen da. Dena den, emakume euskaldun guztiak ezaugarri berbera partekatzen dute:
|
|
|
Litekeena da, haurra jaio ondorenean amak laguntza jasotzea, inguruko
|
emakumeengandik
, ama, amaginarreba, ahizpa edota bizilagunengandik, baina ez dute horrelakorik adierazi. Eta, akaso, jasotzen zuten laguntza hori, oraindik elizan sartu gabeak zirelako jasotzen zuten, baldintza horrek hainbat muga jartzen baitzizkien etxeko lanetan aritzeko:
|
|
|
Amurrioko Udalak biktimei arreta eskaintzeko alorrean aitortuta dugun erantzukizuna eta eskumena gure gain hartzen du, gure herri eta hirietan indarkeria matxista jasaten duten
|
emakumeengandik
hurbilen gauden erakundeak garelako. Politikarien eta teknikarien bultzada koordinatuarekin, tokiko erakundeen esku hartzea funtsezkoa da erreparatzeko prozesuan, komunitateko bizitza berrezartzen laguntzeko eta biktimei erreparazio publiko eta soziala emateko, indarkeria matxistaren biktimen eta bertatik bizirik atera diren pertsonen inguru hurbilenean.
|
|
2020
|
|
|
Irribarre zabala erabili zuen ni konforme geldi nendin. Argi zegoen ohituta zegoela nahi zuen guztia lortzen, batez ere
|
emakumeengandik
. Nik, ostera, ez nituen gustuko tankera horretako gizonak, haien ondoan ez nintzen batere eroso sentitzen, ziria noiz sartuko zain barneko alarma gorria automatikoki pizten zitzaidalako, eurek intentzio ezkuturik eduki gabe ere.
|
|
|
Tratatu horien aurrean, emakumeak* zer esan handia izan du. Adibidez, landa eremuetako
|
emakumeengandik
* hasita, beste hainbat eremutakoekin batera, Amerikan ezarri nahi izan zuten ALCA itunaren aurkako mugimenduan aurre hartu zutenak izan zineten; baita geratzea lortu ere.
|
|
2021
|
|
|
Hitzaldiak izaten genituen, eta, esaterako, autoestimua eta ahalduntzea lantzen genituen. Asko ikasi nuen, baina batik bat ni baino zaharragoak ziren
|
emakumeengandik
: entzuten eta elkarrekin bizitzen.
|
|
|
Benetan, ez nengoen prestatuta azpigizaki haiek euren haurrekin sentitzen zuten atxikimenduaren indarra ulertzeko. Tristeak izan ziren haientzat, halaber, eroandako
|
emakumeengandik
urrun igarotako lehen asteak, baina bazeuzkaten inguruan batzuk, lan egiteko gogorrenak eta ugaltzeko gaitasuna zimeltzear begitandu zitzaizkidanak. Izan ere, gauza batean ez ziren gure hain desberdinak:
|
|
|
Barruan, ordea, emakume guztien epeltasunak besarkatu ninduen. Uneren batean nire mugimenduek bere sexuaren oroimenaren etengailua sakatu zuten, eta sentitu nuen kanpoko oskolak baino ez zuela bereizten nire gizarteko
|
emakumeengandik
. Egina nuen txortan Katherineren adinetik gorako emakume batzuekin, eta haiek ezkutatzen zuten iruzurra agertu zitzaidan une hartan, aurrean neukan atsoarengan gorpuztuta.
|
|
2022
|
|
|
Zerbait egiteko obligazioa da lortzeko zailena. Lan baldintzen hobekuntza sindikalismotik etorri izan da historikoki; lehenbizi, industriako gizonezkoengandik iritsi zen, eta, orain, zerbitzu sektoreko
|
emakumeengandik
etorri behar da. Era berean, gizarte gisa ere aitortza handiagoa eman behar diegu zaintza lanei.
|
|
|
Eta paternalismo handia. Aldi berean, baita kristoren babesa ere beste
|
emakumeengandik
.
|
|
|
Haien talde erreferente ia guztiak gizonek osatzen zituzten. Inguruko
|
emakumeengandik
jaso zuten, ordea, aurrera jarraitzeko babesa. Hainbat izen aipatu ditu Oleagak:
|
|
|
Bi kasuetan, arreta gizonei eskainita, baliabideak
|
emakumeengandik
(babesgabe dauden emakumeengandik bereziki) desbideratuko direlako kezka da nagusi. Maskulinitatearen bibliografiari egindako kritika burutsu batean, White-k (2000) herrialde pobreetako" genero eta garapenaren" politikari lotuta deskribatzen ditu arrisku horiek.
|
|
|
Bi kasuetan, arreta gizonei eskainita, baliabideak emakumeengandik (babesgabe dauden
|
emakumeengandik
bereziki) desbideratuko direlako kezka da nagusi. Maskulinitatearen bibliografiari egindako kritika burutsu batean, White-k (2000) herrialde pobreetako" genero eta garapenaren" politikari lotuta deskribatzen ditu arrisku horiek.
|
|
|
1990eko hamarkadan, munduko ia eskualde guztietan, gizonek korporazioetako eta estatuetako boterearen elite mailak monopolizatzen dituzte kasik. Klase guztietako gizon heterosexualak daude
|
emakumeengandik
sexu zerbitzuak galdegiteko posizioan, erosketa, ohitura, indarra edo presioa tarteko. Gizonek daukate birtualki armen monopolioa oraindik ere, eta batez ere haien kontrolpean daude makineria astuna eta teknologia berriak.
|
|
|
31 Arraina pisatzen zuten
|
emakumeengandik
datorkie izen hori.
|
|
|
“Jo, bai, nik emakume asko ezagutzen ditut, bai, emakume asko. Nik adineko
|
emakumeengandik
asko ikasi dut, haiek jasan behar izan dutenaz, argi eta garbi. Amarekin ere ikusi dut, bi belaunaldi bizi zirelako, familia osoarentzat, koinatuentzat eta denentzat prestatu behar zutelako janaria.
|
|
|
Batzuetan sinestezina da inbidia hori. Eta halako komentarioak
|
emakumeengandik
ere etortzen zirela esan dezaket”.
|
|
2023
|
|
|
Arrazoi bat baino gehiago egongo dira gizonen eta emakumeen umorea ezberdinki ebaluatzeko orduan: lorpen eta arrazionalitate maila txikiagoa espero izatea
|
emakumeengandik
, emakumeek lanari gutxiago dedikatzen diotela pentsatzea, familian ardura gehiago dituztela jakitea (Rivera eta Tilcsik, 2016).
|
|
|
Autodefentsa feminista:
|
emakumeengandik
eta emakumeentzako egina».
|
|
|
zaharregia zen ezkongabea izateko. Bere
|
emakumeengandik
ezkontzea eta ama izatea besterik espero ez zuen gizarte batean, jokabide kaskarintzat jotzen zen Bellena.
|
|
|
Eliteko feminista haien" lanpetuegi nago deiei erantzuteko" jarrera hura errotik aldatu zen mundua Iranen iraultza bat egosten ari zela ohartu orduko. Bat batean, feminista guztiek –baita Steinemek ere– jokoan sartu nahi zuten, eta Millettek azaldu behar izan zuen zergatik ez zuen gauza onik ekarriko emakume zuri gehiago hurbiltzeak (Steinemek CIAn lan egin zuen garai batean, eta horrek arazoak ekarriko zituen), arreta irandar
|
emakumeengandik
desbideratuko baitzen. Horren ordez," bulegoetarako eta argitalpenetarako ogia [dirua]" eskatu zuen, baita artikuluak argitaratzeko laguntza ere, edozer gauza," haiekin zaudetela jakin dezaten".
|
|
|
Sexua beti izan da giltzarri feminismo zuriak koloreko
|
emakumeengandik
urruti –eta haien gainetik– atxiki ditzan emakume zuriak. Emakume beltzak arriskutsutzat –are perbertitutzat– hartzen dira sexu aferetan:
|
|
|
" Jaun txit prestuak jakin duenez, probintzia honetan, gizonek eta emakumeek elkarrekin nahastuz egiten dituzte dantzak, eskuetatik eutsiz, nondik Jainkoari irain handiak egiten baitzaizkio. Hau saihestu nahirik, erregutzen du, nahi izanez gero,
|
emakumeengandik
aldenduz egin dezaten, eta gauez bat ere ez dadin sar dantza horietan, eskumiku handiagoaren pena".
|
|
|
Genero rolek eta estereotipoek lotura estua dute emakume eta gizonen parte hartzeko desberdintasunarekin, JFKa gizonek menderaturiko ingurunea baita eta genero rolak direla-eta,
|
emakumeengandik
ez da jarrera maskulinoak adieraztea espero (Palascakova eta Palascakova, 2020). Emakume askok JFKa gozamenez praktikatu arren, genero estereotipoekin loturiko zenbait oztopori aurre egin behar izaten diote, batez ere tradizio maskulinoa duten kiroletan (Alsarve eta Tj^nndal, 2020; Joncheray et al., 2016).
|
|
|
Suhaziak 2020an sortu zen, pandemia garaian. Neska gazte legez ditugun problematikak beste
|
emakumeengandik
desberdinak izan daitezke eta gure borroka azaleratu litzatekeela pentsatzen dugu. Egon diren erasoei aurre egiteko, neska gazteen talde bat egotea beharrezkoa zela ikusten genuen.
|