|
2000
|
|
|
" gehienak subkonszientetik ateratako sua bezalakoak direla uste dut. Sumendiak
|
barriak
jaurtitzen dituen modu berean egin ditut."
|
|
2001
|
|
|
Mari eta Txomin ugari joan zan. Baina baita
|
barriak
etorri bere.
|
|
2002
|
|
|
Oi dan lez, ziñopa orren abeslariak etxeriketxe ibilliko dira, Egunkari maite onetan lengo egunean agiri ziran onetzazko abeskiak, txiruetan be txiruak ziralata nago. Enborra ta adarrak
|
barriak
izango ba" dira bere susterraya lengoa izan bear leukela dustot. Agate deunaren abeslariak lenen izena daroen lez ziñopa orren bizitza abestu bear dabe.
|
|
|
Aldizkari batek, gaur dan egunean, gai
|
barriak
edota barritzakoak eta idazle gazteak bear ditu, ta eurrezean ganera. Gai barriak dira jentearen gogoko, albistak eta abar, asmauak izan arren.
|
|
|
Aldizkari batek, gaur dan egunean, gai barriak edota barritzakoak eta idazle gazteak bear ditu, ta eurrezean ganera. Gai
|
barriak
dira jentearen gogoko, albistak eta abar, asmauak izan arren.
|
|
|
Ba zan beiñola, joskilleari praka
|
barriak
egiteko agindu eutsana. Baita egin be nekazaleak.
|
|
|
Samako miña izaten dabe orretarako. Gure abesti zaar ta
|
barriak
bai, noizean bein emoten ditue. Euskal leziñoak be bai, tarteka.
|
|
|
Bata, irakurleak dakianez, Basurto aldean dago; beste au, barriz, Deustun. Biok etxe
|
barriak
izan arren, diñoenez, laster beste toki baten jarriko ditue, barriren barri.
|
|
|
Emen koxka bat jarriko dabe, barriz. Lekurik geienetan egiten daben modura barik, bestera egingo dituela asierako estudioak, ikasle
|
barriak
. Untze ta eragozpena, ain zuzen, iñok uste ez ebana.
|
|
|
Orixe eskatzen deutse ANAITASUNAK irakurle ta adiskideai. Suskritore
|
barriak
aurkitzea. Asteroko biurtu nai baldin badogu, beste askoren laguntasuna naitaezkoa izango da.
|
|
|
Ostera, urteierako asmoz atea edegiten eben bakotxean, ai! orduan arnasea zabal hartzen eban, pozaren iturria erionez hasten zala iruditen jakon eta gorputz osoan esne ta zumo
|
barriak
zertzen jakozan; egundoko eragindurea izaten eban. Zanak bero bero jarten jakozan eta ostroek be, zazpiak eskuetan ebezala, agur eta agur pozkorra egiten eutsoen zorionera joianari.
|
|
|
Zirikada horreri amore emonez, ostera be bere traste guztiak batu eta goizean goiz, ate baltz eta berdeari agurrik be egin barik, Untzorritxu ameslari
|
barriak
handik aguro alde egin eban.
|
|
|
Arik lasterrean, mutikoari begirakune
|
barriak
egin ostean, geitu eutsan:
|
|
|
Joan direan urte biotan, ekonomi zabalketea makalagotu egin izan da, egitamu
|
barriak
, makiñeria ugaritutea ta buru eraketak direala ta.
|
|
|
Jakituri sailak alderdi ugari ditu. Lehengo zeren gorabeherak aztertzea ezezik, gauza ta modu
|
barriak
asmatzea be, gizonaren goienengoko zeregina izan diteke. Halan be, Unamunok inoiz arbuio:
|
|
|
Makinak dagoz orain edozetarako. Jakituri apurra izanik, argitasun
|
barriak
lorturik, gizonak eta emakumeak makinadun bihurtuz doaz.
|
|
|
Balbinok, gure neno labrego dalakoak, bere esku samurretako matasea harilduten dihardu, jasean, astiro; jazoera arrunten alboan, bulko ta gorabehera
|
barriak
aitatuten dituala. " Liburu bat idatziko baneu..." guraria agertzen dau kontakizunaren bigarren orrialdean.
|
|
2003
|
|
|
3 Lanpostu
|
barriak
sortuarazoteko ahalmenik edo eskurik daukeenak, hori egiten eta lortzen ahalegindu daitezala: lantegijabeak, alkateak, politikoak.
|
|
|
Horixe Iparragirrerentzat be: gosea..., baina baita gauza
|
barriak
ikasteko erea be: doinu barriak, esaterako.
|
|
|
gosea..., baina baita gauza barriak ikasteko erea be: doinu
|
barriak
, esaterako. Herri guztiok begi garbiz eta harriturik ikusiko ditu, eta garbiro autortuko deusku:
|
|
|
· Beste batzuk, lur
|
barriak
ezagutzeko asmoz edota barruko urruti min horrek liluratuta:
|
|
|
Osasunak laguntzen baeustan, joateko ahalegin guztiak egingo nituala agindu neutsen, eta eurak ez dira ahaztuta egon: hango gotzain
|
barriak
, Aita Tillousek eta Jaialdi 2000 ko batzordeak hainbat bider eskatu deuste joateko eta joateko, eta joan egin naz.
|
|
|
Horregaitik, kristinau bihotzak horixe berori eskatu deutso beti fededunari: Amaren ondora joateko, Andra Mariaren aurrean aztertuteko laster amaituko dan Urte Zaharra; eta, hori aztertuaz batera, eskerrak emon, parka eskatu, asmo
|
barriak
sendotu, laguntza barria eskatu. Txalogarria, bai, zuen ohitura eder hau; aurten legez, urte askotan iraun dagiala!
|
|
|
Danak dira garrantzi handikoak, jakina; aurtengo, baina, biri emon gura jake berarizko eragina ta argitasuna: Penitentziari (sakramentu hau ospatzeko era
|
barriak
patxadaz sartu behar diralako), eta Ezkontzari (gaurko egunotan hainbeste nahaste ta eztabaidatan erabilten dan sakramentu honi).
|
|
|
San Inazioren denporan bezela, gure herriak badaki, gaur be, zer dan barrutiko zatiketa: zer diran oinaz eta ganboatar
|
barriak
; zenbat odol errugabe ixurtzen dan gure kale ta bideetan, anaien arteko gorrotoz; zenbateraino sartu dan herritar askoren bihotzetan bildurra, etsipena, etorkizunaren aurrean itxaropenik eza. Badaki gure herri maite honek zer dan gazteen eta gurasoen arteko alkar aitu ta konpondu ezina; zer, lanik ezak dakarzan buruhausteak eta larriminak.
|
|
|
Eta azken guraria: Jaioko al dira ugari zure antzeko idazle
|
barriak
!
|
|
|
92!: 37, mutikoen artean; 47, neskatoen artean; enparauak, nik neuk ez dakit ziur mutikoenak ala neskatoenak direan, hain dira niretzat izen
|
barriak
, izan be! Moda barria?
|
|
|
Kontzientzia biziagoa? Haize
|
barriak
, behinik behin, aldaketa handiak.
|
|
|
Izenok, ganera,"
|
barriak
" dira gehien gehienak: orain arteko Mikel, Joseba, Xabier, Arantza eta horreen antzekoak, banaka bat baino ez dira agertzen.
|
|
|
bata, euskeraz; bestea, euskeraz eta erderaz (48 orrialde). Liburutxu hauxe da, danen artean gehien zabaldu dana gure eleizetan; gaur, kristinaurik gehienak buruz ikasi dituez euren erantzunak eta abestiak, baina, hori ta guzti be, beti dagoz kristinau
|
barriak
eta polito zabaltzen da orain be.
|
|
|
" Hauxe dot azkenengoa! Datorren urtean etxagok Ikastarorik!" Baina, urpetik urtenda, Ikastaroaren azken bazkarian bere boz sendo ta ilunaz" Intxauspeko alaba dendaria", mahaitik jagita, kantetan euskunean, bagenkian guk hurrengo Ikastaroa, baita Ikasturteak, iker taldeak, aldizkari
|
barriak
, euskal bibliotekak, Labayru Ikastegia eta abar eta abar zuzendu ta aurrera eroateko prest egoana.
|
|
|
gure liburuak ez dira aldatu (izan be, ez da hain erreza goizetik gauera holako liburuak barriren barri aztertu eta argitaratzea). Baina gauzak oraingo bidetik aurrera badoaz, eta euskaldun fededunen belaunaldi
|
barriak
bide horretatik joten badabe, Eleizeak be bere liburuak egokitu egin ditu. Nik dakidanez, hor dabil aspalditxuan taldetxu bat meza liburu eskurakoia (txikia) egin guran; bide batez, egindako itzulpenak zehatz aztertu gura ei dabez.
|
|
|
Seminarioko abadegeiekin egin neban antzera. Ikasleak ugaritu ahala, irakasle
|
barriak
be sartu ziran (eurotariko asko geure ikaslerik onenak izandakoak), eta gaiak banandu beharra etorri zan.
|
|
|
Beste hesi bat be jarri geuntsan liburuari: ordurarteko antologietan argitaratutako zatirik ez sartzea
|
,
barriak baino. Hortik kanpora, ikuspegi zabala erakutsi nahi geuntsen ikasleei:
|
|
|
Behin baino gehiagotan, orduko denporak gogora jatortazanean, halako nostalgia apur bat izaten dot. Baina" aldian aldiko, neure mutiko!" Euskerea erabili, landu, zabaldu, beti egiten dot harrezkero, eta bizi nazan artean be egin gura dot; baina oraingo bideak ez dira lehengoak,
|
barriak
baino. Labayrugaz eta Udako Ikastaroagaz beti nago hartuemon onean, gotzain laguntzaile nazanetik hona be bai, zeuk ondo dakizunez.
|
|
|
Baina, bestetik, hainbeste ahalegin egin eta gero, non eta zelan aurkitzen garean ikusteak ardurea eta kezka larria sortuazoten dauz gure gogobihotzetan. Ikasi, askok dihardue gaur euskera ikasten; ez dira gitxi argitaratzen diran liburu
|
barriak
eta zaharrak; sekula santan ez dau izan euskereak gaur daukan laguntasun ofizialik. Baina zetan indartu da gure berbetea etxeetan eta kaleetan?
|
|
|
Jakintza ta literatura mailan ikuspegi zabala ta ederra agertu jakon. Aldi ta alde guztietako idazleekin adiskidetu zan, bide
|
barriak
eta teknika aurrerakoi ezezagunak ikasi zituan. Eta berak, herri xeheagandik" Basarteko Unibersidadean" azken barik ikasten ebana eta Deustuko honetan agertutakoa alkarregaz buztartu gurean, euskera zahar herrikoiari beronen ahalmen guztiak bilatu ta atera nahi deutsoz, kanpotiko gaurko teknikak ezarri, Lauaxetaren antzera Bide Barrijak erakutsi, Lizardigaz batera euskera laztana eder, dotore, ikusi nahi dau, erdera guztien artean:
|
|
|
Astiro, hotzhotzean eta kontuzegi orraztuta egindako lanak barik, gogo beroaldi baten sortu ta zerturiko saio antzekoak dira, nire ustez, Mikelen azken lanik gehientsuenak. Denpora gitxian arlo askotan agertzen jaku lur
|
barriak
jorratzen: nobela, olerkiak, testu azterketa, alegi ta ipuinak, morfologia, bertsolaritza, antologiak...
|
|
|
Eta Lekuonak, beste barik, ondo egoala eta argiratzeko esan. Holantxe, Lekuonaren esanaren eta eraginaren bidez argitaratu zan liburu apal eta txalogarri hau; gerrosteko isilaldi luzegarratza astinduz, Gasteizko Seminarioan be euskal haize
|
barriak
zabaltzen hasita egozala iragarriz. Ikastetxe horretan" Kardaberaz" Akademiaren sortzaile izan zanak, zelan ikusi ez begi onez eta bihotz barruko pozez abadegaien euskal lana?
|
|
|
Batetik, Iratzederren hizkerea eta Linorena nahikoa urruti bata besteagandik; bestetik, zehatza eta estua Iratzeder Lertxundik salmoen itzulpenari jarritako neurria. Berbak eta esaerak aldatu behar diranean, zelan sartu
|
barriak
neurri estu horren barruan. Horregaitik, Akesoloren itzulpena nasaia da, ez da zintzoegia, azalari jagokonez behintzat; baina esanguran, bai.
|
|
|
Nondik edo handik diru-laguntzak be lortu zituan alkarteak (bazkideen harpidetzaz ganera), eta horra hor Ikas. Método de euskera básico común metodo
|
barriak
kalean! Kalean baino gurago eban Montianok lagun askoren eskuetan eta sakelean, edozein lekutan eta edozein ordutan irakurri ta ikasteko moduan.
|
|
|
" Euskerazaleak Montiano da!". Ez eban gure Jose Antoniok euskerea berba egiteko bestean ikasi, baina ekian apurra besteei zelan irakatsi, ikasbide errez eta
|
barriak
nondik nora sortu ta zabaldu, euskereari legegizonen eta agintarien aurrean bide barriak zelan edegi, ikasle ugari sortu eta ikasleoi, behin sortutakoan, eustea: horra hor Montianoren asmoak eta ahalegin biziak hainbeste urtetan.
|
|
|
" Euskerazaleak Montiano da!". Ez eban gure Jose Antoniok euskerea berba egiteko bestean ikasi, baina ekian apurra besteei zelan irakatsi, ikasbide errez eta barriak nondik nora sortu ta zabaldu, euskereari legegizonen eta agintarien aurrean bide
|
barriak
zelan edegi, ikasle ugari sortu eta ikasleoi, behin sortutakoan, eustea: horra hor Montianoren asmoak eta ahalegin biziak hainbeste urtetan.
|
|
|
Ikasle
|
barriak
irakurgai samurrak eta arinak izan egiezan, berak jarri zituan gure eskuetan inglesetik itzulitako liburutxu egoki batzuk, berba urriz eta esaera laburrez jantziak, guk euskeratu gengizan. Holantxe argitaratu ta zabaldu zan" Irakurgai errez politak" deritxon bilduma hori.
|
|
|
Eta gure gazteak, neskatilak batez be, erderea ikasteari eta egiteari emon eutsen, euren buruak baserritar agertu ez egitearren. Euren baserrietatik kalera hurreratzen ziranerako, han ixten zituezan bazterren baten euren abarkak... eta baita euskerea be, oinetako
|
barriak
eta berbeta barria jazteko. Durangotik hurrago egozan Iurretako auzunak be laster hasi ziran erdalduntzen, berezkoa danez:
|
|
|
Telebista, jakina, asmatzeko egoan... Zinea eta kanta
|
barriak
erdera hutsean ziran beti, eta euren eragintxua izan arren, ez dot uste horren handia izan ebenik...
|
|
|
Ez, ez dot uste. Oraingo erdal moda
|
barriak
lehengo ohitura asko iruntsi egin deuskuez, eta goian esandako hori be bai.
|
|
|
Alde batetik, gauzak holantxe izan behar ebela uste genduan orduan. Eskolan polito nenbilen, neke handiegirik ez neukan gauza
|
barriak
ikasteko. Zer janik be ez jakun falta, eta hau ez zan gitxi orduko denpora larrietarako.
|
|
|
Liturgi sailean berarizko batzorde txiki bat sortu zan geroago Olerkariena, eta hortxe sartu genduan Mikel, bizkaitarron ordezkaritzat, J.M. Lekuona, B. Gandiaga ta beste batzuk lagun zituala salmo kantak, goratzarreak eta eleiz abesti
|
barriak
egokitu ta sortzeko.
|
|
|
mezeagaz zerikusia eukan zer baterako berba egin neban azkenengoz Mikelegaz. Bilboko gotzain
|
barriak
, Larrea jaunak, Begoñan emongo eban meza baten, bertsoak botateko hots egin neutsan Mikeli, telefonoz. Pena handiaz, baina ezetza emon eustan berak, makalik ebilela ta, ondo lorik egin ezinda; bere ordez, B. Enbeitari zein L. Zugazagari deitzea hoba izango zala.
|
|
|
Eta zertan dauka horregaz zerikisirik ORIXEren meza liburu
|
barriak
–
|
|
|
Ez asko: hasi eta nire hirugarren urtea amaitutakoan, estudio
|
barriak
egitera bialdu ninduen Comillas-era: " Jus Canonicum", Eleizearen Legeak edo kanonak.
|
|
|
Eta, hau holan dala, konturatu nintzan Mikel gurea, euskerea guztiz alde batera itxi barik, beste gai batzukaz egoala guztiz zaletuta; eta bildur izaten hasi nintzan ea ez ete eban Mikelek lehengo euskalzaletasun gartsua galduko... Orduan hasi nintzan ni Mikeli euskal liburu
|
barriak
eskuratzen eta bere eretxiak eskatzen.
|
|
|
Dana dala, Markina aldean urte gitxi batzuk bizi izateak mesede galanta egin eutsan Mikelen Txorierri aldeko euskereari. Ate
|
barriak
edegi eutsazan, Bizkaiko euskerearen aberastasun harrigarriaz jabetu ahal izateko. Berak beti autortuko eban hango euskereagazko zor hori.
|
|
|
Itxaropenak begi
|
barriak
emoten deutsoz kristinauari: Jaungoikoaren asmoa dogu beti geure begien aurrean:
|
|
|
Herri atzeratuak edo askatu
|
barriak
askatasun osoa nahi dabe: politikan, ekonomian, kulturan, t.a. euren buruen jabe izatea.
|
|
|
Askok: antxinako jentilak edo paganoak lez, gaurko jentil
|
barriak
be bardin antzera erantzuten dabe: Jan eta edan daigun, bihar etzi hil egingo gara ta!
|
|
|
Horrenbestekoa zan sasoe haretan nire ezjakina euskera gaian! Baina ekinaren puruz, inoren laguntza barik, berba
|
barriak
ikasten ninoian,... eta handik lasterrera, Zamarripa irakurri ostean, nor eta Lizardi irakurten hasi nintzan.
|
|
|
Eskola mailan, ezertxo be ez: gaiak
|
barriak
ziran gehienak. Barriak eta sakonagoak, baina guztiak gaztelaniaz eta latinez emoten genduzan.
|
|
|
Batzuetan, plazagizon ez diran bertsolariak jartzen dituez holango bertso berriak; beste batzuetan, plazagizona danak be bai: lehenengoen artean, hor dozuz Zapirain, Matxain, Iñozenzio Olea (honeek biok sarri argitaratzen dituez euren bertso
|
barriak
Zeruko Argia n), Xenpelar, Pello Errota, Txirrita, Basarri eta beste batzuk, plazagizonak izanaz ganera, bertso berri asko egindakoak dira.
|
|
|
Joan dan gizaldiaren erdi ingurua ezkero, bertsolariak euren bertsoak irarkolara (imprentara) eroaten be hasi ziran, eta gero herririk herri zabaltzen: zabalkunde honetarako, azoka ta feriak ohi dira egokienak, eta hor agertuko da beti bertso saltzailea, bertso
|
barriak
kantatuz bertso-paperak saltzen (cfr. Zavala, o.c., 5760 or.) eztarri ona behar zan horretarako.
|
|
|
Hatan horretan, neuk gitxien uste nebanean, Euskaltzaindiak bere" urgazle" edo laguntzaile izendatu ninduan, eta hori be bide ona izan jatan euskaltzale
|
barriak
ezagutzeko. 1964 urtean izan zala uste dot.
|
|
|
Ni orduan ez nintzan inor, ez ezer, euskal letren munduan; ez neukan ezer argitaratuta, Seminarioan euskera irakasle baino ez nintzan. Harenbaten, izen
|
barriak
eskatuko zituan Euskaltzaindiak, eta ez dakit nok eta zergaitik nirea emongo eban, eta aparteko merezimentu barik erakunde horretan sartu ninduen, esandako" urgazle" maila apal horretan.
|
|
|
Bertsolariak be plazetara eta uri handietako teatroetara urteten hasi ziran, Euskaltzaindiaren babespean, Alfonso Irigoien gai jartzaile zala. Alfonso, Gabriel Aresti, Xabier Kintana eta Xabier Gereñoren inguruan be euskal mogimenturik baegoan, haize ta bide
|
barriak
urratuz. Iralako frantziskotarrak be aitatu beharra dago, Aita Imanol Berriatua sutsua aurrelari zala.
|
|
|
Liburu hau egiterakoan, beste hesi estu bat be jarri deutsagu geure buruari: orain arteko Antologietan argitaratutako zatiak alde batera itxi, ahal dala, eta zati
|
barriak
bilatu ta sartzea. Badakigu, bai, zenbat galdu leiken horregaitik gure liburu honek, baina uste dogu euskal kulturearentzat mesedegarri izango dala idazlan barriak argitara emon eta zabaltzea.
|
|
|
orain arteko Antologietan argitaratutako zatiak alde batera itxi, ahal dala, eta zati barriak bilatu ta sartzea. Badakigu, bai, zenbat galdu leiken horregaitik gure liburu honek, baina uste dogu euskal kulturearentzat mesedegarri izango dala idazlan
|
barriak
argitara emon eta zabaltzea.
|
|
|
Zer, hain apurtuta ixten hau hire behar
|
barriak
, ala, ahots hori ez zen inoiz aldatuko:
|
|
|
Mesedez, ipini barriro espainola,
|
barriak
entzun gura neukez.
|
|
|
Dana hain ondo antolatu ostean ea alde batera ixten ez doan. Beti gabilzak
|
barriak
asmau gurean, bion artean ondo pasetako, eta ez joat gura orain neska haregaitik dana pikutara bota dagiaan. Beraz, espabilau eta pentsau zer edo zer neuk be parte hartu daidan.
|
|
2004
|
|
|
Jakina, zu etxezaletxoa zara ta... Tabernak eta jostalekuak izaten dira onak holako
|
barriak
jakiteko. Ba, begira, Doroteo:
|
|
2005
|
|
|
Zer eta tratamentu barri hori operazino bat zan, operazino arina agindu eustienez. Bertan lotailu eta muskuluak luzatuko eustiezan eta hazur zati
|
barriak
jarriko. Noren hazurrak izango ziran, hori ez eustien esan.
|
|
|
Lasai lasai, udako arratsalde sargoritsu haretan, arboladipean jarri zan atzerritik etorren Madalen, indar
|
barriak
hartzeko asmotan eta aurreko sagarrondoak, ustebakoak, begi bistan ebazala ia ia loak hartu eban. Bidean zan, aurretiko mundua bertan behera itxita, ahazturaren mundura eroango eban bidean jarria.
|
|
|
Bairudian, baita, zenbaki konbinaketek batzuetan baeukiela euki zerbait berezirik eta erakargarririk euren sakonean eta orduan euron sekretua deserraintzeari ekiten eutsan Annik. Konbinaketa
|
barriak
egiten be hasi zan bere kontura, matematika barri baten sortzailea balitz moduan, bi eta bi lau ez izateraino heldu arte, lanaren ordaina emoten eutsienak lan automatikoaren eta lan sortzailearen artean dagoan tarte esanguratsuaz ohartarazo eutsien arte.
|
|
|
Milaka apunte, ohar eta paper punta, poltsiko zein kaxoi edota ustegabekoen lekuetan sakabanatuak lirateke horren adierazle. Hainbat motatako idazmakina, baita noraino helduko dan ez dakigun teknologia
|
barriak
lekarkena be erabili daiteke baliabide gisa. Ez dakigu makinok zuri eta hutsik agertuko diranentz, eta makinoi deutsegun bildurra eta bildurron gainetiko bideak adierazteke eta erakusteke dagoz.
|
|
|
Udabarriaren lorratza, neguko lainodura ilun eta grixaskak alde egin ondoren agirian itxitako eguzki epelean, laino berberok urratu ostean geroago eta ausartago agertuko zan eguzki beroan, udabarriaren lorratza baita zuhaitz pinportetan be, lurrazaleko belar eta lore ernaminduetan, haizeak batetik bestera eroian ernaltzailean, baita argi
|
barriak
noz jantziko ebazan zain egozan personen aurpegi alaietan be, nonahi begiratuta be udabarriaren aztarna besterik ezin eitekean ikusi, agiri agirian eta ausart, berezko indarrean.
|
|
|
Zer dauka baina horren ordez esku artean? Bizitzako kolpeek desitxuratutako andra koadrila itxurak gordetzeko itxuran eguzkia hartzen, betiereko maitasuna argazki kameraren baltzean gorde gura dauan bikote gaztea, euren ustez jagokezan eginkizunak betez urak eta haizea harrotuz bizitzan aurrera doazen andragizonak eta etorkizuneko kobazuloetan haztatzen dabiltzan gurasoen seme alabak eginkizun
|
barriak
bilatzen. Horixe besterik ez.
|
|
|
" Bere indarrak danean neurtu gurarik, hainbeste arlotan sartu zan Zarate bide
|
barriak
ikasteko asmoz; irakaskuntza, itzulpenak, bertsoak, nobela, olerkiak, alegia eta ipuinak... Sortze asmo ta minetan bete betean ziarduala joan jakun gure artetik, bere amesetako gorengo mailara eldu orduko.
|
|
2006
|
|
|
Ni neu, indarga egon arren, ondotxo altzau neintekean, bada, nire asmoa hasikera hasikeratik ez zan ezelan be goizak zuritutako zelaia musukatzea, hainbat gitxiago, antza, indarrean egoan agindurik haustea. Zelaiko odoletik zokoratzekoan, patioa bitan bereizten eban alanbre horren bestaldean begiratzen eustien zapata baltzak, garbitu
|
barriak
, begietsi nebazan. Ez neban ikusi nor zan zapaten jabea, ni lako beste bat beharbada, pentsau neban zafladatik zafladara itxitako tarte laburrean.
|
|
|
Batzuk hamabietako mezearen ostetik eta beste batzuk zuzenean tabernatik hurbildu ziran frontoi ondoko probalekura, Karmeleren dendatxoaren aurrean dagoan horretara. Baserritar zaharretan okasinorako
|
barriak
ziran alkandora zuriak ikusten ziran eurrez, ia bideo kamarak hainbeste. Umeek olgetan ebilzan gurasoen hanken artetik, nagusien oihuen axola barik, eta bazter baten begi zabal zabaleko neskatxi batek mailuki izozki handia miazketan eban geldiro.
|
|
|
Ugazabaren deadarrak alperrekoak ziran ostera, behargin guztiak alpertu ziralakoan egoan, adarra joten baino ez egozala inoan. Eta txanda
|
barriak
antolatu ziran, eta gabaz be ahalegindu ziran ea holan konpontzen zan. Eta abade bateri be deitu eutsien.
|
|
|
Oin puntaz hozkailurik handienaren atea zabaldu dau eta bereganantz, bere altzora, erakarri dau gizona. Orain No Frost modelo
|
barriak
nekez arintzen dau bien arnasea.
|
|
|
Uda partean albistak urriagoak izan arren, beti egoan zeozer kolkoan hausnartzeko: herrietako jaien
|
barriak
, su etenaren ika mikak, Libanoko sarraskiak, Errusiako ekonomiaren gainbehera. Une batez Krutchev en irudi harroa mahai gogorrari ukabilka pasau jakon burutik.
|
|
2007
|
|
|
Esan deuskuenez, artisauen artean baina, dana ez da bizimodua jenteagandik aparte egitea. Badagoz artisautzea lantzen dabenak, gauza
|
barriak
egiten saiatzen diranak. Beste batzuk, ostera, dirua atera gura dabe biajean ibilteko, eta artisautzea bidea da.
|
|
|
Era guztietako autobusetan eta bideetan ibili gara daborduko: ohedunak, ohe butakadunak, ohe bakoak,
|
barriak
, zaharrak, atzera botaten diran jesarlekuak, ia mogidu be ezin diranak, pisu biko autobusak, batekoak, bingoan jokatu dogu, bideoak ikusi doguz, bideo bakoetan be ibili gara, komundunak, komun bakoak, jatekoa emoten dabenak, ezer emoten ez dabenak. Danetarik.
|
|
|
Olodum Pelourinhon sortu zan perkusinoagaz musikea lantzeko. Auzoan eragina izateko asmotan eratu eben taldea, umeai eta gazteai musikea irakasteko eta bide
|
barriak
eskaintzeko, pobreziaz harago.
|
|
|
Hasierako lau hileko joan etorria sei hilebeteko biaje bihurtu jat. Biajeko bizimodura ohitu naz: jentea ezagutu, leku
|
barriak
ikusi, batetik bestera ibili iparrorratz barik, bihar etzi zehatz mehatz zer egingo dodan jakin barik, jenteari gauza barriak entzun, beste bizimodu batzuk ikusi, hur sentidu.
|
|
|
Hasierako lau hileko joan etorria sei hilebeteko biaje bihurtu jat. Biajeko bizimodura ohitu naz: jentea ezagutu, leku barriak ikusi, batetik bestera ibili iparrorratz barik, bihar etzi zehatz mehatz zer egingo dodan jakin barik, jenteari gauza
|
barriak
entzun, beste bizimodu batzuk ikusi, hur sentidu.
|
|
|
Baina urteak aurrera joan ahala, mendizale gehiago etorri ziran, eta herria sortu eben horreei guztiai lo egiteko lekuak eta zerbitzuak eskainiz. Halan ba, etxeak nahiko
|
barriak
dira, gehienak egurrezkoak, lurrezko bideakaz loturik. Herri ondotik errekea igaroten da, horma mendia lagun dauela.
|
|
|
Pelourinhoko Harrizko kaleak, etxe zaharrak, etxe barriztuak. Gero asfaltautako kaleak, etxe
|
barriak
, autopistea, kotxe gitxi, anuntzio plakak. Eta konturatu orduko aireportura ailegau gara.
|
|
2008
|
|
|
Ahozko hizkeraren laburdurak eta fonetismoak erreproduzitzen saiatzen den eredu bat dugu: topadou topatu dogu esan beharrean, barrijak esan
|
barriak
hitzaren ordez, eta abar.
|
|
|
Ni jaio aurretik be joanak ziran eta, etxean entzunetik irudikatu ahal ditut Karmengo eleizan eta arkupeko gozoki dendan. Tia Margarita be joan da bere semeekin eta hantxe gustura ahiztak, aspaldiko kontuak eta
|
barriak
be astinduz. Lehengusuak be bardin, eskapularioak aldean eta arkupeko dendatxora joateko irrikaz.
|
|
|
Mirenek dinoanez, soinu ederra eroan eban arreoa eroian burdiak kaminoan gora eta basobidean gero, Urrustiraino. Buztarri zapa barri
|
barriak
, borla gorri eta guzti, behiak be manta ederrez estalduta eta ardi narru zuri harro harroa buztarriaren ganean. Ez zan ezkutuan egitekoa arreo garraio hori; horregaitik, burdiaren ardatzean kerexa egurrezko ziria sartzen ei zan, zarata zoliagoa egiteko.
|
|
|
Hiru anaia eta koinata bat be joan jakozan bisitan 1960 inguruan. Hendaian egin eben bat eta hantxe bazkaldu alkarregaz, kontu zahar eta
|
barriak
astinduz.
|
|
|
Honen harian, aitari entzuna neutsan zapata
|
barriak
erostera joan zan batek zelako kapritxoa izan eban. Auzokoaren zapatak gustetan jakozan, ibiltean kirri korro egiten ebelako.
|
|
|
Halako baten, nonbaiteko ferian erositako behi batek sartu eban gatxa gure kortara be eta dana barriztu behar izan genduan: kareaz eta zotalaz dana garbitu eta, bide batez, aska eta zoru
|
barriak
egin. Ura be asketaraino jarri jaken:
|
|
|
Han izango dira oraindik banakaren batzuk. Sasoi baten, erreminta
|
barriak
asmau aurretik, asko erabilten ziran. Neu be ikusita nago anaia nagusiak eta gurasoak laia bana hartu eta, lerroan jarrita, lurrean tinkatu, hankaz bultza egin eta gero, ahots baten agindura, guztiek batera lurra iraultzen.
|
|
|
Lekeitiora bidean ama egunero ikusteko aukera eukan, behintzat. Baita lagun
|
barriak
egitekoa be. Geroago Donostian be egin eban egonaldi bat eta hangoekin Errioxako Albeldara joaten zan.
|
|
|
Etxaide eta Oleaga euskaltzainak dinoe, geroagoan, orain sorturiko itz
|
barriak
aldatu ta zuzendu bearra balitz bere, orainganik itz barriok asmatzea egoki izango litekela, euskeraz zelan esan leitekezan jakiten eztiran erderazko itz asko dagozalako ta euskeraz idatzi nai dabenai zelanbaiten lagundu bear litzakielako87.
|
|
|
107 Cf. «Aste onetako
|
barriak
. Euskalerrian», Euskalzale, 1897.01.05, 1 zb., 7 or.
|
|
|
Bustintza lanari berrekiteko prest egonez gero, bada, posible zekusan urtarrilean segitzea. Mañariarrari ez ezik, irakurleei ere egiten zien deia, urteko harpidetzak ordaintzeko, ahal izanez gero doaintzak ere emateko, erosle berriak lortzeko, eta «ortiko ta emetiko jazoera, albista, guertaera ta
|
barriak
labur laburchurik bialduteko.» Beraz, Ibaizabalen segida posible zekusan Azkuek, beti ere arazo ekonomiko eta kolaboratzaileenak hor zeudela agerian utziz471.
|