|
2000
|
|
|
Berdin Txomin zena eta Mamarru kantaraziz. Aspaldiko denbora horietan pentsatzen nian egiazko kantari iraultzaile bat hintzela, gure herriak
|
behar zituen
bezalakoa.
|
|
|
Aitor Abiok, azkenean, koroak egin zituen. Hasieran teklak sartu
|
behar zituen
, baina erabakia momentuko gauza izan zen. Grabaketa giroan sartuta gustura zaude eta aurretik pentsatu gabe horrelako gauzak irteten dira.
|
|
|
Udaberritik horko zuzendaria zen Piarres, kolegio zaharrarenenborretik bi kimu berriren pizteaz kargatua bere ideien arabera: lizeo tekniko bat etalaborantzako bat sortu
|
behar zituen
misionesten etxe inguruan, haien ondasunean, Gouyon apezpikuaren manuz. Pierre Narbaitz bikario jeneral euskaltzalea zuenbultzatzailea, hobeki erranik babeslea, bultzatzaile beharrik ez baitu lokomotorrak.
|
|
|
1 Predikuaren gaia dogma eta moral katolikoak ziren. 2 Gai profano, zaileta garaiegiak albora utzi
|
behar zituen
predikariak. 3 Sermolarien mintzamoldeak, balio profanoez ez baizik Jainkoaren espirituz landu behar ziren.
|
|
|
Pelikulen bidezko mezu politiko-kulturalak lausoegi geratzeko arriskua zela-eta, balore etasinbologia orokorrez honantzago dagoen errealitate politikoak
|
behar zituen
tratamendu berezia etaerantzun zehatzak eskaintzera etorri zen NODO delakoa. Albisteak eta dokumentalak nahasiz, eta xedeespainolista-uniformizatzaileen menpe betiere, Franco-ren eta haren, nazio?-aren (balore, planteamendueta estereotipoak barne) goresle hutsak izateko jaio ziren informatibo bideratu haiek.
|
|
|
Hortaz, irratiak formatu arrakastatsuak bilatu
|
behar zituen
lehian iraun ahal izateko. Eta lehenbizikoa, Nebraskan burutu zuten jendeari oso atsegin zitzaizkion kantak behin eta berriz errepikatuz.
|
|
|
Dekretu-proiektuaren txostenean121, Konstituzioa goraipatuz, irakaskuntza egitura politiko berrien sostengutzat hartu zen; izan ere, nazioak
|
behar zituen
erakundeek ez zuketen inongo zentzurik izango, hezkuntza-sistema nazionala eraiki ezean. Bi hitzetan laburtuz, eraiki nahi zen Estatu-Nazioaren zutabea izango zen hezkuntza nazionala:
|
|
|
Unibertsitate-barrutiko errektoreak izendatu
|
behar zituen
irakasleak, hauen soldata lau mila (hiru mila emakumeen kasuan) errealekoa baino txikiagoa bazen; kopuru hori gainditzen zutenak,. Dirección General de Instrucción pública, zelakoak izendatu behar zituen (182 art.). Bazegoen oposizio-sistema pasatu behar ez zuen irakasle-mota bat (hiru mila-bi mila emakumeak baziren-errealera iristen ez zirenak), baina izendapena, edozein eratan, probintziako. Junta?-k proposaturik, errektorearen esku geratu zen.
|
|
|
Unibertsitate-barrutiko errektoreak izendatu behar zituen irakasleak, hauen soldata lau mila (hiru mila emakumeen kasuan) errealekoa baino txikiagoa bazen; kopuru hori gainditzen zutenak,. Dirección General de Instrucción pública? zelakoak izendatu
|
behar zituen
(182 art.). Bazegoen oposizio-sistema pasatu behar ez zuen irakasle-mota bat (hiru mila-bi mila emakumeak baziren-errealera iristen ez zirenak), baina izendapena, edozein eratan, probintziako. Junta?-k proposaturik, errektorearen esku geratu zen. Komeni da gogoratzea, 1838ko planaren arabera eta 1847ko irailaren 23ko dekretuaren arabera ere, udalek zutela irakasleak aukeratu eta izendatzeko ahalmena.
|
|
|
nahikoa sufritu, eta gainera heriotza baten karga ez zion, ba, zamatu? Alde batetik ulertzen zuen Maiteren jarrera, ze, nahiz eta berak kontrakoa esan, bere alaba hilda zegoenik ez zuen behar bezala onartu, eta noski, arrazoiak
|
behar zituen
hutsune hori justifikatzeko. Gero, hortik aurrerako pausoak errazak dira:
|
|
|
Imajinatu nituen osabak hartu
|
behar zituen
ehun azoteak, imajinatu nuen haren desterrua... eta, neure pazientziaren eta neure pairuaren ontzia beterik sumatzen nuela, sorpresarena etorri zitzaidan, zeren sorpresa hark ere, zetorren lekutik zetorrela, ezin iragar zezakeen gauza onik, eta, hala, sorpresa hura ontzia gainezka ipintzen zuèn ur-xorta balitz bezala, eta odola sutan jartzen zitzaidala, erran nion amari, koleran sarturik eta er...
|
|
|
Hantxe zegoen, bai, Pedro Huizi, koadro bat pintatzen, ohol tipi errektangular haren gainean, zeina baitzuen astokoan ipinia, eta bere zorro harekin, nondik atera baitzituen pintatzeko
|
behar zituen
tresnak. Eta aulkitxo bat zuen koadroaren aitzinean, eta orain zutik jartzen zen, eta orain aulkitxoan esertzen zen, atsedenik gabe.
|
|
|
Izan ere, martxoaren 31n —data haren ingurukoak ziren, oker ez banago, Pedro Huizik santa Klararen koadroari eman zizkion hondar pintzeladak— berrogeita hamar urte bete
|
behar zituen
aitak, eta nik ez dakit numero hura seinalatua zelako, zeren mende erdiaren marka baitzeraman, edo aita zinez gizon sentitzen zelako —zeren, Axularrek zioen bezala, gizonak, nehoiz ere izaitekotan behar baitzuen berrogeita hamarretan diru eta hazienda, eta ikusmolde hartarik ezin gizonago izan baitzitekeen—, kontua da ezen festa handi bat prestatu eta organizatu zuela egun hartarakotz, ...
|
|
|
Eta hain ziren guztizkoak ene pentsu haiek eta hain gibelaezina ene deliberamendua, non berehala abiatu bainintzen aitaganantz, oinazturak hartua bezala, Mattin eta Elbira beren atsegin lohian utzirik. ...nezakeela neure gizontasuna kolokan eta kordokan, nihaur ere gizon nintzenez gero, eta hargatik sentikortu eta anaiarekin muturtu egin behar nuela, eta ez memelo eta lolo ezdeus bat bezala geratu, besoak uztarturik; eta erran zidan, azkenik, ezen osaba Joanikotek guztiz ulertuko zuela ene jokabidea, segur baietz, zeren hura ere gizon baitzen, eta amorosturik zegoen gainerat, ni bezala, eta ulertu
|
behar zituen
gizon baten obligantzak eta eginbeharrak, amorosiaz denaz bezainbatean. Eta joan nintzen aitaren langelarat, baina ez nuen ediren; eta baterat eta bertzerat joan nintzen, eta hura nehon ez...
|
|
|
Baina prezioa garestiegia egin zitzaion: aurreko lagun guztiekin harremanak eten egin
|
behar zituen
, ezin zuen telefonoz deitu, ezin zen bertakoekin mintzatu... Au bout du compte, bizian hilik sentitzen zela errepikatu dit.
|
|
|
idazten ari naizen liburu baterako erabili nahi nituen sarrera gisa Bob Dylanen kanta baten letrak. Zehaztasunez buruz gogoratzen ez nituenez, nire bilaketa prozesuak pausu ezberdinak eman
|
behar zituen
, orokorretik zehatzera: musika folk eta pop musika Bob Dylan kantak.
|
|
|
Logika berria logika tradizionala —aristotelearra— ordezkatzera zetorren, ezagutzaren diskurtsoak
|
behar zituen
zehaztasun formala, edukiaren aberastasuna eta erabilgarritasun teknikoa betetzeko gai ez zen azken horren ikusmolde metafisikoak arbuiatuz. Logika berria, batetik Fregeren logika sinbolikoa, eta bestetik Russell eta Whiteheaden Principia Mathematica-rena (1910-1913) zen.
|
|
|
Goizean, leihotik begiratu eta ateri zegoela ikusi ondoren, mendirako prest irten ginen pentsiotik, bizkar-zorro bana soinean. Lauaxetak azaldu zidanez, zorro hartan ekarriak zituen Tolosaldean egun batzuk pasatzeko
|
behar zituen
guztiak, eta eguartean lozaku bat erosiz gero haiexek aski izango zituen nirekin batera mendira abiatzeko. Gainerako arropak eta trasteak Bilboko pentsio batean zeuzkan gordeak, eta ez omen ziren asko guztiak ere.
|
|
|
Horrenbestez, asko ikasi arren, jendearen aurrean piztia arraro baten gisa agertu gabe bizitzeko gauza izatera heltzeko lain bai behintzat, galdua sentitzen zen Lauaxeta, bakarrik, deserroturik, abandonaturik, arrotz Euzkadi edo Euskal Herri berri, bizi eta interesgarri hartan. Lagunak
|
behar zituen
, konfiantzako gidari bat zen haren amets handia.
|
|
2001
|
|
|
Ikastaldeak gai baten inguruan (gaihorren azpigaiak ere negoziagarriak ziren) ekintza (proiektua... edo dena-delakoa) aukeratzen zuen, ziklo osoan zehar burutuko zuena. Ikasleak horretarako zeineginkizun burutu
|
behar zituen
aztertu, eta horren arabera aukeratzen ziren edukiak.Alde teknikoa irakasleak burutzen zuen, baina beti ere ikaslearen erabaki bateanoinarriturik.
|
|
|
Gertaera ospatzeko, latinezko olerki bat konposatu zen. Bertan, erreginakizan
|
behar zituen
bertute eta nolakotasunak aipatu eta goresten ziren. Hona hemenbere egitekoak:
|
|
|
Zirkunstantzia politikoek egoera korapilatsua sorrarazizuten. Kasio Islamera konbertitzearekin batera (714 edo 715ean), legez, Damaskoko kalifa omeiatarrekiko menpekotasuna onartu zuen, eta, teorian behintzat, kalifaren izenean gobernatu
|
behar zituen
aipatutako lurrak. Izatez, Kasio-k eta bereondorengoek aukera guztiei heldu zieten, lehenik Damaskorekiko autonomiasendotzeko, eta gero Kordobarekikoa5.
|
|
|
Meade-k aspaldian azpimarratu zuen nazioarteko sistemaren beharra. Beraren ustez (1963), sistema horrek ondoko ezaugarriak eduki
|
behar zituen
:
|
|
|
Indiako agintariek edo propio kontratatutako aktoreek laguntzen zuten. Bero sapa ikusten zen telebistatik eta Aita Santuak, protokolo modernizatuak agintzen duen arropa arinak soinean (hiru-lau kapa), kilo bi galdu
|
behar zituen
pauso bakoitzean. Egarri izango zen seguruenik.
|
|
|
Erizainek ere agur esan zioten, zuriz. Gutxienez ehun eta hirurogeita zazpi urte izan
|
behar zituen
emakume batek aditu ez zuen aholku bat eman zion eta Lucasek, ezer ulertu ez bazuen ere, esan zion" zeu ere irtengo zara egunen batean".
|
|
|
Estazioa inguratzera joan zen, denbora ematera eta gaueko ametsa gogoratzera. Hogeita bost minutu
|
behar zituen
Lucasek estazioa inguratzeko, eta tunelak pasatu eta barrerak jaitsita bazeuden itxaron, eta sasi artean ibili. Herria banatzen zuen estazioak:
|
|
|
Arduradun Modukoak fotokopia mordoa eskuratu zion. Orrietatik ordenagailura pasatu
|
behar zituen
datuak. Zortzi ordu eman behar zituen egunean datuak ordenagailuan sartzen –9, atzeratzen bazen–; 40 ordu astean –45, atzeratzen bazen–; hainbeste hilean eta hainbeste urtean.
|
|
|
Orrietatik ordenagailura pasatu behar zituen datuak. Zortzi ordu eman
|
behar zituen
egunean datuak ordenagailuan sartzen –9, atzeratzen bazen–; 40 ordu astean –45, atzeratzen bazen–; hainbeste hilean eta hainbeste urtean. Hirugarrenez larritu zen Marcos.
|
|
|
‘Pelikula zaharragoetan ez zen horrela, tiroa jasotzen zuenak berak eraman
|
behar zituen
eskuak tiroaren puntura odol poltsa apurtzeko, eta hori nabaritu egiten zen, eta oso keinu melodramatikoa izaten zen hori, ez tiroa jasotzean baizik poltsa eskuaz sakatzean sortzen baitzen odola... ’
|
|
|
Mutiko hori bere aitarekin bizi zen. Aitak helbide zerrenda amaiezinak kopiatu
|
behar zituen
eta, lanpeturik, oso berandura arte geratzen zen lanean. Gauez, aita oheratutakoan, mutikoa ohetik jaiki egiten zen ezkutuan aitaren lana jarraitzeko, eta betazalak batu arte aritzen zen helbideak kopiatzen.
|
|
|
‘Beroa! ’ zioen Juan Bautistak eta besakada sakonak eman
|
behar zituen
izoztuko ez bazen.
|
|
|
Ezin uka, gainera, egoki eta estutasunik gabe burutu duela Etxaidek. Oztopoak, eragozpenak ezin konta ahala aurkitu
|
behar zituen
bere bidean eta gehienetan ez zaio irudituko ere irakurleari leku hartan eragozpenik izan zitekeenik. Zenbait pasartetan euskal ordain hoberik aurkituko lukeela beste norbaitek?
|
|
|
Nondik atera zituen andoaindarrak trukaera horretarako
|
behar zituen
ondasunak. Euskal hitzak bildu zituen aurrenik, edozeinek jatortzat har zitzakeenak, entzunak maiz eta irakurriak bestetan.
|
|
|
Gertakariek, gatazkari loturiko indarkeria-arazoek, eragina izan zuten informazioaren aurrean kazetariek eraku  tsiko zuten jarreran, halako eran non kazetariek gizartearen eta gertakarien artean teorian betetzen duten bitartekari funtzioa alde batera utzi eta gertakarietako, gatazka bereko, protagonista bihurtu baitziren. Puntu horretara iritsitakoan, sistema politikoaren jarduera publikoak eduki â" legez eduki" esango genukeâ
|
behar zituen
mugen zaindari gisa jardun zuten. Ezin hautsizko uztarria bihurtu zen batzuen eta besteen arteko menpekotasun hura.
|
|
|
Eskolta behingoz gelditu zen zalditeria-dibisio baten erdian; zaurituak eta hildakoak ugari ziren, baina Mariskalak aginduak eman
|
behar zituen
. Handik gertu kantiniersa baten gurditxoa ikusten zen, eta harantz hurreratu nintzen.
|
|
2002
|
|
|
Izan ere, ordura arte, Bilbo eta Donostia oso urrun zeuden. Bost ordu luze pasa
|
behar zituen
trenean batetik besterako bidaia egin nahi zuenak. Eta errepidetik abiatuta, beste hainbeste ez dut esango, baina hortxe-hortxe, gehi bideko arriskuak.
|
|
|
Euskararen nahiz euskal hizkuntza komunitatearen normalizazioaren mesedetan ordea, egoera soziolinguistikoaren azterketa orokor bat ahalbidetzen duten ereduak behar ditugu: egoera zer-nolakoa den argitzeaz gain, errealitatearen indargune, ahulezi, aukera eta mehatxuak identifikatu
|
behar zituen
ikerketak. Errealitate soziolinguistikoa, eredu teoriko orokor eta ulergarri batean txertatu beharra dago.
|
|
|
Beraren ikuspegia zabala zen. Izan ere, Vovelle-rentzat ezzen nahikoa heriotzaren aurreko jarrerak deskribatzea; aitzitik, historialariak garaibateko egitura sozial eta demografikoekin erlazionatu
|
behar zituen
portaera horiek.Euskal Herrian, Aro Berri eta Aro Garaikidearen alorrean30, asko dira gai horiaukeratu eta heriotzaren inguruko erritualitatea, hiletak, ehorzketak eta erlijiozkoanaidiak ikertzeari ekin diotenak. Aldi berean, ez dira mesprezagarriak folklore etaetnografiaren ikuspuntutik egin diren ekarpenak.
|
|
|
Ikuspegi horri jarraituz, boterearen aldeko borroken eta patronazgoaren banaketan bizi izan ziren borroken gunea ere izango zengortea. Erregeak koroaren errekurtsoak eta ondasunak banatzeko boterea zuen heinean, ez zen subirano ahalguztiduna, eta klientela zabalak eta interes oso ezberdinakzituzten nobleak kontrolatu
|
behar zituen
. Horrek guztiak bitartekari-lanak betetzerabultzatzen zuen erregea; sistemaren oreka lortu behar zuen, eta sistema horrekpolitika berezi bat bultzatzen zuen:
|
|
|
Nafarroako Foru Eraentza Birrezarri eta Hobetzeari buruzko 13/ 1982 Lege Organikoan eta Espainiar Estatuko Plan Técnico Nacional delakoan ezartzen zenez, Nafarroko Gobernuari zegokion irrati-maiztasunak banatzeko ahalmena, foru-lurraldean. Ondorioz, 1990eko otsailean FMko maiztasun-banaketen lehenengo lehiaketara deitu zuen Foru-Gobernuak10 Deialdi horren arabera, zazpi emisio-lizentzia banatu
|
behar zituen
gobernuak: bana Elizondo, Altsasu, Tutera, Tafalla eta Peralta herrietan, eta bi Iruñean.
|
|
|
Nerbioi ibaiaren ezkerraldeko herrietan biltzen ziren emisora horren entzule gehienak, eta kirol-informazioak oso garrantzi handia zuen programazioan. Informazio lokala ere eskaintzen zuen, eta albistegi propioak egiten zituen, nahiz eta RNEren informazio-buletinak eman
|
behar zituen
derrigorrez. Komertziala zen eta publizitate asko zuen 1970eko hamarkadan; horren ondorioz, kateko emisorarik errentagarriena zen Hego Euskal Herrian kokatzen zirenen artean11.
|
|
|
orduko argitaletxeek harpidetza bidezko egunkari klasista baztertu gura zuten, horren ordez egunkari merke eta deigarria kaleratu ahal izateko. Ildo horretatik, masak eduki
|
behar zituen
gogoan egunkari berriak, ez klase ertainak. Bidean porrot ugari izanik, egunkari herritarra deituaren garapena eskuratzen ahalegindu arren, garapena uste eta gura zutena baino astiroago etorri zen XIX. mendean.
|
|
|
3 Zinema sobietarrak propaganda politikoa helarazi behar zion herriari. 4 Zinema sobietarrak artista sobietarren lanak eta artekontzeptzioak aireratu
|
behar zituen
, munduak ezagut zitzan. Agintari sobietarren eskuetan, zinema hedabide, arte-eta propaganda-aparatu bihurtu zen.
|
|
|
Tuzididesen eta Katon Zaharraren idatzietan aurkitu zuen Salustiok bere bidea egiteko
|
behar zituen
urruneko eta hurbileko ereduak. Bere idazkeran nabarmena da brevitas delakoa, hala adierazpenaren nola adierazitakoaren bizkortasun eta trinkotasuna alegia.
|
|
|
Hartu gabeko oporraldiak eta prestazioetakoak bateraezinak dira. Irregulartasun hori saihesteko, Gobernuak geldialdiaren ordainketa atzeratuko du langileak oporrak hartu
|
behar zituen
aldian, langileak oporrak finikitoan ordaindu dituen edo ez kontuan hartu gabe”. Erditu ondoren lanera itzultzea Proposamenak Enpleguari buruzko Oinarrizko Legearen erreforma ere islatzen du, EIN eta zerbitzu publikoak modernizatzeko beharra onartzen du.
|
|
|
GSM -1800 teknologiari aplikatutako Sarera sartzeko WAP protokoloa porrot ikusgarria izan da. Ia ez zen edukirik garatu, eta erabiltzaileak kopuru astronomikoak ordaindu
|
behar zituen
Sarean kontsulta errazak egiteagatik, konpainiek luzeegiak diren komunikazioetan fakturatzen baitute konexio-denbora. GPRS teknologiarekin konexioa jarraitua da, eta jasotako informazio-bolumenagatik bakarrik ordaintzen da.
|
|
|
Joan den astearen amaieran, enpresa horrek Jorge Letamendia Osasun zinegotziarekin eta José Manuel Etxaniz Saileko zuzendariarekin batera aurkeztu zuen ikertzaileek egindako diseinua, eta «barra egokitua» izena jarri diote. «Barra egokituak» bete
|
behar zituen
baldintzek ez zieten bakarrik legeak agintzen dituen osasun-baldintzei erantzun behar, baizik eta gizarte -gaiei. Hala, sistema berriari esker, kontsumitzaileek pintxoak zuzenean sar ditzakete, eta sarbide hori erraza eta praktikoa izan behar da.
|
|
|
Data hori baino lehen, Europako Batzordeak herrialde kideetako agintariei jakinarazi zien kontrol-errutinak egin behar zirela zenbait elikagaitan dioxinak eta antzeko konposatuak detektatzeko, eta hori hamabost estatuetako zerrenda batean adierazten zitzaien. Zerrendan, gainera, herrialde bakoitzak egin
|
behar zituen
entseguen kopurua ere agertzen zen, kontsumo eredua edo nekazaritzako elikagaien ekoizpena nolakoa zen. Hala, Espainian eta Italian kontsumo-olioen eta txerri-haragiaren azterketa egin zen.
|
|
|
Ildo horretatik, epaimahaiak gogorarazi du, nahiz eta ez zaion eskatzen neurriz gaineko eginbidea, banatu duten produktuaren izaerak eskatzen dituen zaintza eta eginbideak zorroztu behar direla. Eta, kasu horretan, araudiak “tamaina, sendotasun, malgutasun edo elastikotasun jakin bat” ezartzen ez bazuen ere, enpresa banatzaileari aurpegiratu dio ez ziola “behar den trebetasuna erabili behar, nahiz eta badaezpadako neurriak hartu
|
behar zituen
, bai karameluaren kontsumo nagusia haurren artean zegoelako, bai hura irenstea arriskuan jar zitekeelako. Kasu horietan, kontsumitzaileak edo kaltetuak kaltea frogatu behar du, bai eta kaltearen eta produktuaren arteko erlazioa ere.
|
|
|
Alazneren kasuan, berak onartuko lukeen bezala, behar moduko bat zen, bilduma egitekoa baino areago. Besarkatuko zuten besoak
|
behar zituen
. Maite zuten segurtasun iheskorrean murgildu beharra zuen.
|
|
|
Alaznek ilunabarrak eta egunsentiak
|
behar zituen
; bakarrik sentitzen zenerako ametsa. Zauriak gazitzea bezalakoa zen, ordea.
|
|
|
Haurtxoa zakurren artean. Etxekoei esan, eta haurrari
|
behar zituen
guztiak eman zizkioten.
|
|
|
Baina Sarak ahul eta makal segitzen zuen eta, badaezpada ere, analisi batzuk egin nizkion. Globulu zuriak neurriz behera zituen, baina ez beheregi, asaldatzeko moduan ez behintzat, nahiz eta, teorian, goitik
|
behar zituen
, katarroak eragin ziezaiokeen infekzioagatik. Eta orduan esan nion:
|
|
|
Iluntzeak egongelatik atera gabe harrapatu zaituzte. Esnatu deneko hanka egin du Fionak, komunetik pasa barik, erosketak egin
|
behar zituen
. Zuk-ketak bakarrik ulertu dituzu, baina sumatu duzu erosketak zirela.
|
|
|
Poliki. Lehenik eta behin Caponekikoak argitu
|
behar zituen
. Gero harekikoak.
|
|
|
Zorroaga teniente eleaniztuna ere haiekin zebilen. Itzulpenak egin
|
behar zituen
. Lekuko batzuek, harrigarriro, ez omen zekiten gazteleraz.
|
|
|
Josek argi zeukan irabazleek ez dutela inoiz galtzaileengandik ezer nahi izaten. Mundu berriak galtzailez lepo
|
behar zituen
kartzela hilerria besterria. Hura Bilbokoekin batera erori zen.
|
|
2003
|
|
|
Lehen dezima behartuta atera zitzaion. Neska kozkorra zela, irratian Martin Castroren dezimak errezitatu
|
behar zituen
batean, dezima ahaztu, eta inprobisatuz bukatu zuen. Horrela jakin zuen payadore izateko gai zela.
|
|
|
Euskaldunen bizitzan presentzia nabaria eduki du: a) Umea jaiotzean janaldi bat ospatzen zen, gonbidatutako familia bakoitzak zenbait elikagai eroan
|
behar zituen
, eta, haien artean, txokolatea, bizkotxoak eta boladuak eramaten zituzten festara. b) Gabon gauean seme-alabek gurasoei opariak ekartzen zizkieten: neskek txokolatea, goilarazko bizkotxoak, frantses ogia eta baso bat ur boladuarekin. d) Elizgizonek askarirako txokolatea, bizkotxoak eta boladuak hartzen zituzten.
|
|
|
Aldi berean, Seattleko konferentziak nazioarteko merkataritzari buruzkonegoziazio-txanda abian jartzea zuen helburu. Seattleko porrotaren ondoren, zeinetan nekazaritzaren inguruko ikuspuntuak erabakigarriak izan ziren, DohakoKonferentziak abiarazi
|
behar zituen
merkataritza-negozio orokorrak, nekazaritzabarne. Seattlen aurrez, eta geroago Dohan ere bai, herrialdeen artean nekazaritzanliberalizazioari dagokienez jarraitu beharreko urratsen gainean oso ikuspuntu kontrajarriak ageri ziren.
|
|
|
Zazpi probintziak bilduko zituen barrutiaren aldeko lanek osatzen zuten hirugarren atala. Helburu zaila izan arren, UEUk urratsak egin
|
behar zituen
hori lortzeko. Bat, Euskal Herri osoko irakasleak eta ikasleak erakartzen saiatu.
|
|
|
Etorkizunari buruz galdetuta, honako hau izan zen erantzuna: UEUk kontuan hartu
|
behar zituen
epe laburrera sor zitezkeen erakunde berriak, eta, ondorioz, barne-egitura berrantolatu eta helburuak birformulatu beharko zituen garai berrietako beharretara egokitzeko. Eran-tzuna ez zen oso zehatza izan, baina bukaerak UEUko kideen arteko adostasun altua adierazten zuen:
|
|
|
Horietako bat unibertsitatea izan zen. Orduko fakultateetan arazo nazionalak ez zuen beste gai batzuen (antiinperialismoa, langileen arazoa eta abar) eragina, eta desoreka hori konpontzeko etorkizuneko Euskal Unibertsitate Herri-koiaren aldeko kanpaina bat bultzatzea proposatzen zen, baina ez ziren zehazten unibertsitate horrek izan
|
behar zituen
ezaugarriak. Dena den, ez ziren falta kritika gogorrak euskara Euskal Herriaren osagai folkloriko gisa hartzen zutenentzat, horien artean sartu zituzten ikastola batzuk, sistema politiko espainolari mesede egiten ziotelakoan.
|
|
|
Euskal Barruti Bakarra. Unibertsitateko Euskal Kultur Taldeen iritziz, barrutiak honako ezaugarri hauek izan
|
behar zituen
: autonomia, ikasketa--plan berezituak, irakasleria propioa osatzeko aukera, beharrezkoak ziren fakultate guztien sorrera, lurraldeen arteko oreka eta euskara unibertsitateko maila guztietara zabaltzea, ikasgaiak euskaraz eta gaztelaniaz eskainiz1 Euskal Unibertsitateak Hego Euskal Herriko lau lurraldeak batu behar zituen Euskal Barrutiaren aldeko gehienen iritziz, mendeetako zatiketa eta euskaldunen batasun eza gainditzeko lehen urrats modura2 Aldarrikapenaren aurkakoek bi arrazoi azaldu zituzten beren jarrera argitzeko:
|
|
|
Unibertsitateko Euskal Kultur Taldeen iritziz, barrutiak honako ezaugarri hauek izan behar zituen: autonomia, ikasketa--plan berezituak, irakasleria propioa osatzeko aukera, beharrezkoak ziren fakultate guztien sorrera, lurraldeen arteko oreka eta euskara unibertsitateko maila guztietara zabaltzea, ikasgaiak euskaraz eta gaztelaniaz eskainiz1 Euskal Unibertsitateak Hego Euskal Herriko lau lurraldeak batu
|
behar zituen
Euskal Barrutiaren aldeko gehienen iritziz, mendeetako zatiketa eta euskaldunen batasun eza gainditzeko lehen urrats modura2 Aldarrikapenaren aurkakoek bi arrazoi azaldu zituzten beren jarrera argitzeko: Nafarroa ezin zela euskal barrutian sartu eta barruti bakarrak Araba eta Gipuzkoa Bilboko Unibertsitatearen menpe jarriko zituela.
|
|
|
Lehenak Euskal Herrian kokatutako unibertsitate ofiziala zuen buruan. Beste bientzat, ordea, Euskal Unibertsitateak euskal espiritua jaso behar zuen, eta espainiar unibertsitatearen atzerapena eta isolamendua gainditu
|
behar zituen
. Santamariaren 1974ko hitzak erabiliz, Unibertsitateak Euskal Herriaren kulturazaleen gosea ase behar zuen, azken horiek «behar duten buruzko janaria ematen ez dienean, beste kultura baten bila joan behar dute hauek, nahiz ta nahiez»10 Edozein kasutan, unibertsitate osoa izan behar zuen (fakultate klasikoak izango zituen, eta Euskal Herriari eta munduko beharrei zegozkien ikerketa-guneez hornituta) eta Euskal Herriaren berezko ezaugarriak (hizkuntza, legedia, historia, bizimoduak eta abar) aztertuko zituzten, beste edozein unibertsitateren ahalmenekin11 Bazeuden, aldiz, funtsezko desberdintasun bi:
|
|
|
Gazte horien ustez, Eusko Kontseilu Nagusiak sail berezi bat sortu behar zuen unibertsitatearentzako, unibertsitatearen transferentzia negoziatu behar zuen eta Euskal Unibertsitatearen araudia zehaztu. Horrek euskara eta euskal kulturaren garapena babesteaz gain, Espainiaz kanpoko ereduak eta irakasleak erabili
|
behar zituen
. Unibertsitate berria «deberá estar totalmente desvinculada del poder que ejerce el. Cuerpo de catedráticos numerarios españoles»28.
|
|
|
Hiru ziren hartu beharreko neurriak. Lehenengoa, «UEUtik Euskal Unibertsitatera pasatzea» eta horretarako garbi adierazi behar zuen UEUk zer ulertzen zuen Euskal Unibertsitatea esaten zuenean; horra iristeko estrategiak eta taktika egokiak zehaztu
|
behar zituen
; egoitza Hegoaldean finkatu, ikastaldi luzeagoa antolatu, urtean zehar ere ikastaroak antolatu eta balio ofiziala eskaini eta argitalpenak bultzatu. Proiektu hori, utopikotzat?
|
|
|
Idazkari orokorra topatzea, aldiz, ezinezkoa izan zen. Lan horretako hautagaiak ondoko ezaugarriak izan
|
behar zituen
: idazkaritzako lana berotasunez egitea, unibertsitatearekin lotura izatea eta koordinazio-ahalmena erakustea.
|
|
|
kanpaina4.Abenduaren hasieran, Juan San Martin Euskaltzaindiako idazkariak artikulu gogor bat kaleratu zuen euskararen aldeko taldeek, bereziki EHEk, egindako lana gaitzetsiz eta euskararen aldeko plangintzan erakunde publikoek izan beharreko lehentasuna defendatuz5 Antza, urtebete lehenago, 1979an, Euskaltzaindiak egindako barne-jardunaldian San Martinek honako hau defendatu zuen: Akademiak zenbait gauza utzi
|
behar zituen
erakunde publikoen eskuetan, tituluak ematea eta alfabetatze/ euskalduntzea adibidez. Izan ere, azken esparru horren kasuan, Euskaltzaindiak ezin zituen onartu egiten eta esaten ari ziren bidegabekeriak6.
|
|
|
Deia-k eta Egin-ek UEUren egitaraua aseptikoki jakinarazi zuten, prentsa-bulegotik bideratutako artikuluei esker; baina Argia-n, prentsa-bulegoaren izenean, inork izenpetu gabe, UEUren ibilbidearen errepasoa egin zen84 Idazkiaren arabera, UEUren arduradunek UEU desegiteko aukera planteatzen zuten, baldin eta unibertsitate ofizialak bere ikasketak euskaraz eskaintzen bazituen85, baina artikulugileek UEUren izaera alternatiboa gogorarazten zuten, Uztaritzeko 1976ko agiriak unibertsitate paralelo moduan definitu zuela UEU azpima-rratuz. EHU, aldiz, euskaldunen borondatea zatitu zuen Erreforma Politikoaren ku-mea zen, eta ez zituen betetzen eraikuntza nazionalak
|
behar zituen
baldintzak, ez lurraldetasuna, ezta errealitate berri bat eraikitzeko gaitasuna ere. Ondorioa zuzena zen, «arrazoia ote dute beren esperantza osoa Unibertsitate publikoan jarri dute-nek?».
|
|
|
Adibidez, demagun etxebizitza batek 300.000 euro balio duela, baina eskrituran 240.000 euro. Kasu horretan, erosleak 240.000 euroen %7 ordainduko dio Ogasunari, hau da, 16.800 euro, ordaindu
|
behar zituen
21.000 euroen ordez. Baina erosleak aurrezten duenaz gain, kontuan hartu behar da aitortu ez den dirua diru beltzetik datorrela normalean, jarduera ez-zilegietatik edo aldez aurretik Fiskalari aitortu gabekoetatik.
|
|
|
Baina itsasoaren deia gero eta ozenagoa zen, eta gero eta jasangaitzagoa berau saihestea. Indar guztiak
|
behar zituen
haren hitzari eusteko eta ez zuen beste ezertan erreparatzen.
|
|
|
Hausnarketa sakonagoa eskatzen du beraz, galdetzeak ea nor duen interes berezirik urte bukaera hainbeste aurreratzeko. 2000 urtean, agian, ordenadoreak eta gailu elektroniko guztiak hondatu
|
behar zituen
gaitzaren zain zegoen mundua, 2001.ena nolabaiteko garrantzia bazuen ere mende berrian sartzeagatik. 2002.ena, kapikua izatearen bitxikeriaz eta zenbait herrietan txanpon berria estreinatzen zela, aparteko xarmaz espero zen.
|
|
|
Haizea hasi zen berriro balkoian eta transkripzioak etorri zitzaizkion Matiasi gogora. Goizekoen transkripzioak egin
|
behar zituen
, Luvinorena eta Nemiarena; besterik ez zeukan grabadoran. Baina orduan gogoratu zuen Tabucchi entziklopedietako lehenengo arrastoa topatu zuela goizean:
|
|
|
Zalantza hori sortu zitzaion Matiasi. Okerreko lekuan ari zen bilatzen beharbada, beste izen batzuk bilatu
|
behar zituen
beharbada.
|
|
|
Transkripzioak egin
|
behar zituen
gainera. Luvino eta Nemiaren transkripzioak egin behar zituen.
|
|
|
Transkripzioak egin behar zituen gainera. Luvino eta Nemiaren transkripzioak egin
|
behar zituen
. Eta hasi zen Luvino eta Nemiaren transkripzioak egiten, eta amaitu zituen halako batean, eta behar izan zituen ia ordu bi edo, beste era batera esanda, behar izan zituen ordu bi eskas.
|
|
|
Informanteen fitxak ere bete
|
behar zituen
, eta Martina eta Mercedesen fitxa bete zuen lehenengo. Fitxetako datu gehienek ez zuten ezertarako balio, baina itxura polita ematen zioten proiektuari, itxura serioa.
|
|
|
Eta botoi hura sakatu behar zen igogailua berriro martxan jartzeko. Hartara, botoia sakatzera joanda, lehen pisuko koadro biak ikusi
|
behar zituen
mundu guztiak, nahitaez. Hori esaten zuten Museoko estrategek.
|
|
|
Bideak, beraz, udaletxeko lurrak zeharkatuko zituen, inongo eragozpenik gabe, handik aurrera Justoetxeko lurrekin topo egiteko. Biderik motzenak eta egokienak, Sanmark eta Txoritokira iristeko, Justoetxeko lurrak iragan
|
behar zituen
, baina Justoetxekoek, jakina, ez zuten baimenik eman, eta hala, Justoetxeko lurrak inguratuz egin beharko zuten aurrera. Espero bezala, zenbait tokitan eztabaida batzuk sortu ziren, hemendik edo handik iragan behar ote zuen bideak, baina, eztabaidak eztabaida, akordio batera iritsi ziren azkenik.
|
|
|
Amak garbitzen zizkion arropak. Eta ama arduratzen zen Peruk
|
behar zituen
galtzerdiak erosteaz. Tranposoa zela esaten genion, emakumerik ez zuela aldamenean nahi, baina amaren kontrol kontrolatua gustura hartzen zuela.
|
|
|
Lehertu. Bihotzeko minbizia eragiten zioten sentimenduak kanporatu
|
behar zituen
. Eta ia ezezagun zuen emakume harekin hitz egitea zen kimioterapiarik eraginkorrena.
|
|
|
Lehenago, ama eta seme-alabak elkarrengandik bereiztea askoz ere gauza ulergarriagotzat jotzen zen. Legearen arabera, esaterako, ezkon  tzatik kanpo jaiotako umeak amak elikatu
|
behar zituen
hiru urte betetzen zituen arte, baina hortik aurrera, amak hala nahi izanez gero, aitarekin bizitzera joan behar zuten, baita hark beste familia bat osatua bazuen ere. Lege horiek alda  tzen hasi ziren, ordea, XVIII. mende bukaeran.
|
|
|
Voltaire edota Entziklopedia irakurtzeak ekarri zizkien halako buruhausteak guztiei ere. Kasu gehienetan, salaketa jaso eta epaitua zenak, espetxera ez bazuen joan nahi, bere hitza jan egin behar zuen; oker egin zuela publikoki aitortzeaz gain, gogo-jardunak âeta aitortza osoa, geroâ egin
|
behar zituen
Arantzazuko  komentuan. M. Azurmendiren azterketaren arabera (2000), zalduntxoek ez zuten inoiz liburu entziklopedistak edukitzeagatik, edo proposamen eskandalagarriak esateagatik salatuak ziren Elkarteko kideen aldeko jarrera publikorik agertu; ez zuten ezta, modu agerian behintzat, irakurketa, idazketa eta ikerketa askatasunaren jarduna defendatu.
|
|
|
Hogeita hiru detonagailu, IRAkoei erositakoak, Espainiako Mediterraneo aldeko turismoa eragozteko. Horiexek ekarri
|
behar zituen
erakundearentzat. Leherketa bat hemen eta leherketa bat han.
|
|
|
Oso oker ez banago iraganera egin zuen bion gogoak. Bisitariak dokumentuen bidez ezagutu
|
behar zituen
gertaerak. Nik aldiz bizi izan nituelako.
|
|
|
Elena etorri zitzaidan gogora. Aspaldi amaituak
|
behar zituen
haurrekin egin beharreko txango haiek.
|
|
2004
|
|
|
Eskatzea libre da, baina eskaria egiten zuenak betebehar bat bazuen. Moztutako zuhaitz bakoitzeko hamar landare sartu
|
behar zituen
. Hor ez ziren amaitzen eginbehar guztiak.
|
|
|
Dena ez da iluna errefuxiatuen kanpamentuetan. Eskultoreak marrazki batzuk hautatu eta hona ekarri
|
behar zituen
, hemen erakutsi eta saltzeko. Ez da aukeratzeko gai izan ordea eta denak ekarriko dituzte.
|
|
|
Aipaturiko Parlamentarien Asanbladak Euskal Herriko Aurreautonomiaren Lege Proiektua, 1977ko irailaren 19an onartu ondoren, negoziazioak hasi zituen Madrilgo Gobernuarekin. Aurreautonomikoak bereganatu
|
behar zituen
eskuduntzez gain, lurraldetasunaren arazoak egundoko garrantzia hartu zuen. 1977ko azken egunotan, Iruñeko kaleetan, manifestazio kontrajarrien bitartez azaleratu zen gai horren inguruan Nafarroan zegoen zatiketa.
|
|
|
Orain arte azaldutakoaren arabera, euskarazko testuak gutxieneko baldintza batzuk bete
|
behar zituen
, testu itzuliaren edukia artez eta zuzen barneratzeko. Hizkuntzarena zein zuzenbidearena batera antolatu dira, sail honetako argitalpenek ohi duten bezalaxe:
|
|
|
Ama-hizkuntzaz erdaldunak ziren umeak D ereduan samaldaka murgiltzen hasi zirenean, pedagogia-arazoak non-nahi sortu bide ziren. Anabasaren erdian euskara hutsezko ereduaz gainera eredu malguagoak
|
behar zituen
orduko eskola elebidunaren egitasmoak. Hori dirudi.
|
|
|
Einsteinek begiak estaltzen zizkion benda kendu nahi zion Alemaniari. Potentzia handia izan zitekeen, baina, horretarako, bere seme-alabak errespetatu
|
behar zituen
, eta hain berezkoa zuen kultura militarra alde batera utzi. Haber-ek, ordea, akatsak edukita ere, gurasoen maitasuna merezi duen semea kontsideratzen zuen Alemania, eta jarrera permisiboegia erakutsi zuen.
|
|
|
Atzo, Guardia Zibilak zenbait inpaktu-puntu arakatu zituen, besteak beste, Leongo Renedo de Valderaduey herria, non, lekukoen arabera, objektu misteriotsuaren zatirik handienetako bat erori behar baitzen. Adituen arabera, atmosferan sartu baino lehen 50 tona pisatu
|
behar zituen
. Bilatzaileek, helikoptero baten laguntzarekin, Renedo (Leon) eta Guardo (Palentzia) herrien arteko 25 kilometroko zerrenda arakatu zuten, meteoro erortzen ikusi zuten artzain eta auzotar batzuen laguntzarekin.
|
|
|
24:00etan, errehabilitatzaile batek besoa biratzeko lehen mugimendu pasiboak egin ditzake. Kirurgikoki, lehen hiru ordu
|
behar zituen
eragiketa bat egin behar da 30 bat minutuan, korapilorik gabe egin behar da indarberritze-denboretarako eta gaixotze-denbora murrizteko funtsezkoa da, eta, gainera, fibrosia izateko eta min gutxiago izateko arrisku txikiagoa du. Teknika, Erripoll-en arabera, egoera onean dauden eta hezur-masa duten tendoietan aplika daiteke.
|
|
|
Yamanen kasuan, dieta berezia zuten Europako gure begietarako. Hala ere, osasuna dela eta, haren elikadurak ongi ase
|
behar zituen
haren energia-eta nutrizio-beharrak. «Ingurua eta baliabideak ondo ezagutzen zituzten, eta bazekiten nola ustiatu», zehaztu du aditu honek.
|
|
|
Datuak
|
behar zituen
matazaren mutur guztiak aurkitzeko. Guztiak?
|
|
|
Ramírez kapitainaren egiteko nagusia, azken hiru hilabeteetan, bere ingurua nolabait aztertzea zen. Donostia zuen basea, eta handik abiatuta lagunak egin
|
behar zituen
, edo kulturan, politikan nahiz gizartean eragina zeukan edozein talde analizatu eta neurtu. CIAren estrategia berrietako bat.
|
|
|
–Garbitu... –Dianne lurrari begira geratu zen,
|
behar zituen
eta etortzen ez zitzaizkion hitzak bilatuz bezala– Ez dakit zer gertatzen zaidan. Hasieran sinetsita nengoen horrela zela:
|