|
2000
|
|
|
Argiako artikulugilearen ustez, liburu hau fabulak maite dituenarentzat egina da, eta alegiekin batera ateraldiak ere ugari dira, nahiz eta iritzi emaileak azken hauek liburuaren alderdirik ahulena osatzen dutela uste duen: " ateraldiok umore gutxiko grazia baino haragoko deus ez
|
dutelako
." (63 or.)
|
|
|
Hala ere, hiru leku hauek erlazionaturik daude, eta ez gerragatik soilik, baita hirurek pertsonaia komun bat
|
dutelako
ere. Honela, Fidel, protagonista izateaz gain hiru istorioak elkartuko dituen pertsonaia ere izango da.
|
|
|
Pertsonaia nagusia, Isidoro Belaustegigoitia deiturikoa, lurralde batetik bestera dabilen Egunkariako berriemailea da. Erredakziora Kazakhstanen estralurtarrek lur hartu
|
dutelako
berria iritsi da. Azkenean, kazetari hau bidaltzen dute berri honen inguruko gertaerak ikertzeko.
|
|
2001
|
|
|
Hiztegia n4 (135) esaten dena aldatuz, euskaldunek ongi jaten
|
dutelako
topikoa berresten du etengabe Juan Martinek.
|
|
2002
|
|
|
Hasieran datorren Dire Straitsen kantan dioen moduan(" when we make love you used to cry"), zerbaitegatik egiten dute negar emakumezkoek amodioa egiten dutenean. Segur aski, Teresak dioen bezala, gizonezkoen maitasuna elastikoa dela pentsatzen
|
dutelako
, ulertezinak, ukiezinak direla sumatzen dutelako. Nola adierazi kontua Belle de jour edo Le denier métro (122) filmetako protagonistak hain ongi irudikatu ziguna oroitu gabe.
|
|
|
Hasieran datorren Dire Straitsen kantan dioen moduan(" when we make love you used to cry"), zerbaitegatik egiten dute negar emakumezkoek amodioa egiten dutenean. Segur aski, Teresak dioen bezala, gizonezkoen maitasuna elastikoa dela pentsatzen dutelako, ulertezinak, ukiezinak direla sumatzen
|
dutelako
. Nola adierazi kontua Belle de jour edo Le denier métro (122) filmetako protagonistak hain ongi irudikatu ziguna oroitu gabe.
|
|
|
Aurreko puntuan adierazi dugun moduan, bere ni an sakondu nahi duen narratzailearen ahotsa gailendu da eleberrietan, bere izatea, arazo moralak, ezinegonak... narratzaile pertsonaia baten bidez kontatzen dizkiguten eleberriak. Horregatik mintzo zen J. C. Mainer 1996an" literaturaren pribatizazioaz", barrurantz begiratzen
|
dutelako
gaurko eleberrigileek. Braudillardek" subjektuaren heriotzaz" esandakoek horixe adierazi nahi baitute finean:
|
|
|
Eta eidea biok izanik, haien aldedun edo zathi garela ni, zu eta anhitzkhoi derizkiegun bertze gauza guztiak? Ahantzekotasun zathi ukhan dut gauza oro ahantzeko bilhakatzen baita, hartaz zathi ukhan duten izarian eta ukhan
|
dutelako
arean ere; eta ahantzegabe arteko direnak ahantzegabe bilhakatzen othe dira, eta bateko eta bertzeko, ordean, aldi batetan eidea bietaz kutsatsen edo partizipatzen direnak.
|
|
2004
|
|
|
Andoniren aita ere hemen dago, harlosa busti ta hotzaren gainean etzanda, txifa txakur taldearen erdian. Nekatuta dago ta ubelduraz beterik, astindu egin
|
dutelako
.
|
|
|
Bai, Gezalako hondartzan agertu da hilda. Ba, esaten ibili natzaizuena, Andoni hil denez gero edo, hobeki esanda, Andoni hil dutenez gero, ta Amaiak egingo duen umea Andonirena denez gero, ta Jopu Andonik hil duelako edo Andonigaitik hil
|
dutelako
... Barkatu, galdu egin naiz.
|
|
2005
|
|
|
Izan ere, estrategiok irakurleei irakurketan laguntzea dute helburu, bideratu egiten dituzte testua gauzatzeko eta esanahia ezartzeko. Eta ez bakarrik estrategiok irakurketa baldintzatzen
|
dutelako
, inportanteak dira egilearen planteamendu literario eta ideologikoen berri ematen digutelako.
|
|
|
Batzuetan testu arteko harreman zuzenak izango dira, esaterako" Itzalarekin solasa" ipuinaren hasieran T.S. Eliot en poemak ditugu," Gaueko enkontrua" n, berriz, Kavafis en" Hiria" olerkiaren pasarteak. Besteetan, beste idazle batzuen aipuak dira, zeintzuei Sarrionandiaren literaturan eragina izan
|
dutelako
aitorpena egin behar zaien. Horra," Hamar liburu" narrazioan agertzen den biblioteka esanguratsua, besteak beste, Li Po, Jonathan Swift, T.S. Eliot, Cesare Pavese, Marcel Showb, Kafka...
|
|
|
Esan bezala, bizkai idazleenak, baina ez horregatik nahitaez denak Bizkaiko lurraldean jaioak, hori ere ez zen ezinbesteko baldintza. Patxi Iturregi laudiotarra, Julen Arriolabengoa aramaioarra, Laura Mintegi nafarra, Gotzon Garate elgoibartarra, Kaxildo Alkorta getariarra ere zerrendan sartu ditugu beren literatura jarduna gehien bat Bizkaitik bideratu
|
dutelako
.
|
|
|
Bestetan ere badira aldaketak, eta ez baitezpada alde onerat.... Ez ote mahomatar horiek ez direla osoki frantsesak iduriak bilakatzen ikustearekin, beren nortasun frantsesa galtzeko arriskuan senditzen
|
dutelako
–Mahomatarren beldurra?
|
|
|
Apezpikuek ba ote lukete zerbait aterabide gogoan, nahiz ez diguten ezer salatzen? Lurdan elgarren artean bilduak direlarik beren urteko biltzarrean, nork daki zertaz ari diren, han, segeretuan, den mendreneko solasa kazetariek salatuko
|
dutelako
beldurrik gabe. Kanpora aitortzen ez badute ere, ez ote dute onartua ondoko urteetan diren apezak, jadanik Elizan lanean ari diren laiko horien artean, fedea baduten horien artean hautatzeaz beste aterabiderik ez dela, Jondoni Paulok egiten zuen bezala, Elizak leher egin dezan nahi ez badute.
|
|
2007
|
|
|
Berebiziko garrantzia dute ondoko arrazoiokatik: batetik, abizenak oraindik finkatzeko zeuden garai batekoak direlako; bestetik, erabiliak diren lekuan eta aldian euskararen presentzia ohikoa zela erakusten
|
dutelako
; eta azkenik, euskal testu idatzirik ez dugun aldi bateko euskarak nolako ezaugarriak zituen erakusten digutelako. Adibide gisa, XIII. mendean Nafarroan honelako batzuk ageri dira:
|
|
2008
|
|
|
4 Gure sistema txiki honetan, berez duen txikitasunagatik, ohi baino ondorio kaltegarriagoak izan ditzake kanonizazioak; idazle ez kanonizatuen irakurle kopurua hutsaren hurrengora ailegatu baitaiteke. " Hartara, kalitate dexenteko lanak oharkabean pasatzen dira aise," zailak" direlako, gauza deserosoak idazten dituztelako edo irakurleek haien berri ere izaten ez
|
dutelako
".
|
|
|
Nonbait, kanonak ezin du ideologikoki gehiegi estorbatu. Eta beharbada, horrelaxe ere lortzen da oreka, egonkortasuna". b)" Bereziki Sarri eta Atxagak irauten badute onak direlako da, berritu
|
dutelako
, eutsi egin diotelako sorkuntzak duen erronkari. Askotan ahazten da gurean beti aipatzen diren gutxi horiek, marketinak marketing, onak oso onak direla, euren lekua" irabazi" ere egin dutela". c)" Nik bereizketa bat egingo nuke Atxaga eta beste kontsakratuen artean.
|
|
|
Zergatik? Ikasleek kalitate handiko testuak bortxan irakurrita, zaletuko ez direlako, bistan da, eta gainera, gogoz kontra irakurritakoa berehala ahantziko
|
dutelako
. Irakurterrazarekin, berriz, agian ez dute LITERATURA maila onik izanen, baina segur aski, gustura irakurriko dute.
|
|
|
Literatura ulertzeko modu berri honek literatur azterketak errotik aldatzea eskatzen du; batetik, literatur lan kanonikoek eta beren interpretazioek literaturaren historian izandako lehentasuna galdu egin
|
dutelako
. Bestetik, sistema barneko faktore beregainen eraginak eta loturak kontuan hartzea dakarrelako ezinbestez.
|
|
|
Laguntzak ez zaizkie soilik sortzaileei eman behar; Administrazioak kultura ezagutzera emateko bideak artikulatu behar ditu, aldizkari espezializatuen sorrera bultzatuz, itzulpenerako aukerak emanez... azken batean, sortzen diren lanen presentzia soziala bermatu behar du. Dena dela, laguntza publikoa ezinbestekoa dela irizten dioten zenbait adituk(% 8,8k) kezka agertu du laguntza horiek lana baldintzatzen
|
dutelako
; lanak saritu, edizio kaskarrak egin eta promoziorik egin gabe baztertu egiten direla argudiatzen dute. Berdin gertatzen da erakunde publikoek saritutako lanekin ere:
|
|
|
...Edonola ere, sariak jaso dituzten lanak edo salmenta gehien izan dituztenak agintzea irakaslearen esku dago; irakasleak erabakitzen du saria jaso duten lanen artean zein aukeratu, salduenen artean zein den egokia... horrek azaltzen du, adibidez, literatur sari berbera jaso duten liburuetan batzuk ikastetxe guztietan ezagutaraztea eta beste batzuk oihartzunik gabe geratzea (dela irakasleek baztertu
|
dutelako
, dela ikasleek gustuko izan ez dutelako). Horrekin lotuta, irakasle batzuek beste batzuei emandako gomendioek eta ikasleek egindako iruzkinek ere eragiten dute aukera horretan.
|
|
|
...edo salmenta gehien izan dituztenak agintzea irakaslearen esku dago; irakasleak erabakitzen du saria jaso duten lanen artean zein aukeratu, salduenen artean zein den egokia... horrek azaltzen du, adibidez, literatur sari berbera jaso duten liburuetan batzuk ikastetxe guztietan ezagutaraztea eta beste batzuk oihartzunik gabe geratzea (dela irakasleek baztertu dutelako, dela ikasleek gustuko izan ez
|
dutelako
). Horrekin lotuta, irakasle batzuek beste batzuei emandako gomendioek eta ikasleek egindako iruzkinek ere eragiten dute aukera horretan.
|
|
2009
|
|
|
Ariztimuñoren hitzetan irudia alde batetik eta oldozkuna bestetik; Manuel Lekuonaren esanean, elkarren artean lotura logikorik gabe lotuta. Hala ere, herriak hain estimu handiz gorde izan baditu, euren buruan halako zerikusi ezkuturen bat sentitu
|
dutelako
omen da. Hala, lehenengo partean kontzeptu estetiko zehatz bat adieraziz gero, ederra, onena, gorena edo antzeko zerbait, hurrengo zatian horren jarraipena ikusiko du.
|
|
|
Jakintza galtzen doan neurrian, behin eta berriz errepikatu behar da iraupena ziurtatzeko. Horregatik jo ohi da zaharrengana, jakintza hori hobeto ezagutzen
|
dutelako
eta transmisore hobeak direlakoan.
|
|
|
Idiekin bi eta bat zenbakidunak erabiltzen dira. Behiekin zero zenbakiduna erabiltzen da sarritan, herradura txikiagoa
|
dutelako
. Ferrek ere euren zenbakiak dauzkate, zortzitik beherakoak.
|
|
|
Euskal Herrian, beste lurraldeetan legez, izan dira, eta badira, sorginkeria eta madarikazioek oste txarreko gaixotasunak erakartzeko indarra
|
dutelako
sinesteak. Norbaitegazko areriotasuna erakusteko, madariketu esateak ondorio kaltegarriak ekar zitzakeen, pentsaera tradizionalaren arabera.
|
|
2011
|
|
|
Bestelako datuak ematen dira 3 aldiz argitaletxea berria dela esaten da birritan, eta eragilea egilea bera dela behin. Agente eragilea modu negatiboan 7tan aurkitu dugu, dela edizioan akatsak daudela aipatzen
|
dutelako
kritikek, edo bestelakoak jartzen dituztelako agerian, adibidez: akats ortografikoak, irizpide ezberdintasunak edo itzultzailearen izena ez agertzea.
|
|
|
Halaber, bat datoz EIZIEren ekimeneko parte izan diren kazeten izenak literatur itzuliaren kritika gehien atera dituzten kazetenekin. Hortaz, ekimenak fruituak izan ditu, proiektuaren helburua bete dela dirudi, batez ere, proiektutik atera diren argitaratzaileek, gerora ere, literatur itzuliaren kritikak ematen jarraitu
|
dutelako
.
|
|
|
Euskaraz mintzatzen gara eskolan, euskarazko ikasliburuak erabiltzen ditugu, euskaraz lan eta azterketak, baina ikasmaterial oinarrizkoa ikasliburu eta apunteak izateari uzten diotenean... Horregatik, ezer baino lehen, poz handia hartu dut hemendik aurrera, Oskar Aranari esker, liburu hau euskaraz irakurri ahal izango
|
dutelako
, nik ez bezala, batxilergoko ikasleek.
|
|
2012
|
|
|
Nafarroa aldean, ostera, eguzki lorea jartzen dute, eguzkiaren ordezkaritzat
|
dutelako
. Lore hori sorgin eta espiritu txarren kontrako kutuna da, ganadua gaitzetatik libratzeko ere erabiltzen da.
|
|
|
Ekitaldirik tradizionalenen artean, bai erakargarriak direlako bai denboran iraun
|
dutelako
, ezagunenak aipatuko ditugu.
|
|
2013
|
|
|
Joko hori sarritan eskolarekin lotuta dago, eskola umeek parte hartzen
|
dutelako
segurutik. Ermuan (B), esaterako, gerraostean inauteriak galarazita zeudela ere, ez zen inoiz eten Eguen Zuriko ospakizun hori, eskolako maisuei esker neurri batean.
|
|
|
Baten bat nabarmentzekotan, ordea, hiru hauek bereizten ditu: Uztaritzekoa, oraindik ere etxez etxeko erronda egiten
|
dutelako
; ftsasukoa, edertasunagatik; eta, Beskoitzekoa, inaute igandean herriko plazan inauteri dantza guztiak egiten dituztelako.
|
|
|
Beste jai batzuen aldean, Gabonak ziklo bat dira, hil bat luze, jaiegunez zipriztindua. Hogeita bostean ospatzen da Jesusen jaiotza, baina ez historikoki hala izan delako, antzinako erlijioetan solstizioari lotutako hainbat ospakizunek bat egiten
|
dutelako
baino. Kristau giroaren barruan Gabon eta Natibitate esaten bada ere, Eguberri ere esaten da.
|
|
2015
|
|
|
Pragako literatura eta Kafka aukeratu izana monografikorako ez dirudi ausazko kontua batez ere bi arrazoirengatik. Batetik, XX. mendeko idazle eta korronte berriekiko jakin mina hasieratik erakutsi zutelako pottkideek, eta haren baitan Pragak eta Kafkak pisu handia
|
dutelako
. Baina bestetik, eta batez ere, aukeraketa Pott 3n argitaratutako Itzulpena eta traizioaren praktika artikuluan defendituriko zenbait ideiarekin erlaziona liteke.
|
|
|
Hori guztia absurdua litzateke, literaturaren eta artearen zentzu indartsu eta berritzaile baten ikuspuntutik behinik behin. Saiakera horiek akaso denbora pasa gisa zilegi lirateke, baina testuan esan nahi dena da ez direla sekula literaturaren abangoardian kokatuko, ez
|
dutelako
euskal errealitatean eta imaginarioan bide berririk irekitzen. Argi geratzen da, beraz, paradigma moderno baten aurrean gaudela, modernitateak arte aurreratu eta arte erreakzionario baten artean bereizten duelako, eta lehenengoan ipintzen du enfasia artearen aurrerabidean.
|
|
|
Azken honi, adibidez, Ogro Operazioari buruzko serie baten harira, non, tratamendu horiegia eskaini zioten Izagirre eta Saizarbitoriaren ustez. Zaila da imajinatzen egun, egia esan, beste medio bati buruzko halakoak inongo komunikabidetan agertzea, horietako gehienek auzoari buruz ez idazteko konpromezua hartu
|
dutelako
.
|
|
|
1. Bere praile kondizioagatik den epaile edo lizenziatu delako edo bere izen abizenen inizialak Julio Iglesias separatu berri den kantante pinochetero eta la vida sigue igualekin mortificatu gintuen kantantearen inizialekin koinziditzen
|
dutelako
.
|
|
|
Testu aski teorikoa zen, Onaindiari sarri ontzen gustatzen zitzaizkion horietakoa. Analisi teologiko horretan, monoteismoa aldarrikatzen zuen, benetako monoteismoa, bere ustez munduko erlijio nagusiak, liburu sakratudunak, benetan biteistak baitziren Jainkoan baino etsaiarengan sinisten
|
dutelako
.
|
|
2018
|
|
|
Eguerdia zen eta lagun gutxi zegoen; baina zeuden guztiak hasi zitzaizkidan goitik behera begira. Bakarrekoa tristea zela pentsatu nuen, denak uste
|
dutelako
emakume bakarra zerbaiten bila ari dela.
|
|
2019
|
|
|
Horien ondoan, ordea, bigarren lerroan agertzen diren" maitaleak" edota" maitale ohiak" ere aipagarri dira. Horiengan ageri dira ziurrenik pertsonaia eskematikoenak, betebehar funtzionala soilik
|
dutelako
gehienetan, nahiz eta horretan garapenik badagoen, Hamaika pausoko Susanarengandik Lili eta biokeko Anarenganaino: tartean diren Bioleta eta Barbarak maitale otzanak dira, baina salbuespenik ere bada, Eugeniaren kasuan ikusi dugunez.
|
|
|
Gerrako kronikak eleberriko protagonista berberak dira, baina berridazketa honetan, Senarra da bere emaztearen abusu psikologikoa eta honen amaren erasanaren ondoriozko sufrikarioak jasan behar izaten dituena. Hori dela eta, lan honi besteei baino leku gehiago eskainiko diogu, bertako bikote harreman gatazkatsuak eta sufrimendua transmititzeko erregistro parodikoak eta tratu txarren ezaugarriek garrantzia handia hartzen
|
dutelako
. Gure helburua Bihotz bi.
|
|
|
" Euskal literatura modernoan funtsezkotzat jo ditzakegun Ramon Saizarbitoriaren 100 metro eta Egunero hasten delako nobelak euskal literaturaren historian izan duten mugarri izaeraren erakusle izateaz gainera, berezko kalitateak eta interesak ikasleen mantentzeko gaitasun aparta erakusten
|
dutelako
, urteek aurrera egin arren" (Otaegi 1999: 12).
|
|
|
Ondorioz, gaur egungo ikuspegi kritikoetan garrantzia hartu dute Memoria Ikasketek, bai Gerra Zibilaren eta errepresio frankistaren irudikapenari dagokionez, eta bai gatazka politikoaren irudikapenari dagokionez. Horien lehen mailako ikusgarritasunak ordea, ostendu eta atzera utzi ditu beste era eta mailatako gatazken errepresentazioak, ez gure narratiban irudikatzen ez direlako, baizik eta Gabilondok atalburuan aipaturiko pasartean iradokitzen duen ildoan, gatazka horiek ez
|
dutelako
hegemonia nazionalista kordokarazteko adinako eraginik. Guztiz adierazgarria da Gabilondok indarkeria politikoaren eta genero indarkeriaren biktimen alderaketa eginez, haien eragin soziopolitikoaren ezberdintasunaz salatzen duena.
|
|
|
Deigarria da Saizarbitoriak ezaugarri narratiboz hornitutako irudia aukeratu duela eta nola istorio berezi bat gehitu dion artelan honi. Beharbada koadro honen atzean dagoena ezagutu beharrez sortu du istorioa Saizarbitoriak; hasieran aipatu dugun bezala, idazlearen ustez koadroek zerbait kontatu behar
|
dutelako
. Honen aipamenak beraz, eleberriko momenturik gogoratuenetako bat indartzeko balio du, eta artelan bat bere eleberriko erdigunea bilakatu du.
|
|
|
Gazteak gizartean gertatzen denaren isla dira, haiek ere inguruan dutenaren imitazioz ikasten
|
dutelako
. Hori dela eta, gazteekin gai honen lanketa egiteari ezinbestekoa deritzogu.
|
|
2021
|
|
|
Azaltzen dutenaren arabera, inplementatzen diren proposamen ugarik ikaslearen alderdi kognitibo eta psikomotorra garatzea dute helburu, eta" gutxitan ebaluatzen dituzte aspektu afektiboak gelako ikaskuntzan" (op.: 26). Aspektu afektiboek ikasprozesua aktibatzeko eta bideratzeko duten gaitasuna eta ebaluazioan giltzarri den ikaslearen autokontzeptuan duten eragina kontuan hartuta, horiek ere ebaluazioan txertatzea garrantzitsutzat jotzen dute hainbat autorek, batetik, interesa, lorpena eta motibazioa moduko jarrerazko elementuei buruzko informazioa eskaintzen
|
dutelako
(Brookhart, 2007; Stiggins, 2008; Biggs eta Tang, 2011; Qadar, Samisah eta Haryanto, 2018), eta, bestetik, kognizioaren eta afektibitatearen artean" korrelazio positiboa" dagoela frogatuta dagoelako (Carretero, 198580; Qadar, Samisah eta Haryanto, 2018: 26).
|
|
|
Batik bat, 4 mailan; hor bai, literaturaren ikuspegi orokorra eman behar dugula. Eta, normalean saiatzen gara hori aseguratzen, batzuek ez
|
dutelako
jarraituko hortik aurrera institutuan, lan mundura sartuko dira, eta orduan, ez dute berriro ikusiko". (MIR1)
|
|
|
Eskaintzen dizkiegun tarteak nahikoak al dira? Nahi
|
dutelako
sortzen dute edo azkenean beste jarduera bat bezala lantzen dute. Benetako zalantzak sortzen zaizkit".
|
|
|
Izan ere, sektore batzuetatik elkarrekin lan egiteko beharra eskatzen dute, hain justu ere, horren gabezia antzematen delako. Esaterako, argitaletxeen kasuan, ikastetxeekiko nahiz irakasleekiko lankidetza oinarri oinarrizkotzat jotzen dute, alde batetik, ikas materiala diseinatzerakoan ikastetxe eta gela barruko beharrak zeintzuk diren zuzenean ezagutzeko beharra
|
dutelako
, eta bestetik, ondoren doikuntzak eta egokitzapenak egin ahal izateko materialaren inplementaziotik sortzen den balorazioaren beharra ere badutelako (EIAE2, EIAE3): " Azken batean, irakasleentzako materiala da eta euren feedback a oso inportantea da.
|
|
|
Lehen genioenari helduz, irakurmenerako konpetentziaren lanketa gela barruko esparrura gehiago mugatzen den moduan, irakurzaletasunak, aldiz, eremu eta aktore zabalagoak hartzen ditu eta hainbat dira izaera transbertsalagotik antolatzen diren proiektuak. Bikoteka irakurtzen, Internauta, Hauteskunde literarioak, ipuin kontalariak, Idazleak ikastetxeetan programa edo autoreen bisitak, Liburuaren Nazioarteko Eguna edota irakurketa maratoiak aipatzen dituzte elkarrizketatu desberdinek, besteren artean, eta oso modu positiboan baloratzen dituzte, erreferentziazko lanak eta autoreak ezagutarazten direlako, ikasleek gozatzen
|
dutelako
eta irakurzaletasunera eta ohituretara hurbilpen bat dakarrelako (IE2, IE3, IE5, GE3).
|
|
|
Izan ere, irakasleek curriculuma eta ezarritako helburuak betetzeko estu dabiltzala aitortzen dutela esan da lehen ere. Dituzten eskola orduak nahikoak ez direla salatzen du DGIR1 ek, Euskara eta Literatura ikasgaian BHn, adibidez, astean dituzten hiruzpalau saioetan denetarik irakatsi behar izaten
|
dutelako
: ahozkoaren lanketa, hizkuntza eta alderdi gramatikalari dagozkion aspektuak, literatura, eta abar.
|
|
|
Zergatik? Ez dakigu, agian, beste era bateko lanketa eskatzen
|
dutelako
, ataza komunikatibo eta proiektu bidezko metodologian oinarrituta daudelako, literaturaren lanketa berariazkoa egiten ez delako...".
|
|
|
" Batzuetan sentsazioa
|
dutelako
eurek egiten dutenak ez duela baliorik. Eta:
|
|
|
Beste alde batetik, hezkuntza sistemaren egoerari eskainitako atalean eskola eredua izan da aipagai, eta egundaino iraun duen eredua zalantzan jarri da. BE1 ek baieztatzen duenez, gazteak ikastetxeetara behartuta joaten dira, joan behar
|
dutelako
, eta ez haien beharrei eta motibazioei erantzuten dietenak eskaintzen zaizkielako: " Nik uste dut haien beharrak ez ditugula kontuan hartzen eta gizartearen beharrak ere ez" (LIR1).
|
|
|
Hala eta guztiz ere, atxikimendu falta irakurketaren ohiko eta tradiziozko ikuskerarekikoa dela azaltzen du, hau da, paperean eta liburu formatuan egin izan den horrekikoa. Zentzu horretan, irakurketaren ohiko ikuspegi eta ariketa hori gainerako literatur praktiketatik bereiztea komeni dela dio, plazerari eta zaletasunari dagokienez behinik behin, irakurketarekin ez bezala, alabaina, ikasleek hainbat literatur praktikekin gozatzen
|
dutelako
: hala nola, tertulia literarioekin, sormen ariketa jakinekin, performace ekin edota bertsolaritzarekin.
|
|
|
Ikasleak izan ohi dira irakasleen profilaz zeresana duten agenteak, euren gaitasunek, ezagutzek nahiz gabeziek inpaktu zuzena
|
dutelako
ikas prozesuan, modu batean zein bestean. Ez horretan soilik, irakasteko moduetan arreta handia jartzen dutela eta haientzat garrantzitsua dela agerian uzten dute haien adierazpenek:
|
|
|
Lehenengoari dagokionez eta GE4 k adierazitakoaren ildotik, egungo gazteen hizkuntza gaitasunak atzera egin duela diote beste hainbat parte hartzailek ere (IEE1, GIR1, NE1, LIR1, LIR3, DGIR1, IE5), eremu formalean, bederen, eta adierazitakoak aintzat hartuta, modu zuzenagoan edota zeharka gehientsuenen pertzepzioa bertsua dela esan daiteke ezbairik gabe. Hezkuntzaren ardura ere baden heinean, irakaskuntzako profesionalek kezkaz bizi dute egoera, Euskal Herriko hezkuntza sistema diferenteek gaur egun ez
|
dutelako
ikasle guztien euskalduntzea bermatzen, eskolak euskalduntze horren oinarria izan behar duenean (IE7). Hezkuntzaz haragoko faktoreak egon badaude ere, horretan zutabe izan behar duen hezkuntzan askatu gabeko aspaldiko korapiloek jarraitzen dutela baieztatzen du IE6 k; hala nola, hizkuntza eredu desberdinek indarrean segitzea, irakasle eta hezkuntzako langile guztiak euskaldunak ez izatea edota Euskal Curriculumaren inplementazio integral eza.
|
|
|
Ikasleei galdetuta, nagusiki bi iritzi edo pertzepzio ematen dituzte: hots, proposatzen diren irakurgaiak ulertzeko gai badirela, edo hala ikusten dute bere burua, behintzat, baina sormenaren garapenean sakondu luketela, horretarako zailtasunak dituztela aitortzen
|
dutelako
:
|
|
|
oro har, literaturarekiko atxikimendu falta antzematen bada ere, galdekatutako ikasleen esanak kontuan hartuta pertzepzioa errealitatearekin ez datorrela guztiz bat esan genezake. Nolabaiteko urruntasun hori gazteek eurek aitortzen dute, baina ez horrenbeste irakurtzea edota sortzea ez
|
dutelako
maite, baizik eta haiek gustuko dutenari hezkuntzak ez duelako asmatzen erantzun egokirik ematen, BHn behinik behin.
|
|
|
Horrela, ikaslea ezagutzea eta dituen filiak eta fobiak aintzat hartzea abiapuntu garrantzitsua dela uste du LIR3 k. Literaturaren eremuan, zeregin zailagoa izan daitekeela dio GIR1 ek, alde batetik, ikasleek hordagoa handira bota eta, oro har, arloa gustatzen ez zaiela adierazten
|
dutelako
; eta bestetik, zehatzera jotzen bada, maiz zer gustatzen zaien ez dakitelako, genero, liburu edota estiloei dagokienez. Horrek eragin dezake, IIR1 en esanetan, literaturaren didaktikaren helburu behinenak motibazioa bera eta irakurzaletasuna izatea, baina askotan ezinean ibiltzea, baita arestian IEE1 ek aipatutako literatura lantzeko era desmotibagarrietan jaustea ere.
|
|
|
Motibazio hori pizteko asmoetako bat dute sortzaileak ikastetxeetara eramaten dituzten programek, IEE1 en esanetan, sortzaileek barrutik eta autentikoak diren logika, emozio eta munduetatik hitz egiten
|
dutelako
, eta hori komunikatzera eta" kutsatzera" iristen direlako. Prozesuez ari direla azaltzen du, haiek motibatzen dituzten gauzez, sormenaz, eta hori guztia bizi duten pasioak lagunduta, modu horretan, literaturaren txinparta piztera iritsiz.
|
|
|
" Irudi bat jartzen diezunean askeago sentitzen dira edozer esateko, pentsatzen
|
dutelako
zilegi dela gauza desberdinak ikustea. [...] Beldur gutxiago dute gaizki interpretatu dutela agerian geratzen bada.
|
|
|
Autoreek (op.: 488489) arestian definitzen zen konpetentziaren kontzeptura hurbiltzen dute literaturarena ere: " konpetentzia literarioa ez du ezagutzen jabekuntzak soilik baldintzatzen, trebetasunen garapenak, prozesu kognitiboek eta jarrerek ere laguntzen
|
dutelako
".
|
|
|
Didaktismotik ihes egitea proposatzen du Petitek (op.), eta, horrekin batera, transmisiorako hainbat gako kontuan hartu liratekeela: (1) Irakurtzen ez
|
dutelako
gazteak errudun egiten dituzten diskurtsoak bazterrera uztea; (2) irakurketaren izatea eta euskarriak aniztu direla, eta denak hartu behar direla irakur jardunaren baitan, nahiz eta irakurketa ekintza guztiak ez diren berdintzat hartu behar, ez izatez, ez helburuz; (3) ikerketatik eta datu enpirikoetatik abiatu behar dira irakurzaletasuna sustatzeko31 ekimenak, uste okerretako bideak zabaldu dait...
|
|
|
Eta hori areagotzen da, bere iritziz, bereziki euskararen egoera ona ez den eskualdeetan, ikasleen gabezia horiei erantzuteko lehentasuna gaitasun linguistikoak eta komunikatiboak
|
dutelako
. Ulergarritzat jotzen duen arren, literaturaren irakaskuntza gelan nolabait baztertuta geratzeaz gainera, hezkuntza testuinguruan jakintza arlo honen lanketa ia ikusgaitz bihurtzen du.
|
|
|
" Eta, klaro, familia asko ez dira euskaldunak edo euskaldunak izan arren, ez dute euskaraz irakurtzen ez
|
dutelako
maila hori. Orduan normalean gurasoek eta erdaraz irakurtzen dute.
|
|
|
Ikuspegi soziolinguistikoa kontuan hartuta, sortzaileak behar ditugulako, eta hori eskolara eraman. Hau da, daukaguna erakutsi, horrela esperientzietatik ezagutuko dute, biziko dute hizkuntza, eta daukaguna ezagutuko dute bestela ez
|
dutelako
ezagutuko. Eta erronkarik handiena gero da beraiek jartzea sortzen".
|
|
|
Ez dakit nola egin daitekeen hori, baina bai pentsatu testuak ulertzetik nola eraman sorkuntzaraino. Hori irakasleek ez dakitelako, eta hor hanka motz daudela, ez
|
dutelako
nahi, baizik eta ez dakitelako nola egin hori. Orduan askotan jartzen ditugu ikasleak sortzen baina oinarririk gabe; bestela, oso teoriatik baina gero ezin sorkuntzara iritsi.
|
|
|
Diziplinartekotasunaz eta metodologia aktiboen erabileraz ari garenean eskutik helduta joan ohi diren bi kontzeptu gisa ulertzeko joera dagoela adierazten du IE7 k. Esplikatzen duenaren arabera, logikoa bezain arrunta den zerbait da hori, oinarrian metodologia aktiboek diziplinartekotasunaren beharra
|
dutelako
. Hau da, diziplina desberdinen mobilizatzeak eta elkarlanak aktiba ditzakete horrelako metodologiak erronken ebazpena erdiesteko.
|
|
|
Banaka erakutsiko dute eta azaltzeko eta justifikatzeko aukera emango zaie. Ikusiko da, orduan, ea haserrean eta alaitasunean geratzen diren, edo harago joan gaitezkeen, batetik, irakurraldiek helburu zehatza izan arren, modu horretan transmititzea lortu ez delako, eta, bestetik, emozio horiez gain, ikasleak beste batzuk sentitzea, identifikatzea eta izendatzea lortu
|
dutelako
. Jarduera honen beste aldaera bat egin daiteke, bi emozio horiek irakurriko duten ikasleei soilik gordezka zehaztuz.
|
|
|
Funtzionatzeko" gizarte industrial kapitalista modernoak pertsona eredu edo estilo zehatz bat" behar duela, eta pertsona mota hori sortzeko prozesuan eragin gehien duen erakunde sozialetako bat eskola dela baieztatzen du Imazek (op.: 29). Ondorioz eta lehen genioenari jarraiki, pertsona eredu edo profil horrek sistema produktibista bati erantzuteko gaitasunak, ezagutzak eta jarrerak ditu merkatueta ekonomia beharrek hori eskatzen
|
dutelako
. Modu horretan, aldagai batek bestea elikatzen du, eta alderantziz, elkar berrelikatzen duten sistema bereko osagai bihurtuz.
|
|
|
Zergatik argitaratu da Patria? Erdaraz idazten duten guztiek uste
|
dutelako
euskaraz ez dakigula idazten eta ez daukagula literatura sendorik. Eta begira, Ramon Saizarbitoriak idatzi zuen hori 1976an[...].
|
|
|
Zentzu horretan, hain berriak ez diren baina berritzat jotzen diren metodologiak" ikastetxe batzuetan martxan jartzea ez dela erraza" uste du LIR2 k. Eta" bertigoa ematen dutela" eransten du, bere hitzetan," irakasle batzuek oso modu estandarrean eta garai batekoan" funtzionatzen
|
dutelako
.
|
|
|
Prestakuntza falta horri aurre egiten lagunduko dieten baliabideak eskatzen ditu IE2 k, irakasleei bidea egiten erraztuko dieten erreminta didaktikoak eta literarioak, alegia, bere esanetan, denborarik ez
|
dutelako
. Horren aurrean, irakasleek maiz materialak eskatzen dituztela baieztatzen du BE1 ek, proiektu berriak direla, testuliburuetan berrikuntzak direla, baina iruditzen zaio material onenarekin ere zailtasunak izango lituzketela.
|
|
|
Dioenez, askotan ikasleei ekoizpen luzeak edo konplexuak eskatzen zaizkie, narrazio bat edota poema bat esaterako, eta zail egiten zaiela adierazten du. Bere hitzetan, irakasleek ez dakite ikasleei irakasten nola egin behar duten modu egoki eta eraginkor batez, askotan sorkuntza prozesua bizi izan eta ezagutzen ez
|
dutelako
eta, beraz, ikasleak ezezaguna den arlo batean gidatzea oso zaila dela azaltzen du. Iritzi berekoa da horretan LIR1 ere:
|
|
|
Bestalde, EIAE2 ren eta LIR3 ren arabera, testuinguru guztiak dira inportanteak literaturaren lanketarako zein balioespena emateko, denek
|
dutelako
eragina, batez ere nortasuna eraikitzen ari den garai horretan. Modu horretan, hezkuntzan kudeaketaren ardura zuzena duten instituzioez harago, herri edo hirietan, auzoetan, baina baita ikastetxeetan ere egiten dena, hartzen diren erabakiak, sustatzen direnak edo ez direnak funtsezkoak direla uste du.
|
|
|
Eta, literaturaren barnean ere, mailakatzea dagoela ohartarazten du, genero guztiek ez
|
dutelako
sona eta lanketa bera. Ahozko azpigeneroez gain, narratiba izaten da lehenbiziko etapetatik gehien jorratzen den literatur generoa.
|
|
|
zer onura ekartzen duen poesia edota literatura ezagutzeak, eta beste hainbat kontu ezagutzeak. Azken batean, horiek egiten
|
dutelako
gizarte bat eraikitzea, ezta? [...] Batez ere, nire ikuspuntutik behintzat, euskarari bere benetako indarra emateko eta hizkuntza aberasteko".
|
|
|
Izan ere, IE2 k azaltzen duen legez, ikasle guztiek ez dute etxean aukerarik irakurtzeko: eskura libururik edo liburu egokirik ez
|
dutelako
, ez dagoelako irakurtzeko edo beste zeregin batzuetarako konfiantzazko girorik, orokorrean baliabideak falta direlako edota irakurtzea eta literatura ez direlako existitzen.
|
|
|
Bestera esanda, Bourdieu ren eta Passeron en7 (1979) zentzurik literalenean, biolentzia sinbolikoari aurre egiteko estrategiarik bideratuko ote den, zein eta nola inplementatuko duen. Hain zuzen ere, gatazka egoerak sorrarazitako botere harremanen ondorioz duten botere sinbolikoa erlatiboa bada ere, intelektualei edota kultura eragileei, hezkuntza komunitatearentzako kultur erreferenteei, alegia, eskatzen zaien posizio hartze bera, alde batetik, komunitate horren parte ere badirelako eta, beraz, ardura intrinseko bat
|
dutelako
; eta bestetik, komunitateko gainerako kideengan gazteenengan, batik bat eragiteko gaitasuna dutelako eredu diren heinean:
|
|
|
Bestera esanda, Bourdieu ren eta Passeron en7 (1979) zentzurik literalenean, biolentzia sinbolikoari aurre egiteko estrategiarik bideratuko ote den, zein eta nola inplementatuko duen. ...zitako botere harremanen ondorioz duten botere sinbolikoa erlatiboa bada ere, intelektualei edota kultura eragileei, hezkuntza komunitatearentzako kultur erreferenteei, alegia, eskatzen zaien posizio hartze bera, alde batetik, komunitate horren parte ere badirelako eta, beraz, ardura intrinseko bat dutelako; eta bestetik, komunitateko gainerako kideengan gazteenengan, batik bat eragiteko gaitasuna
|
dutelako
eredu diren heinean:
|
|
|
Hizkuntzan bai, ezinbestean tresna delako. Proiektu bidezko irakaskuntza oso interesantea da, askotan ia konturatu gabe ikasten
|
dutelako
, guk geuk Bizi proiektua dugu, baina horrelako proiektuetan literatura uztartzea zail ikusten dut". (HIR1)
|
|
|
Antzeztu ondoren, ulertu dituzten ziurtatuko dugu, eta atsotitzen helburu komunikatiboa ondorioztatzen saiatuko gara, funtsean, ondoren formulatzen diren hiru galdera horiek luzatuta. Hemen hitza batez ere antzeztu dutenei emango zaie, ondoren ez
|
dutelako
aipurik aurkeztuko.
|
|
|
Horietan, berdintasunezko harremanen eta entzute horizontalaren ariketaren bidez, literatur testuaren ulermen partekatu batera jo nahi da, elkarrekintzaren bitartez ulermen indibidual handiagora heltzeko, eta horietan alderdi sozioemozionalak nahiz motibazionalak garrantzi handia hartzen du (Aguilar eta besteak, 2010; Colorado eta Ojeda, 2020; Elboj eta besteak, 2021). Fikzio Interaktiboarena Interactive Fiction (IF), ingelesez (Holdstock, 2021) ildo horretan kokatzen den esku hartze interesgarria izan daiteke. boan hainbat parte hartzailek egokitzeko eta errekuperatzeko espazioa dela nabarmentzen
|
dutelako
, eta, bestetik eta bereziki, modu egokian prestatuz gero, testuingururik onena, eta, nonbait, naturalena izan daitekeelako edozein literatur errutina inplementatzeko.
|
|
|
Irakurzaletasuna bultzatzeko programak, egitasmoak eta saiakerak aipagai izan dituzte parte hartzaileek, baina duten inpaktua erlatibizatzen dute, halaber, horrelakoek eragin positiboa duten arren, gazteen literaturarekiko eta irakurketarekiko zaletasuna behera doala uste
|
dutelako
: " Galdu dugu edo gutxitu egin da irakurzaletasuna" (HIR1).
|
|
|
Galdetutako nerabeen artean irakurzaletasuna nagusi ez den arren, asko irakurtzen duten eta zaleak direnak ere egon badaude, baina, beharbada, bi kontzeptuen arteko desberdintasuna argi uztea komeni da, zuzenean ez bada ere, elkarrizketatuen hitzetan irakur daitekeelako. ...genezake, eta galdetutako heldu batzuen aburuz, ikasleek irakurtzeko ohitura handirik ez duten bitartean, beste hainbatek gazteek" inork baino gehiago" (MIR1, IEE1) irakurtzen dutela baieztatu izan dute aurreko ataletan; alde batetik, ikastetxean eskatzen zaizkienak kontuan hartuta, oso kontuan hartzeko irakurgai kopura delako (MIR1), eta, bestetik, gustuko duten hori irakurri irakurtzen
|
dutelako
, liburuaren ohiko euskarrian ez eta beste helburu batzuekin bada ere (IEE1). Zaletasunaren kasuan, aldiz, pertzepzioa homogeneoagoa da eta, oro har, nerabezaroan literaturarekiko zaletasun handirik ez dagoela antzematen da.
|
|
|
Esan daiteke, NE1 ek argudiatzen duen legez, nerabezaroari egozten zaion ihardukitze ezaugarriaren ondorio dela, baina, edozein kasutan, agindutako irakurgaiekiko jarrera orokorra izateaz gain, edozein kasutan, haien beharrei eta gustuei erantzuten ez dietela salatzen dute gazteek. Era berean, kezkaz bizi duten zerbait da, batik bat eta adierazitakoaren arabera, irakurketarekiko zaletasuna garatzeko edo dagoen kasuetan sakontzeko oztopo handia dela esaten
|
dutelako
. Ikasleen hitzak soilik oinarri gisa hartuta, ohar edo balorazio partzialtzat har zitekeen, baina irakasleak eta beste eragile batzuk ere antzeko ondoriora heldu dira:
|
|
|
Literatura lanaren zentraltasuna aldarrikatu du IEE1 ek diziplinartekotasunean oinarritutako ereduan, eta hari mutur horri heltzen diote GE1 ek eta BE1 ek ikuspegi konpetentzialetik ere. Azaltzen dutenaren arabera, obra literarioei didaktikaren erdigunea eskainiz gero, komunikazio gaitasuna garatu daiteke konpententzia literarioa lantzen den bitartean, hots, literaturatik hizkuntza lantzea ikuspegi komunikatibo batetik, elkarrekintzan eta elkar elikatuz egon behar
|
dutelako
biek ala biek.
|
|
|
Irakurketa kritikorako, sakonera iristeko tresnarik ez dutela esaten bada: errealitate hori ulertzeko tresna nahikorik ez
|
dutelako
da, ez ezagutza aldetik, ez hizkuntzazkoak ere. Irakurritako hori adierazteko eta gorpuzteko ere tresnak behar dira.
|
|
|
Hamabost urte baino gehiago igarota eta aurrerapausoak eman diren arren, helburu hori bultzatu zuen beharrak indarrean segitzen duela uste dugu, batetik, testu honek bere inplementazio eremu naturala den Euskal Herriko hezkuntza administrazio esparru guztietan ofiziala izan gabe segitzen duelako4, eta, bestetik, curriculum eta programa ofizialek hiru administrazio esparrutakoek ez
|
dutelako
, edo helburua bere egiten, edo ez dituztelako behar besteko osagai kurrikularrak eskaintzen helburua asebetetzeko. Aldi berean, argudio horiek beste bi arrazoibideren bitartez esplika daitezke:
|
|
|
Bertako lorelandareak etengabe berritzen direlako da bizia, salbuespenak salbuespen. Kultu partikularrerako balio duelako, eta, sasoi jakin batzuetan, Domu Santuz, bereziki, eliztarrek apaizaren laguntzaz bisitatu egiten
|
dutelako
da bizia. Beste ospakizun batzuen parte ere badelako da bizia; besteak beste, Gorpuzti eguna, Besta berri edo Pesta berri (Fête Dieu) bertakoentzat:
|