|
2008
|
|
|
1935ean Hego Amerikan zehar bidaiatzeari ekin zion, eta bertan 1948ra arte
|
egon
zen: Argentinan, Perun, Txilen nahiz Kolonbian egonaldiak eginez.
|
|
|
Eta gertakari hori ulertzea eta besteei azaltzea da Quousque tandem?! liburuaren helburu nagusietariko bat eta hor datza gure ustez bere muina, nahiz eta helburu hori bestelako ideiez estalita
|
egon
, gehienak euskal kulturaren aspektu batzuen interpretazio mitikotik datozenak. Ideia horiek izan dira gehienetan Quousque tandem?!
|
|
|
Zenbait auzitegik ez dute inolako arazorik aurkitu Uruguaiko herritar horiei laneta erresidentzia baimenak esleitzeko orduan lehentasunezko tratu bat aplikatzeko, betiere, eta barne ordenamenduko legedia errespetatuz, bereziki nazioaren enplegu egoera. Hori, errealitatean, eskubide horiek ezerezean uztea ere bazen, zeren suposatzen baitzuen Uruguaiko herritar bati baimenak emateko lan eskaintza bat
|
egon
behar zela, eta, gainera, lan eremu horretan espainiar naziokotasuneko herritarrik ez egotea enplegu eske. Beste zenbait auzitegik, berriz,, facilidades, en pie de igualdad con los nacionales del Estado hori beste aipamen batekin lotu behar zela ulertuko dute,??, bertatik eratorriz etorkin horiek Europar Batasuneko herritarrekin parekatu behar zirela jarduera hauei dagokienez.
|
|
|
Adibide hauek ikusita, beharrezkoa dugu gogoeta egitea Uruguaiko herritarrekiko dagoen diferentziaren norainokotasunaz. Izan ere, gure kasu honetan honelako aurreikuspena sartzeko aukera
|
egon
bazen ere, ez zen horrela gertatu, eta horren arrazoiak eta ondorioak interpretazioa egiteko orduan hartu behar dira kontuan.
|
|
|
Ikuspegi horretatik, eta kontuan hartuta tratatua aldeen borondatearen isla izan behar delako presuntzioa, berez bi estatuak emaitza berera iritsi lirateke. Esku artean dugun kasuan horrelakorik gertatzen ez dela ikusita, nazioarteko gatazka baten aurrean
|
egon
gaitezkeela pentsa daiteke; izan ere, nazioarteko jurisprudentziak aspalditik garbi utzi duen moduan, hura:
|
|
|
Gaur egun, gizartearen esparru anitzetan ugariak dira jende arruntaren edo interes taldeen parte hartzearen aldeko ideiak eta mota desberdinetako saiakerak. Duda barik esan genezake, beraz, parte hartzearen erretorika modan
|
egon
dela azken hamarkadan politikan edo ekonomian aritzen diren teknikari edo agintarien ahotan. Hitz beraren erabilera orokortzeak, ordea, ez du esan nahi fenomeno berberaz ari garenik une oro; izan ere, moda horren atzean, helburu, interes eta praktika desberdinak, eta batzuetan kontrajarriak, ezkutatzen baitira2 Hots, parte hartzea ez da gauza bera batzuentzat edo besteentzat, ez da helburu berekin erabiltzen, eta, ondorioz, antzeko diskurtsoen baitan oso egitate desberdinak aurki ditzakegu.
|
|
|
Azken horretan, herriaren parte hartzeak helburu gisa esan nahi du botere ekonomiko, politiko edo kulturala ez dagoela talde edo elite konkretu baten menpe (Kaufman, 1997). Bestalde, parte hartzea eraldaketarako tresna moduan, aurretiaz baztertuta
|
egon
direnen ahotsa eta antolaketarako gaitasunak garatzeko bidea da, gehiengoak beren beharrak eta nahiak identifikatu, adierazi eta ase ditzan, arazo sozialak konpontzeko zuzenki lagunduz.
|
|
|
Izan ere, boterea multidimentsionala eta dinamikoa baita, eta, beraz, testuinguruaren arabera aldakorra izan baitateke. Ikuspegi horretatik, aldi berean funtzionatzen
|
egon
ahal diren lau botere modu identifika ditzakegu:
|
|
|
Elkarren boterea eta barne boterea. Bi hauek lotuta
|
egon
daitezke norberaren kontzientzia hartzera zuzenduta dauden neurrian; lehenengoan, talde dinamika eta helburu bilaketa garrantzizkoa da, eta, bigarrenean, norberaren balioaren zentzua indartzea. Hauek ere ikusmolde kontsentsuzalearen baitan koka ditzakegu.
|
|
|
Aurreko eztabaida ildoetatik zuzenean eratortzen den argudioa da autogestioaren aldarrikapena. Noski, ez da isolamenduaren eta tokiko elementuen goraipamen hutsala, baina autogestio maila batek eta horretarako nahiak
|
egon
behar du nahitaez, nagusiki ondoren aipatzen ditugun elkarri loturiko hiru azalpenengatik.
|
|
|
Parte hartzea aplikatu behar deneko uneei eta denborei dagokienez, antzeko problematika aurkezten zaigu, parte hartzea gailentasunezkoa izan dadin berau prozesuaren barnean ahalik eta lasterren eman behar da, eta gainera nahikoa iraun behar du. Garapen lankidetzarako proiektu eta programez ari bagara, parte hartzea hasieratik eta ohiko fase guztietan eman litzateke, hau da, identifikazio edo diagnostikoan, formulazioan, burutzapenean eta ebaluazioan, eta horietako etapa bakoitzean testu honetan aurkezten diren irizpide guztiak aztertu behar dira eta erabakitzeko gaitasunak guztietan
|
egon
behar du.
|
|
|
Subjektuen barneraketari lotuta, ordezkaritzaren kontua doa, parte hartzea zuzena edo zeharkakoa izan daitekeen eztabaidatu litzateke kasuz kasu. Duda barik, parte hartze zuzeneko uneak
|
egon
behar dira, baina hori beti ez da posible eskala handitzen doan heinean, eta, beraz, ordezkapena zuzena izan dadin teknika konkretuak bilatu behar dira, eta ez hori bakarrik, hemen berriro ere kontu ematearen auzia funtsezkoa da.
|
|
|
4 Izendatzearen gaira heltzeko bide teoriko asko
|
egon
da. Fenomenoa bera aski poliedrikoa da.
|
|
|
Ikusten denez, irrati publizitate klasikoa desagertze bidean
|
egon
daiteke, alde batetik, jada ez baitzaie entzule guztiei barreiatzen eta, beste alde batetik, sare irratian erabiltzaileak berak bilatzen eta kudeatzen baitu web orrialdean eskegitzen den publizitatea bere nahi eta beharren arabera.
|
|
|
Keith (2001) eta beste askok hala ikusten dute igorleen eta entzuleen arteko elkarrizketan oinarritu baita tradizionalki irratia. Hala zioen joan den mendeko 30eko hamarkadaren bueltan Bertolt Brecht antzerkigile eta olerkari alemaniarrak, zeinaren ustez irratiaren xedea eta beronen arrakasta komunikazio sistema publikoa den heinean igorleen eta entzuleen arteko erdizkako lanean
|
egon
behar zen.
|
|
|
Aipatu legez, entzuleria da edozein irrati proposamenen azken helburua. Audientziarekiko adeitasun horretan korronte bi
|
egon
dira hedabidearen historian zehar: alde batetik, entzuleriaren hezkuntza eta kultura maila zabaltzeko igorleek antolatzen zutena, programazio aristokratikoa?, eta, beste alde batetik, hartzaileei entzutea gustatuko litzaiekeena, programazio demagogiko edo komertziala?.
|
|
|
Donibandar boz emaileek kondenatu dute M. Guilbeau bere lagunekin». Izan ere, datu guztiak laburbilduz edo, aipa genezake Donibane Lohizunen 745 boz emaile
|
egon
zirela inskribatuta eta, izatez, 607k bozkatu zutela; bada, Albert Goienetxek 314 boz lortu zituen, eta Martin Guilbeau mediku gorriak 282, besteak beste. Hau da, kazetariaren hitzetan, Martin Guilbeau, «le maire de St Jean de Luz, le tyran legendaire, par terre».
|
|
|
(11) Bainan tronpatu dire beren kalkuletan, Zeren gaizki zabiltzan beren urhatsetan; Bethi gezurra zuten gorriek ezpainetan Hortako
|
egon
dira k.k, ren erditan.
|
|
|
Kronikagileak, bestalde, ponentziekin liburu bat osotzeko asmoa dagoela aurreratu zigun: «Badugu uste, bai mintzatu direnen, bai eta mintzatu beharrak ichilik
|
egon
diren guzien solasak elgarretarat bildurik agertuko direla sarrichago liburu eder batean». Izatez, iragarritako liburu hori 1899 urtean argitaratu zen azkenean, eta oraintsu berrargitaratu da (Askoren artean, 1899).
|
|
|
Bestalde, Larresoroko kronikan jakin izan dugu. René Goyeneche, de SaintJean de Luz?
|
egon
zela batxilergoko azterketak gainditu zituzten Seminarioko ikasleen artean82; oraingo zerrenda horretan ez da agertu Etxepare medikuaren anaia.
|
|
|
Bestalde, zenbaki berean irakur daiteke elizan hiru ezkila berri bataiatu direla, hain zuzen Madeleine, Louise eta Vicenta izenekoak, donibandarren eskuzabaltasunaz lortuak. Besteak beste, Albert Goienetxe eta Urkixo anderea
|
egon
ziren aitabitxi amabitxien artean; Jauffret Baionako gotzainak bataiatu zituen.
|
|
|
Eskoletan ikhasten balute haurretik dauzkioten irakaspenak bilhaka litezke emazte zuhur eta ohoragarri beren etcheen aberastasuna egin lezaketelarik. Egun bazter guzietan pleini dire nihork ez duela bere tokietan
|
egon
nahi; bertzela liteke eta hori galdetzen dugu, eskola danik eta haur haurretik maitha arazi behar litekela gazteri beren segidako bizi moldea eta estatua; utzirik bazterrerat amets choroak eta urguilu ergelak.
|
|
|
2) Enpresarentzako esanguratsua den ezagutza mapa antolatu (zer dagoen eta zer
|
egon
litzatekeen).
|
|
|
apaizaren neskamea, Francisca Albizuri, izan zela herrian zenbait hilabetez gelditu zen emakume bakarra. Hilaren 11 arte medikuaren bi arreba, Pilar eta Epifania Ortíz de Zárate, bertan
|
egon
ziren lan bera egiten, «y algunas otras» (Enciso Viana, 1937: 73).
|
|
|
37 Erasoaldiaren egunetan izandako arazoez gain, kexa asko
|
egon
ziren batailoiek ez zutelako janari nahiko jasotzen, horrek, hotzarekin batera, moralarentzat dituen ondorioekin (Seidman, 2002: 131). Banatutako estalkiak zuriak edo grisak ziren, kamuflaje gutxikoak eta gudariek ez zuten tresna egokirik lubakiak egiteko edota zuhaitzak botatzeko (Pujana, 1991:
|
|
|
Ciutat en ustez, erreserba falta izan zen porrotaren arrazoietako bat, baina, haren esanetan, erreserba horiek
|
egon
bazeuden, Santanderreko mugan zeuden Asturiaseko tropak, euskal lurraldean sartzeko Agirrek eman ez zuen baimenaren zain (Ciutat, 1978: 46), Ipar Armadako hiru eskualdeen (Asturias, Santander, Euskadi) arteko koordinazio falta eta mesfidantza erakutsiz.
|
|
|
151). Michael Seidman en ustez, hala ere, 1937ko martxoa arte frontea lasai
|
egon
zen eta horren ondorioz, ofizialak ez ziren saiatu soldaduak diziplinatzen (2002: 137).
|
|
|
Irailaren 20an 2 batailoiak Eskoriatza inguruan hartu zituen posizioak, ziur aski Alonso Vega-ren agintepean; urriaren 5ean 4 batailoiko hiru konpainia Legutiora abiatu ziren. Azaroan, 3 batailoia
|
egon
zen sektore horretan (beharbada 4 batailoia txandakatu ondoren), eta 3 batailoi hori izan zen Legutioko borroketan parte hartu zuena, gudarien erasoak gelditzen, 12 konpainiak domina kolektiboa jaso zuen ekintza horretan erakutsitako kemenagatik. Sortu berria zen 6 batailoiak, azkenik, Legutioko pinudiaren okupazioan parte hartu zuen.
|
|
|
Legutioko erasoaren zio nagusia, ordea, Madrilen gainean zegoen presioa arintzeko asmoa izan zen, Errepublikako Gobernuaren aginduz, baita herritarren morala altxatzeko nahia ere. Haren prestaketa Ciutat kapitainaren eskuetan
|
egon
zen, Ipar Armadako Estatu Nagusiaren burua zen militar hau. Erasoa hasi baino egun batzuk lehenago, Llano de la Encomienda jenerala heldu zen Santanderrera.
|
|
|
11 Babestutako etxebizitzak ere ez ziren logika honetatik kanpo geratu. Horrela, 80ko hamarkadan, dentsitate baxuko etxebizitza babestuak sustatzeko ekimenik ere
|
egon
zen. –Decreto 163/ 1986, de 24 de junio, sobre promoción de viviendas de protección oficial de baja densidad (BOPV de 22 de julio de 1986)?
|
|
|
Horrela, brownfields edo lurzoru marroi asko
|
egon
da eta dago oraindik ere Bilbo Handian, industria birmoldaketaren ostean libratutako azaleretan. Baina, orain artean etxebizitzetarako erabilerak ez diren lehentasunak izan dira gehienbat halakoetan, eta bitartean, Bilbok handitzen segitu du bere periferian, eraikuntza berriaren eskutik.
|
|
|
Hain zuzen ere, etxebizitzen eraikuntza edota hirien hazkundea gerta dadin lurzorua behar da, baina behar horri era desberdinetan erantzun dakioke. Hala, hiri garapen eredu desberdinak existitu dira, eta garaian garaiko lehentasunen arabera, lurraren erabilerari buruzko ideia desberdinak
|
egon
dira.
|
|
|
8 Plangintza orokor eta berezien bitartez. Udaletan formulatzen da, nahiz eta onarpen definitiboa Foru Aldundien edo salbuespenez Eusko Jaurlaritzaren esku
|
egon
.
|
|
|
Hain zuzen ere, aski hedatua baita lurzoru berdegreenfieldsen() eta marroibrownfieldsen() arteko bereizketa, oraindik urbanizatu gabeko lurzoruen eta jada erabilera urbanoa edo hiritarra dutenen artekoa, alegia. Hala, hiri garapen eredu desberdinak
|
egon
dira, baita lurraren erabilerari buruzko ideia desberdinak ere.
|
|
|
Gaztearen jardunean hitz bukaerako kontsonantea galdu da eta azentu konpentsatzailea erantsita parekatu da, baina, izan? eta?
|
egon
–en arteko bereizketa testuinguruaren araberakoa baino ez litzateke izango. Helduenek aditz bi honen arteko bereizketari eusten diote oraindik.
|
|
|
2 Zenbait kasutan helduak eta gazteak tratamendu ezberdineko adizkia darabilte. Adibide honetan helduak bixer etzunde ego einke egun gustixen (hikako forma) dio; gazteak bixer etzunde alkosu
|
egon
(zukako forma). Helduaren kasuan, egin?
|
|
|
–Aditz nagusiaren eta aditz laguntzailearen batuketaz sorturiko laburtzapenak: ego seinke/
|
egon
seinke.
|
|
|
Gainera, iraganeko forma zen eskatzen zena. Bigarrena, aldiz,?
|
egon
–iraganeko formatik abiatutako emaitza da.
|
|
|
Bolibarko gazteak bedarra ebáten das esan du eta Etxebarrikoak bedarra ebaten dabis. Bolibartarrak?
|
egon
–aditza erabili du aditz laguntzaile; Etxebarrikoak, aldiz,, ibili?
|
|
|
aditza. Ez da zehatz betetzen bien arteko bereizkuntza, mugimendu gabeko ekintzek?
|
egon
–aditza eskatzen baitute, eta mugimendudun ekintzek, ibili?
|
|
|
3 Bolibarkoak erantzun bakarra eman duen bitartean(
|
egon
alkosu), Etxebarrikoak hirukoitza eman du: egon leikesu, aalko sa eta egon seinke.
|
|
|
3 Bolibarkoak erantzun bakarra eman duen bitartean (egon alkosu), Etxebarrikoak hirukoitza eman du:
|
egon
leikesu, aalko sa eta egon seinke. –Aditza+, ahal?
|
|
|
3 Bolibarkoak erantzun bakarra eman duen bitartean (egon alkosu), Etxebarrikoak hirukoitza eman du: egon leikesu, aalko sa eta
|
egon
seinke. –Aditza+, ahal?
|
|
|
Gazteak hirukoitza eman du:
|
egon
leikesu, etzunde egon aalko sa eta egon seinke. Aalko saahalko duzu formako adizkia, iragangaitza, jaso da, aukera bakarra ez bada ere().
|
|
|
Gazteak hirukoitza eman du: egon leikesu, etzunde
|
egon
aalko sa eta egon seinke. Aalko saahalko duzu formako adizkia, iragangaitza, jaso da, aukera bakarra ez bada ere().
|
|
|
Gazteak hirukoitza eman du: egon leikesu, etzunde egon aalko sa eta
|
egon
seinke. Aalko saahalko duzu formako adizkia, iragangaitza, jaso da, aukera bakarra ez bada ere().
|
|
|
Galzorian dagoen arkaismo baten aurrean gaude, eta egia esan hiztunaren borondatez baino, erantzun hori jasotzeko asmoz galdetuta eman du erantzun hau. Gaztearen erantzuna bedarra ebaten dabis izan da eta helduaren lehenengo erantzunarekin erkatuz gero ikusiko dugu, helduak?
|
egon
–aditza darabilela laguntzaile gisa eta gazteak, aldiz,, ibili?
|
|
|
aditza. Izatez,?
|
egon
–aditza mugimendurik eskatzen ez zuten ekintzak adierazteko erabiltzen da, eta, ibili?
|
|
|
Arlo depresiboa Latinoamerikako taldean behar minimoak ez edukitzearekin (lana eta egoera juridikoa), eta harreman soziala ez izatearekin (senideak urrun
|
egon
eta beren herrialdearekin kontakturik ez izatea) erlazionatzen da. Ongizatearekin zerikusirik duten aldagaiak ere agertzen dira depresioarekin, adibidez emigratzeko aukera ez eskertzearekin, beren egoera espero baino txarragoa dela pentsatzearekin eta beren osasuna negatibotzat sumatzearekin.
|
|
|
Familia egitura berdintsua da emakume etorkinen artean, egoera zibila edonolakoa dela ere(% 48,2, ezkondua edo bikotearekin bizi dena),% 59,2k bikotekidea duela azaltzen du, nahiz eta horietatik bakarrik% 77,3 elkarrekin dagoen gure gizartean. % 65,2 ama dira, hala ere, horietatik,% 35,5 ezin da bere seme alabekin
|
egon
.
|
|
2009
|
|
|
Aditz fraseologikoen artean sar genitzake Euskaltermen zutabean ordainik gabe utzi ditugun sei aditzak: ainbat izan,
|
egon
, izan, (zenbaki bati) jaaitu?, neurriko izan eta (zabalgune) aren tentea izan.
|
|
|
|
egon
, joan, mugitu (3)
|
|
|
Aditz kopuruen eta aditz kategorien artean hainbesteko desberdintasunak
|
egon
badira, itzultzaileak zenbait egokitzapen egin dituelako izan da. Jatorrizko hizkuntzan agertzen ziren formaren eta funtzioaren arteko harremanak xede hizkuntzaren estilo erretorikora egokitzean, aldaketa batzuk ezinbestekoak izaten dira, batez ere satelite hizkuntza batetik aditz hizkuntza batera itzultzean.
|
|
|
3A grafikoko datuen arabera, irratiko eta telebistako zuzendarien soldatak dira altuenak. Beraz,
|
egon
daiteke lotura soldataren eta antzinatasunaren artean.
|
|
|
Batetik, 5 urte daramatzan jendearen eszedentzia kopuru altua urtero, eta bestetik gure erredakzioaren adinaren batez bestekoa, 30 urte ingurukoa dela. Egunkari batek exijentzia maila handia eskatzen du eta indartsu eta fresko
|
egon
behar da. Adin batetik aurrera bestelako erabakiak hartzen dira bizitzan, esaterako umeak ekartzea, eta egunkari batean dauden ordutegi eta egutegiekin, zailagoa da etxetik goizeko 10etan irten eta gaueko 10etan bueltatzea»41.
|
|
|
7 Diego de Ahedoren testamentuak ikastegia eta alboko parrokiaren birmoldaketa egiteko dirua ematen zuen. Egun oraindik «Gramatikoen etxea» deitzen zaio eraikuntza hau
|
egon
zen tokiari.
|
|
|
Amerikan, beraz, eta hauxe da lehen puntu azpimarragarria, ez baitira aski ezagunak izan gure artean?, euskal ikastetxeak
|
egon
dira, eta egun ere horietako batzuek oraindik bizirik eta aktibitate irekian diraute.
|
|
|
2004ko apirilaren 27ko gutunean, hauxe dio: «1962an edo1963an ireki zituen lehenengo aldiz ateak eta 1975 arte
|
egon
zen martxan, nagusiki gurea bezalako hainbat eta hainbat familien itzulerak agortu zituen gelatxoak. 1962an baino lehen saiakera soilak egon ziren, ez zen, nik dakidanez behintzat, ikastola bat irekita eta martxan».
|
|
|
«1962an edo1963an ireki zituen lehenengo aldiz ateak eta 1975 arte egon zen martxan, nagusiki gurea bezalako hainbat eta hainbat familien itzulerak agortu zituen gelatxoak. 1962an baino lehen saiakera soilak
|
egon
ziren, ez zen, nik dakidanez behintzat, ikastola bat irekita eta martxan».
|
|
|
Euskal etxeen artean piztutako gatazka ulertu ahal izateko, bere idatziak oso baliagarriak egingo zaizkigu. Lehen aipatu dudan bezala, 24 bera Euskaroko bazkidea izan arren, Euskal Erria euskal etxearen lehen bileretan
|
egon
zen eta ez entzule soil bezala, baizik eta aldaketa batzuk proposatu zituen, baita onartu ere (ez guztiak baina bai batzuk). Hala ere, esan beharra dago Bilbaori ez ziotela jaramon handirik egin, zuen ideologiaren ondorioz.
|
|
|
1839 eta 1851 urteen artean egondako Gerra Handia edo Troia Berriko gerran gertatutakoa (Irigoyen, 2001) besterik ez genuke ikusi: bertan, zehatz mehatz esan dezakegunez, Iparraldeko euskaldunak eta Hegoaldeko euskaldunak elkarren kontra borrokan ibili ziren (gerra horren alde bietan euskal tropak banatuta
|
egon
ziren: Iparraldekoak hiriburuaren defentsan ibili ziren eta Hegoaldekoak, berriz, hura erasotzen) (Irigoyen, 2003b).
|
|
|
Euskal etxe horretan jarritako estatutuen artean, argi ikus dezakegu zein izan ziren erakunde haren jaiotzeko arrazoiak eta nori zuzenduta
|
egon
zen: Hego Euskal Herritik etorritako biztanleriari laguntza ematea, Uruguaiko edozein tokitan bizilekua eskainiz, eta horretarako Uruguai osoan ordezkaritza lortu nahi zuten; Euskal Herrira itzuli nahi zutenei, beren nahia bete zezaten dirua ematea.
|
|
|
– Zuzendaritza batzordea euskal bazkide edo hauen semeez osatua
|
egon
behar dela. Lehendakaria Hegoaldeko euskal herritarra soilik izan zitekeela.
|
|
|
Komunitatearen osasunean eta euren parte hartzaileen ongizatean hainbat faktorek eragina dutela kontuan hartzen da. Horrela, giza ongizatea hobetzeko egiten diren esfortzuak hainbat testuinguru eta faktore pertsonalen dinamiken ulermenean oinarrituta
|
egon
lirateke, ingurumenetan, jokabideetan, eta aspektu biologikoetan oinarrituta dagoen analisi batean baino gehiago (Stokols, 2000). Ikuspuntu honetatik, pertsona emigranteen ongizatea, norbanakoen, organizazio harremanen, komunitateen eta inguru naturalaren gertakarien egoera positibotzat uler daiteke.
|
|
|
ezagutza gatazka bat dago eta, bestetik, bizitza ereduei buruzkoa ere bai; ikusi bezala, elkarri lotuta daude, baina komeni zaigu biak ondo bereiztea. Proiektu baten inguruan posizio hartze desberdinak
|
egon
litezke, eta posizio hartze hori ezagutza erabiliz justifikatzen da; ez da batzuek ezagutza teknikoa dutela eta besteak ideologia politikoaz baliatzen direla, beraz. Auzia beste bat da:
|
|
|
Azpiegitura honen alde eginez garraio jasangarriaren alde ari gara. Ezin duguna da, batzuetan Europari begira
|
egon
, eta bestetan ez. Azpiegitura honek Europaren babes osoa dauka, eta Europako garraio eredua Euskal Herrikoa baino jasangarriagoa da[?] Ezin dena da azpiegitura eraginkorra garatu nahi izatea, ingurumenean inpaktu ahalik eta txikiena izatea eta merkea izatea.
|
|
|
Esandakoarekin, bi ondorio nagusi atera ditzakegu. Alde batetik, jendearen ustea da ikuspuntu desberdinak eztabaidatzeko foroak ez direla gorpuztu eta ikuspuntu bakar bat garatzeko asmoa
|
egon
dela3 Baina ikuspuntu bakarreko informazioa helarazteaz gain, ordea, ikuspuntu bakar horren informazioa ez da ondo jendartera zabaldu eta ahalegina egin den kasuetan informazio hori interesatua izan da. Honek aditzera ematen digu ez dela aski herritarrei beraien informazio mailaz galdetzea, baizik eta informazioaren balorazioa ere garrantzitsua da, pista ugari eman ditzakeelako4.
|
|
|
ése ha sido el proceso[?] La minoría es respetable, pero no impondrá sus ideas a la mayoría de la sociedad vasca» (DV,). Eztabaidarik
|
egon
bada, azpiegitura politika ulertzeko kultura ekonomiko, burokratiko eta akademiko bateko jendearekin egin da. Ikus parte hartzea ulertzeko kultura sozialago baten lekuko bezala:
|
|
|
Lehenik eta behin, aurreikus daitekeen moduan, informazio maila zenbat eta txikiagoa izan, orduan eta handiagoa da proiektuari buruzko iritzirik eman ez eta iritzia emateko informazio gehiago luketela dioten pertsonen ehunekoa. Eta alderantziz, logikoki, zenbat eta informatuago
|
egon
, orduan eta handiagoa da AHTren aurkako edo aldeko iritzia ematen dutenen portzentajea.
|
|
|
Lehenik eta behin, aurreikus daitekeen moduan, informazio maila zenbat eta txikiagoa izan, orduan eta handiagoa da proiektuari buruzko iritzirik eman ez eta iritzia emateko informazio gehiago luketela dioten pertsonen ehunekoa. Eta alderantziz, logikoki, zenbat eta informatuago
|
egon
, orduan eta handiagoa da AHTren aurkako edo aldeko iritzia ematen dutenen portzentajea.
|
|
|
Herritar batzuek ez dituzte jadanik promesak sinesten («ez digu mesede errealik egingo»), eta beste batzuek ez diote alternatibarik ikusten («gure nahien kontra, baina eraiki egingo dute»), baina horiek guztiek as if posizioa hartzen dute. Alegia, instituzioen proiektuetan sinetsiko balute bezala jardutea erabakitzen dute, sakonean alde
|
egon
gabe, ezen ez diote proiektua eraldatzeari (ez eraikitzeari, birmoldatzeari, eztabaidatzeari) aukerarik ikusten. «Aterabide eza» eta «proiektua eraldatzeko giza agentziaren gaitasun eza» dela eta, proiektuaren eraikitzeari makurtzen dira.
|
|
|
Hauek dira galdera politiko batzuk: zergatik Eusko Jaurlaritzak ez du onartzen aldekotasuna eta informazio gabezia lotuta
|
egon
litezkeela?; zergatik hartzen ditu batzuen ezagutza moduak (aldekotasuna justifikatzeko balioko dutenak) eta ez alternatiben beharra aditzera ematen duten ezagutza moduak (informe ez ofizialak)? 16; neurri berean, zergatik lerrokatzen dira adibidez unibertsitate publiko zein pribatuko errektoreak alde batera, bertako unibertsitate irakasleek datuekin oso bestelako informeak eta alternatibak aurke...
|
|
|
informazio gardena helaraztea, herritarrei informazioa eskuratzeko mekanismoak bermatzea, eta iritzi aniztasuna kontrastatu ahal izatea, hurrenez hurren. Horren arabera, instituzioen egitekoa da beren ekimena jendarteratzea, baina horrez gainera, foroak eta parte hartzeko bestelako moduak sustatu behar dituzte, jendartean
|
egon
litezkeen kultura desberdinek ere beren iritzia proposatu eta gorpuzteko aukera izan dezaten.
|
|
|
% 70 inguru (1 taula). ELPE indarrean
|
egon
bitartean aurreikusitako zazpi parkeetatik soilik hiru izan ziren izendatuak (Gorbeia, Aralar eta Aiako Harria), beste bat (Entzia) oraindik gaur egun Parke Natural izendatzeke dago.
|
|
|
Azken finean, funtzio aniztasun kontzeptua fundamentu teoriko gisa hezurmamitu egingo da landa eremuen gainbehera ekonomiko eta demografiko hazkorra alderantzikatzekotan. Dena den, nahiz eta funtzio aniztasunak kontzeptu berria ematen duen, gaur egun landa eremuei egotzitako funtzio horiek denbora luzez ezkutuan
|
egon
direla adierazi behar da (Atance eta Tió, 2000)
|
|
|
Nazioarteko hitzarmenetan oinarriturikoak izanik eta mundu guztiko zientzialariek erabiltzeko onetsita egonik, logikoa denez, euskaraz ere onartzen dira, beren osotasunean onartu ere, nahiz salbuespenen bat
|
egon
daitekeen. Zernahi gisaz, nazioarteko sinboloekin egokitzapenak egin behar dira euskarazko testuetan integratzeko.
|
|
|
Horren lekuko da EIMA plangintzaren barruan azken bi urteotan buruturiko mintegia, zeinean «zientzia eta teknikarako euskara arautzeko gomendioak» aztertu eta adostu diren, ahal bezain laster argitaratzeko asmoarekin. Egindako lan horiek guztiak kontuan izanik, berandu baino lehen, euskaraz egin beharreko egokitzapenak nahiko ondo finkaturik
|
egon
daitezkeela uste dugu.
|
|
|
Hasierako parrokien oinarri materialak askotan bertako jauntxoek jarriak ziren eta elizak haien menpe
|
egon
ziren luzaro: hori dela-eta, «berezko elizak»(, iglesias propias?) esaten zaie (Orlandis, 2003:
|
|
|
Bata elizgizona eta bestea sekularra elizen ondasun hauek defendatzeko19 Maiordomoei soldata eman behar zitzaien eta elizen ondasunak gastatzeko, diru kopuru handia gastatzeko, behinik behin? ezinbestekoa zen apezpikuaren edo bikario nagusiaren baimena20 Maiordomo hauek guztiek, bai elizgizonek bai sekularrek, bai parrokiakoek bai gainerako eliza erakundeetakoek (ospitaleak, ermitak, katedralak, etab.), apezpikuari edo bere ordezkariei eman behar zizkieten kontuak urtero21 Kontuemate horietan, nahi izanez gero, herriko ordezkariak presente
|
egon
zitezkeen («a las cuentas que tomaren los visitadores de las primicias se hallen los jurados o justicias del pueblo, si quisieren») 22 Sinodoak agindu zuen eliza bakoitzean sakristaua egon zela eta primizietatik ordaindu behar zitzaiola23 Aldi berean agindu zuen parrokia bakoitzeko abade, erretore eta bikarioak parrokiako etxean bizi behar zirela eta horrelako etxerik ez zen lekuetan, edo gaizk...
|
|
|
Bata elizgizona eta bestea sekularra elizen ondasun hauek defendatzeko19 Maiordomoei soldata eman behar zitzaien eta elizen ondasunak gastatzeko, diru kopuru handia gastatzeko, behinik behin? ...nerako eliza erakundeetakoek (ospitaleak, ermitak, katedralak, etab.), apezpikuari edo bere ordezkariei eman behar zizkieten kontuak urtero21 Kontuemate horietan, nahi izanez gero, herriko ordezkariak presente egon zitezkeen («a las cuentas que tomaren los visitadores de las primicias se hallen los jurados o justicias del pueblo, si quisieren») 22 Sinodoak agindu zuen eliza bakoitzean sakristaua
|
egon
zela eta primizietatik ordaindu behar zitzaiola23 Aldi berean agindu zuen parrokia bakoitzeko abade, erretore eta bikarioak parrokiako etxean bizi behar zirela eta horrelako etxerik ez zen lekuetan, edo gaizki zegoen lekuetan, etxe hori egin behar zela primizien diruaz ordainduta24 Ermitei dagokienez, sinodoak agindu zuen giltzez itxita egotea eta ongi mantentzea ermita bakoitzaren limosna eta be...
|
|
|
Eliza gehienak, baselizak eta 206 artikuluarekin immatrikulatu diren ondasun guztiak itzuli egin behar zaizkie herriei, herrienak direlako. Herriek eta Nafarroako Instituzioek sostengatu egin behar dituzte, Iparraldean egiten den bezala; irekita eta zabalik
|
egon
behar dira herritarrek errespetu osoz erabiltzeko, historikoki erabili izan diren moduan, eta kultu lekuak kulturako erabili behar dira orain arte erabili diren gisan.
|
|
|
b. Erne
|
egon
, eta salatu, herri ondasunekin Elizak egindako edozein mugimendu. Ez dezaten pentsa utziko ditugula gure ondareak saltzen, erosten edo simonia bekatuan erortzen.
|
|
|
Herriarena zen eta kito. Orain garbi dago udalak eta kontseiluak adi
|
egon
behar direla ondasun horiek ken ez diezaizkieten.
|
|
|
Lehenengo mailan arituko naiz, Zuzenbidearen historiatik kontuan hartu behar diren gakoei erreparatuz. Gaia mamitsua da, eta eztabaida honetan
|
egon
badira inskribatutako ondare konplexu batzuk ikerketa monografiko bat luketenak: baratze, eskola, larre, hilerri, eskola eta antzeko ondasunak, zein ondasun higigarriak direnak.
|
|
|
Norbait onusteduna dela ulertuko da, baldin eta horrek uste badu eskubidearen titular gisa edukitzeko ahalmena duela». Artikulu horrek ere Preskripzio berezi bat sartzen du, zeinaren arabera, ezin bada frogatu arrazoi zuzenik dagoen edo ez, jabetza eskuratuko da jabe gisa berrogei urteko edukitza baketsua izateagatik, salbu eta jabea Nafarroatik kanpo
|
egon
denean denbora horretan guztian. Arrazoi zuzen hori izan liteke herri batek Elizari ondasun horien lagapena egin izana.
|
|
|
Horregatik ere, funtzioaren ikuspegitik antzeko egoeran dauden ondasun multzoak dituztelako (ondasun batzuk gizarteak berak zuzenean erabiltzeko; besteak, erakundeak bere funtzioak bete eta bizirik irauteko), Estatuko erakunde publikoak eta Eliza Katolikoa maila berean jartzen dira ondasun higiezin baten gaineko eskubidearen titulua erregistroan jaso gabe
|
egon
eta inskribatu nahi badute: gainerako partikularrek ez bezala, ohiko bideari segitu eta jabetza espedientea egin beharrik izan ez, eta bide berezia eta azkarra izango dute.
|
|
|
Higiezin bat Jabetza Erregistroan jaso gabe
|
egon
eta lehen aldiz inskribatu nahi bada, zer prozedurari jarraitu behar zaion Hipoteka Legeko 199 artikuluak adierazten du.
|
|
|
Antzeko egoera sortu da elizkizunetara lotutako ondasun askorekin, herriko taldeak egin eta kudeatzetik Eliza Katolikoaren eskuetara pasatu baitira. Arazoa da herritarrak eskubideen titular izateko talde gisa ezin direla eratu, teknikoki legez egitea posible bada ere; horren antzeko egoera eta egituraketa
|
egon
zen esku komunean dauden herri mendiekin (Ley 13/ 1989, de 10 de octubre, de montes vecinales en mano común).
|
|
|
Erdi Aroko mundua eta kultura eta zibilizazioaren ibilbideak, neurri handi batean, Elizaren eskuetan hobeto gordeta eta seinalizatuta
|
egon
izan dira, barruan atxikita dagoen ondarearen tamaina eta kalitateagatik. Aipatu beharra dago erakunde politikoek, batik bat Nafarroan eta Araban, ondarea zaintzeko, zaharberritzeko eta katalogatzeko emaniko laguntza ekonomiko oparoa.
|
|
|
Bestalde, indarrean
|
egon
luke jada gure artean araudi zorrotzago eta mugatzaileagoak: alde batetik, hezteko; eta, bestetik, nahita edo nahi gabe ia herritar guztiok egiten ditugun gehiegikeriak zigortzeko.
|
|
|
Burgesia eta aristokrazia gaitzesten dutenen iritziz botere publikoa eta erakunde handiak ezin dira ondare ondasun guztiez arduratu eta kezkatu; ez daukate ondasun horiek behar bezala gordetzeko adina baliabide, eta hobeto zainduta eta gordeta daude, jabeengandik eta erabiltzaileengandik zenbat eta gertuago eta hurbilago
|
egon
. Hala, ondare erlijiosoa zibila baino hobeto gorde da, neurri handi batean, eliztarren eskuetan eta hurbil egoteagatik.
|
|
2010
|
|
|
– Helduak bizimodu tradizionaletik gertuago daude (edo
|
egon
dira) gazteak baino.
|
|
|
– ari izan vs
|
egon
: ai zate vs zarete.
|
|
|
–
|
egon
ala izan: jende asko izan da emen vs jende asko eon da emen.
|
|
|
Ni hamabost urte baino gehiago
|
egon
nintzen, baina engainatu egin ninduten, zeozer egin zidaten, ez dakit zer. Nik agiri batzuk bidali nituen zenbat urte kotizatuta nituen jakiteko eta esan zidatena baino gutxiago nituela ikusi nuen.
|
|
|
Hirugarren adineko pertsonak, gizartearen beste hainbat sektorerekin batera, gizarte bazterkeria zein zaurgarritasunean erortzeko arrisku gehien dutenak dira. Eta erori hitza erabiltzen dugu, askotan bizitza osoan integratuta
|
egon
diren adinekoak izaten baitira horrelako egoera pairatzen dutenak. Kasu honetan eragin nabarmena izaten du heldutasunetik erretirora egiten den igaroaldiak, askorentzat zaila eta oso malkartsua izaten da trantsizio fase hau, bizitzan aldaketa handia suposatzen duelako.
|
|
|
Baina ez dirudi Elkar argitaletxeko arduradunek teoria horrekiko fede handirik dutenik. Bi arrazoi
|
egon
daitezke, beharbada, hautu horren oinarrian. Lehenengo eta behin, merkatua.
|
|
|
Egia da hortxe dugula Eugène Goihenetxe(), baina adinaren aldea gora-behera, ez dirudi harreman estua izan zutenik. Hortxe ditugu ere, adibidez, Jean Louis Davant, Emilio Lopez Adan edo Piarres Xarritton, edo beste hainbat, den denak aipatzea ezinezkoa delako, guztiek lan historiko baliosak egin dituztenak, baina garbi dago ez direla izan historialari profesionalak eta unibertsitate mundutik aski urrun
|
egon
direla13 Halaber, Manexek 1984tik aurrera eskolak eman zituen Paueko Unibertsitateak Baionan duen adarrean, baina beldur naiz haren postu hori beti aski marjinala gertatu dela unibertsitatearen egituretan, eta denok dakigu hierarkiak (eskalafoiak) irakasle unibertsitarioen artean jokatzen duen paper erabakigarria.
|
|
|
Manexen karrera unibertsitarioa marjinala suertatu zen bai Iparraldean bai Hegoaldean. Harremanak izan zituen guztietan, baina bere epizentroa Iparraldeko ikastolen mugimenduan
|
egon
zen beti, ez unibertsitatean. Badirudi garbi dagoela Manex jakitun zela kontu horretaz eta garrantzi handia ematean ziola, adibidez, eta sarritan entzun dugunez, behin eta berriro bere ikasleei gomendatu ziela ez etsitzeko unibertsitate ikasketen bide luzean doktoregoa erdietsi arte, hots, kasu egiteko gertakuntza unibertsitario gotor bat eskuratzeari.
|
|
|
Badirudi garbi dagoela Manex jakitun zela kontu horretaz eta garrantzi handia ematean ziola, adibidez, eta sarritan entzun dugunez, behin eta berriro bere ikasleei gomendatu ziela ez etsitzeko unibertsitate ikasketen bide luzean doktoregoa erdietsi arte, hots, kasu egiteko gertakuntza unibertsitario gotor bat eskuratzeari. Baina garbi dago, halaber, bere hautu pertsonalean karrera unibertsitario distiratsu bat egitea bigarren mailan
|
egon
zela beti.
|