|
2000
|
|
|
Fuina edo lepazuria bezain kuriosoa, izpiritua beti pil-pilean, berritasun guzietaz gose, jendetasunez josia, hona ene ustez, hi bezalako gizon tipito batek
|
behar
ukan dituen laguntzak gu biak elgarren anaia bilakatzeko. Ez ahantz etxetik pasatu behar duala, kantaldiak utzi baldin badituk ere, hire lana ez duk horretan gelditzen.
|
|
|
" Hire kontra erabiliko ditiat egunen batean" egiten dit amenazu. Hori dena ikusita, batek esan
|
behar du
badituela muga batzuk, eta nire muga bat poesiarena da.
|
|
2001
|
|
|
Azken honek Izuen gordelekuetan barrena liburuaren hasierarekin egingo luke bat, nahiz eta kontuan hartu beharko litzatekeen Marinel zaharrak liburuan poema horri egindako aldaketa esanguratsua. Denetarik dago, baina ideia nagusia laburtu
|
beharko
banuke, norbera eta denbora, norberaren izaeraz, norberaren etorkizunaz hitz egiten duela esango nuke. " Bakardade gogoeta" da hunkigarriena:
|
|
|
Ikasturte amaieran egindako balorazio horietan, irakasleek garrantzia emandiote irakasteko moduaren gainean hausnarketa egiteko parada izateari; etadiseinuan hartutako esperientzia oso baliagarritzat jo dute, lan handia egin
|
beharizan
zutela aitortzen bazuten ere.
|
|
|
Talde trinko hauetan urrats desberdinetako ikasleak talde berean jarri
|
beharizan
genituen halabeharrez. Ordurako kurrikulu berriaz bageneukan zerbait entzunda, eta bagenekien urratsetan barik ziklo handitan banatuko zela ikas-prozesua.Guk, azken batean, etorriko zen aldaketa aurreratu baino ez genuen egin.
|
|
|
Eta ixil-ixilik entzun bear izan nizun gizajo onek jaun aundiaren erantzuna, orain emen argitara ekar  tzekoa eztana. Gure eliz-artzai zintzoak, berak asmatu
|
bearko
dute, geroztik, nolatan lagundu beren artalde gaixoari, Jainkoaren itza adi-erazten...".
|
|
2002
|
|
|
Halako zirrara eragin zion idazlanaren egilea nor zen askoz beranduago argitzen zuen arren, komeni den baino nahaste handiagorik ez sortzeko, esan dezadan Jose Luis Alvarez Enparantzak" Larresoro" izengoitiarekin plazaratutako lanaz ari zela. " Dei horrek
|
behar luke
ukan oihartzuna euskaltzaleen buru-bihotzetan, euskaltzale baino lehenago gizon bagiña, zentzudun eta zintzo bagiña. Ala ere, beldur naiz ahuntzaren gaueko eztulak baino eragin gehiago ez ote duan izango".
|
|
|
Beraz, 1986tik aurrera, horixe izan da euskal arrantza-flotak aplikatu
|
beharizan
duen araudia. Sektore honetan ere, nekazaritzan bezala, mugapen-neurri handiak onartu ziren hasieratik.
|
|
|
Era berean, basogintzareneta baserriaren arteko lotura nahiko estua izan da, jarduera biak osagarriak izanbaitira mendeetan zehar. Industrializazio-garaian, aldiz, lehen sektorearen eta industriaren arteko lehia zabaldu zen, eta borroka horretan industria bera eta
|
beharizan
dituen azpiegiturak garaile atera izan dira beti, nekazaritzaren eta, gehienetan, ingurugiroaren kalterako. Horren ondorioz, gaur egun, Euskal Herriko zenbaiteremutan nekazaritza-jarduerak oso murritzak dira, edo dagoeneko desagertu dira.
|
|
|
Esna-zaillago bear bada? Gogoz
|
bearko
dun saia, ao-kementsu,
|
|
2003
|
|
|
Gure iritziz, bertsolaritzak, bere indar bizian iraungo ba-du, bi entzule mota auek: baserritarra bezela kaletarra, kontuan artu
|
bearko
ditu. Kalte egingo lioke, beraz, gure erriaren jai oni, basarritarren tankera itxiegian jarraituko ba-lu.
|
|
|
Beste kontu bat ere ba-degu leiaketa auetan. Ez da erreza esatera goazena, baiña puntu emailleak bertsolari guziei aukera berdiñak ematen saiatu
|
bearko
luke.
|
|
2004
|
|
|
Izan ere, epaile lanak burutu behar izatekotan, euskara edo zuzenbidea jakitearen arteko hautua egin behar omen da. Biak bateraezinak edo, hurrenkera batean, batak bestearen atzetik etorri
|
beharko
balu bezala zehaztu du, bada, auzia. Alabaina, epaiketak-eta burutzerakoan nola baita epaiak idazterakoan zein hizkuntza erabiltzen du Piñeirok?
|
|
|
Federiko Krutwig ez zen ez naturalista ez populista izan, euskal kulturaren elitearenpremia aldarrikatu zutenen arteko bat baizik. Euskaltzaindian onartua izateko eliza katolikoaren jarrera atzerakoia kritikatuz egin zuen sarrera hitzaldiagatik erbestera joan
|
beharizan
zuen (1952an), hizkuntz batasunaren irizpideak finkatzeko egindako saioetan (1968) ez zuen onartu nahi izan garbizaleen bidea (Aranaren aldeko ikuspegi nazionalista) ezta, Azkueren antzera, gipuzkera osatua proposatzen zuen pragmatismoa ere (Mitxelena, Txillardegi...), eta lapurtera literarioaren alde borrokatu zuen beti. Bere ibilbide intelektuala gizarteratu nahian ezin konta ahala liburu. Praktikaz (1968), Garaldea (1978), Ekhaitza (1980), Mystagintza zaharra (1982), Jakintza baitha (1982)?, saiakera, prentsaartikulu, elkarrizketa eta abar publikatu zituen.
|
|
|
" Indeterminazioari" buruz ongi xamar dago Mendiburu, baña estuago jokatu
|
bearko
genuke. Duvoisin, esate baterako, eredu obea izan diteke Mendiburu baiño, naiz eta onek askotan jator erabiltzen ba du ere indeterminazioa:
|
|
|
Berdin ere," ezen"," bada" eta" baldin" en alde. Auek arbuiatzen ba dira, literatura guzia, eta euskalkirik bizienak batez ere (baxenabarrera eta xuberera), alde batera utzi
|
bearko
genituzke. Eta au gehiegi iruditzen zait.
|
|
|
Ots, nolatan egingo erabaki bear dugu bakarrik. Eta oraindik beretik itz berri oiek bear ditugun ezkero dagozkien ideiak ezagutzen ditugulako, ORAIN BEREON ere erabaki
|
bearko
genuke itz oiek nola erabil edo ekar.
|
|
|
1-Euskal fonetikarik jatorrenaren arabera egin
|
bearko
genuke ortografia.
|
|
|
Teatroan, katiximan, predikuetan, tokiko aldizkarietan, ots, bazter batean bakarrik edatuko diran guzietan, ango euskalkia artu
|
bearko
genuke izkeratzat.
|
|
|
Gogorrago jokatu bear du Euskaltzaindiak orain arte baño. " Jagon-sailla", edo" comisión tutelar" dalakoak bere gain artu
|
bearko
luke euskeraren batasunaren eginkizun au, eta bere alde indartsuago jokatu; idazleai ortografia ori erabil dezaten lagunduz, gaizki idatziak zuzenduz, eta euskera biziari geiago lagunduz.
|
|
|
Onengatik, euskeraren bearrak jakin eta gure" akatsa" ezagututa gero, arreta aundiagoa jarri
|
bearko
genuke aurrerakoan eginkizun pratikuak asmatzen, guztiz bearrezkoa bai-da au euskeraren salbaziorako.
|
|
|
Arlo ontan kulturak agintzen du, eta zentzuak; ez misterioak. Orain arte etzirudien orrela; baña emendik aurrera burubidea egin
|
bearko
genuke errege; eta ez txorakeria; jakinduria, eta ez jakiñezaren ausarkeria. Bigarren onen ondorioak bistan ditugu; poroga ditzagun orain lehenengoarenak.
|
|
|
Hoberako bidean al dago, beraz, gizakia? Ez dakigu zehazki, Kantek hobetzearen hobetzeaz azkenean hilzorian dagoen gaixoaz hitz egiten du, baina historiak zentzu bat izango badu, hobera egin
|
beharko
balu bezala jokatzea da aukera onena. Hobekuntzarako baldintzak ezartzeko ahalegin jarraitua besterik ez zaigu geratzen.
|
|
|
Mundua emana datorkit, hau da, nire borondatea mundura guztiz kanpotik heltzen da, bukatua den zerbaitekin konpondu
|
beharko
balu bezala.
|
|
|
orain artinoko paperak korrejitu, orraztatu eta apaintu, Mo. Badakizua zenbat urte
|
behar
ukan zituen Jaun Done Agustik bere Aitorpenak korreji, orrazta eta apaintzeko?
|
|
|
Fermini begira gelditu zitzaion taxi-gidaria, esana ulertuagatik ere autotik jaisteko haren baimena
|
beharko
balu bezala. Atzetik jaitsi zen Harakin oraindik muturturik.
|
|
2005
|
|
|
" Ene Jainkoa, ene Jainkoa, zer gatik abandonatu nauzu?" (Mk 15,34). Jainkoak zerutik jautsi
|
behar izan
balu bezala, semea bere etsaietatik libratzeko. Iduri luke Aita akusatzen duela.
|
|
|
Egurtza: Len ere esan dizut, biartandik burua zapiaz estalia agertu
|
bearko
duela.
|
|
|
Postaria inoiz ez zen aldageletara sartzen, ez genekien zergatik. Guri hitz egin eta Mameni begira geratzen zitzaion, harengandik zer edo zer jaso
|
beharko
balu bezala. Baina harekin ere jai, Gerenak baino kasu gutxiago ematen zion.
|
|
2006
|
|
|
Hainbeste urteren ondoren, errepikatu du. Begiak txikitu egin ditu, gogoratu nahi duena oso urruti egonda indar gehiago egin
|
beharko
balu bezala. Eta berriz hasi da puzka, ezin sinistuta bezala.
|
|
|
Aitatxik estreinatu gabea zuen oraino. Kario pagatu
|
behar izana
zuen harengatik, eta horrek miretsirik utzi gintuen denak, gizona ez baitzen halako apetetan dirua xahutu zale. Zelak mailu txiki batzuk ageri zituen bi aldeetan, larru gorrixkan itxuratuak.
|
|
|
Larrituta eta libre, hor ikusten dut Etiopiako desertuetan Bernardo Atxaga oinez, iragana atzean utzirik. Orain arteko bidea justifikatu beharrean, justifikatu
|
beharko
balu bezala. Noizbait hartu zituen erabakiak behar adina eskertu, estimatu izan ez balitzaizkio bezala.
|
|
|
kultura-ezberdintasuna eta desberdintasuna. Ikasle etorkinak ikusi
|
behar du
baduela bere lekua taldean, estimatua dela, eta bere hizkuntza eta kultura balioesten direla. Horretarako egokiak izango dira:
|
|
2007
|
|
|
Txokolatea eskatu nuen Elisa litxarreroarentzat, oso txokolatezale bihurtu baitzitzaidan garai hartan, etxean ez zuen gozoa kanpoan bilatu
|
beharko
balu bezala. Ez zen arraroa.
|
|
|
Biak bereizteko aukerarik ez genuen, biei errekurtsoakeskaintzeko ahalmenik. Hortaz, guretzat zer zen garrantzitsuagoa erabaki
|
beharizan
genuen: marka bezala edota enpresa bezala.
|
|
|
Beraz, ezinbestekobaldintza dugu elikadura eskuragarri izatea. Gure gizarte zibilizatuan are gehiago, oso era erosoan eskuragarri
|
behar dugu
ukan, ezinezkoa baita elikadura-prozesuaurrunetik egitea.
|
|
|
ezarritako nortasun baten sorrera. Euskara antimodernoa dela entzun
|
beharizan
dugu askotan, euskara modernizaziotik erauzi dutenen ahotik entzun ere.Baina euskaltzaletasuna eta euskal abertzaletasuna oso modernoak dira, ez duteinongo zentzurik modernotasun ideologiko eta historikorik gabe.
|
|
|
–Mundu tradizionala? gorde nahian-edo, bertan giltzaperatu zuten euskalnortasuna61 Bitartean, herri kultura baztertu eta kultura nazionala eskuratu
|
beharizan
zuen jendeak, norberaren duintasunari eutsi ahal izateko62.
|
|
|
Noski, azterlan berri ugari egin dira Freud-en ikuspegiazabaltzeko. Egia esanda, Freud-ek, bere bizitzaren amaiera aldera, onartu
|
beharizan
zuen emakumeen psikoanalisiari buruzko teoria eginkizun zela, eta teoria horijorratzea emakumeen esku gelditzen zela. Dena den, hemen, ez gatzaizkie lotukoildo psikoanalitikotik egiten diren azterlanei, luze joko bailuke.
|
|
|
Igorrek edanda itxura zuen argazki haietan?" Ezetz, ama, txispatua bakarrik", esaten zion, bera bezalako kolgatu baten aurrean ezer zuritu
|
beharko
balu bezala?. Akaso argazkian ageri zirenetako bat zen txiki-txiki eginda geratu zen apartamentuko jabearen semea.
|
|
|
Arrazoia pentsatzen hasita, agian ohitura nagusitu zen, entzuleentzako gidoitxoaz gain hizlariak eskema zabalago bat beretzat bakarrik paratzekoa, haren adigurian libreki mintzatu ahal izateko, konferentziako testua inprimategirako pronto erredaktatzeke. Izan ere, 62ko bileran erabakia hartu zen eta 63tik aurrera praktikan jarri," bakoitzak lan osoa irakurri ez baiño beronen laburpena presentatu
|
bearko
zuela, bestela irakurtzen joaten zaigula kasi denpora guztia" (Zuzendaritzaren gutuna, data gabe, 1963, Jakin Artxiboan). Bileretako lan diziplina galduz joan zen beraz.
|
|
|
Izan ere oinbeste etxeetatik urtean bein batzen geranok jomuga jakin bat errebista bateri ezartzeko denbora gutxitxo dugu egun pare batean. Beraz, auzi au emen, Arantzazu’n gaudenok erabaki
|
bearko
dugu, teoriz —Yakinlari guzien baimenez, esan nai nuke— ez bada ere, praktikuki zer egin bear dan jakiteko beintzat. Beraz, Yakin’ek zer nai duen agertzen dizudanean, zuzendaritza berriak —bi bakarrik gera eta onetan, gutxi gora-beera, bat gatozela uste dut— Yakin’ekin egin nai lukena esaten dizut.
|
|
|
‘J’ kontuan ere parentesi arteko istori ori gertatu da. Izan bear zukeana gauza bat da, ta dana, izango dana ta izan
|
bearko
duena beste bat.
|
|
|
Bat batean, hola, nehori deus galde egin gabe:
|
behar dik
ukan kopeta! Ausartzia edo nik dakita zer... bakoitzak bere arrazoinak... ez duk gure afera...
|
|
2008
|
|
|
Hiruzpalau urrats egin ditu komandanteak gelaxkan barna, isilik. Norabide argirik gabe dabil, erantzuna hausnartu
|
beharko
balu bezala.
|
|
|
Horrez gain, izen pertsonalagoak nahi ditugu: nork bere oldez hautatuak eta ahalik eta bereizienak (pertsona-izenak pertsona bakar baten izena izan
|
beharko
balu bezala).
|
|
|
horretarako, antolakuntza-ikasketa edo, aprendizaje organizacional? delakoa piztu eta puzten duten balio, ohitura, politika, programa, sistema eta egiturak
|
behar ditu
ukan antolakuntza inteligenteak.
|
|
|
Etxeranzko eskaileretan gora hartzen du. Nekeak jota igo  tzen ditu mailak, batetik besterako pauso bana emateko bi aldiz pentsatu
|
beharko
balu bezala. Goraino iristear dagoela, etxeko atea zabaltzen dute barrutik.
|
|
2009
|
|
|
esan nahi baita zuhurtasuna ez zela Domingoren bertutea, baina zuhur arituko zen hil edo biziko joko hartan, zuhur eta tinko, mutilari iragan baitzitzaion, itxuraz, pausoa inork baino lehenago emateko garaia, jokoari ekin baino lehen kartak agerian uzten zituenekoa; une hartan, adibidez, gorputzak errabiazko oihu bat egiteko eskatzen zion, hain iruditu zitzaizkion amak erabilitako hitzak ankerrak eta bidez kanpokoak, baina ez zuen oihu egingo; une hartan, halaber, egoera analizatzen hasi eta, amak jotako mailukaden ondotik, aita isilik geratu zela ohartu zen: hura, jakina, amarekiko adostasuna agertzeko modu bat izan zitekeen, baina aitak beti hitz egiten zuen memento erabakigarrietan, gainerakoen aurrean beti erakutsi
|
behar izango
balu bezala bera zela etxeko jauna, etxekoandrearen gainetik zegoena eta azken hitzaren jabea; aitak, baina, pilotuak-eta miresten zituenak, azken hitza isildu zuen: zergatik?; zalantzaren bat zuelako ote zen, edo aita ere Domingoren iritzia aintzakotzat hartzen hasia zelako?; azterketa hartan guztian Domingok ez baitzuen bere jarrera-aldaketa ahazten, aitarena ere eragin zuena, azken bolada hartan; eta hala ere, hala eta guztiz ere?, egoerarik okerrenean jarri zen halako batean, gertatu ere gerta baitzitekeen etxeko bide guztiek kale itsu batera jotzea:
|
|
|
Galdetu diot jo egin zuten edo tratu txarrak eragin zizkioten. M-k ezetz erantzuten du, ez zutela jo, ez ziotela tratu txarrik eragin, eta askotan errepikatzen du hori, azpimarratu
|
beharko
balu bezala. Esaten du galdera asko egin ziotela eta oso ondo tratatu zutela, eta gero berriro esaten du ez zutela jo.
|
|
|
Telefono-kabinaren ondoan gelditu zen. Kabinaren aurrean eman zituen segundo batzuk, zerbait kalkulatu
|
behar izan
balu bezala. Halako batean, haga ertz batetik hartu eta telefono-kabinan sartu zuen; alderik alde zeharkatu zuen kabina hagarekin.
|
|
|
Itxuraz, barrenak ez uzten ni erregetzen. Armagnac-en laguntza hitsarekin moldatu
|
behar izana
nuen nire lanbide berrian.
|
|
|
Zenbait orduren buruan, giro horrek bultzatuta, Iruñean, polizia nazional batek okin umil bat, Angel Berrueta, hil egin zuen. Tamalez, onartu
|
behar dut
badudala, hilketa hori dela eta, nolabaiteko erantzukizuna, nahi gabe eta zeharka izan arren. Barka eskatzen diet senideei eta bereziki alargunari.?
|
|
|
Baina beti elez ele gabiltz ta ezer egin gabe. Orra azkenez, urrezko izkiz Euskaltzaindiak bere etxeko atari-gainean ezarri
|
bearko
duan eguna: 1918, ko Urtarrillaren 25 garrena.
|
|
|
Espainiako gerra amaitu eta gero ere hainbat errepublikanok jazarpena jaso
|
beharizan
zuten. Liburu honetan Alemaniako kontzentrazio-esparruetan egon zirenenzerrenda ageri da.
|
|
|
Lan askoko garaietan hori nabaritzen dugu. Ni hasi nintzenean bezala ari
|
beharko
bagenuke orain, horrenbeste plaza eta gune berrirekin ezingo ginateke iritsi denera. Denera behar bezala iristerik izaten al duzue. R.L.:
|
|
|
Hondoratu, Tauk ez zuelako amore eman. Indarrean jarraitu zuen, azken hilabetean egindako bekatuak barkatzeko partida perfektua jokatu
|
beharko
balu bezala. Eman eta eman jarraitu zuen.
|
|
|
Heriotzaz inor gutxi mintzatzen da, ordea. . Dolua pasatzeko, adibidez, onartu
|
behar da
baditugula sentimendu batzuk. Anitzetan, sentimendu horiek blokeatu egiten ditugu, eta, ondorioz, prozesua ez dugu normaltasunez bizitzen?.
|
|
|
esan nahi baita zuhurtasuna ez zela Domingoren bertutea, baina zuhur arituko zen hil edo biziko joko hartan, zuhur eta tinko, mutilari iragan baitzitzaion, itxuraz, pausoa inork baino lehenago emateko garaia, jokoari ekin baino lehen kartak agerian uzten zituenekoa; une hartan, adibidez, gorputzak errabiazko oihu bat egiteko eskatzen zion, hain iruditu zitzaizkion amak erabilitako hitzak ankerrak eta bidez kanpokoak, baina ez zuen oihu egingo; une hartan, halaber, egoera analizatzen hasi eta, amak jotako mailukaden ondotik, aita isilik geratu zela ohartu zen: hura, jakina, amarekiko adostasuna agertzeko modu bat izan zitekeen, baina aitak beti hitz egiten zuen memento erabakigarrietan, gainerakoen aurrean beti erakutsi
|
behar izango
balu bezala bera zela etxeko jauna, etxekoandrearen gainetik zegoena eta azken hitzaren jabea; aitak, baina, pilotuak-eta miresten zituenak, azken hitza isildu zuen: zergatik?; zalantzaren bat zuelako ote zen, edo aita ere Domingoren iritzia aintzakotzat hartzen hasia zelako?; azterketa hartan guztian Domingok ez baitzuen bere jarrera-aldaketa ahazten, aitarena ere eragin zuena, azken bolada hartan; eta hala ere –hala eta guztiz ere–, egoerarik okerrenean jarri zen halako batean, gertatu ere gerta baitzitekeen etxeko bide guztiek kale itsu batera jotzea:
|
|
|
Horretaz berariaz jardungo dugu aurrerago, baina bistan da, duela hogeita bost urte ez bezala, gaur egun baditugula irrati-telebista publikoak EITBren eskutik, euskarazko bina kate dituztenak; baditugula ehunetik gora hedabide pribatu, eguneroko prentsa idatzian, aldizkarietan, irrati eta telebistetan, eta hedabide elektronikoetan. Horien artean bereziki azpimarratu
|
behar da
badugula Euskal Herri osoan zabaltzen den egunkari bat ere, Berria hain zuzen ere; eta nabarmendu behar da, halaber, urteetan sustraitzen joan den garapena izan duela tokiko prentsak, udalerri edo eskualde mailako informazioa euskaraz ematen duten dozenaka aldizkariren eskutik. Kontuan hartu gabe ezin da utzi, bestalde, gaztelania nagusi duen prentsan ere lekua egiten zaiola euskarari, oso leku apala bada ere; zenbaitetan, testimoniozkoa baino ez.
|
|
2010
|
|
|
Oina ukitu aurretiko unea hitzez betetzen ahalegindu zen Luia. Gero, lurrera eroritako arrain bat hartu
|
beharko
balu bezala jaso zuen Omarren oina. Iluna zen.
|
|
|
Batetik, lehenengo kasua irakurri ondoren komunikazioaren analisia egin behar da, hau da, hitzezko komunikazioa etahitzezkoa ez den komunikazioa adierazten duten esaldiak azpimarratu eta arrazoitu. Bestetik, bigarren kasuan, gaixoak zer egin behar duen eta zer egin
|
behar
ezduen lantzeko hainbat esaldi modu zuzenean berrantolatu beharko dira. Azkenik, hirugarren kasuan, gaixoarekin arrazoia erabiltzen saihesteko hainbat esaldi moduzuzenean berrantolatu beharko dira.
|
|
|
Alde batetik, birmoldatzeadministratiboaren arazoa mahaigaineratu zuen langileriaren murrizketa izugarriasuposatu zuen. Bere gutxiengora iritsiko zen 1952an Agirreren gobernukolangileria eta, ondorioz, Ameriketara edota Europako beste herrialdeetara jo
|
beharizan
zuten Jaurlaritzako zenbait kidek. Esaterako, krisialdi ekonomikoaren efektuzbata zein bestea Venezuelara lan bila joan zirelarik, Caracasen topatuko ziren1955ean berriz ere Joxe Mari Lasarte eta Bingen Ametzaga.
|
|
|
«Noiz edo noiz gure artean ere IRGUN edo EOKAren bat sortu
|
bearko
dugu. Tirokakendu bearko dizkiegu inperialista auei gure eskubideak.
|
|
|
Lehen hilabeteak laino batean bezala joan zitzaizkion, berritasun haiek guztiak behar bezala irensteko dijestio-aldi luzea
|
beharko
balu bezala. Eskoletara joaten zen, eskolaz kanpoko hitzaldietara ere bai sarri, bibliotekan ikasten jarduten zuen... ikasle zintzo eta saiatua zen Kepa horrenbestez, asteburuetan etxera joaten zenean ere liburuen artean jarraitzen zuena, haien bitartez hiriburuko giroari eutsiko balio bezala.
|
|
|
Ardo trago sakona egin zuen, esan behar zidanarentzako erregaia
|
behar izango
balu bezala.
|
|
|
Benetan harro nago euskaraz ikasi izanaz eta horrek berarekin ekarri duenaz. Aitortu
|
behar dut
banuela zalantza berrogei urte baino gehiago zituen pertsona batek ondo ikas ote zezakeen ia berria zitzaion hizkuntza. Ikusi dut ez dela horrela.
|
|
|
Gainera, bera ez dator etorrian, eta bai joanean, joanezko joatean harantzaka dago hor, horma kontran, ipurmasailak tirante, bularra ez baina, bizkar zokoa guri emanez. Herenegun elurrez zuritua zeukan aho zuloa sabairaino, esatekoak zurikeriarik
|
behar
bailuen.
|
|
|
Ez dakit galdera nahasgarria egin ote nion supergizonari ala ergela besterik ez, baina ez zuen erantzuteko imintziorik erakutsi eta begiratu zidan nire hitzek zehaztapen handiagoa
|
beharko
bazuten bezala.
|
|
2011
|
|
|
Bai asmatu ere: Xuxenek hartzen zuen, nonbait, denbora gehiegi, hitzak azpimarratu ala ez erabakitzerakoan, hainbat kasutan, zalantzek itota nonbait, han-hemenka kontsultatzen hasi eta delibero xuxena hartzeko goiz osoa
|
beharko
balu bezala. Xuxen Core Duo izeneko bertsioa zen ordenagailuan instalatuta zeukana:
|
|
|
gaizki dago eta mahaiaren kontra bermatzen da: ahalegin handi baten ondoren, indarra berreskuratu
|
beharko
balu bezala.
|
|
|
Programa berri horrek artxibo-sistema erealdarazi zuen; dokumentuak sarean zeuden kazetari guztientzat eskuragai moduerraz eta azkarrean (produktua sortu eta segundo batzuetara artxiboaren parte izanzitekeen). Baina irratiko lantaldeak heziketa berezia behar izan zuen sistema berriaerabili ahal izateko, eta formazio-ikastaroak eguneroko emisioa eten gabe jaso
|
beharizan
zituzten. Garai hartan Euskadi Irratiko zuzendari zen Julian Belokik (1991tikzuzendari) ikasi zuen sistemaren funtzionamendua erabiltzaile-mailan eta, ondoren, langileei azaldu zien taldeka (Kaltzada, 1996).
|
|
|
Digitalizatzearen eraginez kazetaritza-enpresek ekoizpen-eredua aldatu
|
beharizan
dute: harrera-euskarriak, irrati-transistoreak, egunkariak eta telebistak, erabat baldintzatzen zuen eredutik, horren eraginik ez duen eredu batera.
|
|
|
Nik uste ordea, ez ote dan oraingoz urrutitxo joatea. Teoloji goitar, Kimika ta antzekoak ikasteko beti jo
|
bearko
dugu erderara. Gure indar eta almenak neurtu gabe
|
|
|
Aita Fernando Mendizabal' ena ez txit aldekoa eta Aita Villasante eta Mitxelena' rena, elkarren antzekoak eta, erabat esateko, erabaki oriek ontzat artzen dituztenak. Onenaz [sic] garbiago mintzatu
|
bearko
du Euskaltzaindiak urrengo batean77.
|
|
|
Hitchcock zaarra, suspense-billa beti bezala (zalantza esan
|
bearko
dugu euskeraz), antzerki ezagun ontaz jabetu da gure txolarteak alaitzeko.
|
|
|
Jakin-en bizitza laburrean pubertadea (barka, jaunak!) ta gizon egitea seiñalatu
|
bearko
banitu, ta aurtzarotik banatu, ezertxo ere dudatu gabe jarriko nuke momentu au Txillardegi-rekin suspertu ta Intxausti-k eutsi, jaso ta superatutako krisian[...]
|
|
|
Zure" dirakurt" ori (98 gn. orrialdean) ezta EZER, ezpaita beiñere BIZI IZAN euskeran. Gañera, teoriaz," darakurt" izan
|
bearko
luke. " Derama" berriz darama da; eta" deragio", jeometria egiten asi ezkero, daragio.
|
|
|
Lete izan zen salbuespen. Ordorika gero, baina hura ere, plazara ateratzeko igarobaimenik
|
beharko
balu bezala, Atxagaren poesiaz osaturiko disko batekin estreinatu zen. Gertaera horrekin, euskal poesiak sekulako erakusleihoa aurkitu zuen, eta beste modu batera inoiz izango ez zukeen hedapena (Leteren 1974ko disko hartatik 35.000 ale saldu izanak zerbait esan nahi du garai haietaz eta bertan lirikak izan zuen funtzioaz).
|
|
|
Ariketa horixe egin zuen solaskide ezezagun haren tokian jarriz, eta orain uste zuen gai zela haren pentsamenduaren mekanismoak ulertzeko. Hain zuzen ere haren pertsonaia eraiki
|
behar izan
balu bezala jokatu zuen (eta bazitekeen egunen batean ideia hari nolabaiteko etekina ateratzea).
|
|
|
Aitaren heriotza errealari buruzko fikziozko glosa. Hurrengo egunak beste bat ekarri zuen, lehenaz damutu eta berehalako erantzuna
|
beharko
balu bezala: Aitaren fikziozko heriotzari buruzko egiazko exegesia.
|
|
|
Orduan, hirugarrenez hotsa noiz entzungo zain geratu nintzen, antsietate ukitu batekin, esango nuke. Besoak beherantz luzatu eta hotsaren jatorria eta izaera deszifratzeko saiakera egin nuen, alabaina jarraipenik gabe, etenez beteta, hurrengoaren zain egote hutsak nire kontzentrazio ahalmen osoa
|
behar izan
balu bezala. Hirugarrenez entzutearekin batera komunetik zetorrela ohartu nintzen, iturriari zerion tanta-hotsa agian, baina ez nago seguru.
|
|
2012
|
|
|
Bere idazmahaiaren atzera itzuli bitartean, Dasilvak aulki bat seinalatu zion Joni. Hau medikuarenean bezala sentitu zen, sintoma lotsagarri baina ez oso zehatz bat azaldu
|
beharko
balu bezala. Dasilvak mahai gainean zeukan karpeta itxi eta Joni so gelditu zen.
|
|
|
herritartasuna ez zen, harrezkero, Espainiari edo Frantziari loturik ikusiko, eta bai, aldiz, munduko estatuen arteko kide berri gisa. Definizio berri harekin, noski, ezinbestekoa zen bi estatuetako eta Euskal Herriko nazionalismoen artekotalka, eta urtetan iraun duen gatazka horretan, jendeak aukera bat landu
|
beharizan
du naziotasunari begira. Ez zen nahikoa nazio-estatuaren naziokidetasunaonartzea, zeren kontra ari zen euskal nazionalismoak, indar handia lortuta, bestenaziokidetasunaren alde jokatzen baitzuen.
|
|
|
Mendebaldeko estatuak bere barne-lehiakideak bortxa erabiltzeko eskubideazdesjabetu zituen heinean baino ez zuen eskuratu pixkanaka indarkeriaren monopoliohori bere sorreraren prozesu historikoan. Zehazki esateko, Modernitatearenhastapenetan sortzen ari zen estatuak gune batean ez ezik, bitan berretsi
|
beharizan
zuen indar fisikoaren erabilera. Alde batetik, mugen barrualdean kontraboterezenbaiten aurrean, printzea, aristokrazia?
|
|
|
Integrazio soziala helburutzat hartuta, kultura-baliabideak integrazio horrentresna izan dira, zalantzarik gabe. Ondorioz, kulturak rol bateratzailea jokatu
|
beharizan
du estatuarentzat, eta horrela gertatu da gehienetan, aniztasunaren kaltetan, aniztasun hori ordeztu duten hainbat etno-talde eta nazio-talderen kaltetan, jakina?. Hala, estatu guztien zereginetako bat izan da estatuko kultura-merkatuarenbaterakuntza eragitea, lurralde barnean zeuden kode guztiak batuz, mintzairak, legeak, neurriak eta pisuak?
|
|
|
Eskubide eta askatasun nazional eta demokratikoei dagokienez, konkistatutakobotere-espazioek bultzatu eta exijitu behar dute errepresioagatik erbesteratu
|
beharizan
duten pertsonak Euskal Herrira itzul daitezela; exijitu behar dute, halaber, aurrera egitea gatazka bortitzaren konponbidean eta askotariko desmilitarizazioan, udaltzaingoena ere barne sartuta, zeren udaltzaingoa kidego zibila izan behar baita, hitzaren zentzu osoan. Halaber, «segurtasun pribatua»ren industria deritzana eredebekatu behar da, higiene demokratikoagatik.
|
|
|
Irakasle gazteak tarte bat hartu du, erantzuna pentsatu egin
|
behar izango
balu bezala:
|
|
|
Hartzen zuen denbora piska bat horrat heldu ginen haurrekin egoiteko. Aratsaldekoa zuen eguneko momentu goxoa gurekin egoiteko, gu ginen
|
behar bada
ukan etzituen eta nahiko zituen haurren itxurakoak. Behin armairu ezkina batean zen tresna bat erakutsi zaukun.
|
|
2013
|
|
|
Alabaina, konprenitzeko zaila da Goenagak abian jarritako kudeaketa ereduari segida eman nahi izatea, haren sustatzaile nagusia kargutik egotzi ondoren. Benetan zaila da Gerediagaren argudioak entelegatzea, ulertzeko erraza ez den bezala elkarteak zortzi ordu
|
behar izatea
duela aste bi harturiko erabaki baten ingurukoak esplikatzeko oharra kaleratzeko.
|
|
|
Arlo ontan kulturak agintzen du, eta zentzuak; ez misterioak. Orain artean etzirudien horrela; baña emendik aurrera burubide egin
|
bearko
genuke errege, eta ez txorakeria; jakinduria eta ez jakinezaren ausarkeria. [...] Guziok dakigu gure etsaiak zein diren.
|
|
|
Horrelakoetan begiak ixtearen beldur zara, betazalak kliskatzean egunak dir-dir egin eta itzali
|
beharko
balu bezala; nik etengailu diferentzial bat daramat begietan, gizaki anitzek kutxa erregistratzaile bat duten leku berean; ur uherretarako plubiometro bat daramat bihotz inguruan, lagun askok kutxa gogortzat daukaten bularpean.
|
|
|
Herrira joaten ginenerako planak aipatzen zizkidan, begiak ireki behar genizkiola herriko jendeari," Probetxuzko zerbait egin beharko genikek. Jendeak ikusi
|
behar dik
baditugula sentimendu batzuk, eta badirela problema aunitz, konpondu beharrak…". Lehenbiziko kuadrillan bertan hasiko ginen, gero bilatuko genuen lan egiteko prest zeuden neska-mutil gehiago, eta, dena prest edukitzean, Euskal Kultur Aste bat antolatuko genuen.
|
|
2014
|
|
|
Hori gertatzen zaien pertsonak, baina, antzuak izaten dira, besteak beste, faltan dituztelako espermatozoideak garatzeko geneak, horiek ere Y kromosoman baitaude. Hortaz, ez da hain erraza espezieak Y kromosoma osoa galtzea; horretarako, Y kromosomaren gene guztien funtzioak hartu
|
beharko
balituzke beste kromosoma batek. Eta oraingoz ez da halakorik gertatu.
|
|
|
Ondo dago erri bat gerala guk jakitea? Baiñan Euzkadi askatzeko besterik
|
bearko
dugu. Alegia, dagoen gauza bakarra:
|
|
|
Zuen etxeko gela bat alokatu
|
beharko
bazenukete, nori alokatuko zeniokete?
|
|
|
Onengaitik, euskeraren bearrak jakin eta gure ‘akatsa’ ezagututa gero, arreta aundiagoa jarri
|
bearko
genuke aurrerakoan eginkizun pratikuak asmatzen, guztiz bearrezkoa bai-da au euskeraren salbaziorako (‘Karta idigia’, 249).
|
|
|
Nik uste, ordea, ez ote dan oraingoz urrutitxo joatea. Teoloji goitar, Kimika ta antzekoak ikasteko beti jo
|
bearko
dugu erderara. Gure indar eta almenak neurtu gabe geiegi eskatzea kaltegarri litzaiguke agian.
|
|
|
Gogorrago jokatu bear du Euskaltzaindiak orain arte baño. ‘Jagon-sailla’, edo ‘comision tutelar’ dalakoak bere gain artu
|
bearko
luke euskeraren batasunaren eginkizun au, eta bere alde indartsuago jokatu; idazleai ortografia ori erabil dezaten lagunduz, gaizki idatziak zuzenduz, eta euskera biziari geiago lagunduz.
|
|
|
" Praktiko primero: errege", esan
|
bearko
dugu gure erresuman, edo akabo dena.
|