|
2000
|
|
|
Nik bertsolari gazteengan ikusten ditut molde edo neurri berri batzuk eta arreta pizten didate. Horrela beharbada ikastera iritsi ez, baina beti jantzi egiten
|
du
pertsona.
|
|
|
Jendeak jakin behar
|
du
pertsonak garela, hamazazpi eta hamasei urteko gazteak; guk ere egiten ditugula edozein gaztek egiten dituen astakeriak, larunbat gauetan edozein gazteri gustatzen zaion bestak gustatzen zaizkigula... Agian hor, gehiago sentitzen naiz gazte, bertsolari baino.
|
|
|
Honekin ez diot Monzon-i arrazoirik kendu nahi, zerbaitek ekartzekotan, borrokak ekarriko baitio herri honi askatasuna; eta, borrokatzeko, utopikoa izanbehar
|
du
pertsonak. Alternatiba politiko bat bideratzeko orduan, ordea, ez da nahikoa mundu hobea nahi dugula esatea7 Politika, ekimen hori epe eta marko mugatubatean egin ahal izateko formula azaltzean datza.
|
|
|
(Alaña, 2000). Horien artean, esanguratsuena, dudarik gabe, hiritartasunari dagokion eskubide gorentzat jotzen den bozkatze garaian ere jada ENA erabili izana izatea da, azken hauteskunde europarretan gertatu den bezala (Euskaldunon Egunkaria,). Onarpen bidean, orain arte zortzi udalek agiria ontzat eman dute ofizialki identifikatzeko prozeduretan. Berriki, euskara eta ENAren erabilera tarteko auzitaratutakokasuan, epaiak agiria balekotzat jo
|
du
pertsonak identifikatzeko.
|
|
|
Esandakoaren arrazoia eman behar izanez gero, honako hau proposatzera ausartuko ginateke: Estatuak populazioarengan kontzientzia nazionala errotzen du (eta ezagutzen dugu zeregin horretan hezkuntza sistemak duen garrantzia) eta komunitate politiko handiaren parte izatearen uste osoa indartzen
|
du
pertsonarengan (komunitate horrekin apurtu ezinezko lotura izango luke, bere izate pertsonalari helburu eta edukia emango liokeelarik). Beste era batera esanda, Estatu nazioak herritarrak politikoki soldatzen ditu nazioaren inguruan, horretarako, bere, soldagarritasuna?
|
|
|
Horren iraupen eta zereginak zehaztu ditugu, herri zibilizatuetan erkide diren erregelen arabera. Tutoreak
|
du
pertsona eta ondasunen ardura; familiak bere baitan hautatu behar du hori, behar beharrezkoa baita zinezko gogoa, pertsonaren ondasunak gorde eta heziketa eta osasuna jagoteko, ohore eta atxikimendu osoz. Ezin, beraz, arrazoirik eta formarik gabe eskualdatu bere artapean dagoen ondarea; tentuaz administratu eta fideltasunaz kudeatu beharra du; kontularia da, administratzailea bezainbestekoa; bere jokabidearen erantzulea; kaltea ere ezin sortu, horren konponketa gauzatu gabe.
|
|
2001
|
|
|
" Alvin Toffler amerikar soziologoak dioenez, benetako koska egingo dio gizonari, pertsonari, geroak, datorren denborak. Benetako txorabioak menperatzen
|
du
pertsona, aldaketa aundiak denbora motxean inguratzen zaizkionean eta ez inguratu bakarrik, gaiñera barne barneko aldatuarazi egiten diotenean". Horrera arte, ezer berezirik ez zuen sumatzen, beharbada.
|
|
|
Emanaldiak irauten duen bitartean antzokian irribarre urduri batzuk besterik ez dira entzuten. Antzemateak batzuetan ezeroso senti arazten
|
du
pertsona.
|
|
|
Biriketara airerik ez zaiola iristen sentitzen
|
du
pertsonak.
|
|
|
Maitasunak ulertezin bihurtzen
|
du
pertsona eta hortxe dago bere handitasuna: misterioa da oraindik, gizakiak mendeetan zehar maitasuna ulertzeko egin dituen ahalegin guztiengatik ere.
|
|
|
Erakarpen fisikoak eragina
|
du
pertsonen arteko harremanetan eta norbere irudia osatzerakoan.
|
|
|
Lekaleek indize gluzemiko txikia dute. Horrek esan nahi du, lekaleak irentsi ondoren, odoleko glukosa maila gutxi handitzen dela, eta, zuntz kantitate handiari esker, glukosa poliki poliki igarotzen dela odolera, eta horrek interes handia
|
du
pertsona diabetikoentzat. Kontsumoaren eragozpenak:
|
|
|
Gero, animalia hiltegian hiltzen denean, arrisku berezia dute animalien manipulazioek, beste animalia batzuen, instalazioen edo langileen kutsadura ekar baitezakete. Nahitaez, prozesuak izan behar du, eta horrek lagundu behar
|
du
pertsonentzat arriskutsuak diren mikroorganismoak barreiatzen. Lan baldintzen egiaztapena albaitari ofizialek egin behar dute, produkzio gune guztietan hiltegiak ikuskatzeaz arduratzen direnek.
|
|
2002
|
|
|
Modu honetan, hauxe ondorioztatzen
|
du
pertsona arrunt batek: –Arrazakeriaren jatorria etorkinen heltzean egonik, bortizkeria arrazista migrazio mugimenduen ondorioa da.
|
|
|
Modernizazioaren bilakaerek azken hamarkadetan izaera bereizlea dute, ezinbestekoa eginez euskarri eta muga berriak topatzea. Izan ere, arriskuaren gizarteak, klase gizarteak ez bezala, ez
|
du
pertsonen arteko bereizketarik egiten, eta gaur egungo norbanakoaren eta taldeen zein ondorengo belaunaldien etorkizuna dago jokoan.
|
|
|
Politika autoritarioari eta lasaigarriari nola aurre egin badago. Lehenik eta behin, garbi izan behar
|
du
pertsona orok, aukera politikoak eta ekonomikoak zein baliabideak norabideratzeko erabakiak arazoa zehaztu eta definitzeko moduek baldintzatzen dituztela. Horretarako praktiketan, portaeretan eta erakundeetan barneratuta dagoen ezkutuko boterea azaleratu da, hizkuntzaren monopolioa ekidinez, norbanakoek eta taldeek diren eta izan nahi duten zentzua eta esanahia gizarteratzeko, hitza?
|
|
|
Bakarturik egotearen kontra borrokatu
|
du
pertsonak beti. Adibideak askotarikoak dira historian.
|
|
|
Kontalari paper hori hedabideek berenganatu dute; eta lekukoa ez den testuingurutik aparteko errealitatearen berri hedabideen bitartez bereganatzen du gizakiak. Bereganatze horretan, informazioa bere egiteaz gain, iritzia ere bereganatzen
|
du
pertsonak. Edalontzi batean ardoa eta ura nahasten direnean, edaten duenak biak edaten ditu batera, ez du ahoan banatzerik bata eta bestea; informazioagaz eta iritzi publikoagaz gauza bera gertatzen zaigu.
|
|
|
Hezur masa handitu egiten da bizitzako lehen urteetan, nerabezaroan eta helduaroko lehen urteetan. Bizitzaren hirugarren hamarkadan hezur masaren gailurra deritzona lortzen da, eta horrek zehaztuko
|
du
pertsona batek bere bizitzan osteoporosia garatzeko joera duen. Eta hori gertatzen da, menopausiaren ondoren, emakumearengan, eta urte batzuk geroago, gizonengan, hezur masa pixkanaka galtzen delako.
|
|
|
Noski, ordaindu beharreko kopuruak biderkatu egiten dira alaba eta arau ugariagoak dituzten familiez ari bagara. Iñaki Letek, Gasteizko Santiagoko Ospitaleko Ginekologiako zerbitzuburuak, azaldu
|
du
pertsona batzuek 7 eta 8 egun dituztela ziklo bakoitzeko. Eta 40 urtera iristean, emakume batzuek 10 egun arteko arauak dituzte».
|
|
|
Elikagaien kolore artifizialak, askotan, laguntzen du jakiak definitzen. Esperientziak erakutsi
|
du
pertsonek, kolorea ikusten ez dugunean, arazoak ditugula zaporeak identifikatzeko. Zer dira koloratzaileak?
|
|
2003
|
|
|
Esaterako, borroka bat dagoenean, edo tartean odola badago, nahiz eta pertsona hori estatuak kartzelara bidali, gero ijito herriaren legeak ere epaituko
|
du
pertsona hori. Gure zaharrek epaitzen dute, komunitatearen barruan bakea jar dezaten eta famili horien artean ez dadin odol gehiagorik egon.
|
|
|
Honen aurreko nobelan «Elgeta» izenekoan oso kezkatuta ibili nintzen artearen inguruko galderekin. «Elgeta»ren azpian «Posible al
|
du
pertsona batek musikarekin bizitzea?» galdera dago. Elgetak ez baitzuen ez familiarik ez etxerik.
|
|
|
Egoeraren gorria agerian jartzeko eman dezagun adibide argigarri bat: entziklopedietara, aldizkari eta egunkarietako informazioetara joz, Interneten kontsultatuz, bere organismoaren agerpen zenbait minbizi mota batenak izan daitezkeela egiaztatu
|
du
pertsona batek.
|
|
|
Perfume batek usain desberdina
|
du
pertsona bakoitzean, beraz oso garrantzitsua da erosi baino lehen probatzea.
|
|
|
Proteinen kopuru gomendatuari dagokionez, eguneroko dieta osoaren %10 eta %15 artean hartzea gomendatzen da, eta hobe da arrainetik datozenak hartzea. Azkenik, ikerketak onartzen
|
du
pertsona bakoitzaren energia beharrak, pisu osasungarria izateko, jarduera fisikoaren araberakoak direla. Adituek gomendatzen dute egunean ordu bat jarduera fisiko moderatua egiteko, hala nola oinez ibiltzeko.
|
|
|
Hauek dira adituek mendekotasun berria diagnostikatzeko erabiltzen dituzten galderetako batzuk. Zamarronek azaltzen
|
du
pertsona ortorexikoek naturan ez dagoen “purutasun” bat bilatzen dutela. Kontserbatzaileak eta sendagaiak baztertzen dituzte, baina erremedio naturalen debotoak dira.
|
|
|
Bartzelonako Probintzia Auzitegiko Hirugarren Sekzioak kondena epaia eman
|
du
pertsona honentzat: 1996 urtearen amaieran eta 1997 urtearen hasieran, aurrez pentsatutako plan baten arabera, eta beste pertsona batzuekin batera, elikagai enpresa ezagun bat estortsionatzen aritu zen, bai eta zenbait «itsaspeko» edo «opari» sartzen ere, hainbat elikagai establezimendutako jogurtetan plastikozko xiringa gisa.
|
|
|
Pazienteak kolore, bolumen eta distantzia sentsazioa du, bere kabuz moldatzeko, eskailerak jaisteko edo, are gehiago, karaktere tipografiko altuekin irakurtzeko bezain garbi. “Inoiz ez
|
du
pertsona osasuntsu batek bezala ikusiko, baina aurrerapena harrigarria izango da eta eguneroko bizitzan hobekuntza oso garrantzitsua izango du”, adierazi du Francisco Pelayok, Konputagailuen Arkitektura eta Teknologia sailean proiektua koordinatzeaz arduratzen denak. Pelaio, ordea, oso zuhurra da bere bideragarritasuna baloratzean:
|
|
|
Adibidez, CRUEren txostenak adierazten duenez, “hainbat arlotan, ehun hautagai baino gehiago lehiatzen dira, batez beste, dozena bat plazarekin, urteko hiru unetan, bi edo hiru deialdiko”. Horrek esan nahi
|
du
pertsona berak herrialde osora joan behar dutela probetan behin eta berriz parte hartzeko. Hurrengo deialdien arabera, 21 irakasle (zazpi batzorde bakoitzeko) hautagai berberak epaitzeko izendatzen dira.
|
|
|
Aldaketa horrek zaildu edo eragotzi egiten du elikagaiak ahotik urdailera igarotzea. Espezialistak gehitu
|
du
pertsona horiek sistema soziosanitarioa behar dutela “bizitza onargarri eta osasungarria garatu ahal izateko”. Gai hori Paziente Ahularen Disfagiaren IV. Jardunaldian aztertu da, eta Zaragozako medikuntzaren arlo horretan ia ehun profesional bildu ditu.
|
|
|
Gainera, gehienez ere bi urteko epean, Gobernuak zeinu hizkuntza arautu du eta, hartara, herritarrek mota guztietako informazioa eskuratu ahal izatea bermatu. Lege berriak babes sistema bikoitza ezartzen
|
du
pertsona ezinduentzat. Gobernuak kolektibo horren kexak eta erreklamazioak arautu behar ditu, eta arbitraje sistema baten bidez ebatziko dira.
|
|
|
Ohetik zazpi segundo lehenago altxatu balitz bezala. Eta nortasun handia izan behar
|
du
pertsonak bizitza osoan argazki bat, bi edo hiru bakarrik egingo dituela jakin eta orraztu gabe egiteko. Eta munduko entziklopedia guztietan, biografia guztietan eta zientzia liburu guztietan ilea harrotuta ageri zen Van’t Hoff.
|
|
|
Eta, esan zuen gizonak, goizeko zortzietatik hamabiak arte egoten da Malco komunera joan gabe. Eta hori ezin
|
du
pertsona askok egin munduan. Horixe zen gizonaren iritzia, plusmarka bat dela komunera joan gabe hainbeste denbora egotea.
|
|
2004
|
|
|
Alergiari lotutako arazo nagusia errinitis alergikoa da »hiritarren% 15 eduki ohi du». Eta gaitz hau larria izan ez arren, errinitisak erabat aldrebesten
|
du
pertsonaren bizimodua »eskolako errendimendua bezala, baita laneko produktibitatea ere». Gaur egun bost pertsonatik batek alergia arazoak ditu »polenaz gain, beste hainbat alergenok eraginak» eta gaitz horiek gora egingo dutela esan daiteke datozen urteotan, poluzioa eta bestelako kutsatzaileak direla medio.
|
|
|
Garrantzitsuak ez diren gauzak garrantzitsu egin nahi ditugu. Eta horrek esan nahi
|
du
pertsonak ez diela gaurko egunean, edo gobernuak, egiazko problemei aurpegira begiratu nahi. Horren ordez hain garrantzitsuak ez diren gauzekin betetzen digute eguna.
|
|
|
Ematen
|
du
pertsona batzuek koadrila osatzen badute, nolabait elkar maite behar dutela. Ez da hori zure pertsonaien kasua, ordea.
|
|
|
Urratzen ari garen ibilbidea berbera izanda ere, ibiltari bakoitzak hiri diferente bat ikusten du. Literatura oron hiria dago, baina hiria ez da lekune soila, hiri egiturak bestelako hizkuntza bat sorrarazten
|
du
pertsona bakoitzaren baitan.
|
|
|
Beldurra, lan gogorrak, ezjakintasuna, mundutik urrun... Horrelako egoeran heldu leku bat behar izaten
|
du
pertsonak. Zuena zein zen, erlijioa agian?
|
|
|
Komunikazio egintzen eragingarritasunari buruzko kezka zegoen, hori baitzen auzi askoren ebazpena bidegabe atzeratzeko arrazoia. Kezka horren eretzean, legeak garrantzia eman die erroldan edo erakunde nahiz erregistro publikoetan agertutako egoitzei; egin eginean ere, legeak ulertu
|
du
pertsonek egoitzarekin izan dezaketen axolagabetasuna edo arduragabekeria ez datorrela bat gizartean herritar zintzoek izan behar duten jokabidearekin. Komunikazio egintzen ondoreetarako, egoitza gisa hartu da lan egiten den tokia, betiere hori noizbehinkakoa ez denean.
|
|
|
Zure nebak proba bat gainditu behar
|
du
pertsona heldua izateko.
|
|
|
Adibidez, produktuak akatsen bat badu, ez litzateke beherapena izango, saldoa baizik; beraz, beherapenetan dagoen bezeroak urteko gainerako hilabeteetan dituen berme berak eskatu behar ditu, federazioaren arabera. Bermeei buruzko Legeak ezartzen
|
du
pertsona batek ondasun iraunkor bat erosten duenean zenbait eskubide eta betebehar dituela, bai berak bai saltzaileak. Bi urteko bermeaz gain, kontsumitzaileak eskubidea du produktua konpondu eta ordezteko.
|
|
|
Elikagaien ekoizpen intentsiboak baliabide naturalak agortzen ditu, eta ondorio kaltegarria
|
du
pertsonen osasunean, Worldwatch Institute k Munduaren egoera 2004 txostenaren arabera. Txosten berean ohiko nekazaritza eta abeltzaintzara itzultzea gomendatzen da.
|
|
|
Proba kliniko batzuetan, sendagai horiek erabiltzen dituzten pazienteen desio edo joera suizidak detektatu dira, baina FDAk azpimarratu zuen oraindik ez dela frogatu medikamentuek eragiten dituztenik. Nahasmendu bipolarra duten pazienteak euforiaren eta depresioaren artean jariarazten
|
du
pertsona bat bereziki zaurgarriak dira, FDAren arabera, “antidepresiboek mania aldiak eragiteko ahalmena dutela uste baita”. Hori dela eta, agentziak gomendatu zuen gaixo guztiak azter daitezela botika horiekin terapia bat egiten hasi baino lehen, asaldura emozional hori duen jakiteko, eta tratamendu garaian gaitz hori duten gaixoen zaintza estua eskatu zuen.
|
|
|
Wartburg’ek berdintsu dio: " Hizkuntzak agerrerazten
|
du
pertsonak nola ikusten duen mundua, eta nola daramakien bere barruan". Eta J. Trier’ek, hildo beretik:
|
|
2005
|
|
|
Zerk eramaten
|
du
pertsona egoera horretaraino. Edo egoerak sortzen du arazoa?
|
|
|
Kirola egitean: organismoa egokiro hidratatua baldin badago etekin fisikoa (abiadura, erresistentzia) ez da jaitsiko eta hipertermia (gorputzeko tenperatura handia) gertatzeko arrisku txikiagoa izango
|
du
pertsonak.
|
|
|
aztertutako parkinetatik %43k ez du igogailurik, eta horrek eragotzi egiten
|
du
pertsona minusbaliatuak sartzea edo irtetea.
|
|
|
Ur bide bikoitzeko iturri aginte bakarrekoa, palankaduna ahal bada, maneiagarriagoa izango
|
du
pertsona zaharrak.
|
|
|
Hogei eguneko epea igarotakoan, idatzoharra egin duenak jabariaren inskripzioa eska dezake, eginiko errekerimendua egiaztatuz. Beharrezko agiriak izan ezean, agiriok zein artxibotan izan eta bertako epailearengana zein epaileengana joko
|
du
pertsona horrek, epaileak ugazabari zitazioa egin diezaion, agirien kopia ateratzea agin dezan eta kopia hori idatzohargileari eman dakion horrexetarako; agiririk izan ezean, edota agiriak akastunak izanda ugazabak ongitu nahi ez dituenean, epaileak ugazabaren jabaria egiazta dezake, legeak eta erregelamendu honek agindu bezala.
|
|
|
oinarrituko dira, etengabe ikasteneta bere burua aldatzen ari diren erakundeak garatzea eta haztea sustatuz.Halaxe dio Gairin ek (2003: 41) Senge (1992) aipatzen duenean: «Ikastekogai ez izatea latza da haurrentzat, baina hil edo bizikoa erakundeentzat.Hori dela eta, enpresa gutxik irauten
|
du
pertsona baten bizi esperantzarenerdia bezainbeste, eta gehienetan, berrogei urtetara iritsi aurretik hiltzendira».
|
|
|
Pep T1 heste oligopeptidoaren garraiatzailea ere identifikatu zuten. Proteina identifikatzen Pertsona gizenen %99, 9an, leptina, apetitua kontrolatzeko hormona, ekoizteak ez
|
du
pertsona mehe baten eraginkortasunarekin eragiten. Oraindik identifikatu gabe dago zein proteinek duten hesteetan jarduera glukogeniko handiagoa, eta Harvardeko Unibertsitateko (AEB) talde batek eredu jakin batean lan egiten du:
|
|
2006
|
|
|
Bada kontestu egokia lanari buruz gogoetak egiteko. Filosofo batzuk dioten bezala, lanak askatzen
|
du
pertsona?
|
|
|
Hain zuzen, aipatutako segurtasun falta da enpresak sortzen dituzten euskal herritarren portzentajea urteko %5 ingurukoa baino ez izatearen arrazoi nagusietakoa. Hori uste
|
du
pertsona ekintzaileei buruzko Global Entrepreneurship Monitor nazioarteko azterketaren baitan EAEri dagokion ikerketa zuzendu duen Iñaki Peña Deustuko Unibertsitateko irakasleak (ikus bukaerako koadroa). Bere hitzetan, herrialde pobre askotan, jendeak bere burua behartua ikusten du enpresak sortzera; beharra da beraien motibazioa.
|
|
|
Osasunaren Mundu Erakundeak aholkatzen
|
du
pertsona helduek egunean sei gramo baino gehiago ez hartzea (2,4 sodio).
|
|
|
Nolako garrantzia
|
du
pertsona ezagunak bertaratzeak?
|
|
|
Erantzunak pertsona batetik bestera aldakorrak dira erreakzioen atalase sentsorialaren, intentsitate mailaren, iraupenaren etaerrekuperazio denboraren arabera. Honen ondorioz, egoera berberean modu ezberdinean erantzuten
|
du
pertsona bakoitzak bere ezaugarri tenperamentalak direla eta.
|
|
|
Publizitatearen Lege Orokorraren 8.2 artikuluak ahalbidetzen duen publizitatearen prozesu deslegalizatzaileari buruz ere badugu zer esanik, egia baita PLOren 8.2.a. artikuluak hainbat produktu, ondasun, jarduera eta zerbitzuren publizitatea garatzeko aukera ematen duela erregelamenduen bidez, baina artikuluak ez du kontuan hartzen ahalbidetze hori ez dela mezuarekiko soilik izango, baizik eta baita forma eta komunikabidearekiko ere (hizkuntzari dagokiona, alegia). Horretaz gain, artikuluak berak (2 eta 4 ataletan) mugatu egiten du prozesu deslegalizatzaile hori arau batzuen bitartez; adibidez, PLOren 8.4 atalak debekatu egiten
|
du
pertsona edo animalien kontsumorako diren droga, sendagai eta gai psikotropikoen publizitatea, edozein forma eta modutan egina; beraz, araua desorekatu samar geratzen da (De la Cuesta, 1995: 135; 2002:
|
|
|
Aditu horrek azpimarratzen
|
du
pertsonaren osasunak ez duela horrelako neurririk eskatzen. Horretaz aparte gaineratzen du 89/ 522/ 89 Zuzentarauaren 15 artikuluak ez duela debekatzen alkoholaren publizitatea telebistan, eta publizitate hori zabaltzeko baldintzak besterik ez dituela aipatzen.
|
|
|
Publizitatearen Lege Orokorrak (PLO 3.1.a.)) Konstituzioan jasoriko oinarrizko eskubideen aurkako publizitatetzat hartzen
|
du
pertsonaren duintasunaren eta balioen aurkako publizitate jokaera, bereziki emakumezkoari, gazteei eta haurrei dagozkien jardueretan. Pertsonaren duintasuna eta giza izaeraren babesa Konstituzioan jasotako printzipio orokorra da, eta ordenamendu juridikoan erabat erroturik dago (EK 10.1 art.) (Santaella, 2003:
|
|
|
OG. Bai. Baina hori ez da erabakigarriena benetako ongizatearen (adierazle medikoekin neur genezake) eta zentzuaren ongizatearen arteko aldea balioesteko; azken hori subjektiboagoa da, eta zerikusia
|
du
pertsonak, zoriontsu badira, sentitzen diren moduarekin. Alde horretatik, bakardadea erabakigarria da.
|
|
|
Glukosaren metabolismoa ere aldatu egiten da, gantz zelulek hormona bat jariatzen baitute, adinopektina, intsulinaren ekintza errazten duena. Erraietako koipea metatzen denean, hormona horren ekoizpena murriztu egiten da, eta horrek azaltzen
|
du
pertsona lodiek diabetesa izateko duten joera. Gerritik bihotzera Erlazio estua dago gerriaren perimetroaren eta gaixotasun kardiobaskularren artean, pisua edozein dela ere.
|
|
|
Espainian, zehazki, gizonen% 30ek eta emakumeen% 37k uste baino gerri handiagoa dute. Kontuan hartzen badugu biztanleriaren %14k gehiegizko pisua duela, esan nahi
|
du
pertsona asko ez daudela gizenak baina, aldiz, tripa dutela eta, beraz, arrisku kardiobaskular handiagoa dutela.
|
|
|
Andaluziako Kontsumitzaileen eta Etxekoandreen Federazioak, Al Andalusek, ustezko iruzur baten berri eman du loteriarekin lotutako telefonoaren bidez; horren bidez, linearen titularrari 40 bonuko saria eskaintzen zaio, “Euromillones” zozketan parte hartzeko. Taldeak komunikatu batean adierazi
|
du
pertsona horrek deian adierazten duela 48 euroko banku transakzioa egin behar dela ustezko enpresak emandako kontu zenbaki batera. Abuztuaren 8an erakundeak dei bat jaso zuenean sortu zen alerta ahotsa.
|
|
|
Orain arte, ahalegin hitzartua falta izan da, ongi diseinatutako eta behar bezala finantzatutako plan nazionalen bidez, munduko ekintza plan baten laguntzarekin”. 20 litro gutxienez Txostenak azpimarratzen
|
du
pertsona bakoitzak egunean 20 litro ur garbi izateko aukera izango duela oinarrizko beharrak asetzeko, eta hori gutxieneko eskakizuna da ura izateko eskubidea errespetatzeko, eta gutxieneko helburua gobernuentzat. Bederatzi urte falta dira 2015a lortzeko Milurteko Helburuak betetzeko finkatutako urtea, ur garbia eta saneamendua funtsezkoak dira haurren bizitza kontaezinak salbatzeko, hezkuntzan aurrera egiteko eta gaixotasunak saihesteko.
|
|
|
Aceh ko (Indonesia) 25.000 familia baino gehiago berreraikitze planetatik kanpo geratu dira orain ia bi urte eskualdea suntsitu zuen tsunamiaren ondoren. Oxfam Internacionalen txosten batek egoera hori salatu du, eta ohartarazi
|
du
pertsona horiek txaboletan bizi daitezkeela. “Tsunamia bi urte geroago:
|
|
|
Hondamen fisikoak egunero egiten du urrats bat aurrera; guztiahalduna da eta ez du inoiz ere hutsik egiten. Ez da inondik ikusten, ez da zer ukigarririk, baina hor dago itsasoa bezain infinitu, hondogabe eta larderiatsu, uholde bat bezain gupidagabe, eta uholdeak dena aurretik eramaten duen bezala, halaxe eramaten
|
du
pertsonak mendeetan zehar asmatu ahal izan duen federik sendoena ere. Elbarritasunak haginkada txikietan gorputz zorigaiztoko hori ezintzen duen heinean, eriaren inguruko pertsonak bihurtzen dira makulu, esku, beso, hanka, begi, mihi, belarri.
|
|
2007
|
|
|
Werner eta bere aitaren arteko harremana intentsua da, gazte baten heziketa sentimentalean aita eta seme alabaren arteko harremanak markatzen
|
du
pertsonaren izaera. Psikologiaren esparruan beti ere, Werner rrek bere aita" akabatu" beharra dauka.
|
|
|
Eskura ditugun azken datuen arabera, 25 urte bitarteko hiritarren %39k 25eko indizea gainditzen du gainpisua du eta beste %15ek loditasuna du. Horrek esan nahi
|
du
pertsona helduen erdiak, gutxienez, arazoak dituela pisuarekin. Gainera jendeen GMIak gorantz egiten jarraitzen du, etengabe, azken urteotan; bereziki umetan eta adineko pertsonetan.
|
|
|
Uste baino hedatuagoa dagoen artritis mota honek gaur Mendebaldean gutxitan eramaten
|
du
pertsona lehen bezalako egoera errukigarrietara: bizkarrezurra osorik gogortuta, gerriz gora okertuta...
|
|
|
" Lana bizitzeko" edo" bizi lanerako" dilema zalantzan jarri du liberalismoak. Estresa sortu
|
du
pertsonengan...
|
|
|
Hortik aparte, Kantek, beste gauza askoren artean jakina, azpimarratu egiten du behar moralei erantzuteko, pobrezia, gaixotasuna, ezintasuna… oztopo handiak direla eta zentzu horretan esango
|
du
pertsonok, gure behar moralei erantzun ahal izateko, badugula gure ongizatea bilatzeko" zeharkako beharra6", kontuan izanik, kasu horretan, ez genukeela ongizatea bilatuko gure zoriontasuna lortzeko baizik eta gure integritate morala mantentzeko.
|
|
|
Behaturiko solaskideen arteko euskararen erabileran asko eragiten
|
du
pertsona nagusiek eta haurrek elkarri hitz egiteak.
|
|
|
arazoei aurre egin eta kontrola ezartzeko prestakuntzaz janzten
|
du
pertsona.
|
|
|
Orain arte eginiko azterketek nabarmentzen dutenez, guraso bietako batekin, gutxienez, sostenguzko harreman beroa izateak (ez da zertan alderdi denetan eta agertu behar, gainera) zoritxarreko munduan bizitzearen efektu kaltegarriak arindu edo horietatik babesten
|
du
pertsona.
|
|
|
Liberazio horrek ongizate sentsazio gozoa eragiten duenez, horrek denak erakusten
|
du
pertsona batzuek, lur jota, atsekabeturik edo ahul daudela, zapore gozodun zerbait hartu nahi izatearen zergatia: azukreen kontsumoak endorfinen liberazioa sustatzen du.
|
|
|
Azken buruan, eskubide hori interes legitimoak defendatzeko bidea da, eta eskubide horren bidez herritarrek zeregin publikoetan parte har dezakete, banaka nahiz modu kolektiboan. Lege honek muga bakarradorioztatzen duena, Indar eta Erakunde Armatuetako kideei, edo diziplina mi ezarri du, Konstituzioak zuzenean onlitarraren mende dauden kidegoetako kideei dagokienez; esangura horretan, lege honek ezarri
|
du
pertsona horiek eskubide hori egikari dezaketela banaka eta eurei buruzko legeria berezian xedatutakoaren arabera bakarrik.
|
|
|
Lege organikoak zehaztu ahal izango
|
du
pertsona jakin batzuentzat nola eta zein kasutan eten daitezkeen, beharrezkoa den esku hartze judizialarekin eta Parlamentuak kontrol egokia eginez, 17 artikuluaren 2 paragrafoan, matuen edo elementu terroristen jardunari buruz ikerketak egin ahal izateko. eta 18 artikuluaren 2 eta 3 paragrafoetan aitortutako eskubideak, banda ar
|
|
|
Kalte moralaren ondoriozko kalte ordainaren kopurua, 4 artikuluaren kasuan, artikulu horren 2 paragrafoak aipatu pertsonek, eta, horiek izan ezean, pertsona horien kausadunek jasoko dute; epaiak ezarriko
|
du
pertsona horiek zenbateraino diren kaltedunak, etadaina. Lege honen 6 artikuluko kasue horren araberakoa izango da kalte ortan, ulertuko da kalte ordaina kaltedunaren jarauntsira bildu dela.
|
|
|
Konstituzioaren arabera giza bizitza babesteko betebeharra dago eta horrek Estatuari eragotzi egiten dio buruaz beste egiteko lankidetza onartzea. Modu horretan, zehapena ezarriko zaio inor bere buruaz beste egitera induzitzen duenari eta pertsona batek bere buruaz beste egiteko beharrezko egintzekin laguntzen duenari (ZKren 143 art.). Konstituzio jurisprudentziak (honezkero aipatutako 120/ 1990 KAE eta 137/ 1990 KAE) argi utzi
|
du
pertsona baten bizitza erakunde publikoen mende dagoenean zuzenean (gogoan izan dezagun presoen kasua), Estatuak horien bizitza zaindu behar duela eta ezin duela onartu, modu pasiboan bada ere, herritar horiek euren buruaz beste egitea, benetan hil nahi izan arren (adibidez, gose greba amaiera arte eginez); Giza Eskubideen Europako Auzitegiak beste horrenbeste esan du zentro psikiatrikoetan barne... Izatez, Auzitegiek gizabanako horiek nahitaez elikatzea justifikatu dute, betekizun jakin batzuk betetzen badira eta pertsona horien askatasuna eta duintasuna errespetatzen dituzten muga batzuk ezarriz (esaterako, elikatze parenterala soilik baimendu da, eta hiltzeko arrisku larria dagoenean bakar bakarrik).
|
|
|
Bizitza eskubidearen barruan bizitza amaitzeko eskubidea ez dagoen arren, osotasun fisiko eta moralerako eskubideak heriotza duina izateko eskubidea babesten du. Eta horrek barnean hartzen
|
du
pertsona bakoitzak informazioa jasotzeko eta aplikatu behar zaion medikuntza tratamenduaren inguruan erabakitzeko eskubidea. Horrenbestez, tratamendua baztertu dezake beharrezkoa ez dela uste duenean, gehiegizko sufrimendua eragiten diolako edo bizimodua baldintza makurretan modu artifizialean luzatzen diolako; izan ere, gizabanakoaren borondatearen aurkako medikuntza tratamendua gizabidezkoa ez den eta apalesgarria den tratuaren kasu argia izango litzateke, eta hori esanbidez debekatu da Konstituzioan.
|
|
|
GEEAren doktrinari jarraituz (1981eko maiatzaren 6ko epaia. Buchholz kasua?), Konstituzio Auzitegiak esandakoaren arabera, Konstituzioan pertsona guztiek benetako babes judiziala lortzeko eskubidea dutela ezartzean, pertsona fisiko eta juridikoak, naziokoak eta atzerrikoak barruan daudela ulertu behar da, eta eskubide hori eskubide eta interes legitimoak ukitzen dituzten prozesu guztietara hedatzen dela, baita beste pertsona batzuek hasitako prozesuetan alderdi izateko eskubidera ere, prozesu horietan eskubide eta interes legitimoak ukitzen badira (apirilaren 12ko 64/ 1988 KAE; urriaren 17ko 287/ 1994 KAE). Baina harago joanda, salbuespen moduan onartu
|
du
pertsona juridiko publikoak ere eskubide horren titularrak direla antolamendu juridikoak prozesuan alderdi izateko gaitasuna aitortzen badie horien jarduera ez administratibotik edo publikotik eratorritako eskubide eta interes legitimoak defenditzen dituztenean; izan ere, kasu horretan hirugarrenen egintzen aurrean erreakzionatzen dute (partikularrak edo beste administrazio publiko batzuk) eta ho... apirilaren 12ko 64/ 1988; ekainaren 19ko 91/ 1995; uztailaren 8ko 123/ 1996; uztailaren 26ko 175/ 2001; urriaren 9ko 173/ 2002; apirilaren 23ko 74/ 2003; martxoaren 23ko 45/ 2004, etab.).
|
|
|
Legearen 2 artikuluan ezarritakoaren arabera, eskubide horien babes zibila legeek, gizarte usadioek eta pertsonen jardunak mugatuko dute, eta horiek zehaztuko dute zein esparru dagoen erreserbatuta norberarentzat edo familiarentzat. Horrek esan nahi
|
du
pertsonaren jokabidea dela-eta, litekeena dela bere bizitzako egintza batzuei buruzko publizitatea bere edo bere familiaren intimitatearen edo bere irudiaren aurkakoa ez izatea (adibidez, bizitza pribatuko alderdi batzuk argitara ateratzen dituztenek edo jarduera publiko jakin batzuetan parte hartzen dutenek ezin dute pentsatu euren intimitatearen edo irudiaren babesa jarduera horiek egiten ez di... Legearen 7 artikuluan, 2 artikuluko babes esparruan aipatutako «bidegabeko esku sartzeak» deskribatu dira:
|
|
|
Artikulu horren arabera, ezin izango du inolako agintarik neurririk hartu, baldin eta neurri horiek, zuzenean edo zeharka, oztopatzen badute dela Espainiako lurralde osoan pertsonek askatasunez zirkulatu eta pertsona horiek bertan ezartzea, dela ondasunek askatasunez zirkulatzea. Horrek berehalako proiekzioa
|
du
pertsona juridikoei dagokienez, eta agintari guztiak ukitzen ditu, autonomia erkidegoak eta toki erakundeak barne hartuta (KAE hauek: azaroaren 16ko 37/ 1981; uztailaren 1eko 88/ 1986; martxoaren 14ko 52/ 1988; martxoaren 22ko 66/ 1991).
|
|
|
Eskubide horien eduki zehatzari dagokionez eta ohorerako eskubidetik hasita, Konstituzio Auzitegiak esan
|
du
pertsona baten izen ona babesten duena dela, besteen aurrean balioa galtzea eragin dezaketen adierazpen edo mezuen aurrean babestuz, pertsona horren izen ona galtzea edo gutxiestea eragiten dutelako iritzi publikoaren arabera iraingarriak izateagatik (otsailaren 26ko 49/ 2001 KAE). GEEAren jurisprudentziari jarraituz (GEEAE hauek:
|
|
|
Izatez, eskubide horietako bakoitzaren egikaritza titulartasunaren arabera (pertsona fisikoena edo juridikoena) aldatuko da. Ildo horretatik, Konstituzio Auzitegiak berak esan
|
du
pertsona fisikoen eskubide jakin batzuen inguruan sortutako doktrina ezin zaiela pertsona juridikoei oso osorik aplikatu, adibidez, benetako babes judiziala lortzeko eskubidearen aipatu kasuan (urriaren 24ko 197/ 1988 KAE).
|
|
|
Bizkarroiaren larbak anisakiosi izeneko gaitza sortzen
|
du
pertsonetan, eta urdail hesteei eragiten die: min akutua, ultzera, hemorragia...
|
|
|
Sineskeren sare horretan hari bakoitza besteguztien menpe da, eta azande bat ezin da irten sare horretatik, hori baita ezagutzenduen mundu bakarra. Sarea ez da kanpoko egitura bat, ez
|
du
pertsona kanpotikbiltzen, bere gogoaren ehundura bera da... 15.
|
|
|
Pertsonak, sozializazio izeneko prozesuaren bitartez, gizarte talde baten zioak, balioak, jokabide ereduak eta ezagutzak eskuratzen ditu (Durkin, 1995; Lopez, 1999; Shaffer, 2002). Horrenbestez, bere gizartean moduegokian jardutea lortzen
|
du
pertsonak.
|
|
|
Erreakzio zirkularra da ingurunetik datozen estimuluen aurreanpertsonak duen erreakzio bat. Erreakzio horrek estimulatzen
|
du
pertsona, jokabidehori errepikatzeko nahiz imitatzeko.
|
|
|
Haren iritzian, bai norbera bai beste pertsonak ekintza nahi gabekoakegiteko gai dira. Pertsonen baitan, haurrak itxura ikusgaia eta barne errealitateezkutua bereizten ditu, eta ulertzen
|
du
pertsonen ezaugarriak ez direla egonkorraketa egoeraren arabera alda daitezkeela. Esaterako, haurrari galdetzen badiogu eaHolly zuhaitzera igoko ote den, honako hau erantzun dezake:
|
|
|
Ildo horretan, Selman ek proposatzen du gizabanakoarenganinkontzientea agertzen dela. Ondorioz, gizabanakoak ikasten
|
du
pertsonek nahi ezdituzten edota ulertzen ez dituzten hainbat ekintza egin ditzaketela zenbaitetan.Bigarren urratsa nortasunaren inguruko ikusmoldearen agerpenari dagokio. Horrenarabera, nortasuna garapen historia berezia duen sistema da, eta zenbaitezaugarriren, sinesmenen, balioren eta jarreraren emaitza da.
|
|
|
Azkenik, sendotasunak zehazten
|
du
pertsona horrek antzeko egoera batean, iraganean eta etorkizunean, orain bezala jokatu duen eta jokatuko duen (sendotasun handia), ala ez (sendotasun txikia).
|
|
|
Izan ere, pertsonaren ezaugarriak, usteak eta antzekoak dira pertsonabultzatzen dutenak bere gizarte inguruan dauden aukera guztien artetik bat edobeste hautatzera. Halaber, hautu horrek eragina izango
|
du
pertsonak zenbaitgaitasun garatzeko edota zenbait jokabidek eta ezaugarrik izan ditzaketenondorioak ikasteko aukeretan. Baina, aldi berean, ingurua pertsonarenezaugarrietara egokitzen da.
|
|
|
Hala ere, bada bien artekoezberdintasunik. Izan ere, beste pertsona bat deskribatzeko garaian, gizabanakoakkontuan hartzen
|
du
pertsona horrek berarengan duen eragina; nork bere buruadeskribatzean, aldiz, ez ditu erreferentziatzat hartzen beste pertsonak. Ostera, gizabanakoak bere buruaz duen iritzia izaten da deskribapenaren ardatz nagusia (Damon eta Hart, 1988).
|
|
|
Pertsona bat edo talde bat sinesgarria denean eta tesiarekin bat erabiltzen da autoritate argudioa diskurtsoan. Argudio horrek gogora ekartzen
|
du
pertsona edo talde horrek lehenago egindakoa, zeina ongi baloratzen baitu entzuleria jakin batek. Garrantzi handikoa da autoritate argudioa.
|
|
|
Jakina denez, hizkuntzari erabat lotuta dago pentsamendua; hizkuntzaren ezaupideak berak bideratzen
|
du
pertsonak pentsatu ahal izatea, pentsamendua egituratzea eta hura plazaratzea. Iritziaren eta pentsamenduaren munduan, argudioen sorkuntzan eta sozializazioan, lan tresna egokiak eskaintzen dizkie gizarteari oro har eta kazetariari berari bereziki hizkuntzari lotutako logikak.
|
|
|
Hotela edo etxea denbora askoan erreserbatu, janaria ere eraman eta garraio publikoan bidaiatzea alde batera utzita, ordaintzen den prezioa mutil laguna hiri berean larunbat batean gonbidatzea baino garestiagoa da. Alde horretatik, Pizarrok azaldu
|
du
pertsona bakoitzeko 70 eurotik aurrera egun bateko agurra egin daitekeela beste hiri batera bidaiatuz, eta azken prezioa gau kopuruaren eta kontratatzen diren jardueren araberakoa izango dela. “Asteburuko ospakizun oso bat egin nahi bada eta lagunek jarduera guztiak egitea erabakitzen badute, prezioa 150 euro ingurukoa da pertsonako”, zehaztu du.
|
|
|
Atzo Palentzian aurkeztu zen kanpainaren izena hau da: “Hiru milioi lagun behar ditugu… Nik ere eta saltzen den zinta bakoitzak lagunduko
|
du
pertsona ezgaitu bat lana aurkitzeko hurbilago egon dadin. Zintak merkataritza zentroetan, gasolindegietan eta estanko batzuetan saltzen dira, baita Cocemfe n ere.
|
|
|
Zientzialariek ikerketa horretan ikusi zuten DARC geneak adierazpen maila desberdinak zituela hezur dentsitate handiagoko saguetan. Giza kromosomaren antzeko eskualde batek antzeko eragina izan
|
du
pertsonei eragiten dien osteoporosian. Zientzialarien arabera, DARC erregulatzen duten eskualdeetako aminoazidoen sekuentzian gertatzen diren aldaketak funtsezkoak izan daitezke genearen aldaketa funtzionaletan.
|