|
2003
|
|
|
Elkarrizketa, Hizketa, Hizkuntza, Hitza, Elea edo Berba, ez
|
du
euskarak termino eskasik, gizabereak bere kidekoekin komunikatzeko dituen tresna berezien izendatzeko. Guk hemen, hitza?
|
|
2004
|
|
|
Nork noren izana biltzen du hor bere baitan? Euskaldunak sortu
|
du
euskara, bai, jakina, baina euskalduna zer da hor euskararik gabe. Hor ez dut nik sumatzen euskararen tresna izaerarik.
|
|
|
Zergatik euskaldun izaten jarraitu? Zer egiten
|
du
euskarak gure gaurko problematikan. Zer da euskaldun jatorra izatea?
|
|
|
–Hizkuntza galtzearen muga baztertze sozialarena dateke. Estatu modernoek eta ekoitz sistema ahalguztidunek zokoratzen dituzten esparruetan bizi edo, hobeto esateko, irauten
|
du
euskarak. Hiria ez dena, industria ez dena, administrazio ez dena, euskal herri gehienetan eskola ez dena, soldadutza ez dena, eliza ez dena, hitz batez aginte ez den hortan dukegu,, euskara eta euskaldunen espazioa?. 109
|
|
|
Abertzaleentzako Euskal Herria euskaraz egiten duena da. Euskal Herrian %20k egiten
|
du
euskaraz. Orduan?
|
|
|
Ordain demokratikoan, maila berean inposatu eta ahalbidetuko da euskal herritarrek euskara jakitea. Erdarak ofizialak badira, hala behar
|
du
euskarak Euskal Herri osoan, honen ezagutza ziurtatuz arrazoizko epe batean, diskriminazio positibo neurriak tarteko, mendetako inposizioen ordain. Hori ez da abertzaletasuna.
|
|
|
Horiek esanda, Ludger Mees en akuilua, euskaldun fundamentaliston ipurmasailera dator zuzen zuzen: . Bai baitago zenbait jende euskara sakralizatu egiten duena eta jende horrek hitz egiten
|
du
euskara pertsona balitz bezala, gizakia balitz bezala, eta, behin eta berriro euskararen eskubideekin gora eta behera aritzen dira?. 250
|
|
|
zenez, Patxi Zabaletaz ari gara; honek, beste euskaltzale batzuen lagunartean, Nafarroako egoera berezia ahotan, halako batean, hau zioen: . Lehenbiziko puntuan gure hizkuntzaren diagnosia egin dugu eta argi ilunak atera dira, inoiz ez dugu izan aginte politikotik gertutasunik eta horrek ere adierazten
|
du
euskararen bilakaerak ez duela harreman nahitaezkorik botere politiko eta ekonomikoarekin. Eragina ezin da ukatu baina ezin dugu horretan soilik pentsatu, bestela ondorio bezala euskaldungoaren politizazioa litzateke eta ni hori gainditzearen alde nago?.
|
|
|
Hori ez badugu baliatzen, gero eta okerragoa izango da gure egoera, eta azkenean chicano aren gisako zerbait bihurtuko da euskara: ingelesez ez dakienak chicano a ulertzen ez duen bezala, espainola ez dakienak ez
|
du
euskara batua ulertuko. Bide horretatik aurrera eginez gero, euskara desegin egingo da?. 563
|
|
|
euskara zuzena, euskara egokia eta kazetari euskara. Horrek esan nahi
|
du
euskara jatorraren barne arauen moldekoa dela hizkuntzaren arlo guztie tan: ahoskeran, joskeran, hiztegian, ortografian...
|
|
|
Kaleko hizkuntza idealean oinarritzea funtsezkoa da, baina ez gaurko kaleko hizkuntzan, oso kutsatuta baitago. Alde horretatik, Goenkale k langa bat jarri
|
du
euskararen tratamenduan. Euskara ona, zuzena eta bizia du Goenkale k, eta beste telesail batzuentzat eredu bat sortzea lortu dugu.
|
|
|
–Diglosia, da ahoa bete belarrietaratzen diguten deiadarra, eta nik ere diglosia diot. Dena den, men deren mende iraun
|
du
euskarak, diglosia hori gorabehera eta iraun du jendearen ahoan, izkribuz ez bazen ere, hori izan delako lehen hizkuntza, beste guztien parean, gurea?, ez, gureena?. Hain beharrezko ez ziren gauzetarako, idazteko, adibidez?
|
|
|
Ezinezkoa dirudi, horretara, euskara bezalako hizkuntza diglosiko baten familia erabilera, gaur eta hemen, nahikotasun mailatik hurbil ibiltzea. Oro har, euskal sendietan bertan ere, Zalbidek ederki zioen moduan, hala holako erabilera kamutsa izan ohi
|
du
euskarak hiztun elebidunaren adierazpen premietan.
|
|
|
Euskaldunon Egunkaria ren hamargarren urteurrenean Joan Mari Torrealdaik irakurri zuen agiritik honako puntu hau ekarri nahi nuke hona: . Komunikazio esparru aski bat osatu behar
|
du
euskarak eta berdin euskal nazio nortasunak. Komunikabideak dira gaur egun hizkuntza nahiz kultura baten adierazpiderik behinenak.
|
|
|
Uztarripean dabilenak, euskararen gurdiari tiraka jardun nahi badu, euskal izatearen kontzientziari atxiki behar: . Identitateak eta hiztunak euskararekiko duen jarrerak azaltzen
|
du
euskararen erabilera. Euskararen erabilera sentimendu abertzalearekin loturik dagoela esan genezake?.
|
|
|
634 Iñaki Garcia: Identitateak pisu handia
|
du
euskararen erabileran, Euskaldunon Egunkaria, 2000/12/13.
|
|
|
Guretzat dudarik ez da: Euskal Herrian lehentasuna behar
|
du
euskarak, gurea delako, bi erdarek zapaldurik, galtzeko mehatxupean dago gainera. , baitezpadakoa zaio lehentasuna?.
|
|
|
Ez dute gizarte bizitzaren komunikazio jardunekin lotzen. Horretaz gain, haurraren izaera praktikoak berehala definituko
|
du
euskararen zeregina gure herrian: eskolaren barrutitik ateratzen ez den mintzairaren kutsua hartzen dio, hezkuntza jardun mugatura murriztua dago euskararen erabilera batez besteko ikaslearen irudimenean.
|
|
|
irakurri berri dut. Maitek maite
|
du
euskara; ez ordea euskaraz solas egitera behartzerik. Horrela, eskola aroko oroitzapenetan murgildurik, herra dario, horrek bere arimari kalte egingo badio ere:
|
|
|
Zerbait esan behar badut, berriz, kritika horren mezua era honetara larrutuko nuke: gutasun kontu horiek, herri nortasunen araberakoak izan ohi direnez, alde bateko gu k bereago sentitzen
|
du
euskararen patuari doakiona. Beste aldeko gu k ez luke, nire ustez, batere arazorik izan behar berea ez duen gutarren nortasun sisteman ere bizitzeko, euskaldunak aspalditik bizi baitira besteen araberako nazio identitatean.
|
|
|
Legea, hots, joera nagusi eta orokorra, besterik da: helburu abertzaleak arbuiatzen dituen euskaldunak euskararen hondamendia ereiten
|
du
euskaraz mintzo denean ere. Euskararen hondamendia edo berreskurapena ez da, ez, giza jokabide mikroari doakion izari mailan alde batera edo bestera zertzen den joera soziolinguistikoa, botere egitura makroen izari mailan finkatzen direlako joera soziolinguistikoaren nondik norakoak.
|
|
|
120 Txoli Mateos: . Euskara salbu gura dugu denok, baina horrek esan nahi
|
du
euskara derrigor gailendu behar zaiela gainerako hizkuntzei. Hortik ondorioztatu litzateke frantsesa eta gaztelania ez ditugula joko bertako hizkuntzatzat?
|
|
|
370 Andoni Sagarna: Jai
|
du
euskarak, lan munduan biziberritzen ez bada, Euskaldunon Egunkaria, 1999/2/23.
|
|
|
Ixabel Maite’ren" ahizpa" da, baiña Joseba’ren" arreba"; erderaz, berriz, Ixabel" hermana" da bietan. Anai arreben sailla parte gehiagotan zatitu
|
du
euskerak. Sail hortan gure hitzek, horregatik, zabalera txikiagoa betetzen dute erderazko beren antzekoek baiño.
|
|
|
Orain dela gutxi arte bere giarra gorde ba
|
du
euskerak, zer balio du, izkerari buruz, euskal literaturak. Asko balio dezake; baña galgarria ez dedin, arretaz irakurri bear da.
|
|
|
Osakuntza aundia bear
|
du
euskerak gaurko bizikeran gai izateko. Egia esan, eta euskeraren sufijatzeari eskerrak, berritze ederra egin diteke euskera beretik irten gabe, ta au egin bear da al denetan.
|
|
2007
|
|
|
37 WERLEN, I., Sprachliche Relativität, Tübingen Basel 2002, 134 Humboldt-ek halaxe jokatu
|
du
euskara eta euskaldunekin. –Sprache ist immer in Zusammenhang mit Land, Nation, Geschichte, Sitten zu untersuchen(?).
|
|
2008
|
|
|
Zalloren kasua besterik da, seguru asko: ez
|
du
euskarazko kulturaren identitate iturritik edaten, eta berari ondo baino hobeto doakio ideologia sasi abertzale horren atzeko aldean ezkutatuta euskal kulturaren gaineko gogoeta intelektualak plazaratzea. Alabaina, nola azaldu Lertxundiren jokaera?
|
|
2009
|
|
|
gazte txiroak baserrian ez baitu beste burubiderik izango, erregearen mertzenario, palazioko morroi edo elizako zerbitzari joatea baino. . Lagona, edatera!?, hots egiten
|
du
euskaraz halako mertzenario batek Gargantua n lands kenete alemanaren alboan. Jaunak bidaiatzen zirenean, haien etorreraren iragarle zalgurdiaren aurretik antxintxiketan joateko espezialistak ei zirelako euskal mutil korrikalariak, XVII. mendean esaera arrunta zen Frantzian, courir comme un basque?.
|
|
|
Nik entzunda dauzkat amona euskaldun huts huts bati balio deskribatzaile soilean, inolako keru arrazista edo xenofobia barik, familiako kideengatik: sandia (donostiarra), ez da euskalduna?,, maketoa da?; suhia, maketoa da?, ez da Euskal Herrian jaioa (eta ez
|
du
euskaraz egiten). Maketok, nire haurtzaro eta inguru sozialean bederen, biak esan nahi ahal zuen:
|
|
|
Emakumeari kalera joan behar duela esan dio. Gero, autokritika egin izan du behin baino gehiagotan, baina orduan amorrua eman dio, eta atiko hartatik ezin izan
|
du
euskaraz transmititu. Eta erabaki du kalera jaitsi, toki horretatik apur bat aldendu, eta transmisioa egitea.
|
|
|
Hots, subjektua, pertsona, desagerrarazten
|
du
euskarak orgasmoan: euskaraz ez da garrantzitsua ba ote noan ala banatorren; aitzitik, zer enigmatiko batek hartzen du lehentasuna, eta bigarren mailan gelditzen da neuri datorkidala.
|
|
2011
|
|
|
Aita hoska dabilkizu, Amaia, banoa, Asifek ez zuen azertatzen leihatila zabaltzen, laguntzera etorri natzaio, aita. Mutilak ez
|
du
euskaraz jakin beharrik ulertzeko, gauza batzuk aditzeko aski ohi da tonua, eta ez zaio gustatu Amaiaren desenkusa, desenkusa kolorea baitzuten haren hitzek, inondik ere, gatzak eta ahaztuta utzi eta korrika eta presaka irtete horrek, ihes egite txoro horrek. Amayita tuntuna, kapritxosoa, Amayita eta bere katutxo beltza, zer ez du egingo anaiari jostailua kentzeagatik, baina aspertzen denean hari aginduko dio katuari jaten emateko, bera lagunekin geratua dela eta berandutzen ari zaiola.
|
|
|
Enpresetan, lan munduko harremanetan euskara ez da apenas erabiltzen. Dirua tartean dagoenean azkar egiten
|
du
euskarak enbarazu, eta baztertzen da. Inperioak ezarri zuen eskaileran igotzeko espainola da nagusi gaur ere.
|
|
|
129 milioi euro bidali zituen Espainiara bere borondatez. Jendeak inkestetan esaten
|
du
euskara dela garrantzitsuena, autodeterminazioa, presoak Euskal Herriratzea. Egia beste bat da:
|
|
|
zonalde horretan euskara galtzea eta beste hizkera mota bat garatzea, beste edozein bezain gurea, eta ez dago zertan hori ukatu. Ez da inposatu behar, herritar horiek egin beharreko bidea delako, eta hain justu gaur egun zonalde horretan garai hartan baino askoz jende gehiagok hitz egiten
|
du
euskaraz, borondate propioz, nahi dutelako eta galdu den beren historiako zati delako, berreskuratu nahi dutena?.
|
|
|
Kultur aniztasunaren aldeko itxurakeria folklorikoak onartzen
|
du
euskararen erabilera, baldin eta, betiere, erabileraren eremua bizitza pribatuaren txokora mugatzen baldin baduzu. Izan zaitez diferente, euskaldun, baina zeure etxe zuloan.
|
|
|
In. J. Covarrubiasen ustez, iraungo
|
du
euskarak?, Hemen,.
|
|
|
Horregatik, nire irudiko, bretoierazko lanak ez dira frantsesera itzuli behar?. Pierrette Kermoal,. Hizkuntza guztietara itzultzeko beharra dugu frantsesera izan ezik?, Gara, Antzeko iruzkin bat egiten
|
du
euskarari dagokionez Mikel Zalbidek: –Inglesera itzulitako jiddish ezko literatura lan bikainak kontsumituko dira gero ere, gutxi asko.
|
|
2015
|
|
|
Lanaren ondoren, gaueko eskoletara joan izan da. Idiazabalen behar du eta nahi
|
du
euskaraz ikasi.
|
|
|
Julio Caro Baroja aipatu dudala, berak esana
|
du
euskaraz ere, hitzik zaharrenak kenduta, dela, itsaso, edo, ur?, itsasoarekin lotutako hitz tekniko guztiak antzekoak direla gainontzeko hizkuntzetan.
|
|
|
Baina erradikalizazio ideologikoak alde batetik ematen zion etekina kontraesan bihurtzen zen beste aldetik, euskaltzaleen kritiken aurrean. Euskararen Aldeko Mugimenduak, soziolinguistikaren ekarpenak bereganatuz, herri osoaren oniritzia eskatzen
|
du
euskara suspertzeko plangintzak aurrera eramateko, baita alderdi ez abertzaleena ere, beraz. Esan gabe doa, ordea, ezina izango dela azken horien hurbilpena euskara eremu politikoa markatzeko erabiltzen bada.
|
|
|
Era horretara, euskara gizartean onartuagoa izan dadila bilatzen dut, eta, halaber, politika mundutik sortzen zaizkion oztopo asko eta garatzeko trabak desager daitezela. Hala ere, bereganatze sozial horrek ez
|
du
euskararen iraupena bermatzen. Aitzitik, euskararen aldeko sentimenduaren hedapenak eta hura ikasteko eta erabiltzeko gogoak isla politikoa behar dute, eta aukera politiko bakoitzak era batera ulertuko du eskaera sozial hori bere teorizazio politikoan zelan lotu.
|
|
|
Frantziatik etorriak ziren Sylvain Pouvreau eta Esteve Materre, eta euskaraz ikasi ondoren, euskal idazle bilakatu ziren. Gizartea euskalduna zela salatzen
|
du
euskaraz ikasi beharrak.
|
|
|
Itsu itsuan askok esan oi
|
du
euskera asko dirala, edo erri bakoitzean bere euskara dala, baña zer dioten ez dakite. Ezta ori egia:
|
|
|
Pedro Irizarrek Morfología del verbo auxiliar izenburupean argitaratu dituen 14 liburukietan bada horren gaineko albiste ugari eta baita Alberdiren (1996) saio bikainean ere23 Azkenaldian, gainera, euskara erraztea izan da hitanoa baztertzeko aitzakia. Hitanoak asko zailtzen omen
|
du
euskara ikastea eta batak besteari ulertzea.
|
|
|
Hegoaldean, berriz, nafar eta bizkaitar askok euskara batua Gipuzkoako hizkeratzat daukate. Jakina, euskara normalizatuko bada, hiztun guztiek jakin eta erabili behar dute euskara batua, eta jakiteko eta erabiltzeko, hiztun bakoitzak bere hizkuntzatzat hartu behar
|
du
euskara batua.
|
|
|
Horrekin batera, erdarak eskura edukitzeak ere izan du zerikusia: frantsesa edo gaztelania erabili ahal izateak geldiarazi eta atzeratu egin
|
du
euskararen erabateko batasuna.
|
|
|
Batetik, euskararen eta Euskal Herriaren ikuspegia. Norbere herritik edo norbere eskualdetik irteten ez dena eroso bizi da bere euskalkian, eta nekez egingo
|
du
euskara zabalagoa ikasteko ahalegina. Euskara bere eguneroko ahozko zereginetan baizik erabiltzen ez duenak ere, nekez onartuko du ortografia arauak eta hizkera jasoaren baldintza bereziak ikasi eta erabili beharra.
|
|
|
Ikusi dugu XVII. mendean ere, esate baterako, bazirela horrelakoak Ipar Euskal Herrian, baina, harrezkero, euskarak atzeraka egin zuen ia etengabe. Aldiz, XX. mendetik aurrera gora egin
|
du
euskaraz ikasitakoen kopuruak, eta euskara batua eta ondo arautua eskatu ohi du horrelako jendeak. Hauxe esan zuen Belaustegigoitiak bere bizipenez (1 or.):
|
|
|
–Nik dakidanez inork ez
|
du
euskarazko prentsaren alor espezifikoan aldarrikapen orokorrik egin, erdarazko prentsaren eta elebikoaren euskaltasuna nolabait arbuiatuz eta ukatuz, 1976a arte. Euskararen garrantzia (erdararen kontra) eta lehentasuna bai, hori azpimarratu da baina ez da euskal prentsaren esklusibitatea goraipatu, apustu propio baten bidez. Euskal kazetaritzak 1976an eman zuen urratsa, erabateko apustuaren fruitu da.
|
|
|
Garak bere orrialdeen %17, 10 argitaratzen
|
du
euskaraz.
|
|
|
Zuetarik nehork ikusi baditu Ikas bi lehen liburuak, aitortuko
|
du
eskuararen medioz haur baten buruan sar araz ditakela frantses jakitate bat gaitza [geurea da letra etzana].
|
|
|
Euskara baita gure nortasunaren zimendu harria. Euskaldun bakotxak indar handi bat egin behar
|
du
euskara erabiltzeko. Ager-ek ere bai.
|
|
|
Horrek garbiki erakusten du Iparraldean gehiengo batek ez dakiela euskara. Beraz, norekin erabiltzen ahal
|
du
euskara, dakien gutxiengoak. Segur ere hortaz oharturik, hiritarren erdia ados dago euskararen ikaskuntza eta erabilera aldeko neurriak hartzearekin.? 139
|
|
|
euskara zaila da, baserriko eta iraganeko hizkuntza. Horietarik, %16ak baizik ez
|
du
euskara ikasten eskola elebidunetan edo ikastoletan. Gainera, Iparraldean, familiako hizkuntza transmisioa ez da egiten, bi gurasoak euskaldunak direlarik ere:
|
|
|
Gainera, Iparraldean, familiako hizkuntza transmisioa ez da egiten, bi gurasoak euskaldunak direlarik ere: 3etarik 1ek ez
|
du
euskara erakusten haurrei.?
|
|
|
Berebiziko garrantzia duen kontua da hau, eta esaten ari garenaren adibide ezin argiagoa ere bada: taxuzko ezer egitekotan (baldin eta osagarri eta anekdotiko izatera kondenatuta egon gura ez badu bederen), bere neurrira eginiko unibertso propioa behar
|
du
euskarak, eta ez inoren orbitan dantzan diharduen asteroide izaten jarraitu.
|
|
|
Lehen orrialdeetan euskarazko testu gutxi agertzen da. Tratamendu tamalgarria eta mingarria
|
du
euskarak gure hedabide ez erabat euskaldunetan.?
|
|
|
–(...) euskarazko hedabideentzako laguntza publikoen hazkunde progresiboak argi erakutsi
|
du
euskarazko hedabideen merkatua, prentsa idatzian batez ere, merkatu anitza bezain bideragarria izan daitekeela. (...) Sostengu publikoa sendoa eta egonkorra denean, euskarazko hedabideak bideragarriak izan daitezkeela frogatzen digu Correo taldea bera eremu honetan sartu izanak, 1999n ekin baitzion Correo taldeak Zabalik izeneko astekariari(...).
|
|
|
Ibarraren ustez, hori
|
du
euskarak desafio nagusi unibertsitatean: euskarazko edukiak lantzeaz gain, eredu propio, original eta kalitatezkoak jorratzea.
|
|
|
–Hazkundea txikia da, eta aurreko neurketekin alderaturik are txikiagoa: erritmoa moteldu egin da.? 186 Ez hori bakarrik; emaitzen irakurketa egiterakoan, SEIk azpimarratu
|
du
euskara, arrisku egoeran, dagoela:
|
|
|
Hara: logikak berak argi eta garbi erakusten
|
du
euskarazko komunikazio esparrua euskarazko hedabideak indartuta sendotzen dela, eta ez hedabide elebidun diglosikoak sortuta/ sustatuta. Hitzak hizpidea ekarrita, hara zertzuk esan zizkien Emile Larrek, artean Herria astekariko kudeatzaile nagusi zela, Argiako kazetariei, haiek euskal prentsaren mendeurrenaren kariaz dosierra prestatu behar zutela eta galdezka joan zitzaizkionean (Argia, 1988:
|
|
|
46 euskarazko aldizkari lokal zeuden 1996 urtean, eredu arrakastatsua zer den badakite eta mantxeta berrien urrezko aroa iragan dute. Hiru euskaldunetik bik irakurri edo gainbegiratzen
|
du
euskarazko aldizkari lokalen bat?.
|
|
|
Kezka batekin: zein leku izango
|
du
euskarak. Iturri onetik jakin izan dugunez, Jakin aldizkaria ere ba dator, 51 hutsune bat betetzeko asmotan.
|
|
|
91): . Hiru irratien [Xiberoko Botza eta Irulegiko Irratia dira beste biak] entzulegoen proportzio oso nabarmen batek ongi ulertzen
|
du
euskara. Ongi ulertzen ez duten entzuleen proportzio nagusia Gure Irratian aurkitzen da:
|
|
|
Horrek azal dezake, neurri batean behintzat, euskararen ezagutza eta erabilera erakusleen arteko amildegia (argigarria da, adibidez, SEI elkarteak 2001ean Euskal Herri osoan eginiko euskararen kale erabileraren neurketa; neurketa horren emaitzak aurrerago aipatuko ditugu). Izan ere, Inaxio Agirrek esandako moduan, 136, hiztun potentzialaren erabilerak ez
|
du
euskara bermatzen. Bermatzen duena erabilera erreala da.?
|
|
|
–1968ko iraultzatik landa aldizkaria berriz agertzen delarik, toki gehiago hartzen
|
du
euskarak: lau orrialdeetarik bat euskaraz.
|
|
|
2 Halako oztopoak izanik, nolatan iraun
|
du
euskarak?
|
|
|
formalagoa izan, orduan eta presentzia handiagoa
|
du
euskarak. Eta formaltasuna, batez ere, komunikazio
|
|
2016
|
|
|
Ez da irudipen soila. UPNren agintaldian argitaratutako azken mapa soziolinguistikoak (2011) agerian uzten
|
du
euskararen kontrako aurreiritziak dituztenak baino askoz gehiago direla hizkuntzaren hedapena eta normalizazioa begi onez ikusiko lituzketenak.
|
|
|
–Euskararen kontrako jarrera ez da berria, inondik inora. UPNren aurretik, frankismoak egin zuen lan hori, eta lehenago ere, mendeetako bazterkeria pairatu izan
|
du
euskarak. Horrek guztiak uzten duen arrasto sozial eta psikologikoa itzela da?
|
|
|
Euskarabideko zuzendari kudeatzaile Mikel Arregik berak ere behin baino gehiagotan aitortu
|
du
euskararen egoera ez dela ona, arazoak konpontzeko bidean, ustekabeak, aurkitu dituztela eta, ondorioz, motz gelditu direla hainbat arlotan.
|
|
|
–Euskararen Legea indarrean bada, Ezkerrari esker da?. Eta haren alderdikide Joseba Ezeolazak behin baino gehiagotan esan
|
du
Euskararen Legea baliogabetzea ez dela euskararen alde urratsak egiteko modu bakarra. –Euskararen zonifikazioa gainditzearen aldekoak gara, baina gauzak egin litezke beste era batera ere:
|
|
|
«Klasikoa da. Parlamentuan eta udaletan gertatu denari erreparatu dion edonork ikusten
|
du
euskara arma gisa erabili dela. Ezertarako balio ez duten doako erabakiak hartu dira, gainera».
|
|
|
Solana: «Ezker abertzaleak ikur hartu izan
|
du
euskara eta horren, defentsa?; hori berez ona izan badaiteke ere, ondaretzat hartze horrek ez dio mesederik egin hizkuntzari berari eta haren normalizazioari». Ruiz:
|
|
|
Egituratze politikoak eragina
|
du
euskarak erakundeetan duen pisuan. Horretaz ohartarazi du Alice Leiziagezahar EELV Europa Ekologia Berdeak taldeko ordezkariak:
|
|
|
«Lehendabiziko urratsa da behar adinako komunikazio gaitasuna duten hiztunak sortzea. Eskolaren bidezko transmisioak ezin du euskal hiztun gaiturik sortu, ez
|
du
euskara erdararen pare erabiltzeko erraztasunik bermatzen». Hori lortzeko «transmisio naturala» indartu beharra dagoela ohartarazi du; herri euskaldunetan denboraldi bat pasatu lukete eskolan euskaldundutako gazteek, Odriozolaren esanetan.
|
|
|
Helburuak adostu behar ditugu, konfiantza eta komunikazio gardena bermatu, eta guztion funtzioak zeintzuk diren adostu. Elkarlan horrek euskararen biziberritze prozesua azkartzeko bidea hobetuko du, eta gizartearen aurrean prestigioa irabaziko
|
du
euskararen biziberritzean dihardugun guztion sareak». Bide beretik jo du Garziak ere:
|
|
|
Hizkuntza politika baldintzatzeko gai ez den egoera batean dago». Geldialdirik ez du ikusten, hala ere; adibidetzat jarri
|
du
euskarazko hedabideen kopurua nola handitu den.
|
|
|
Arau laburra da? 30 artikulu?, eta bi zutabe nagusi ditu oinarri: batetik, euskararen eta gaztelaniaren arteko elebitasuna ezartzen du, herritarrei eskubidea aitorturik erakundeetan bietako edozein erabiltzeko; bestetik, hezkuntza sistema jartzen
|
du
euskara bultzatzeko ardatz nagusitzat, zehazki esanez derrigorrezko eskola garaia bukatzean ikasleek «bi hizkuntza ofizialak benetan erabiltzeko adina menperatuko dituztela ziurtatzera bideratutako neurri guztiak» hartu behar direla. Horren argitan egin du euskarak biderik oparoena hezkuntzan, nahiz eta oraindik ikasle kopuru handi batek ez dituen bi hizkuntza ofizialak menperatzen.
|
|
|
batetik, euskararen eta gaztelaniaren arteko elebitasuna ezartzen du, herritarrei eskubidea aitorturik erakundeetan bietako edozein erabiltzeko; bestetik, hezkuntza sistema jartzen du euskara bultzatzeko ardatz nagusitzat, zehazki esanez derrigorrezko eskola garaia bukatzean ikasleek «bi hizkuntza ofizialak benetan erabiltzeko adina menperatuko dituztela ziurtatzera bideratutako neurri guztiak» hartu behar direla. Horren argitan egin
|
du
euskarak biderik oparoena hezkuntzan, nahiz eta oraindik ikasle kopuru handi batek ez dituen bi hizkuntza ofizialak menperatzen. Urteotako esperientziak bistan utzi du, gainera, hezkuntzak berak bakarrik ezin dezakeela helburu hori erabat lortu.
|
|
|
«Iruñea eremu mistoan dagoen aldetik, eragin zuzena du eremu euskaldunean. Nafarroako Gobernuaren administrazio erroa Iruñean dago, eta horrek zaildu egin
|
du
euskarazko idatzizko harremana; zer esanik ez euskara hutsezkoa». Bestetik, biztanle kopurua:
|
|
|
Eremu euskaldunean
|
du
euskarak lege gerizperik sendoena. Sendoa?
|
|
|
Pediatra, liburuzain, mendizain erdaldunak ekarri ditu horrek eremu euskaldunera. Grosso modo, egun hezkuntzan aritzeko soilik da nahitaezkoa euskara», azaldu
|
du
euskara teknikariak. Auzitegiek bertan behera utzi dituzte UPNk hor hartutako erabaki batzuk.
|
|
|
60 urteren bueltan, %15 dira euskaldunak; 30 urteren jiran, %30; eta, 14 urtetik behera, %80 inguru. Arkaitz Zarraga soziolinguistak uste
|
du
euskara gaitasuna aipatzean zehaztasun gehiago egin behar direla. «Zertarako gaitasuna dute belaunaldi berriek eta euskaltegietan euskaldundutakoek?
|
|
|
Gainerako herrialdeetan baino egoera hobea ageri
|
du
euskarak Gipuzkoan. Herritarren erdiek baino gehiagok dakite euskaraz.
|
|
|
Askotan, gainera, eta gero eta gehiago gertatuko da?, hautua egin behar duena erdal elebiduna izanen da, gaztelaniaz hobeto moldatuko den hiztuna. Desoreka horren gainetik erabaki
|
du
euskaraz egitea».
|
|
|
Hau da bestea: bost ikasletik batek ez
|
du
euskara ikasgai bakar modura ere, ia denak Nafarroan eta Ipar Euskal Herrian daude?, eta beste %14k euskara ikasgai modura bakarrik dute. A eredua litzateke Hego Euskal Herrian?. Bi eleko irakaskuntzan beste %15 ari dira.
|
|
|
Arrue ikerketak agerian utzi
|
du
euskararen indargunea dela eskola. «Ez da berez datorren ondorio bat, ikastetxeek erabilera suspertzeko antolatu dituzten planei irmo eutsiz lortutako eragina baizik», adierazi du Aldekoak.
|
|
|
Euskara biziberritzeko bidean aldaketak datozen sentsazioa. Aurrerapena egin
|
du
euskarak azken hamarkadetan. Aurrerapen handia.
|
|
|
Hori dela modu bakarra berdintasuna lortzeko». PSE EEk positibotzat jotzen
|
du
euskara zabaltzea, «euskalduntzeak gizartearen kohesioari on egiten diola diote», baina muga bat ezarrita: «Herritarren borondatea.
|
|
|
Gainerako administrazio eremuen aldean, aurrerapen nabarmen handiagoa eduki
|
du
euskarak Eusko Jaurlaritzaren eskumenpean dauden herrialdeetan: Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan.
|
|
|
Teknikari aritu zen Tolosako Udalean eta Siadeco etxean, eta azken urte luzeetan telebistan dihardu. Tribuaren berbak saioan jorratu
|
du
euskararen egoeraren nondik norakoa. 2015eko Anton Abbadia saria jaso zuen.
|
|
|
Euskarari ikusgarritasuna emateak garrantzia du, haren iritziz. «Beharra sortu behar da, nonahi presente egon behar
|
du
euskarak. Beharrezko egin behar dugu arlo garrantzitsuenetan».
|
|
|
Erakundetzearekin batera, administrazioak funtsezko rola izan
|
du
euskara sustatzeko politiketan. Bai arauak ezartzeko, bai euskararen aldeko egitasmoak laguntzeko.
|
|
|
2016ko maiatzeko datuak dira, hizkuntza eskakizunei buruzkoak. «Sistema hori gabe ezin uler daiteke azken bi hiru hamarkada hauetako garapena; sistema horrek bermatu
|
du
euskararen betekizuna, maila batean edo bestean». Joseba Lozano mintzo da; Herri Administrazioetan Hizkuntza Normalizatzeko zuzendaria da Eusko Jaurlaritzan.
|
|
|
Zuzenbidean lizentziaduna. Ikergai
|
du
euskararen estatus juridikoa.
|
|
|
«Inoiz baino garrantzitsuagoa. Espazioa irabazi
|
du
euskarak, eta aurrerajauzi bat egiteko aukera objektiborik badago. Komunikabideak izan daitezke euskaraz sozializatu ez direnentzat ate bat euskal mundura sartzeko.
|
|
|
Interneten trena hartu
|
du
euskarak. «Nahiko garaiz, gainera.
|