|
2008
|
|
|
Ondare unibertsala izan arren latina hilik da, eta guk euskara bizirik nahi dugu. Euskaldun eta abertzale gisa, ez dugu onartuko hizkuntzaren ehorzketa eta, horregatik, beti aldarrikatuko
|
dugu
euskararen ofizialtasun osoa. Herrialde batzuen eskaerak desbideratzea, lokartzea edo ehorztea nahi du Estatuak.
|
|
|
Izkok garrantzia kendu dio postura aldaketari: «Legea aldatzeko jarri ditugun baldintzek ez dute gure jarrera gehiegi aldatzen, beti esan
|
dugu
Euskararen Legea ona dela». Areago ere egin du:
|
|
|
Pertsonen elkartea. Nik erakundetan ez dut sinesten, edo euskaldunok aterako
|
dugu
euskara aurrera, edo ez da aterako. Gaur egungo enpresa munduko teoriek ere diote pertsonak direla oinarria; pertsonek ez badute hartzen beren gain etorkizuna...
|
|
|
Frantziako Gobernuaren, Nafarroako Gobernuaren eta Eusko Jaurlaritzaren hizkuntza politikak salatu ditu Euskal Herrian Euskaraz (EHE) erakundeak. «Nekez izango
|
dugu
euskaraz bizitzeko aukera, aldaketak errotik egiten ez diren artean», ohartarazi du EHEko bozeramaile Igone Lamarainek. Administrazio horietan egun garatzen diren hizkuntza politikak «iruzurra» direla salatu du EHEk:
|
|
|
Nekez izango
|
dugu
euskaraz bizitzeko aukera, aldaketak errotik egiten ez diren artean»
|
|
|
Lehenik eta behin, Kazeta.info rekin beste urrats bat egin nahi
|
dugu
euskararen normalizazioaren bidean Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan. Hizkuntza batentzat ezinbestekoa den komunikazio arloan egingo dugu lan, eta bereziki teknologia berriek eskaintzen duten aukera zabala baliatu nahi dugu euskal komunitate osoari bozgorailu berria eskaintzeko.
|
|
|
H, bleme en espa, ol?. Nola, erantzun nion, gure Herrian ere ez ote
|
dugu
euskaraz hitz egiterik. Horrelako leku batean ere euskaraz hitz egiteko baimenik ez badugu, non da errespetua?
|
|
|
Euskararen aldeko adostasun bat lortu dugu mezuarekin. Baina hamar urte hauetan ikusi
|
dugu
euskarak zerbait sakonagoa behar duela. Ez da nahikoa euskararekiko aldekotasuna azaltzea.
|
|
|
Alderdi batzuek sinesten
|
dugu
euskarak eta gaztelaniak maila eta estatus bera dutela; bati ematen zaiona ezin zaio besteari ukatu. Baina beste alderdi batzuek uste dute euskara antzinatik datorkigun arrastoa dela, baina ez dela modernoa, beharrezkoa; bitxikeriatzat hartzen dute, eta haien ustez, gaztelaniaren pareko jartzea gehiegizkoa da.
|
|
2009
|
|
|
25 urte barru esan
|
dugu
euskara berreskuratzeko mugimendua biraka dabilela bide sortzailean. Pozik egoteko moduko diagnosia egingo genuke, 25 urte barru esan bagenu aurreko 25 urteetan bezala gizarte mugimendua aritu dela proposamenak egiten herriari bere hizkuntza berreskuratzeko prozesuan protagonista izateko.
|
|
|
Horren inbidiaz, interesgarria iruditu zitzaidan euskarazko komunikazioan gabiltzanon artean talde bat sortzea. Askotan hitz egiten
|
dugu
euskarazko komunikazio esparruaz. Hau esperimentu bat da, ea zer edo zer ateratzen den hortik.
|
|
|
Euskarazko literatura futuristarik onena Koldo Izagirrek itzulitako Maiakovskiren poemak dira, Sarasolaren iritziz. Euskal literatura ez zen garaiz iritsi abangoardia historikoetara; horregatik ez
|
dugu
euskarazko jatorrizko literatura abangoardistarik, azaldu du Sarasolak.
|
|
|
Koldo Izagirre: Hizkuntza dinamikoa eta modernoa
|
dugu
euskara, baina egoera ahulean dago. Hitzak ez du hiriaren apaingarri izan behar, hiriaren oinarri baizik.
|
|
|
Ezker Abertzaleko kideok, orain arte bezala, lanean jarraituko
|
dugu
euskararen egoera Getarian eta Euskal Herri osoan guztiz normalizatuta ikusi arte, nahiz eta horrek EAJk gurekiko harremana puskatzea ekarri.
|
|
|
Ezker Abertzaleko hautetsiok beharrezkoa ikusten
|
dugu
euskararen aldeko tresna guztiak erabiltzea eta indartzea; izan ere, aldaketaren bidean indarrak batu eta Euskal Herri euskaldunerako urratsak egin behar baititugu.
|
|
|
Publikoak barre egin dezan asmo nagusi dute, horrenbestez. . Pretentsiorik gabeko umorea da, baina, aldi berean, uste
|
dugu
euskarak halakoak behar dituela, hau da, maila eta tonu desberdinetan egindako lanak?, azpimarratu du Oregik.
|
|
|
balioa eta berrikuntza. Eta benetan uste
|
dugu
euskara eremu sozioekonomikoan txertatzea estrategikoa dela hizkuntzaren normalizaziorako. Horrexegatik dihardu Ziurtagiriaren Elkarteak Bai Euskarari Ziurtagiria ren bitartez lanean.
|
|
|
Egoitz Lasa, berriz, euskarazko egunkari baten beharraz mintzatu zen: . Mundu honetan lan egiten dugunok beharrezkoa ikusten
|
dugu
euskaraz egiten den egunkaria. Euskaraz izateagatik ez du beste ezer esan nahi, nahiz eta askotan batzuek imajinazio handia izan.
|
|
|
Euskaraz bizi nahi eta ezina gainditzeko gako nagusi moduan kokatu izan dugu ofizialtasuna. Baina zer ulertzen dugu, zer aldarrikatzen
|
dugu
euskarak ofizialtasuna behar duela esaten dugunean? –Euskararen normalizazioa?
|
|
|
Aldaketa hauek izan bitartean, ordea, euskaldunok badakigu ez daukagula geldi egoterik. Urte luzeetan egin dugun bezala auzolanean tinko jarraitu behar
|
dugu
euskararentzat esparru berriak irabazten, zonalde euskaldunak sortzen eta mantentzen, euskarari esparru guztietan lehentasuna emanez erdarekiko daukagun sumisio jokabidea aldatzen... Jardun ezagunak zein ekimen berritzaileak uztartuz herri euskalduna gaurdanik eraikiz.
|
|
|
–Hemen gara euskarak salbatua izan behar duelako. Gure eguneroko bizian euskara erabiltzen dugu, baina sentitzen
|
dugu
euskara galtzen ari dela, eta, beraz, inportanta zen egun hemen izatea. Ofizialtasunak zerbait ekarriko du, agian.
|
|
|
Horregatik, egoera are larriagoa izango da aurten. 56 lagunek lan egiten
|
dugu
euskarazko komunikabideen inguruan, eta 240.000 euroko murrizketa hau aurrekontuaren %10 inguru da. Krisia eragingo du, dudarik ez.
|
|
|
Lege horrek baztertzen gaituen arren, ez dezagun amore eman, eta gaur, inoiz baino arrazoi handiagoz, bat eginik izan behar
|
dugu
euskararen eta euskal kulturaren aurkako erasoen aurrean. Politikarien erabakiek gure herri eta hirietan euskara bizirik iraunarazi duten hainbat elkarte eta talderen etorkizuna kinka larrian jar dezakete.
|
|
|
Herri oso bati egindako erasoa izan zen, baina batez ere euskara eta euskal kulturgintza kriminalizatzeko ahalegina izan zen. 2003ko otsailaren 20an egin genuen lehen agerralditik esan
|
dugu
euskara eta euskal kulturaren kontrako erasoa izan zela hura, eta urteak aurrera egin ahala, datuak esku artean izan ditugunean, gero eta argiago geratu da halaxe zela.
|
|
2010
|
|
|
Orain arte, elkarlana izan da gure jardunaren ardatzetako bat, udalarekikoa zein euskalgintzarekikoa, eta horretan saiatu gara ahal izan dugun guztietan; gainera, argi izan
|
dugu
euskararen aldeko ekinbidean erakunde eta elkarte bakoitzak zein funtzio eta zeregin betetzen duen.
|
|
|
Ez Prof Bengston, ezta ni ere, ez gara heterodoxoak testuinguru haren zentzuan. Biok jarraitzen
|
dugu
euskararen sorburuari buruzko haria Larramentdi, Humboldt eta beste ikerlari batzuk erdi ardotik egin duten ildo berdin berdinetik: euskara Iberiako hizkuntzarik zaharrena da eta Europako zaharrenetarikoa.
|
|
|
Euskararen normalizazioak egiturazko arazoak topatzen ditu, ez baitira ezagutzaren maila berean sortu erabiltzeko aukerak. Aldaketa behar du, beraz, hizkuntza politikak, aldaketa euskararen normalizazioak, aldaketa behar
|
dugu
euskaraz bizi nahi dugunok.
|
|
|
Beraz, adinagatik, erraz jasotzen dituzte kanpoko eraginak, eta, gaur egun, dena edo gehiena erdaraz etortzen zaie. Egoera horren aurrean pentsatzen
|
dugu
euskaraz gauza erakargarriak egin ahal direla, hizkuntz ohituretan eta eragiteko.
|
|
|
Nik neuk Jon Gotzon goitik behera defendatzen dudan pertsonaia bat da. Guk inguratu behar
|
dugu
euskarara gerturatzen ari direnengana, berez erdaraz mundu oso bat baitute aukeran.
|
|
|
Horregatik, adierazi behar
|
dugu
Euskararentzat onarpen handiagoaren beharra, Nafarroako berezko hizkuntza delako, eta nafar guztiek ikasteko eta erabiltzeko eskubidea izan genuke.
|
|
|
Kontseiluaren 15eko deialdiarekin bat egiteko hamaika arrazoi
|
dugu
euskaraz bizi nahi dugunok, pairatzen dugun eraso bezainbeste arrazoi dugulako: ez bat ez bi, hamaika baizik.
|
|
2011
|
|
|
Jendeak errespetatzen zuen eta gai zen erabakiak ezartzeko.Euskalkietan eragitea zaila izan daiteke, baina hizkuntza estandarra finkatzeko beste eremu batzuk badira: hedabideak, eskolak. Lortu behar
|
dugu
euskararen eredua bultzatzen duten erakundeek, bereziki irrati eta telebistek, esaten ari garena errespetatzea. Esaterako, Joseba Egibarrek eta Iñaki Antiguedadek oso ondo egiten dute euskaraz.
|
|
2012
|
|
|
Baina ehuneko hori txikiagoa da erabilerari dagokionez. Kasu horretan, euskal hiztunak garen bazkideen erdiok erabiltzen
|
dugu
euskara barruko lan harremanetan. Gure bezeroen euskara ezagutza jakin ezin dugun datu bat da guretzat.
|
|
|
Esan bazuten esan zuten: «Planteatu
|
dugu
euskaraz ez dakiten gonbidatuak ere ekartzea». Iban Garate mintzatu zen hala, Ai, ama!
|
|
|
Euskara gordetzeko eta bilakatzeko, oso garrantzitsua da euskararekin gozatzea. Batzuetan, ez
|
dugu
euskararekin gozatzen, apur bat sufritzen dugu. Guk euskararen alde egiteko modu bat da ikusleari barrea eta harridura eragitea.
|
|
2013
|
|
|
Bikaintasun helburuak lortzea bilatzen da, gaitasun txikiagoak dituzten ikasleak hezkuntza sistematik kanpo utziaz. Ez, ez
|
dugu
Euskara ahaztu, baina arlo honetan batere zehaztasunik ez duen aurreproiektuari Wertek ñabardurak egin ahala, helburua kritika guztiak arlo honetara zuzentzea izan den susmoa handituz doakigu, curriculumaren eremuan egindako eraso zentralista eta zentralizatzailea eztabaidaren muina izan ez dadin. Hala ere, ez dugu ahaztu eta salatu gabe utzi behar euskara bigarren mailako hizkuntza bihurtzen duela, eta hizkuntza arloan LOMCEk egiten duen planteamenduak «B» eredu baterantz garamatzala, gure helburua ikasle euskaldun eleaniztunak sortzea dela oso argi dugunean.
|
|
|
Are gehiago Nafarroan. Oso lan garrantzitsua egiten
|
dugu
euskara normalizatzen. Etsaiak ez gara langileak, baizik eta Nafarroako Gobernua.
|
|
|
Ta kalean ingo dozu erderaz, ta etxien ingo dogu euskeraz!». Ta holan mantendu
|
dugu
euskera!
|
|
|
Guztiok ezagutzen
|
dugu
euskara ikasteko esfortzua egin duen norbait baina, alboan hitz egiteko lagunik aurkitu ez, edo euskaldunongana hurbiltzeko biderik ezagutu ez, eta euskaraz bizitzeko nahia alde batera utzi duena. Horregatik, euskara maila guztietan sustatzeko konpromisoari heltzen jarraitzen du Iruñerriko Mintzakide programak.
|
|
2014
|
|
|
Ni oso kritiko batez ere mundu abertzalearekin naiz; espainol izan nahi ez duten espainolez beteta gaude. Izan nahi
|
dugu
euskararen nazioa. Nahi badugu, has gaitezen.
|
|
|
Edo Bilbo, eta Gasteiz, eta Iruñea? Askotan esaten
|
dugu
euskara bizirik atera dela. Bai, baina zein baldintzatan?
|
|
2015
|
|
|
Halako dekretuak indarrean jarriz gero, izan luke benetan betetzeko, eta ez paper batean idazteko eta gero betetzea borondatearen esku uzteko.Azken egunotan, PPko eta PSE EEko zenbait politikari euskararen aurrekontuak murriztearen alde agertu dira, euskararen egoera normalizatutzat ematen dutelako erakunde publikoetan. Hala da. Gaur egun indarrean diren hizkuntza politikekin, euskaldunok ezin
|
dugu
euskaraz bizi, eta hori gure egunerokoan ikusten ahal dugu. Bizkaian, Gipuzkoan eta Araban medikuarengana goazenean, Osakidetzak ez ditu hiztunen eskubideak betetzen beti; badira mediku euskaldun batzuk, baina oraindik ez dira horrenbeste.
|
|
|
Arrazoi osoa lukete, zalantza izpirik gabe. Halere garbi izan behar
|
dugu
euskararen botila betetzeko ez dela nahikoa herritarren, euskaltzaleen, euskalgintzaren isuria. Hizkuntza politikek ere ekarpena egin behar dute botila bete dadin:
|
|
|
Corpus juridiko egokia, plangintza egokiak eta diru baliabide egokiak. Horiek dira euskararen botila betetzeko hizkuntza politikak egin behar duen ekarpen nagusia, eta botila epe onargarri batean bete dadin herritarren ekarpenaz gain hizkuntza politikena ere nahitaezkoa da.Izan ere, azken urteotan gehiegitan ikusi izan
|
dugu
euskararen botila husteko Nafarroako Gobernuak baliatu izan dituen estrategia zitalak. Nafarroako Gobernua euskararen botila pitzatzen ez ezik, apurtzen ere saiatu izan da politika bortitzen bidez. Herritarren arteko bereizkeria eragiten duen eta euskaldunak erabat baztertzen dituen corpus juridikoa aplikatuz, normalizazioa ahalbidetzeko plangintzak uxatuz, baliabideak erabat murriztuz...
|
|
2016
|
|
|
«Euskarazko jarduna gazteentzat erakargarri izateko proiektu indartsu bat izanik nekez ulertuko litzateke horrelako zerbait ez babestea», adierazi zuen Baztarrikak. «Arauarekin baino, behar askoz handiagoa
|
dugu
euskara gozamenarekin, plazerarekin eta ludikotasunarekin lotzeko. Galdera gakoa da ea zer eskaintzen dien euskarak gaztetxoei».
|
|
2018
|
|
|
Saiatu naiz zuberera osatu bat egiten. Frogatu
|
dugu
euskara batua ulertzeko modu anitz badela. Gauza anitz ditugu Zuberoatik ikasteko.Orain errazago zabaldu liteke Xahoren figura Euskal Herri osora. Hori izan da gure asmoa, Xaho ulertaraztea Euskal Herri osoan.
|
|
2019
|
|
|
Baina kapituluak ez genituen euskaraz jarraitzen, erdaraz ikusitako kapituluari buruzko iruzkinak eta eztabaidak baizik. Orain ere, normalak bagina bezala komentatuko
|
dugu
euskaraz zortzigarren denboraldiak, azken kapituluak eman dutena, Tokion eta Reykjaviken eta New Yorken komentatuko duten bezalaxe. Normalak bagina bezala, baina ez gara.
|
|
|
berriz hartzeko ere.Urtzi Urrutikoetxeak BERRIAn bertan ireki du haietako bat, ez arrazoirik gabe. Dioenez, mundu osoan eta makina bat hizkuntzatan jarraitu ahal izan den kapitulua ezin izan
|
dugu
euskaraz ikusi. Gaztelaniara, frantsesera edo ingelesera jo behar izan dugu, ezinbestean.
|
|
2020
|
|
|
Ez dugu behar urtean 354 egunez erdararen alde ari direnen aurpegi zuritzerik. Behar
|
dugu
euskararen aldeko estrategia nazional bat, euskara herri honen agendaren erdigunean ezarriko duena. Hezkuntza, kultura, hedabideak, internet mundua, aisialdia, lan mundua, osasun arloa, kontsumoa, barne turismoa eta abar...
|
|
|
edo gaztelaniaz egiten duzu, edo, euskaraz egiten dutenen ligan sartzen bazara, jakintzat ematen da dena euskaraz egin behar duzula. Jende bat, agian, ez da iristen segurtasunez pauso hori ematera, eta kondenatzen
|
dugu
euskaraz ikasi duen guztia erabilpen jakinik gabe uztera.
|
|
|
Denak behar ditugu, eskola eta hedabideak. Esaten
|
dugu
euskara normaldu gabe dagoela, baina euskal idazleek sortzen dituzte euren munduak euskaraz, eta hori ez doa hiztunengana. Non dago transmisio hori?
|
|
|
Baina hori baino askoz gehiago ere bada. Izan ere, gure izaera baliatuz, eremu berrietara iristeko erronka dugu eta, ziurtagiriarekin batera, gero eta eragin eta arrakasta handiagoa lortzen ari diren proiektuak, tresnak eta baliabideak lantzen, sortzen eta kudeatzen segitu nahi
|
dugu
euskaraz lan egiteko apustua egin duten alor sozioekonomikoaren eragileen eskura jartzeko.
|
|
|
Horiexek dira, labur zurrean, interesatzen zaizkigun eta elkartu gaituzten kezka eta helburuak. Gai horiek guztiak mahaigaineratuz eta sozializatuz, debate politikoan sartu nahi
|
dugu
euskararen egoerari buruzko ikuspegi kritikoa, eta, euskaldunak ahalduntzen gure aletxoa jarriz, indarrak metatu gure eskubideak errespeta daitezela exigitzeko eta lortzeko. Hala, gure ideiak partekatzen dituzuen euskaltzale guztiok daukazue irekita ekimen hau.
|
|
2021
|
|
|
Euskararen ezagutzaren derrigortasun ehunekoa kalkulatzeko erabilitako formulek errealitatea baino emaitza handiagoak ematen dituzte, euskararen ezarpenaren eta erabileraren lurralde desberdintasunarekin bat ez datozenak. Horren muturreko adierazpena
|
dugu
euskara menderatu behar den lanpostuen nahitaezko ehunekoa(' nahitaez bete beharreko indizeak') gutxieneko portzentaje(' gutxieneko betetze indizeak') bihurtzeko ahalegina, administrazio bakoitzaren nahieran igo daitekeena. Horrekin, hizkuntza eskakizunen sistemaren helburua urratzen da, hura' nahierako' sistema bat bilakatuz, boluntarismo politikora irekia; gainera, erkidegoko erakunde komunek hizkuntza politikaren zuzendaritzari uko egitea dakar, funtsezko elementua izan arren Estatutua onartzeko itunean.
|
|
|
Eta beste hau gaineratu du: «Uste
|
dugu
euskarak orain arte ez zuela bidaietan gai horiek ekartzeko modurik».
|
|
|
Maila apalagoan bada ere, egun hauetan zabaldu
|
dugu
Euskara Plus ikastaroetan izena emateko epea ere. Uemaren, Banaiz Bagara elkartearen eta Lekeitioko, Markina Xemeingo eta Ondarroako udalen ekimena dira ikastaroak.
|
|
|
Alde horretatik, uste dugu ezinbestekoa dela kontzientziazioa bultzatzea. Sarritan aipatu izan
|
dugu
euskararen inguruko hizkuntza politikak egitean eremu euskaldunetan eduki ditugun gabezietako bat izan dela erlaxazioa, eta pentsatu izan dugula, naturalki euskaraz bizi izan garenez, ez dagoela arazorik, ezta hizkuntza politikak egin beharrik ere. Datu hauek autokritika egitera behartu behar gaituzte, eta konturatzera arnasguneetan ere ezinbestekoak direla hizkuntza politika ausartak.
|
|
|
Ez dute horregatik botorik galduko. Eta gero ez omen
|
dugu
euskara politizatu behar. Zer egiten ari dira haiek, bada?
|
|
|
Etnozidioa eta humanitatearen kontrako krimena pairatu ondoko hirugarren belaunaldia gara. Orain ere, dena asmatu behar
|
dugu
euskaraz bizi ahal izaiteko, eta ibilbide horretan, denetarik ikusi dugu. Ikusi ditugu GALekoak ostatuetan sartzen barnean zeuden guziei tiro eginez inolako bereizkuntzarik gabe.
|
|
|
Inguruko hizkuntzetako gramatikari buruzko erreferentzia gehiago ere badaudela erantsi du Azkaratek: «Asko azpimarratu nahi izan
|
dugu
euskararen XXI. mendeko gramatika dela hau. 1980ko eta 1990eko hamarkadetan aurrerapen handiak egin ziren hizkuntzalaritzan, eta, hala, egungo gramatikek hitz egiten dute argumentuez, paper tematikoez, aditzen sailkapenaz, adjektibo sailkatzaile eta tematikoez...
|
|
|
Gainera, bi ekimenak, biak ala biak, Euskal Herri osora zabaltzen dira. Guk Baionatik Tuterara eta Muskizetik Santa Grazira zabaldu nahi
|
dugu
euskararen aldeko dinamika, euskararen ezagutza unibertsaliza dadin, erabilera lau haizeetara heda dadin eta euskaraz eroso aritzeko guneak ugal daitezen.
|
|
|
herritarrona, gizarte mugimenduena, erakundeena eta era guztietako entitateena. Soilik elkarlanean eta denon bultzadaz lortuko
|
dugu
euskarak aurrera egitea, guztiok baitugu egin, eragin eta eginarazteko aukera.
|
|
|
Batzuek nahiago
|
dugu
euskaraz hitz egin eta euskaraz idatzi erdaraz baino, eta ez daukagu inork esan beharrik euskaraz egiteko, eta halakoak badaude udalerri euskaldunetan eta ez euskaldunetan ere, eta hala jarraituko dugu/ dute, baina ez zait koherentea iruditzen helmuga bezala guztiz ezinezkoa den elebitasun orekatua duten erakundeetako ordezkariek udalerri euskaldunetako euskaldunei koherenteak izatea galdegitea....
|
|
|
Eta horrela jaso zen Osakidetzaren 2013ko II. Euskara Planean. Kontuan hartu behar
|
dugu
Euskara Planean jasotakoa bete beharrekoa dela.
|
|
|
«BERRIAren proiektua gizarteratzea» da Komunikazio Eskolaren helburu nagusia, Beatriz Zabalondo BERRIA Taldeko lehendakariak esplikatu duenez: «Harrokeriarik gabe esan behar
|
dugu
euskarazko kazetaritzaren puntako eskola garela. Eskola gara erredakzio barruan, eta asmoa da eskola hori kanpoan erakustea, bai BERRIAlagunei, irakurleei, euskalgintzari...
|
|
2022
|
|
|
Idatzizko gauzaren batzuk hobetu dira, eta itzulpenak egiten dira, baina… Dena den, euskararekiko interes hori ez daukat justizia administrazioan bakarrik; gauza bera gertatzen zait kuadrillan edo beste edozein arlotan. Seme alabekin euskaraz egiten dugu, bai, baina lagunen artean eta galdu egiten
|
dugu
euskara. Betidanik oso astuna izan naiz gai horrekin.
|
|
|
Terrazen ordenantza ez da horregatik aldatu; bestela ere aldatzeko asmoa zeukan Orioko Udalak, lehen geneukana zaharra zelako, eta, plaza oinezkoentzako jarri denetik, herriko egoera asko aldatu delako. Orduan, ordenantza berria egitean, aukera genuenez, aprobetxatu egin
|
dugu
euskarari lotutako baldintza batzuk eskatzeko.
|
|
|
Lehen ariketa Bilbon egingo dute, Iberdrola eta Garbilan enpresetako beharginekin. «Langileon ekimena ardatz izango da, baina argi
|
dugu
euskararen normalizazioak norbanakoen boluntarismoa gainditu behar duela», adierazi du Gorka Lopez del Corral Iberdrolako langileak. Administrazioei «erabaki ausartagoak» galdegin dizkie:
|
|
|
Ildo horretan, «jauzi esanguratsuak emateko garaia» dela adierazi zuen; besteak beste, hizkuntza politiketan eta euskararen normalizazio prozesuan, ezagutzaren unibertsalizazioa lortzeko: «Argi
|
dugu
euskararen erabilera erosorako baldintzak sortu behar direla, eta hori erdiesteko nahitaezkoa da ezagutza bermatzea».
|
|
|
Izen horiek exonimoak dira. Adibidez, Erroma erabiltzen
|
dugu
euskaraz, eta Rome ingelesez, nahiz eta italierazko izena Roma izan. Edo Londres erabiltzen dugu euskaraz, gaztelaniaz eta frantsesez, nahiz eta ingelesezko izena London izan.
|
|
|
Adibidez, Erroma erabiltzen dugu euskaraz, eta Rome ingelesez, nahiz eta italierazko izena Roma izan. Edo Londres erabiltzen
|
dugu
euskaraz, gaztelaniaz eta frantsesez, nahiz eta ingelesezko izena London izan.
|
|
|
Niretzat hura izan zen euskararen salbazioa, eta uste dut orain zentzua galdu egin dela. Eta ulertzen dut, euskara batua da normala, baina ulertu behar
|
dugu
euskara batutik kanpo ez dagoela etorkizunik euskararentzat, eta oso gai serioa dela: ezin dugu berriro 1968ra bueltatu gai horretan».
|
|
|
Niretzat hura izan zen euskararen salbazioa, eta uste dut orain zentzua galdu egin dela. Eta ulertzen dut, euskara batua da normala, baina ulertu behar
|
dugu
euskara batutik kanpo ez dagoela etorkizunik euskararentzat, eta oso gai serioa dela: ezin dugu berriro 1968ra bueltatu gai horretan».
|
|
|
Gazteek sortutako proiektu bat da, gazteok egina eta sarean egina. Beti hartzen da kontuan gazteek zer egin nahi duten, eta beti egiten
|
dugu
euskaraz, naziotasun ikuspuntu batetik.
|
|
|
Erreparatu kritikoak aukeratu zituen maisulan horiei eta... ederki gaude, esan nuen ene artean, lau liburu punta puntako aipatu ditu, eta bakar bat ere ezin lezake irakurri irakurle euskaldun batek bere hizkuntzan, hau da, euskaraz. Apika, norbaiti harrigarria egingo zaio, baina gaur arte eta orain erabiltzen dugun euskara batua aintzat hartuz, ez
|
dugu
euskaraz aurkituko Homero, Cervantes eta Prousten liburu horiek taxuzko itzulpen batean. Ezin da sinistu.
|
|
|
Hiru helburu nagusi ditugu. Alde batetik, jarraitu nahi
|
dugu
euskara eta euskal kultura sustatzen, Tafallan nahiz inguruan. Bestaldetik, egia da gizartea aldatuz joan dela, gure proiektu pedagogikoak aldatuz joan direla, eta, bitartean, ditugun espazioak aldatu beharra sumatu dugu.
|
|
|
«Tuteratik argi eta garbi aldarrikatzen
|
dugu
euskara berezko hizkuntza dela. Ezin da euskara Nafarroa gabe ulertu, eta, Tutera Nafarroa baldin bada, euskara bere hizkuntza da».
|
|
|
Dei egin du ekinbide horretan parte hartzera; ostiralean hasiko da, azaroaren 18an, eta 15 egunez egingo da: «Eudelen bat egiten
|
dugu
euskararekin, ondare linguistiko edo kultural bat ez ezik, euskal gizartearen lehiakortasunerako eta kohesio emozionalerako tresna ere badelako».
|
|
|
Euskara ere bada, euskal komunitatearen biltzaile nagusietako bat. Horrexegatik ere EUDELen bat egiten
|
dugu
euskararekin, ondare linguistiko edo kultural bat ezezik, euskal gizartearen lehiakortasunerako eta kohesio emozionalerako tresna ere badelako.
|
|
|
Hala ere, uste dut kasu horietan begia zoliago daukagula, baina hizkuntzarekin ez dugu hain erraz ikusten zapalkuntza, besteak beste, eraldaketa prozesuetatik kanpo ikusi izan dugulako. Eta, batez ere, EAEko esparruan normalizazioaren betaurrekoetatik interpretatu
|
dugu
euskararen egoera. Jada finkatuta eta botere posizio batean balego bezala.
|
|
2023
|
|
|
Herritarrekin inolako harremanik ez duen jendeari eskakizunak eskatzen ari zaizkio. Gainera, guk uste
|
dugu
euskarazko A1 eta A2 mailak egiaztatzen dituztenek izan dezaketela lekua administrazio publikoan, eta pertsona horiei ere ez zaie baimentzen gaur egun. Bada beste oinarrizko gauza bat, etengabe eskatzen ari garena dekretu berriaren negoziazioan: profil asimetrikoena.
|
|
|
zauria eta mina dakarrena bat; itxiera bortitz haren erdian, herri ekimenaren indarra eta gaitasuna erakutsi zituena bestea. Aurten gure komunitatearekin ospatuko
|
dugu
euskarazko egunkari nazionala gaurdaino ekarri izana, eta komunitatearekin jarriko ditugu aurrera egiteko oinarriak.
|
|
|
Nahi baino gehiagotan, zaila izaten da zerbitzu edo produktu bat euskaraz aurkitzea. Den dena ez
|
dugu
euskaraz lortzerik. Bila ibili behar izaten dugu, alor pribatuan zein profesionalean, produktuak edo eta zerbitzuak euskaraz eskainiko dizkiguten hornitzaileen bila.
|
|
|
«Marka honek adierazi nahi du ikusten dugun tokian guri zerbitzatzeko daudenak gai direla gurekin euskaraz mintzatzeko, edo euskara ulertzeko. Beraz, haiekin lasai lasai hitz egin
|
dugu
euskaraz, inolako gaizki ulerturik gabe», azaldu zuen Bingen Zupiriak, Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Hizkuntza Politikako sailburuak, atzo Donostian egin zuten aurkezpenean.
|
|
|
Kabiako zerbitzu zentralak, adibidez, euskaraz lan egingo zuela erabaki genuen, hau da, langileen %100ek euskaraz jakin behar dutela. 28 pertsona gaude, eta denok egiten
|
dugu
euskaraz.
|
|
|
«Hiztun kopuruak eragina du erabileran, hiztun dentsitateagatik. Oro har gero eta euskaldun gutxiago gara, eta gero eta aukera gutxiago izanen
|
dugu
euskaraz mintzatzeko», ondorioztatu du Gorrik. «Bada dinamika bat adin piramidearen azpitik heldu dena, ezagutza eta erabilera gora emanez.
|
|
|
Euskal Konfederazioaren hitzetan, ezin da horrela segitu. «Nola zabalduko
|
dugu
euskara, arlo horietan ez bada behar den heinean inbertitzen?». Euskalgintzako eragileek baliabide «duinak eta egokiak» behar dituztela defendatu dute, bakoitzak duen jarduera segitzeko ez ezik, horietan lanean ari diren langileak prekarietatetik ateratzeko.
|
|
|
Euskal Konfederazioaren hitzetan, ezin da horrela segitu. «Nola zabalduko
|
dugu
euskara, arlo horietan ez bada behar den heinean inbertitzen?». Euskalgintzako eragileek baliabide «duinak eta egokiak» behar dituztela adierazi zuten, bakoitzak duen jardueran segitzeko ez ezik, horietan lanean ari diren langileak prekaritatetik ateratzeko ere.
|
|
|
Ez zuen ba Piarres Lafittek idatzi, Maddi Ariztia zela eta, «Anderea liburu egile, bakhan ikhusten da. Uste ere
|
dugu
eskuarazko liburu egile lehena hunaindiko eskualdun anderetan, Sara Lehetchipiko etchekhanderea». Nork ez zuen laino laino irentsiko Iparraldeko kanonaren zaindariaren esana, baina nik trabatua dut, kontrako eztarritik joana.
|
|
|
Nire ustez, kontua da garbi izatea zer nahi dugun: nahiago
|
dugu
euskaraz ez egin, ala gaizki bada ere euskaraz aritu. Hori da kontua.
|
|
|
Bai. Zergatik behar
|
dugu
euskara kanpoko eragile batek neurtzea, baina ez gaztelera, matematika edo beste konpetentziaren bat. Profesionalak ditugu, eta gaitasuna dute hori neurtzeko.
|
|
|
Kazetaritzaren mundua eraldaketa prozesu bizian dago, mundu mailako testuinguru aldakorrak eraldaketa sakona eskatzen du eta argi dugu, euskarazko proiektu komunikatibo guztiak beharrezkoak diren heinean, ez dela inor atzean utzi behar. Hekimenen gogo biziz lan egingo
|
dugu
euskarazko komunikabideen ontziteriak aurrera egin dezan, etorkizunean ere euskaraz bizi nahi duen ororentzat erreferentzia izaten segitzeko. BERRIAk beste horrenbeste urte eta gehiago bete ditzan eta garapen horretan euskarazko komunikabide guztiak bidelagun izan daitezen.
|
|
|
«Arrazoia sinplea da, nahiz eta errealitateak buruhauste asko sortzen dizkigun. Gure herria ez
|
dugu
euskararik gabe ulertzen; euskaraz bizi gara, euskaldunak gara, zazpi lurraldeetakoak. Beraz, argi dugu gure nazioa Euskal Herria dela».
|
|
|
«Lehendik ere datorren prozesu baten beste katebegi bat da, baina badu garrantzi kualitatiboa. Hizkuntza biziberritzeko prozesuan, argi
|
dugu
euskarak berezko funtzioak eta berezko esparruak behar dituela, eta horixe galarazi nahi dute epai hauek. Bigarren mailako hizkuntza bihurtu nahi dute euskara:
|
|
|
Tira, aspaldidanik ezagun zaizkigu feminazi edo euskararen talibanak gisako etiketak; berriki jakin
|
dugu
euskara burgesiaren beste instrumentuetako bat dela. Eta orain, zorioneko gu, badugulako beste ezizen polit bat:
|
|
|
«Kezka handia sortzen digu hainbat erakundek euskararen normalizazioan erakusten duten sentsibilitate faltak. Adostasuna berreskuratu behar
|
dugu
euskararen normalizazioaren bidean eta hizkuntza politikaren inguruan, geure hizkuntza babesteko eta geure hizkuntzak aurrera egiteko».
|
|
|
Miresgarria da. Konpromisoa
|
dugu
euskarazko materialak sortzeko, eta horretarako prestakuntza eta laguntzak ematen ditugu. Etenik gabeko ekoizpena da, eta, gainera, material hori ez da EHUn soilik erabiltzen:
|
|
|
Kasualitatea ala kausalitatea, baina arreta eman dit. Egia esan, Armenian baino gehiago Georgian topatu
|
dugu
euskararekiko loturaz zerbait entzuna zuen jendea. Edozelan ere, armenierak eta georgierak ez dute elkarrekin zerikusirik, eta Kaukasoen zabalean den hizkuntza aniztasunaren parte dira.
|
|
|
Azaldu duenez, euskararen ordenantzaren hitzaurrean ezabatu egin dituzte aurreko ordenantzak euskarari egiten zizkion erreferentzia guztiak, eta hizkuntzez hitz egiten du, orokorrean, «kontuan hartu gabe euskara dela gutxitutako hizkuntza eta babesa eta sustapena behar duena». «Euskararen ordenantza izanik, uste
|
dugu
euskarari berariazko aipamena egin liokeela».
|