|
2000
|
|
|
Bera eta lagunen batzuen artean arduratu ziren denaz. Astebete eduki
|
behar izan
genuen etxean, inora eramateko aukerarik ez zegoelako greba orokorrarengatik. Ospitaleak hildakoz beteta zeuden, lur emateko erarik ez baitzen.
|
|
|
Kontua da, txakur haren karate kolpeek zerbait ukitu edo mugitu izan behar zidatela, eta haren" tratamendu" berezia zela bide, egundo ez naiz gerritik hobeto ibili azken hemezortzi urte hauetan baino. Txakur hark gaiztoz emandako karate kolpeek zuzendu
|
behar izan
zidaten zerbait gerri aldean. Berriki egin didaten erresonantzia magnetiko batengatik dakit hernia lunbarra daukadala hogeita hamar urte nituenetik edo lehenagotik.
|
|
|
Bere gaixotasunaren lehen zantzuak besterik ez ziren izan. Larritasun horren ondorioz oheratuta egon
|
behar izan
zuen hilabete batzuetan.
|
|
|
Aukera oso onak zeuden Venezuelan, 1958an hango diktadore zen Perez Gimenez erori arte; orduan inmigrazio guztia itxita edo etenda laga zuen gobernu berriak. Horren ondorioz aldatu
|
behar izan
genuen gure xedea.
|
|
|
Bistan da, hura ez zen eztabaidan hasteko momentua; denen aurrean nik ezezkoa egin nion mutur aurrean jarri zidan ostiari, burua alde batera eta bestera jiratuz. Etsi egin
|
behar izan
zuen abadeak.
|
|
|
Nik odoletan nituen oinak. Manolo gizajoak ohean egon
|
behar izan
zuen hiru egunez.
|
|
|
Amaren ahizparen etxera gindoazen Tolosara, baina han ere gerra mugimenduak izan, eta egun gutxi egin genituen. Trena hartu eta Donostiara joan
|
behar izan
genuen. Egun batzuetako kontua zirudienak luze jo behar zuen.
|
|
|
Ordiziatik alde egin eta Donostia hustu
|
behar izan
genuenerako, urtea hortxe-hortxe joango zen. Denbora osoa etxetik asko irten gabe egingo nuen seguru asko.
|
|
|
Aldameneko geletako batetik pareta jotzen hasi ziren eta Lauaxeta esnatu egin
|
behar izan
nuen, iskanbilarik izan ez genezan.
|
|
|
Hasieran ez nion utzi nahi izan, nik bidaia egunkaririk batere gabe egitea bainuen erabakia. Baina, eztabaida txiki baten ondoren, amore eman
|
behar izan
nuen, gizon harentzat egunkariak ezinbestekoak zirela jabetuta. Eta, egia esanda, neuri ere tentagarria egiten zitzaidan egunkariak, mundu zabalari buruzko txosten txiki eta eroso haiek, eskura izatea.
|
|
|
Ertzain-autoan zein kaleetako plaketan euskarazko hitzak irakurri berria zen arren, zalantzak izan zituen ertzainarekin zein hizkuntzatan mintzatu. " Tira, ez hadi koldarra izan", esan
|
behar izan
zion bere buruari. " Ez habe euskaraz berba egiteagaitik fusilatuko.
|
|
|
Euskal Herria Museoan eta Gernika Museoan izan zen baina, haietan ere inori ezer galdetzen ausartu ez zenez, gerrari buruzko zalantza argitu gabe irten
|
behar izan
zuen bietatik. Euskal Herria Museoan Imanol Larrinagak sinatutako marrazki batean bere burua ikusi zuen; gerra garaiko Lauaxeta zen marrazkikoa, komandante jantzian eta betaurrekorik gabe.
|
|
|
Hilerriaren sarrerako burdinazko bi ate beltzei begira geratu nintzen. Denbora pixka bat
|
behar izan
nuen ate haiek erakusten zituzten hutsuneak letrak zirela jabetzeko, eta beste tarte bat artean ere letra haiek zeintzuk ziren deszifratzeko. Sekulako danbatekoa sentitu nuen barruan letra haiek osatutako esaldiaz jabetzera heldu nintzenean:
|
|
|
Hasierako uste ustela baztertuz, 1936an hasitako gerra hura galdu egin zutela ere ikasi
|
behar izan
zuen, jakina, hamabi edo hamahiru aste haietan, eta berpiztu berritan ikusi zuen ertzain-autoa ez zela inondik ere bera hil ondoan bizirik geratutako burkideen garaipen heroiko baten ondorio. Gerra hura faxistek irabazi zutela ikasi behar izan zuen; Jose Antonio Agirre Euzko Jaurlaritzako lehendakaria erbesteko Euzko Jaurlaritzako lehendakaria baino ezin izan zela 1937ko abuztutik aurrera; etsaien burua, Francisco Franco caudilloa, ohean hil zela 1975ean, Euskal Herria eta euskara ahal izan zuen bezain zapalduta utzirik eta ondorengotzaren inguruko kontuak ahal izan zuen bezain estu loturik.
|
|
|
Hasierako uste ustela baztertuz, 1936an hasitako gerra hura galdu egin zutela ere ikasi behar izan zuen, jakina, hamabi edo hamahiru aste haietan, eta berpiztu berritan ikusi zuen ertzain-autoa ez zela inondik ere bera hil ondoan bizirik geratutako burkideen garaipen heroiko baten ondorio. Gerra hura faxistek irabazi zutela ikasi
|
behar izan
zuen; Jose Antonio Agirre Euzko Jaurlaritzako lehendakaria erbesteko Euzko Jaurlaritzako lehendakaria baino ezin izan zela 1937ko abuztutik aurrera; etsaien burua, Francisco Franco caudilloa, ohean hil zela 1975ean, Euskal Herria eta euskara ahal izan zuen bezain zapalduta utzirik eta ondorengotzaren inguruko kontuak ahal izan zuen bezain estu loturik. Horrekin guztiarekin batera, garaiko abertzaleen zatiketaz jabetu zen, eta ETAri buruz ere asko eta interes biziz irakurri zuen.
|
|
|
Ez nuen dudarik egiten irabazi egingo niola, baina harritu egin ninduen Lauaxetaren sasoiak eta trebetasunak. 14 tanto baino ezin egin izan nizkion nik berak niri 22 egiteko
|
behar izan
zuen tartean.
|
|
|
– Nik ez dut Azken fusila irakurri –aitortu
|
behar izan
nuen nik–, baina Jokin Muñozen aurreneko liburua bai, Hausturak. Gustatu zitzaidan.
|
|
|
Ulertzeko denbora
|
behar izan
nuen, baina azkenean jabetu nintzen Lauaxetarekin banengoen Lauaxetarekin egon nahi nuelako zela, ez beste ezergatik. Ez zen egia, beraz, aukeran Lizardi Lauaxeta baino nahiago nuela.
|
|
|
Ez zuen berehala amore eman. Behin baino gehiagotan eskatu
|
behar izan
nion. Nolanahi ere, oraindik ez dut bidaiako argazki bakar bat ere eraman errebelatzera, eta ez dakigu Lauaxetaren irudia agertu ere egingo den asto gainean atera nion argazki horretan.
|
|
|
Bebarrua estua zen: paretara hertsiki arrimatu
|
behar izan
zuen Xanek, itxi ahal izateko atea. Goian, argi dardarati bat.
|
|
|
" ba!", esan zuen. Segidan berriz, eztul eraso bat izan zuen, ez jaustearren paretari heldu
|
behar izan
zion. Masa eta pareta seinalatuz:
|
|
|
Lupo, Xanen ondoan, paretaren kontra zena, luzea zen, bizar motza zeukan eta, betazalak ia arras itxita zeuzkala, noiznahi lo jausi behar zuela zirudien. Bele berriz, suspertuago zegoen; bera izan zen, esate baterako, Xani,
|
behar izan
zuelarik, eskatu gabe ogi zati bat eskaini ziona. Bazuen Bele hark buru apepinatuaren tontorrean ile-muilo bihurri bat, eta aldian aldian, itxurazko motiborik ez zela, irri egiten zuen:
|
|
|
Eskailera ilun zegoen, elektrizitateak joan
|
behar izan
zuen. Erdiko pisuan, korridorean, emakume garbitzailea lurra fregatzen ari zela, Xanek, ohartu gabe, zoru bustia zapaldu zuen.
|
|
|
Handik alaba bat izan omen zian"; zigarroari azken ezpainkada bat eman eta, hura lurrera botatzearekin: " total", esan zuen," gero gertatu zena gertatu zuan eta Henrik hura ere utzi egin
|
behar izan
omen zian".
|
|
|
Zerbait esan zuen. Berriz esan
|
behar izan
zuen, baten batek bultza egin eta, Xanek ez baitzuen aditu. " Henri ez duk hemen aspaldi", izan zen Lazarok bitan esan zuena.
|
|
2001
|
|
|
Trena huts egiteko beldurrarengatik baino are gehiago nerbiostuak joaki zirelako. Goizean goiz mugitu
|
behar izan
zuten. Gorputzak bokatako barreño handietako ur epelean garbitu eta igandeko arropak jauntzi zituzten.
|
|
|
Gazteak haizeari usain egin zion, animaliek egiten duten bezala, udaberri urrin hura bere oroitzean gordetzeko, bertzeak ez bezalakoa izan behar zuen egunaz sekula ere ez ahanzteko. Zaharrenak bere senar muturbeltza konbentzitu
|
behar izan
zuen. Beharrezkoa zela bera ere joatea.
|
|
|
Nik baino indar handiagoa zuen temoso hark, eta amore eman
|
behar izan
nion azkenean. Bederatzietan ur bazterrera agertzeko erran nion, nik eramanen nituela behar ziren guziak, eta kasu emateko inork ondotik segi ez ziezaion.
|
|
|
Maripazi soberaxko iruditu zitzaion leihora agertze hura. Handiagorik ez zuen biztu, guregatik, baina osabari adierazi
|
behar izan
genion bakean utzi beharko zuela emakume hura, gure etxean segitu nahi baldin bazuen. Berria agudo zabaldu zen Alkasoron barna, halere.
|
|
|
" Harri koxkorra ditek hok bihotzaren partez!". Don Ferminengana joatea bakarrik falta zuten, baina indarrik aski ez eta amak joan
|
behar izan
zuen. Joan baldin bazen joan zen, ongi lotsatua bueltatu ere bai.
|
|
|
Maindireak belar gainean hedatzeko erran zion neskatoari, eta Luxiak berriz ere gurutzatu
|
behar izan
zuen ostatua. Extul ergel hura bigarren aldiz atera zitzaionean, Bixenteri hitza eskapatu zitzaion pentsamendutik ahora," Hori ernari eztula dun!".
|
|
|
Etxez etxe, kontrabandoko paketea eskutik eskura bezala. Medikuak ere etorri
|
behar izan
zuen. Sobera berandu Joxepa sorgina ekarrarazi eta belarrekin erokerietan hasteko.
|
|
|
Elizondo osoa hartu zuen urak azpian, eta ibai bazterretako gainerako herriak ere larri ibili ziren. Alkasoron, Otsango pareko zentral alemanaren presa urratu zuen Urrabiak eta, hondarreko, Zubizabal zubiak ere amore eman
|
behar izan
zuen. Guardia zibilak tiroka ibili omen ziren gauaz, bai eta apezak elizako ezkilak joka ere, ibaitarrak abisatzeko.
|
|
|
Oilo-saldak ez zuen milagrorik egiten. Gainera izebak Berara bueltatu
|
behar izan
zuen. Bere etxean behar zutela erran zion aitari, baina ez zen egia.
|
|
|
Ordukoa du anaiak kopetako saketsa. Baina azkenean Eduardoren muturrak ibaiak ekarririko harea finari musu eman
|
behar izan
zion.
|
|
|
Ni, berriz, ez nintzen aberastu izanen egun haietako arrantzari esker. Nikolasek bien partez aritu
|
behar izan
zuen. Laino epel bat jarri zitzaidan buruan, eta gorputza ez nuen deusetarako gauza.
|
|
|
Gaztea, ordea, temosoa izaki, bakean uzteko hasi zen erraten espantuka. Fuerteago lotu
|
behar izan
zuen, bere mahairaino arrastaka eramateko. Jose arrantzalea eta bere anaia kanpora joan ziren, eta mostradore inguruan berriz ere lehengo normalidadea hasi zen saretzen.
|
|
|
Inoiz ez nekien zer jaten ari nintzen, zehatz, baina, orokorrean, jatekoak oso goxo zeuden. Alabaina, laster utzi
|
behar izan
nuen zaletasun hau, eta ez gibel sobera handitzen, osasun arazorik sufritzen edo loditzen ari nintzelako, ez, prezioak edonor disuaditzeko modukoak zirelako baizik. Ilusio guztia galdurik, izarpeak niretzat gordetzen zuen tokia zein zen ezin kausiturik, une kritikora iritsi nintzen:
|
|
|
Lana, emaztea, adiskideak, hiria, hots, bizimodua errotik aldatzea erabaki nuen; oihan honetara etorri nintzen, oihan osoa elektrifikatu eta Mark Knopfflerren kantak etengabe entzunarazteko asmoa duen konpainia batentzat lan egitekotan, elektrika jartzen laguntzeko. Zoritxarrez, kortozirkuitu batek belarria erre zidan; belarria moztu zidaten, lan hori utzi
|
behar izan
nuen eta hemen naukazu, gondolero.
|
|
|
Ederra, ezta? Bon, gero zaldia erosten du(" Dexente gehiago ordaindu
|
behar izan
nion lotsagabe hari, zaldia ofizial batena izandakoa zelakoan. Poztu nintzen, baina, hanka artean mugitzen zen zaldiaren jabe bainintzen") eta gatazkaren erdira sartzen da:
|
|
|
Berlusgoñik hasperen egin zuen berriz; bai, hemen, berriz ere, Stendhalen prosa zoragarria –gehiago laburbil nezakeena, bestalde, baina hain da ederra…– eten
|
behar izan
dut ohar bat nire lumatik jartzeko," nire egiazko izaera, asmoak…" esaten duen hori guztia; nahitaezkoa zen, kapituluak gure liburuan sinesgarritasunik edukiko bazuen. Orain kasu, laster enperadorea agertuko zaigu:
|
|
|
Londresen jaioa naiz, esplikatu zuen Berlusgoñik, arbasoak errusiarrak zituen Parisko aristokrata judutar baten seme nagusia; txikitatik eduki dut letra inprimaturako joera oso errotua; familiatik datorkit. ...ere, Firenzetik propio etorritako inude batek ematen zizkidan italierazko eskolak, eta ikastetxe frantses batean ikasten nuen; buruz oso betea ez zen osaba batek irakurtzen zizkidan Bibliaren pasarterik adierazgarrienak polonieraz; sei urte nituenean buruz nekizkien Dostoievskiren nobela gehienak, errusierazko bertsioan edo galegozko itzulpenean; zortzi urte nituenean nire familiak Berlinera joan
|
behar izan
zuen, aitaren lan-arazoak zirela medio, eta han, ezinbestean, alemanarekin familiarizatu nintzen; baina nire egiazko pasioa serbokroaziera zen, nire lehen amoranteak, Belgradeko opera-kantari batek ohean hitz egiten zidan hizkuntza. Hori Tuaregekin bizitzera joan baino lehen izan zen; islandieraz eta moldavoz defenditzen naiz, Reyjavikeko azentu markatuegia dudala leporatzen didaten arren.
|
|
|
Arestian gela lortzeko borrokan ikusitako estatubatuarretako bat zen. Hasierako marmarrak buila eta algara bihurtu ziren, eta Guebokinderrek, eztabaida andeatzen ari zela ikusirik, moztu egin
|
behar izan
zuen dei honekin: has bedi neofitoen zeremonia!
|
|
|
eta bukaera idatzi diodan liburua? Izan ere, ordu batzuk sartu
|
behar izan
ditut hitz horiek denak paperean jartzeko. Belar batzuk sutan egosten ari zen Mitxoletari begira geratu zen.
|
|
|
Horiek horrela, eta B -12k zer eskatzen zigun oso zehatz jakin gabe, hasieratik beretik oso garbi ikusi genuen zu zinela orientabide egokiak emango lizkigukeen pertsona. Ez dizut ukatuko zuregana iristeko egin
|
behar izan
dudan periploan hainbat gauza ikasi dudala, eta horien artean, kanon batek balio duela –uste dut– hizkuntza gotorragotzeko, idazleak hobetzeko, hiztunak biderkatzeko, erakundeak sortzeko, unibertsitatea pizteko, kritika sendotzeko eta abar. Nago, neure artean, hagitz tramankulu boteretsu eta eragingarria dela kanon delakoa.
|
|
|
Ez, erantzun zidan Mitxoletak, pundüak ez; liburu hunek komak non eta nola ezar beizik ez dizü azaltzen. Pundüak nola ezar erraiten dizüna kendu
|
behar izan
nüan, ezpeinüan biak batera karriatu. Gazteago banendi...
|
|
|
Batzuek gaizki ulertu zuten, antza, eta hortik oihuak; azalpen bat beharrezkoa zen. Eta hala, kanon hura ez zela ipurditik sartu behar (nork bere borondatez izan ezik) azaldu
|
behar izan
zitzaien oihulariei.
|
|
|
Indigenak keinua errepikatu
|
behar izan
zidan, ez nuelako uste niretzat zenik; ez nuen inor ezagutzen San Oximoronen, inori ez nion nire bidaiaren berri gaztigatu, eta inork ez ninduen espero. Beraz, zer zela eta deitzen zidan inork?
|
|
|
Aita Zaindarien Gaztelutik atera eta gero, egoera, orain, honako hau zen: hiru eguneko jarraipen isil, zail eta neketsu baten ondoren, oihanean zehar, zeinean piztiekin borrokatu, landareen sustraiak jan, eta tribu ezezagunen mesfidantza gainditu
|
behar izan
bainuen, Guebokinderren bahitzaileen ezkutalekura iritsi nintzen. Berau, ordurako Artximandritaren bila ibiliko ziren Aita Zaindariak nahasteko, sekula inork pentsatuko ez zuen tokian zegoen:
|
|
|
Kotxean sartu eta azeleragailuari gogotik sakatu nion. Beste aldetik zetorren kotxe batek kolpetik geratu
|
behar izan
zuen, lurrean gurpil-azalek arrasto nabarmena utziz. Okerrena zen kotxe zerri hura nire aurrean trabeska gelditua zela, niri pasabidea galaraziz!
|
|
|
Tratua zuzena iruditu zitzaidan. Mantxolak Jokin askatu
|
behar izan
zuenean egundoko porrota jaso zuen. Ukabilkada latza, bai horixe!
|
|
|
Hortaz, ez zitean beste aukerarik. Hala ere, gainean generamatzan sosak, urrezko domina eta erlojuak eman
|
behar izan
genizkiean bidesari modura.
|
|
|
Whiskya bortizki ahotik atera eta bere galtzak blaitu egin zituen. Eztul eta barre aldi berean egiten zuen, eta arnasari buelta emateko ere egiazko ahalegina egin
|
behar izan
zuen. Banekien, bera zegoen egoeran ez nuela atarramentu onik aterako.
|
|
|
Agian bizpahiru minutuko kontua zitekeen. Hala ere, hirugarren oldarraldiari ere aurre egin
|
behar izan
genion nola edo hala. Gero bai.
|
|
|
Asiako bazter galdu batean ari zen lanean kasualitatez formula topatu zuenean. Gero, taldeak hainbat arazo izan zituen bertako gerrillari batzuekin eta presaka alde egin
|
behar izan
zuten. Ordurako aita hila zen...
|
|
|
" Eta zenbat sherpa
|
behar izan
zituzten
|
|
|
hogeita lau ordu luze
|
behar izan
genituela
|
|
2002
|
|
|
Luxuzkoa eritzita edo, ez zuen afinadoreak kobratzen zuen dirua horretan gastatu gura. Bost urte lehenago bera saiatu zen afinaziorako gako-doitze lanak burutzen, baina emaitza penagarria izan zen eta orduan bai, egun hartan bertan deitu
|
behar izan
zion afinadoreari, biharamunean pianoa joko bazuen.
|
|
|
Kisketa itxi barik eduki arren, Antoniak ez zuen gelan sartzeko atrebentziarik hartzen, eta ateko euslekuari gora eta behera egiten zion sarrailaturik balego moduan. Aspaldiko lo sakonenetik azaleratu
|
behar izan
zuen Mentxuren gogoak. Normalean baino segundo bat gehiago behar izan zuen jaiki eta bazihoala, bazihoala murmurikatuz txabusinaren bila itsuan hasteko, kaleko jantzian zegoela ohartu zen arte.
|
|
|
Aspaldiko lo sakonenetik azaleratu behar izan zuen Mentxuren gogoak. Normalean baino segundo bat gehiago
|
behar izan
zuen jaiki eta bazihoala, bazihoala murmurikatuz txabusinaren bila itsuan hasteko, kaleko jantzian zegoela ohartu zen arte. Ezker-eskuma jo zuen kisketaz, Antoniari sar zitekeela klabez ohartarazteko edo, eta ohean jesartzera egin zuen.
|
|
|
Geltokitik kalera egin zuenean, atzera ez begiratzeko gogor egin
|
behar izan
zion bere buruari. Ez zuen bost minutu baino luzeagoko ibilbidea egin, errepide nagusian bertan zegoen" Remolcadores Bermejo" letreropeko bulegora sartu aurretik.
|
|
|
Bilborako tranbia heldu bitartekoa markesinako aulkian eman zuen Mentxuk, bere burua lasai eta patxadan irautera behartuta. Ez zuen esfortzu handirik egin
|
behar izan
, hala ere, azken ordu biotan bere umoreak egiazki egin baitzuen onera. Burutua zeukan goiz hartako betebehar gorriena, eta askoz lasaiago zegoen komisaldegiko kontu guztiak Pedriño bitartezko Asenjo haren eskuetan utzita.
|
|
|
Ez dakit zelan, baina hala da. Min egin zidan konturen bat ere entzun
|
behar izan
nuen, aita zure txotxongilo hutsa besterik ez dela.
|
|
|
Topaketa banatan gurutzatutako ezagun biren zorionei, kalean libre egotearen kontura jasoak, kasu egin
|
behar izan
zien bodegoira ailegatu bitartean. Mahaian jesarri zirenerako ardaoa zeukan Santosek aurrez aurre.
|
|
|
Behin deskubritu egin zuten trikimailua eta kartzelan sartu zuten. Hilabete bi edo pasatu zituen, baina askatu
|
behar izan
zuten. Ezin izan zuten ezer frogatu:
|
|
|
– Kalera atera ninduan azkenik, erru aldetik zuri-zuri eta poltsikoak ezin hustu zizkigutela. Utzi
|
behar izan
genian kontrabandoarena, baina negozioburuaren azkartasunak salbatu ninduen ataka larriagoetatik. Tabako kontrabandoa zuzentzen zuena eta neu agindupeko neukana Mentxu huen, asteotako afera honetan ere neu libre uztea lortu duen pertsona bera.
|
|
|
Erlojua kendu zion Santosi faltrikeratik. Makurtu egin
|
behar izan
zuen ordua ikusteko, katea laburregia zuen. Patroiak ere orratzei erreparatu zien, erlojua berreskuratuta.
|
|
|
Santosek silueta ilun bat besterik ez zuen bereizi Azken Portuko kaian. Ez zuen zubia utzi
|
behar izan
, aski izan zuen helizeei kontrako indar apur bat ematea ontziaren karela lehorretik metro eskasean hurbiltzeko. Apurka zehatzagotuz zihoakion zain zegoen morroia, zutunik eta mugitu barik, xira ziztrin batez jantzirik eta burua soil.
|
|
|
Estankoan erositako tabako espainola, kontrabandoan lortutako holandarra piparakoa, eta berak xehatutako beste bat ustez sendagaiak ziren belar izpiak ere tartean zituena. Nahasketa desberdinak egitea ia zientzia gisan erabiltzen zuen, eta normalean asteburuetan egiteko beharra izanda ere, aste hartan egun batez aurreratu
|
behar izan
zuen eragiketa. Larregi erre zuen azken egunotan.
|
|
|
Egunkaria tolestu eta aulkian luzatu zituen lepo-sorbaldak sabaiari so. Gogor egin
|
behar izan
zion bere buruari arratsaldean agertutako bezeroek agintzen ziotena baino alaitasun gehixeagoz kasu egiteko.
|
|
|
Minbera zeuzkan atzamar-kozkorrak, eta kaskezurraren kontra jotako kolpe batek ezin disimulatuzko oinazea eragin zion. Ukabilik sartu barik aritu zen Zarandona lehen minutuan, baina handik aurrera, asaltoa amaitu arte, zartako zaparrada jasan
|
behar izan
zuen Joseluk. Soka ingurutik alde egiteko kontseiluak entzun zituen azpialdetik baina nondik irten ez zuen aurkitzen.
|
|
|
– Pentsa, eguerdian beste hiru etorri dira ostatu eske, eta ezezkoa eman
|
behar izan
diet!
|
|
|
Martin Cerezo, gaur egun taxista dabilena baina benetan polizi inspektorea dena; gerra ostean ezaguna izan huen Duesoko kartzelako funtzionario beharretan, eta bere esku hutsez garbitu zitian asko eta asko. Gutxi gorabehera hire aitak nozitu
|
behar izan
zituenen parekoak. Santos, azaldu diozu inoiz Joseluri zergatik daukazun ibilera aldrebes hori, herren moduko pausokera hori?
|
|
|
– Atoiontzira ekarri dizkidaten paketeak esandako tokian laga ditut. Hiru joan-etorri egin
|
behar izan
ditut, uste baino gehiago pisatzen zuten.
|
|
|
Berak espero baino gehiago urrutiratu
|
behar izan
zuen bista. Izkina batean, lanpara txiker bat identifikatu zuen argitasun gorrixka haren sorburu legez.
|
|
|
Hire aitak ez, eta justu-justu salbatu huen fusilamendutik. Kartzelako urte gogorrak jasan
|
behar izan
zitian berak, eta egoera larria neuk. Jakingo duk familia Negurikoa dudala, baina errepublikarrekin ibiltzen hasi nintzenetik ez zitean nirekin ezer jakin gura.
|
|
|
– Ez, joan zaitezte zuek –esan zuen Mentxuk– Gogoratuko duzu zelan gidatzen den, Santos? Ni oinez joango naiz, Joseluk kontatuko dizu honanzkoan zer trakeskeria egin
|
behar izan
ditudan gona hauekin burdina horiek zamalkatzeko –motoaren giltzak eman zizkion– Utz egidazue zerbait afaltzeko!
|
|
|
Gidariaren gerriari beso biez helduta, berbarako beta eragotziko zion zarata gutxienekoa izan zedin gura zuen. Halan eta guztiz, durundia handia zen eta deiadarka egin
|
behar izan
zion Mentxuk.
|
|
|
Pedriño kexu zen, baina beti izaten zen horrelakoa, Mentxuk gogoratzen zuenez. Telefono dei bat erantzuteko jaiki
|
behar izan
zuen gizonak, eta itzulitakoan emakumeak jesarrita segitzen zuela ikusita, mesfidantzaz begiratu zion.
|
|
|
Aurrekoek ondasun estimagarriak itxi euskuezan. Mantak eta erre
|
behar izan
genduzan. Zorriketan ibili beharrean gengozan.
|
|
|
Non egongo ote ziren. Arabatik edo Burgostik etorri
|
behar izan
zuten. Batetik edo bestetik.
|
|
|
Santoñan esaten zieten eurek, abertzaleek, traizionatu zutela Errepublika. Cabañas kaporalari askotan entzun
|
behar izan
zioten. Baina hura faxista zen eta, gainera, kartzelaria.
|
|
|
Laguntzeko prest zeudela. Azañak berak entzun
|
behar izan
zuen. Britainiar guztien izenean hitz egiten zuela.
|
|
|
Zalantza egin zuen. Adolfo Urioste edo Angel Allende Salazar kaleetan gernikar egoskor apurrei galdetu
|
behar izan
zien zerk beldurtu zituen. Inork kontatu behar izan zion hasieran dena joan-etorria zela, astelehenero bezalaxe, eta gero itsasadarretik hegazkin bat agertu zela eta bonba eztandak entzun zirela Ibarra de San Juan ibiltokian, Ezenarro familiaren jauretxearen ondoan.
|
|
|
Adolfo Urioste edo Angel Allende Salazar kaleetan gernikar egoskor apurrei galdetu behar izan zien zerk beldurtu zituen. Inork kontatu
|
behar izan
zion hasieran dena joan-etorria zela, astelehenero bezalaxe, eta gero itsasadarretik hegazkin bat agertu zela eta bonba eztandak entzun zirela Ibarra de San Juan ibiltokian, Ezenarro familiaren jauretxearen ondoan. Gordeleku antiaereoetara egin zutela korrika oihuka negarrez.
|
|
|
Hala ere, azaldu diozu zein zoragarria den ohiko bezero eta noizbehinkako erosleen arteko muga puskatuta ikustea. Beharra ohituren nagusia izaki, batzuek eutsi
|
behar izan
diote egunkaria erosteari, eguneroko zereginarekin jarraitu, denek ez baitaukate sare informatikoa eskura. Beste asko, berriz, titularrak zelatatzera pasa izan dira aukera egin baino lehen, zeuk lehenago igarotako gurutzetakoa.
|
|
|
eta bakarrik heldu
|
behar izan
du egunsentiak.
|
|
2003
|
|
|
Atarira iritsitakoan, garajeko ataka automatikoa ez zebilela ohartu eta eskuz jaso
|
behar izan
zuen altzairuzko xafla astuna. Argindarrik gabetan alferrik dituk aurrerapenak, Damian.
|
|
|
Hala ere, bere buruari aitortu
|
behar izan
dio, behin etxe barruan eta berokia kendutakoan, gorputza edertu egiten diola soineko luze eta estuak. Ez dakar ezer azpian, pentsatu du, eta dena dago bere neurrian.
|
|
|
Ardoa bikaina atera dute, 97ko Saint Emilion bat, aran-pasen ukitua zeukana zurrutadaren amaieran. Ñabardura hori zehazteko gauza ez dela aitortu badu ere, Luperi ere gustatu zaio eta arian-arian, bigarren bat eskatu
|
behar izan
dute mahaitik jaiki baino lehenago.
|
|
|
Izpizuak gozo eraman du ontzia portutik atera bitartean, baina behin Bidasoako uretan sartu direlarik, bizkortu egin du abiada eta Damian harritu egin da bi motorrek erakutsi duten indarrarekin. Gorputzari aurrera tiratu
|
behar izan
dio bertikaltasunari eusteko. Zertarako behar duk hik halako ontzia, galdegin dio Izpizuari eta honek, ezertarako ere ez, erantzun dio, noizean behin dena atzean laga eta zuzen-zuzen itsasoan galtzeko.
|
|
|
Konta iezadazu zergatik gustatzen zaizkizun hainbeste. Esan Damian, zer dute euliek besteok ez daukagunik hainbeste gustatzeko, jarraitu du jostari, Damianek aldartea pozteko egin
|
behar izan
duen ahalegin eskergari erreparatu ere egin gabe eta, batez ere, gaur arratsaldean biologiako bi ikasle etorriko dira etxera, dardararik gabe esan ahal izateko aurkitu behar izan duen adorearen handiaz ohartu ere egin gabe.
|
|
|
Konta iezadazu zergatik gustatzen zaizkizun hainbeste. Esan Damian, zer dute euliek besteok ez daukagunik hainbeste gustatzeko, jarraitu du jostari, Damianek aldartea pozteko egin behar izan duen ahalegin eskergari erreparatu ere egin gabe eta, batez ere, gaur arratsaldean biologiako bi ikasle etorriko dira etxera, dardararik gabe esan ahal izateko aurkitu
|
behar izan
duen adorearen handiaz ohartu ere egin gabe.
|
|
|
Izpizuak ez du berehalakoan hartu telefonoa. Haren emaztea jarri da lehenbizi eta ea zer moduz dabilen erantzun
|
behar izan
dio Damianek. Ederki dabilela.
|
|
|
Poltsikoak hustu
|
behar izan
ditu. Plastikozko kaxa zuri batean jarri ditu denak.
|
|
|
Itzuleran, Argos eutsi
|
behar izan
du lepokotik, golfeko belarra zaintzeko botatzen dituzten untxi horietako baten ondoren joan ez zedin. Gero eulitegian sartu da eta hango hozkailutik txahal birika batzuk atera ondoren, urki batetik zintzilikatu ditu eguzkitan desizoztu daitezen.
|
|
|
Bi gazteek zekitenari, Lupek ez zion antzik hartzen, eta alderantziz. Hasieratik kontatu
|
behar izan
ditu Damianek gauzak.
|
|
|
Lupe, Damian eta Urrutikoetxea daramatzan autoa gidatzen duen ertzaina nahastu egin da, eta bere nahasmenduan jarraitu egin diote ondotik datozkien bigarren eta hirugarren ertzain-autoek ere. Andoaina arte jarraitu
|
behar izan
dute errepidean, biribilgune batean atzera egiteko berriro.
|
|
|
Zulo ziztrin batean sartu gintuzten. Bost minutu baino gutxiago
|
behar izan
nuen Gure Gizonari agindu zehatzak emateko. Gero libre utzi zuten.
|
|
|
Haien irudiak ez zituzten beren lekuetatik kendu, baina bai hormari begira jarri. Santuak beren lehengo moduan jar zitzaten ez ezik, ofizialak mezatara etor zitezen ere konbentzitu
|
behar izan
genituen. Auzoko neskak konbentzitzeko ez genuen ezer egin behar, ostera!
|