|
2000
|
|
|
Bai horrek ETAren jarduna eteten lagunduko lukeelako,
|
baina
batez ere indar abertzaleek herri honen etorkizunari kontsentsuzko bideetatik hel diezaioten garaia delako. Bigarren arrazoia da pisuzkoena, baina horrekin, gainera, jarduera armatua alboratzea lortuko balitz, are bultzagarriago.
|
|
|
Horretan gure belaunaldia sanoa da, bakoitzak bere giroa du eta horixe islatzen du. Bildu egiten ginen, bazkariak egiten genituen,
|
baina
batak bestearen poemak irakurtzen hasi eta esaten genuen: " Zertan gabiltza?
|
|
|
Neuk gehienbat jendearen erantzuna zuzenekoetan sentitu dut. Diskoak saltzea oso ondo dago,
|
baina
batek erosten badu eta hamar lagunei grabatzen badie, bere lana ere egin du. Niretzat" horrenbeste disko saldu duzu..." hori nahiko birtuala da.
|
|
|
Egoera honetan bertsolaritza izan zen goreneko mailara igo zen fenomeno sozio-kulturala, eta horrek zenbait errezelo sortu zuen kultur alorreko zenbait sektoretan. Kritikak egon ziren bertsolaritzak egiten zituen ekarpenekiko,
|
baina
batez ere okupatzen zuen espazioarekiko jarrera ezkorra izan zen. Nire ustez 90eko hamarkadan bertsolaritzak izan zuen dimentsio soziala puztuta egon zen.
|
|
|
Zinemarena horietako bat izan zen Euskal Herri zabalean,
|
baina
batik bat, nolaez, herri euskaldunetan. Eta horrela, gizarteak irrikatzen zuen mundu berri, desberdineta liluragarri batera iristeko bidea zirudiena, produkzioa eta banaketa bideratzenzituztenen planteamenduetara bortizki makurrarazten zuen tresna baino ez zen.
|
|
|
konkistatzailearena eta konkistatuarena. Azterketa bi aurpegi horien dialektikatik egin behar da;
|
baina
batez ere konkistatuaren ikuspegitik begiratuko dugu, konkistatzaileak. Estatuak, goraipatuegiten baitu bere konkista, nahiz eta krimen ikaragarria izan.
|
|
|
(edo, ustiaketa kapitalista?) kontzeptuak ezin ditzake injustiziaguztiak bildu. Orain arte, ustiaketa kapitalista, ez bakarrik,
|
baina
batik bat bai. Estatu baten barneko gertakizun soziala izan da.
|
|
|
Halere, esan dit, zerbait egin duzu. Eta tabernariak zuritoak ateratzen zizkigun tarte motz horretan lau zertzelada txiki eman dizkiot, mutil batekin eta neska batekin enrollatu naizela,
|
baina
batez ere mutilarekin. " Nire antza zuenarekin, ezta?", galdetu dit.
|
|
|
Eta, kontatu berri dizkizudan bi kontu horiek buruan nituelako edo, hara zer nolakoa izan zen hereneguneko ametsa: lehenbizikotz, Piarres Oihartzabal kapitaina ikusi nuen, gure aitarentzat aldi batez lan egin zuen gizona,
|
baina
batik bat osaba Joanikoten lagun mamia izan zena eta jauregirat noizik behin etortzen zena, osabarentzat libururen bat zekarrela edo bertze zernahi. Eta ene amets hartan ere halatsu zetorren Piarres, gurdi batean kutxa bat zekarrela, jauregirako bidean.
|
|
|
—Baina harrien etsenplua zentzuz kontrakoa iduritu bazaizu, aita Bartolome —segitu zuen osaba Joanikotek—, bertze bat jarriko dizut, guztiz zentzuzkoa, ea orain ulertzen didazun. Idurika itzazu, mementu batez, bi gizon, bikiak direnak eta berdin berdinak bai azalez eta bai mamiz ere,
|
baina
bata katoliko eta bertzea protestant. Ez dago dudarik ezen, gorputzez berdinak izan arren, protestanta anitzez ere astunagoa izanen litzatekeela, zeren bekatu mortalean bailegoke, eta bekatu mortal baten pisua ez dago neurtzerik...
|
|
|
Eta, hala, xuxenetik ustez xuxenagorat egiten nuela, xuxena makur ikusten hasi nintzen, eta erabaki nuen ezen ezin jo nuela jada baterat eta bertzerat,
|
baina
baterat edo bertzerat: guztiz jaun Marcelen gerizperat, edo osaba Joaniko te ne rat.
|
|
|
—Liburuarekin edo libururik gabe, aitzina eginen diat... zeren libertatearen liburua hitzez duk,
|
baina
batik bat egitez, eta zeren hala egiten baita libertatea, kolpe bati bertze kolpe batez ihardetsiz.
|
|
|
Baina natorren berriro kapitainarenganat: izan ere, zenbat eta zenbat mintzatu ginen kapitaina eta biok, itsasoratu aitzin, honetaz eta hartaz,
|
baina
batik bat itsasoaz eta itsasoarekin loturikako hainbat gaiz...! Eta konbertsazione haietan hura zen kasik beti erraile eta irakasle, eta ni entzule eta ikasle... eta hala hitz egin zidan, konparazione, euskaldunek urruneko itsasoetan egin izan zituzten balentriez, balearen arrantzuan; hitz egin zidan marrazoez eta bertze mila arrain suertez; hitz egin zidan Ekialdeko Indiaz eta Mendebalekoaz, non ezin konta ahala lurralde hauteman baitzitezkeen, eta bertze hainbat herri eta gizon arraza, bakoitza bere izatasunarekin eta ez sinesteko moduko sinesteekin; hitz egin zidan urpean zeuden su-mendiez, zeinetarik uharteak eta artxipelagoak sortzen baitziren...
|
|
|
Harrotasun ezin gordeaz mintzo zen,
|
baina
bat batean, halako burutazio xelebre bat izan balu bezala egin zuen irri, niretako baino areago bere kolkorako. Ahoa nire belarrira hurbildu zuen.
|
|
|
Batzuetan, autobidean azeleragailua sakatu eta 130, 140, 150 hartu izan ditut kasik egokiagoa da nituen esatea, harik eta bat batean ertzainei antzeman, eta bat batean balazta  tzen nuen arte. Eta Dabidek, ertzain sartu aurretik,
|
baina
batez ere gero, nire bizitzan poliziarena egin izan duela iruditzen zait, eta harekin galga sakatzen bizi izan naizela. Biok bidaiatu behar bagenuen, autoa beti berak gidatuko zuen, oporretan berak erabakiko zuen nora joan, zineman berak hautatuko zein film ikusi..., eta ni beti ados, ustez eta nik nahi nuena ere horixe zela.
|
|
|
Beldurrak hilik, komunean ezkutatu zen, eta han geratu zen harik eta lapurrek alde egin zutela ziurtatu zuen arte. Orduan niri deitu zidan, kirioak airean zituela,
|
baina
batez ere lotsaren lotsaz zer esan, nola esan ez zekiela. Nire aholkuen kontrara, gertakariak bere alde azaldu nahi hartan eta lana behar bezala egin zuela adieraztearren, nahitara zauri bat eragin zion bere buruari.
|
|
|
zazpi urte, familia sarritan zama astuna gertatu izan zaigu Dabidi eta bioi, gero eta harrapatuago gintuen armiarma sarea (etxekoen erritmoa, janariak, batez ere haurrak zirela-eta gure gain zamatzen zituzten espektatibak...). Nor berean aski gustura egon gintezkeen,
|
baina
bata bestearenean normalena da zen arrotz sentitzea; irribarrea azkenean izoztu egiten zitzaigun, asko luzatzen den argazkilari baten aurrean bageun  de bezala. Noizbait plan bat ere bururatu zitzaigun:
|
|
|
Billek, sentitu ez ezik, eraman ere, urrunera eraman du, eta hanka sartu du, baina berriro diot: bere hutsa mundu osoaren aurrean onartu behar izan du, eta ez nire aurrean bakarrik, nork eta munduko herri asko botoi bat sakatuz birrindu eta porroka dezakeen pertsonak, eta pertsona horrexek barkamena eskatu dizue,
|
baina
batez ere, berriro diotsuet, niri eskatu dit. Eta zuei ere, herri tribunaleko kide guztioi, zuen kontzientziak pixka bat aztertu, eta barka dezazuela eskatzen dizuet.
|
|
|
Poema horretan neke handirik gabe atzematen ditugu Lizardiren eraginak poesiaren pertsonifikazioan eta aditz trinkoen erabileran, berbarako,
|
baina
batez ere poetak begiak lauso, malkotan edukitzeak, dakarkigu Lizardi akordura. Bai, sentimentalkeria hori ere Lizardiri zor dio gure poesiak, eta poeta berez malkontzi hutsa delako usteak baluke arrazoirik Salbatore Mitxelenaren formula eder hura irakurrita," zeinen ederra den olerkaritza/ biotzak min duenean!".
|
|
|
Familia nobleko prusiar liberal baten semea izanik, bere jarrera irekia eta sortzetiko itxura aristokratikoaren elegantzia ongi konbinatzen zituen Schlickek. Bere berezko kortesiak,
|
baina
batik bat irakaskuntzan eta ikerkuntzan zuen esperientziak, Zirkuluaren buruzagitzara eraman zuten, beste partaideen aldetik inolako kexarik entzun gabe41.
|
|
|
Norabide jakinik gabe, noraino helduko edo noiz itzuliko nintzen jakin gabe, bidez bide, joan eta joan, euskal txara, zelai, baso, mendi eta herrietan barrena, aspaldiko partez bizitzarekin aurrez aurre topo egiteko esperantzan. Albiste ahalik eta garrantzitsuenen inguruan bizitzeari utzi eta bestelako albiste batzuen bila jo nahi nuen, albiste askoz txikiago
|
baina
batez ere askoz neureagoen bila.
|
|
2001
|
|
|
Lehen eskuz dxietik atera egiten zelako, gaur ostera bonbekin egiten da. Biak dira ura ateratzea,
|
baina
batean eskuz eta bestean botoia sakatuta, eta ez da berdina".
|
|
|
Honetaz guztiaz gain, Seaskakoek mintzaleku publiko bat antolatu dute eta beren mezua Iparraldeko hautetsi eta botere publiko guztiei ere bidali diete, dena ahalik eta jende gehien eta garrantzitsuenarengana iritsi asmoz. Azkenik, martxoaren 31n Ipar Euskal Herriko ikastola guztietan" ateak zabalik" delako eguna egin zuten, ikasleen gurasoentzat
|
baina
batez ere arrazoi bat ala beste medio orain arte beren seme alabak Ikastolan sartu ez dituzten gurasoei begira.
|
|
|
Adibidez, PP eta PSOEren «Askatasunaren alde eta terrorismoaren aurkako» delako ituna garai ezberdinetarako egina dago. ETAk estrategia armatua berriz ere indarrean jarri duenerako,
|
baina
batik bat, Lizarra Garaziko garaian gertatu bezala, aurrez aldetik kontrolatuko ez luketen egoera baterako. Hau da, etorkizunean etor daitekeen distentsio garai berri bat kontrolatzeko sinatu dute itun hori.
|
|
|
Ondoren, kontzertu batean ezbehar bat izan genuen: belauna apurtu nuen,
|
baina
batera gertatu zen, azken kontzertuetako batean izan baitzen. Denbora honetan guztian diskoa konposatzen aritu gara eta Estatuan zehar zenbait kontzertu eman dugu, alde batetik «puntua» ez galtzeko eta bestetik, kanpoan ere probatzeko.
|
|
|
Harmaila ederra igo ostean, aurrealde monumental eta gorrixkadunak dorre handiosoa erakusten digu. Barruan, nabe bakar batez egituratua, sabai izardunek gurutzeria erraza dute ikusgai,
|
baina
batez ere gehien nabarmentzen dena erretaula nagusia da. Erretaula nagusi hau ederki landutako burdin hesi barroko baten ostean gordetzen da, eta bertan XIV. mendeko Kodeseko Ama Birjinaren irudi gotikoa azpimarratu behar dugu, Bibliako pasarteak erakusten dituzten bestelako margo batzuen artean; zehazki, Jaiotza, Jasokundea eta Igokundea.
|
|
|
300 metrora Iratiko etxoletako hondakinetara iritsiko gara. Hemen aparkatuz hondakin hauek eta pixka bat aurrerago baseliza bisita ditzakegu,
|
baina
batez ere, Irabiako urtegiari itzulia eman ahal izango diogu. Dagoeneko Iratiko bihotzean bertan gaude, eta edonora joan gaitezke, ikusiko dugun guztia eder ederra izango baita.
|
|
|
Zerbitzuaren kalitateari dagokionez (jatetxe bakoitzean 64 aldagai aztertu ziren, 7 ataletan sailkatuta), orokorrean plater aukera bakarrik da hobetu beharrekoa edo lehen eta bigarren platererako, edaritarako eta postrerako aukera kopurua;
|
baina
batez besteko kalifikazio onargarria lortu zuten.
|
|
|
Jon Kortazarri jarraikiz, esaterako,«. Herriproiektua? deituriko poeman eratzen da nolabaiteko etorkizuna,
|
baina
batek bainogehiagok uste zuenez, gerlari zaharrak normaltasunera itzuli nahi du» (1997a: 110).
|
|
|
Nik ere antzeko arazo bat nuen, lagun mordoa nuen,
|
baina
bat bera ere ez nire modukoa.
|
|
|
Han, ohe gainean, emaztea izerdiz beterik dago. Bere bi emazte kuttunak elkarturik daude,
|
baina
bata bestea baino ahulagoa da... Sortu berria eskaintzen dio amatxok.
|
|
|
Orduan, Roma etxe batera sartzen zen eta Marcos bestera. Zazpigarren pisura igotzen ziren biak eta eskaileretako leihoen aurrean jarri;
|
baina
bat bestearen gainetik geratzen zen beti, arkitektoak inkonstanteak direlako.
|
|
|
Nik animalia guztiak
|
baina
batez ere zakurrak laztanlaztan ditut. Laster zakurrez liburu bat idatziko dut.
|
|
|
Lukutik baserrira bidean bazegoen aintzira bat. Egunean zehar,
|
baina
batez ere iluntze aldera, padura alde hura igel hotsez betetzen zen, igelek ibar guztira zabaltzen zuten euren kantuaren oihartzun berdotza, kroak kroak kroak, hala aldarrikatzen zuten euren bizialdia.
|
|
|
Ama, aurreko mantal urdinez jantzita, zopa zerbitzatzen ari da, txukun txukun; aita ogi apurrak jaten; semea, leihotik begira. Jangela honek ere lau horma ditu,
|
baina
bat kendu egingo dugu antzezpena hobeto ikus dadin. Lehen horman margolan fauvista bat dago; bigarrenean, margolan naif bat; hirugarrenean, bi margolan:
|
|
|
Baita ere nola gero, hemengoaz ari naiz, bat batean aldatu zen giroa eta bestelako eguraldia sortu. Arana Goiri eta Azkue ez ziren talde berekoak euskarari buruz,
|
baina
bat etorri ziren, nor baino nor amorratuago, Larramendiren kontra, eta bi horien inguruan bazen noski jende gehiago, lehen mordoskaka eta gero samaldaka. Zerbaitek, orain ukituko ez dudan zerbaitek, ekarri zuen bestetan etsai edo zirenen erabateko ukamen hori.
|
|
|
Larresororekin edo ari banintz, bestelako arrazoibideak atera nituzke,
|
baina
bat gatozela uste dut orain dihardugunok zenbait oinarriri buruz. Hizkuntzak, hizkuntza bakoitzak, alegia, ez gizontzen gaituen mintzatzeko gaitasunak?
|
|
|
Guztiek amankomunean dauzkaten ezaugarriak zeintzuk dira? Berezitasun identitarioaren kontzientzia eta aldarria, Estatu" zanpatzailearekiko" salaketa, alderdi edo administrazioaren ordezkaritza eskasa, historia nazionalarenberridazketa, jatorrien mitifikazioa, hizkuntzaren gaurkotzea komunikazio gisa
|
baina
batik bat komunio gisa, desberdintasunari arraza isuria ematea, intelektualen funtzioga rrantzitsua, taldearen berezitasun etnikoa lehenestea.
|
|
|
Honek ez du ikastoletara (baina baita horra ere!) mugatzen bere kritika: irakasle errudunik bada,
|
baina
batez ere edukietan dago gakoa: irakasten direnetan eta ezkutatzen direnetan.
|
|
|
Tonua mezuaren zati integratzailea da. Hemen jaso ditudan materialetan ere bai,
|
baina
batez ere abertzaletasunaz irakurri dudan guztian, harritzekoa da tonua: zenbat mespretxu, irain, deskalifikazio, iseka eta burla.
|
|
|
Honen aurkako argudioa ere aurkezten du: bolen arteko talkak irudikatzen ditu,
|
baina
batak bigarrenari energia zinetikoa eman beharrean (edo gero honek hurrengoari, eta abar), bolaren kontzientzia igorriko litzateke batetik bestera; azkeneko bolak denen kontzientzia izango luke bere kontzientzia izango balitz bezala, baina ez litzateke denboran eta espazioan gauza bat eta berbera izango, substantzia, arima edo pertsona.
|
|
|
Erreala denak ez du bere baitan soilik ahalgarria denak baino gehiago: 1000 euro errealen eta ahalgarrien edukia bera da, esanahia bera da,
|
baina
bata existitzen da eta bestea ez. Izateak ahalgarriari zerbait gehituko balio, ahalgarriaren edukia gehituko litzateke eta beste adigai batez arituko ginateke.
|
|
|
Harekin begiratzen genuen ilargian jenderik bizi ote zen edo gure ardiak zerrakura gainetik salto egin eta belartegitik atera ote ziren, eta herriko parrokiako erloju handiak zer ordu markatzen zuen! Berak beti eramaten zuen bizkarrean,
|
baina
batez ere hegaztiei begira egotea gustatzen zitzaion.
|
|
|
Ttiki ttikitatik elkarren ondoan ibiliak ginen. San Migel eliza zaharraren inguruan koadrila osoa, Nikolas, Jero, Eduardo, Petaka (berak ere ez zekien orduan Anastasio zuela izena)...
|
baina
batez ere ur bazterrean, Ruizen lantegiaren pareko arboldegian eta. Beti Eduardo buru, Nikolas anaiarekin, haiek baitziren zaharrenak.
|
|
|
– Hortaz, gure lapurrak lau dauzka
|
baina
batek ez du balio...
|
|
2002
|
|
|
Kritikarenean, esaterako, eta Karlos Aizpuruaren zenbait ekarpen salbu, ez dakit ez ote goazen atzeraka. Hedabideetan ere bada salbuespenik (Hitzetik Hortzera, Nikolas Aldai),
|
baina
batez besteko balantzea ez da pozez saltoka hasteko modukoa.
|
|
|
ezpata zorroztea ogibide, kopla kantuan ere mingaina txorrotx beti. Buruan kattagorri bana daramate,
|
baina
bata nagusia da eta bestea langilea; nagusiak buruan axeritik gehiago duela, alegia. Langilea joan da Jaun eta Anderearengana, ezpata zorroztuko dietela esanez, eta behin lana egin eta gero, erabakiko dutela zenbat kobratu.
|
|
|
Tartalo ezaguna da Euskal Herrian, baina ez bertatik kanpo. Huescan eta Sorian ere pixka bat saltzen da,
|
baina
batez ere hemen. Hala ere, arroparen mundua konpetentziak eta norgehiagokak zuzentzen du eta handiak txikia zapaltzen du beti.
|
|
|
Joan den urtean, 2001ean, 121 langilek galdu zuten bizia lantokian edo laneko joan etorrietan. Urte batzuetan gehiago, beste batzuetan gutxiago,
|
baina
batez beste 120 pertsonak galtzen dute bizia urtero Euskal Herrian, laneko istripuetan. Nik, lerro hauek idatzi ditudan honek, zehatz mehatz aztertu dut Hego Euskal Herrian azken 25 urte hauetan lan istripuetan hildakoen zerrenda beltz egunerokoa eta urterokoa, eta ondo asko frogatu dut lan istripuak berak bezain erreala dela hamar urteko batez besteko hori.
|
|
|
Abertzaletasunak oro har,
|
baina
batez ere ezker abertzaleak, hautsi ezina den indar batek bultzatzen dituen gizon eta emazte duinak ditu bere baitan. Gaur egun, alternatiba eraginkor eta seriosa gara.
|
|
|
Bilketa egin ondoren, arropa sailkatu eta aukeratu egiten da. Mota guztietako arropa heltzen da,
|
baina
batez ere egoera onean eta txukun dagoena. Berriro janzteko balio duen arropa, garbitu eta plantxatu ondoren, kalera ateratzeko prest dago.
|
|
|
Ordainetan, errusiarrek hirietatik atera eta inguruko herri eta auzoetan sarekadak burutzen dituzte. Beren kontsigna, aurrez aurreko erasoei ihes egitea da, lautadetan
|
baina
batik bat gune menditsuetan. Taktika berria zera da:
|
|
|
Euskal Herriko gatazka sinplea da kausetan azaltzea, baina konplexua konponbide iraunkorretan gauzatzea. Lizarra Garaziko prozesua abiatu zenean tuneletik behingoz aterako ginela zirudien,
|
baina
batek baino gehiagok zapuztu ondoren, berriro ere sentitzen gara tunelean. Azken asteotako irudiak oso argigarriak badira ere, hitz goxoak baino askoz gehiago, zaila zaigu esku argi egokia aurkitzea, eta horrela gabiltza, amorru eta ezinean, eta batzuk umezurtz.
|
|
|
Hainbat arrazoi direla medio familia ingurunetik bereiz bizi diren bi anaiaren historiaren inguruan garatzen da haria. Beren bizitzan zenbait hiri ezagutu zituzten, adibidez Iruñea, Tutera edo Toledo,
|
baina
batez ere Lizarra, Erdi Aroan euskaldunak, frantsesak, gaztelarrak, juduak, musulmanak, ijitoak eta beste etnia zein kultura askotako jendea elkarrekin bizi zen hiri liluragarria. Ahots narratiboen txandakatzea, eskultura, fresko edo grabatu erromanikoen deskribapen laburrak, erritmo narratibo bizia... horra liburu honen irakurketa atsegin egiten duten zenbait ezaugarri.
|
|
|
Egunero hasten delakon etengabeak dira garai hartan puri purian zebiltzan gai eta eztabaiden erreferentziak. Jorratutako gaien artean badaude arrazakeria, birjintasuna, feminismoa...
|
baina
batez ere abortuaz hitz egiten da. Eleberrian Les Temps Modernes aldizkariaz egiten den aipamena, edo protagonistaren izena, Gisèle, 1972an Bobignyko epaiketan parte hartu zuen emakumezko abokatu ospetsua gogora ekartzen diguna, istorio nagusia testuinguru jakin batean kokatzen saiatzen dira.
|
|
|
Eraikuntzan lan egiten du eta itsusia da (ik. Frankestein); bizitza monotonoa darama,
|
baina
bat batean, pixka bat asaldatzen da Margot emagaldua ezagutzean, eta, batez ere, eleberriko bigarren protagonista nagusiarekin, Rosarekin, topo egitean. Bien arteko adin desberdintasunaz gain, hasieratik ematen zaigu Rosaren izaera ezohikoaren berri:
|
|
|
Gogoan ditugu, batez ere, zenbait idazle iparramerikar, R. Ellison eta bere The Invisible Man (1952),
|
baina
batez ere J. Baldwin, gizaki beltzak gizarte iparramerikarrean jasaten duen bazterkeria islatzen saiatu zen idazlea. If Beale Street Could Talk (1974) haren eleberri ezagunean, Baldwinek Fannyren istorioa kontatzen zigun, berak egin ez duen delituaz bidegabeki akusatzen duten gazte beltzaren istorioa.
|
|
|
Bestalde, taldea osatzen dutenen artean kultura unibertsal zabala duten kideak nagusi badira ere, gehienek ez zuten unibertsitate ikasketarik egin eta autodidaktak izan ziren. F. Krutwig, A. Irigoien, G. Aresti, J. San Martin, J. L. Alvarez Enparantza" Txillardegi", T. Peillen eta J. Mirande sartzen ziren talde hartan; haien asmoa zen euskal literatura eguneratzea, europar literaturen proposamen modernoak gureari txertatuz,
|
baina
batez ere euskal literatura morrontza politiko, erlijioso edo folklorikotik askatzea, azken finean funtzio estetikoa nagusi zedin literaturan.
|
|
|
Saturraran aldera, Baurdo aldera, errekan gora Artibaiko urak ikusiz. Astegunetan arte bitarteetan,
|
baina
batez be, jai-egunetan... Nire adiskide bi hor dabiz.
|
|
|
Besteak beste, aspaldi izan genduzan gure inguruko jatorriko idazle erdaldunak, Santi
|
baina
batez be Tomas Meabe. Orain bazter berberean beste Meabe bat loratu da, baina zorionez euskal zelaian, sentimentu eta irudi adaskak ganezka dituala.
|
|
|
Konparazio baterako, Picassoren litografia bat ala Picassoren koadro bat erosteko aukera, kontsumoa edo goi mailako kontsumoa, hor dago koska: biek dute balioa, bakoitzak berea,
|
baina
batetik besterako aldea sekulakoa da.
|
|
|
Espainiako lehen Parke Nazionalak Ordesa eta Covadonga 1918 urtean izendatu ziren,
|
baina
batera zein besterako bisitak zortzigarren hamarkadan mugatu ziren.
|
|
|
Emakumeengan tabakismoak sortzen duen beste datu kezkagarri bat: gaitz koronarioak izateko arriskua handitu egiten da antisorgailuak hartzen dituen emakumeak erre egiten badu,
|
baina
batez ere biriketako tronboenbolismo arriskua handitzen da, erretzaileen artean 20 edo 40 aldiz handiagoa baita.
|
|
|
Produkziora bideratutako zerbitzuen artean, enpresentzako zerbitzuak diragarrantzi handienekoak, arrazoi kuantitatiboengatik ez ezik, beren izaera estrategikoagatik ere. Jarduera multzo honetan denetarik sartzen da,
|
baina
batez ere elementu komuna dute: enpresei zerbitzuak eskaintzea.
|
|
|
Irakurketa ozenari buruz gutxiago jardun genuen (gure ezjakintasunak baldintzatuta), baina azpimarratzekoa da ez zutela ahozko jardunarekin lotzen. Ez zeneuren gustukoa,
|
baina
batez ere ez zioten erabilgarritasunik ikusten.
|
|
|
Maila indibidualean, berea legez, gizakiak besteen kultura ere ezagutu behar du, eta errespetatu. Kulturak eta hizkuntzak ikastea zeregin garrantzitsua da denentzat,
|
baina
batez ere komunikazioan jardun gura duenarentzat.
|
|
|
Nepotek lan mota asko zituen aurrekari gisa hala Grezian nola Erroman,
|
baina
bat bera ere ez eredu zehatza izan zitekeena. Etorkizunean generoaren ildoa izango zena berak marraztu zuen, baina ez zuen jakin oso osoan asmatzen.
|
|
|
Herrixka horretatik hurbil ezarri zuen Hanibalek kanpamendua, idorteaz kiskalitako lur haietan hauts hodeiak eramaten dituen bolturno haizeari atzea emanda. Horrela egitea erosoa zen kanpamenduarentzat berarentzat
|
baina
batez ere gero izango zitzaien mesedagarri, gudalerroak antola zitzatenean, eurek atzea emanda, haizeak bizkarretik bakarrik jota, harroturiko hautsarekin itsututako etsaiaren aurka borrokatuko baitzuten.
|
|
|
eta berriro morfema muga badago, horrek esan nahi baitu beste zerbait datorrela adizkiaren atzetik, alegia, atzizki menderagailuak?. Urruneko mendekotasuna kontrolatzeko erabiltzen da erregela hau, adizkiek aurrizkia eta atzizkia har baitezakete,
|
baina
bata erabiltzeak bestea ukatzen du.
|
|
|
Baldintza genetikoak betetzen dituen enbrioia Shahana Hashmi umetokian ezarriko da, eta, haurra jaio ondoren, zilbor hesteko odola erabil daiteke anaiari transfusioa egiteko. Hashmi familiak beste lau seme alaba ditu,
|
baina
batek ere ezin dio eman Zain anaiari. Lehenbiziko aldia da bikote britainiar batek sormen artifizialeko metodoak erabil ditzakeena gaixotasunetik libre dagoen enbrioi bat aukeratzeko, eta, gainera, anaia sendatzeko ere balio dezakeena.
|
|
|
Gaur egun, kadmio gehiena pila elektrikoak egiteko erabiltzen da. Metal astun horrek organo eta sistema askori eragiten die,
|
baina
batez ere nefrotoxiko ahaltsu gisa agertzen da, eta, gainera, agente kartzinogeno ezaguna da. Landareetan aurkitzen da (tabakoaren landarea iturri ona da), baina batez ere giltzurrunetan eta gibeletan, eta zenbait itsas elikagaitan (zefalopodo olagarro eta kalamara askoren digestio traktuak kadmio maila handia du, nahiz eta, zorionez, zati hori atera eta bota egiten den).
|
|
|
Metal astun horrek organo eta sistema askori eragiten die, baina batez ere nefrotoxiko ahaltsu gisa agertzen da, eta, gainera, agente kartzinogeno ezaguna da. Landareetan aurkitzen da (tabakoaren landarea iturri ona da),
|
baina
batez ere giltzurrunetan eta gibeletan, eta zenbait itsas elikagaitan (zefalopodo olagarro eta kalamara askoren digestio traktuak kadmio maila handia du, nahiz eta, zorionez, zati hori atera eta bota egiten den). BERUNA Beruna merkurioarekin eta kadmioarekin eztabaidatzen da, metal arriskutsuenen rankingean lehena izateko ohore zalantzagarriarekin.
|
|
|
letxugak, azenarioak, espinakak, frutak, apioak eta porruak. Gero eta maizago ikusten dira gure merkatuetan,
|
baina
batez ere supermerkatuetan eta saltoki handietan. Izan ere, gaur egun landare mota asko ikus daitezke, poltsetan banatuak normalean, baita nahastu gabe ere, kontsumitzaileak gero bere gustura nahastu ahal izan dezan, zaporeak nahastea saihesteko; agian, ontziak aldatu lirateke, diseinatzerakoan.
|
|
|
Hala, emandako dosia agente immunizatzaile baten osagarri gisa erabil liteke txertoaren eragina areagotzeko, batez ere, kontuan hartzen bada, etorkizunean aplikatzeko, elikagai gisa emanez gero, sendagai eskuragarriago bat lortuko litzatekeela, hozte iraunkorrik gabe, edo hura emateko ekipo medikorik gabe. Emaitza itxaropentsuak Adituek diote oraindik goizegi dela balorazioak egiteko,
|
baina
bat datoz printzipio ona dela esatean. Halaber, azpimarratu dute saiakuntza klinikoak hasierako fasean daudela, arratoiekin, eta pertsonengana iritsi arte emaitzak espero direla.
|
|
|
Sintoma horiek Creutfeldt Jakoben gaixotasuna eta beste entzefalopatia espongiforme kutsakor batzuk, prioi patogenoek eragindakoak, dituzten gaixoen antzekoak dira. Susan Lindquist ikertzaile estatubatuarrak orain azaltzen duenez, prioiak zelularen gainazalean egoten dira normalean,
|
baina
bat gaizki tolesten bada azalera iritsi baino lehen, zelularen kalitatea kontrolatzeko mekanismoek zitosolera bidaltzen dute, suntsi dezaten. Azterketa horietan frogatu denez, kalitatea kontrolatzeko sistema deformatutako proteinak kentzeko nahikoa ez bada, prioi kopuru txikiek nerbio zelulak suntsitzen dituzte.
|
|
|
–Hau... ez duk sartuko –zakilari begira geratu zen neska, pixka bat agonduz. Oraindik helduta zeukan,
|
baina
bat batean askatu egin zuen. Kosk egin ziezaiokeen sugea balitz bezala.
|
|
|
Paputxin ere bai
|
baina
batez ere Patxi oso lagun nuen. Beti nirekin.
|
|
|
bere haurtzaroko egun zoriontsuak, jaiotetxean, aita Jaxinto eta ama Pantxikerekin, amona Doloresekin eta bere ahizpa gazte Karmelerekin, baina baita egun zoritxarrekoak ere, edozein gaitzen eraginpean egin zituenak bereziki, baita griperik arinenarekin ere, gaitzak sortzen zion egoera orokor tamalgarriaz gain, Erramun Ibargoien herriko medikuaren injekzioen beldur izaten zelako; auzoan igarotako eskolako egunak, eta mojen ikastetxekoak, nondik bota baitzuten, Formación del Espíritu Nacionaleko señoritari azio sonatu hura egin ziolako; estudioak bukatu ondoren lanean hasi zen lehen eguna, eraikuntza enpresa batean, idazkari gisa; bere harremanak mutilekin: Edurekin...
|
baina
batez ere Sergiorekin eta Emmanuelekin, Granadako Alpujarretan, harik eta zorabio batean sartu zen arte, drogaz drogarako ibilaldian murgildurik.
|
|
|
Ia ez zebilen autorik,
|
baina
bat agertu orduko, bazter bazterreraino arrimatzen zen aita, bidea hain zen estua eta ikuspen laburrekoa. Ez zuen hitzik egiten, autoa gidatzen jarria baitzuen arreta osoa.
|
|
|
ironia era krudel edo mingarrian erabil  tzen denean hitz egiten da sarkasmoaz; Hugo Pratt-en komikietako batetik ateratako aipua erabiltzearren," sarkasmoaren eta ironiaren artean, korrokaren eta suspirioaren arteko alde berbera dago". Berriz ere, adibide bat baino gehiago dago euskal literaturan,
|
baina
bat gomendatu nahi dut bereziki: Javi Cilleroren" Irakurzale amorratua" narrazioa, euskaltzain guztientzat derrigorrezko irakurketa izan lukeena (Hollywood eta biok bilduman dago).
|
|
|
Komunitate islamiko batean pobreenen bazterketa soziala leuntzen duten elkartasun mekanismoak daude. Guztiek,
|
baina
batez ere aberatsenek, lagundu behar dietede rrigorrezko limosnaren bidez —zakat— gutxien dutenei. Gutxi batzuen aberastasuna neurriren batean musulman txiroenen alde jartzen den heinean soilik da legitimoa.
|
|
|
Ostatu hartu berriak behar zuten, Mentxuk aurretik ikusi gabeak zituen eta. Euren artean ingelesez ari ziren,
|
baina
batek espainolez galdetu zion ea zer ordutan irteten zen Bilbotik Portugaleterako azken trena. Bederatzi t' erdietan, baina edozein ordutan taxiak erabiltzerik bazutela, gura izanez gero.
|
|
|
–esku arteko tramankuluari begiratu zion– Gezurrak detektatzeko amerikarrek asmatutako tramankulu berri bat. ...fidatu gura nikek hitaz, baina makinak ziok gezurretan ari haizela –tramankuluaz zarata egiteari utzi zion, ondoko isilunea areagotu guran; hamar arte kontatu bitarteko isilunea ematen zuen, arerioak lurrera bota ondoren KOa lortu ez lortu epaileak atzerantz egiten duen kontaketaren itxurakoa– Hara, hire urtemugarako argazki kamera oparitzea otu zitzaidaan, halakorik ez huela uste nian,
|
baina
baten batek lapurtu egin zidak ideia.
|
|
2003
|
|
|
Orain, baimenik gabe ere, AuBk hauteskundeetan duela baietsi du eta topatuko duela horretarako modurik. Hipotesi desberdinak egon daitezke,
|
baina
bat AuBk berak banatutako zerrendekin bozkatzea litzateke, hori bai boto denak baliogabeak bihurtuz. Gero kontaketak eta interpretazioak datoz.
|
|
|
Mixel Ducaurentzat Hegoaldea ezagutu zuen arte euskal giroa txikitan ezagututakoa zen: " Iparraldeko giroa sinplea zen, herriko festak, frontoia, eliza...
|
baina
bat batean hiriko euskal gizartea ezagutu genuen, Donostia, Bilbo...". Garai oso berezia izan zen taldearentzat:
|
|
|
Elkarri ulertzen diote, baina arraro egiten du. Ezberdina dute ortografia eta ahoskera,
|
baina
bat bera dute alfabetoa, eta hizkuntzaren muina ere bera da. Sinboloaren indarra du hizkuntzak.
|
|
|
Orduan kultura eta eskola gutxiago baina elkarrentzako errespetu gehiago zegoelakoan egoten naiz neu. Ez dakit errespetua zen edo beldurra zen,
|
baina
batak bestea du, hori bai.
|
|
|
Gorago aipatu dugun didaktikotasuna, idaztankeran ere ondo ezagun da: edonork erraz ulertzeko moduan erredaktaturik dago testua,
|
baina
batez ere gazteedota ikasle mundua gogoan duela, kapitulu osteko glosariotxoak ere on egiten dutenez.
|
|
|
Gazteak ez zuen zailtasunik eduki ezkutuko mezua garbi harrapatzeko. Orduko irribarre lasaiak ez zeukan zerikusirik aurreko begi kiskalgarriekin, jakina,
|
baina
bata bestea bezain sinesgarria zen, aldaketak berezkotasun eta erraztasun osoz egiten zituela, Patxiren aburuz; are gehiago, Joxeren etxeko jaian ezagutu zuten Unax hura gogoratzen hasita, ordukoa oso urrun eta lanbro artean geratzen bazitzaion ere. Ez zekien nor ezkutatzen zen azal haren barruan, baina jakiteko gogorik ere ez zeukan, hori seguru.
|
|
|
Zerbitzu erlijiosoaren kostua, batez beste, Nafarroako 13 euroetatik Coruñako 132 euroetara joan daiteke,
|
baina
batez beste 65 euroren bueltan dabil.
|
|
|
Hola, Laburdiri escuararen hatsapenac lanean (1710 inguruan idatzia), euskararen jatorri historikoen gaineko diskurtsoak bildu zituen, euskaraz eta latinez (zutabe paraleloetan). Erromatar eta greziar historia kontuak era landu zituen,
|
baina
batik bat euskal historia urrunaz aritu zen. Liburuaren lehen zatia, iragan urrunaz ziharduen hura, galdua bada ere, haren atalburuak gorde dira; eta titulu horiek argi erakusten digute historiaren ikuspegi kantabrista tubalista zerabilela:
|
|
|
Hala ere, pentsa daiteke, gozo gisa geratu dena, denbora luzean beharturik janda, nazkatzera ere iritsiko zirela. Gaur egun, era bariatuagoan presta daitekeen patatak kendu dio garrantzia XVIII. mende bukaeratik edo(
|
baina
batez ere XIX.etik).
|
|
|
Hurrengo irudian ikusten denez, egoera honen muturrean GAHak ditugu, zeinetan nekazaritza sektorearen lan indarra guztizko lan indarraren% 70 bitartean ibili den epeosoan zehar. Oso antzeko egoera islatzen dute Elikadura Defizita duten SarreraBaxuko Herrialdeek (EDSBH) 6,
|
baina
bataz beste 10 puntuko pisu baxuagoa izanik% 60 bitartean, alegia. Analisia zonaldeka eginez, Sahara Azpiko AfrikakoHerrialdeak eta Ekialde Urruna7 ageri dira nekazaritzako lan indarrak pisu handienduten zonalde gisa (Afrikaren kasuan, %75 bitartean eta Asiaren kasuan% 60 70bitartean).
|
|
|
Mota honetako gaien inguruan eztabaidan aritzean, lagunei behin bainogehiagotan aipatu diet niri gertaturiko anekdota bat, hasieran ia haserrerako bideaizateko puntura iritsi zena,
|
baina
bat batean gauzak ulertzen hasteko bidea ireki zidana. Eta hitzaurre honetara badakart, UEUn eta psikologo batekin gertatu zitzaidalako da.
|
|
|
Azkenik, mailasaredun artisau arrantzek ere kopuru zehaztugabe bat sortzen dute, baina kopuru hori esanguratsua izan daiteke tokiko populazioentzat, izurde handiak hiltzen baitira. Hori oso arazo garrantzitsua da ekonomikoa eta kontserbazioa hainbat eremutan,
|
baina
batez ere Balear Uharteetan eta Galizian. Berriro ere, istripu horiek izurdeak ustekabean harrapatzen direnean gertatzen dira, presa erraz baten bila hurbildu diren sareetan.
|
|
|
Bi botika horiek gemfibroziloarekin hartzen direnean, “hipogluzemia larria izateko arriskua” adierazten duen azterketa baten ondorioa da neurria. Orain arte, bost hipogluzemia kasu larri jakinarazi dira birpaglinida eta gemfibroziloa batera erabiltzen zituzten pazienteetan,
|
baina
bat ere ez Espainian. Osasun Sailak tratamendua doitzeko medikuarekin harremanetan jartzeko gomendatu die pazienteei.
|
|
|
Kopuru hori GAFSAk antolatutako iruzurra desegiteko ordaindu behar izan zuten beste zerga aholkulari baten zerbitzuen eta Ogasunari aitorpen osagarrien bidez ordaindu behar izan zizkioten errekarguen eta zerga zorraren emaitza da, 1992tik 1996ra bitarteko sozietateen gaineko zergaren epez kanpoko likidazioengatik. Epaiaren arabera, hutsegitea edo zabarkeria “barkaezina” izan zen UBK Balear Uharteak eta UBK Aseguru Artekaritza, zeinek lehenengoaren kapitalaren %60 baitzuen, gardentasun fiskalaren bidetik,
|
baina
batek bakarrik betetzen zituen horretarako baldintzak. Akats horren ondorioz, enpresek 3,4 milioi pezeta baino gehiago ordaindu behar izan zituzten beste zerga aholkulari batzuen zerbitzuengatik eta Ogasunarekiko zerga zorrengatik, 4 milioi pezetatik gorako errekargu eta berandutze interesengatik.
|
|
|
1989an jarri zen abian, eta herrialdeko Barne Produktu Gordinaren (BPG) %1, 2 inbertitu zuen urtero pobreentzako zerbitzuetan. Sei urteko bizitzan, pobrezia %3 murriztu zuen,
|
baina
batez ere Alderdi Iraultzaile Instituzionala (PRI) mendean zuten udalerriei egin zien mesede. “Dirua gehien behar zutenei emango balitzaie, pobrezia %64 murriztuko litzateke Mexikon”, dio Bankuak.
|
|
|
Lorategi baten diseinua eta planifikazioa artea da. Materialak, espazioen banaketa edo solairu motak aukeratu behar dira,
|
baina
batez ere estiloa oso argi izan behar da. Klasikoak, erromantikoak, berritzaileak edo eklektikoak.
|
|
|
Abiadura moteldu egin behar da, baita gelditu ere, soilik erabiltzen diren bideen inguruetan eta haien elkarguneetan, herri barruan nahiz kanpoan, zirkulatuz bizikletetara hurbiltzean. Neurri horietako batzuk, hala nola zutabeetan zirkulatzea edo kaskoa derrigorrezkoa izatea, aurreko legeetan jasota zeuden,
|
baina
bat ere ez zen garatu orain arte. Zirkulazioari buruzko Erregelamendu Orokor berria 2003ko azaroaren 21eko Ministroen Kontseiluan onartu zen eta Estatuko Aldizkari Ofizialean argitaratu eta hilabetera jarriko da indarrean.
|