|
2000
|
|
|
Bilbon ere etxe partikularretan hartu gintuzten, edo kolegioetan, ahal zen lekuan. Jende
|
asko
zen gerraren beldur eta ihesi zebilena, eta bidean aurrera egin ahala handitzen ari zen iheslarien saldoa. Ordiziatik abiatu ginenean familiaren kontua zirudiena, herri osoen hustea eta ihesbidean pilatzea izan zen Bilbon.
|
|
|
Historiaren irribarrea dela begitandu zait, patxadaren irribarrea beharbada, kutxa ireki ondoren harribitxia erakusten duenarena. Eta igarri diot, orain erakutsi digun horren moduko harribitxi
|
asko
eduki behar duela kutxan gordeta. Eta otu zait:
|
|
|
Zumaiara, bada, eta hango hotel bakarrean hartu genuen ostatu, moilaren ondoan. Hotel handia zen oso, baina jende
|
asko
ginen. Donostian ez zen hori hainbeste nabaritzen, hiria bera handia zelako beharbada.
|
|
|
Donostian ez zen hori hainbeste nabaritzen, hiria bera handia zelako beharbada. Baina Zumaian ikusten zen iheslari
|
asko
ginela. Esango nuke orduantxe hasi zela ihesa, lekuak huste hura; jendeak orduan hartu zuela atarramentuaren kontzientzia.
|
|
|
– Ordu
|
asko
izan dira furgoiko kaiola deseroso horietan eserita, zutitu ezinik, mugitu ezinik eta egon ezinik. Zeharo minberatuta geratu zait gerri aldea.
|
|
|
Baina urte hartakoan ezinezkoa gertatu zitzaidan, lanarengatik. Neure kontura aritzen nintzen orduan, eta lan
|
asko
neukan, eta ezin libratua egokitu zitzaidan Santanetan. Nola edo hala ospatzeko asmotan, lanean jardun ondoren, bazkaltzera sartu nintzen jantoki on batean.
|
|
|
Patioaren alde batetik bestera bi hiru joan etorri egin orduko, besoak eta eskuak halako moduz mugituz ari zaio trabestia esplikazioren bat ematen. Ez dut uste
|
asko
aztoratuko duenik Ordiziako txapelduna. Joan etorrietan asko luzatu gabe, hurbildu den moduan joan da trabesti modukoa beste batengana.
|
|
|
zazpi urte daramala kartzelan eta Antxoni hau eta hura esplikatzen. Zazpi urte urte
|
asko
da kartzelan egiteko, baina hemezortzi daramatzan bati lezioak emateko adina ez agian. Ahozabalik geratzen dira 18 entzuten diotenean; kartzelan sartu berria zela uste bide zuten.
|
|
|
Anaia nagusiak zaituztet, anaia zaharrak, oso anaia zahar eta urrunak baina anaiak beti. Oso bestelako mundu batekoak, oso bestelako ikusmolde batekoak, baina garaiko gogaide
|
asko
baino askoz ere gertuagokoak hala ere. Hain gertu, hain urrun.
|
|
|
– Ondo, ondo. Ni Tolosan bizi izana naiz eta lagun
|
asko
ditut hemen, baina ez nioke inori enbarazurik egin nahi. Beraz, zuri ondo iruditzen bazaizu...
|
|
|
Gainerako arropak eta trasteak Bilboko pentsio batean zeuzkan gordeak, eta ez omen ziren asko guztiak ere. Azken batean, bi hilabete pasatxo baino ez ziren berpiztu zenetik, eta ez zuen traste
|
asko
inguratzeko betarik izan.
|
|
|
Jan eta gero ere luzaz geratu ginen han, ikusmira ederraz gozatzen. Auzo eta mendi
|
asko
ikusten zen handik, Orexa horien artean, baina Leitzako parke eolikoko aerosorgailuek ernetu zuten Lauaxetaren arreta. Urrun eta txiki ikusten ziren eta neuk azaldu arte ez zuen jakin zer ziren.
|
|
|
– Hara, zuk gertutik ezagutzen dozu euskal kulturaren mundua, eta zure ondoan gauza
|
asko
ikas neikez... Laguntzaile bat behar dot, gidari bat...
|
|
|
– Ez da harritzekoa, ez –esan nuen, gizon hari Lauaxeta zela deblauki onartuz eta, horrenbesterekin, neure burua ere harrituta utziz–, zuek bion arteko solasa goizegi eten zuen heriotzak, artean ere elkarri esateko gauza
|
asko
zenituztela, artean ere etorkizunari itxaropen gazte miragarriz begiratzen zeniotela.
|
|
|
Zaharregia naiz ofizio horretarako. Informatika
|
asko
jakin behar da orain, albisteak ordenagailuen bidez jasotzen baitira gero eta gehiago. Nik galdua dut ilusioa, eta ilusiorik gabe ezinezkoa da ikastea eta lan egiteko molde berrietara egokitzea.
|
|
|
Sorkunderekin bizi nintzelarik, eta baita ezkondu arretik ere, maiz joaten ginen biok mendira, ia ia astebururo, igandeetan batez ere, astelehenean Egunkaria rik plazaratzen ez zenez gero igandea beti jai izaten nuela baliatuz. Euskal Herriko mendi gailur garrantzitsuenetan izan ginen elkarrekin, behin baino gehiagotan horietako
|
asko
eta askotan: Gorbeia, Anboto, Udalaitz, Aizkorri, Erlo, Ernio, Txindoki, Beriain, Larrun, Orhi, Iparla, Auñamendi, Hiru Erregeen Mahaia...
|
|
|
Bilboko kaleetan bueltaka, pentsatzekoa zenez, gauza
|
asko
gertatu zitzaion harrigarri Lauaxetari: jendearen emana oro har(" beredin notin", Lauaxetaren garai bateko idazkeran), jende askoren janzkera, sakelako telefonoak, bikote gazte askoren libertinaje lotsagabea, trafikoko argiak, etxeen pilaketa basati eta itogarria, Salbeko zubi erraldoia, Guggenheim Bilbao Museoa, panel publizitario erraldoi eta koloretsuak, El Corte Inglés, San Francisco kaleko prostitutak eta trabestiak, inguru hartako beltzen ugaritasuna...
|
|
|
" Esan, esan... Gauza
|
asko
esaten da", esan zuen Lazarok;" su etena dela ta... he! Noiz artekoa ote da?
|
|
|
Aitatxik, berriz ere espatula lanari ekin eta: " Orain etxe
|
asko
egiten ari da", esan zuen. " Batean edo bestean...", esan zuen Xanek.
|
|
|
eginez bere kontrariedadea, bere desolazioa azaldu zuenez: " sasoi honetan", esplikatu zuen etxekoandreak," kanpoko jende
|
asko
izaten da"; bazirudien berak ere deploratu egiten zuela; Xanek, larrixko, begirada bazterkatu zuelarik: " zenbat denborako behar zenuen?", galdetu zuen etxekoandreak.
|
|
|
Bulego handian jende
|
asko
zegoen: leihoaren ondoan, kanpora begira edo talde txikitan, solas animatuan.
|
|
|
Gero, kale nagusira heldu zelarik (bera zihoan kalea bertatik ikusi zezakeela), berriz ere atzean norbait zuela begitandu zitzaion; ez zuen seguru ere esango. Kale hartan jende
|
asko
zebilen. Edozertara ere, bertan zegoen ostatu batean sartu, haren kristalen atzetik, disimuloz, kitziketan egon zen.
|
|
|
" Ikusten etxe haiek?", galdetu zion Xani;" iaz ez zeuden"; zeharka begiratzen zion, Xanen estonamenduaz amusaturik;" orain etxeak di da egiten dituzte"; euria ari zuela, errepidean ur balsak bazeuden ere, Lupok belozidade handian gidatzen zuen, Xan apur bat ikaratuta zihoan;" gu hor eta hor aritu izan gara", esaten zuen Belek;" txatarrak biltzen, hori da gurea. Hirian burdina zahar
|
asko
dago. Ez dugu, alajaina, lan faltarik oraingoz"; Xani bere kuadernoa erakutsi zion; hura zifrez beteta zegoen; antza, horrek erakusten zuen negozio prosperoa zutela; gero Belek obra batzuk erakutsi zizkion:
|
|
|
" Kanbiatuxe", erantzun zuen Xanek, ez biziki eroso; segurrenik gizon hark konkorrarekin topo egin zuen, honek bere historia kontatu zion. " Gauza
|
asko
kanbiatu duk", esan zuen iharrak," eta hala ere... igualtsu segitzen dik denak"; isilaldiño bat izan zen, gero atzera iharrak: " eta hi heu, zelan?".
|
|
|
" Baduzu minutu bat?", galdetu zion Xani; Xanek baietz eta, Elik aparatuan: " aizu", esan zuen," ostatuan jende
|
asko
daukat. Lagun bat dago hemen, berak hartuko dizu nota".
|
|
|
Non ote zegoen? Ez baitzuen inguru hura ezagutzen; denbora
|
asko
zuen hirian izan gabe zela. Guztiaz ere, ez zuen Benta Zaharretik oso urruti behar.
|
|
2001
|
|
|
Orduan Goixutak" Errejudas! Hobe din gutxi biño
|
asko
!" gehitzen zion, eta ostatuko jendeak irri egiten zuen. Etxekoandre xarmanta konformatu izanen zen Andres izatera, edo apopilo zuten Goixuta zahar hura izan balitz.
|
|
|
Ez dizuet azaldu behar, nik neuk baino hobeki dakizuelako, zer erdeinu historiko jaso duen hiztegi horrek, menderik mende nola baztertu eta gutxietsi den, ez eta zein izan ziren gutxiespen horren arrazoiak: egilea toskanoa izatea, hau da, italiar arrotza, eta, ustez, gaztelaniatik eta erdaretatik hitz
|
asko
jasotzea.
|
|
|
Ni banoa. Hor zehar, galaxiaren luze zabal osoan, badaude hizkuntza gutxituak dituzten planeta
|
asko
, eta segitu behar dut nire mezu askatzailea barreiatzen. Ez zenuten uste izango betiko geldituko nintzela, ezta?
|
|
|
Lehenbizi Parmako Kartusia n sartu nintzen –zioen Berlusgoñik–; gatazkaren kapitulua egoki izan zitekeelako sentipena nuen; egia esan, kasurako narrazio
|
asko
izaten ahal zaizkigula egokiak uste dut, baita gure argumentuarekin zerikusirik ez badute ere; Kartusia ko gatazkaren kapitulua hartzen bada. Ongi!
|
|
|
Tribunok bizitzan gezur
|
asko
entzundakoa zela adierazi nahi zuen keinua egin zuen, galdetu zuelarik, Bai. Nor?
|
|
|
Ardoak inongo ospakizuni baino, gure onera etortzeko genuen beharrari erantzuten zion batik bat. Baita azkar
|
asko
helburua bete ere.
|
|
|
– Bizio
|
asko
ote dituan susmoa zeukaat nik.
|
|
|
Aparte egon behar zuen, noski, aldirietan edo. Eta zergatik ez jende
|
asko
zegoen toki batean. SAR horrek metroko sarreraren bat adieraz zezakeen akaso.
|
|
|
Arma merke eta eraginkorra; konbinazio arriskutsuegia. Jende
|
asko
egongo zen dirutza polita ordaintzeko prest formula malapartatu horrengatik. Zenbat eta gehiago jakin formularen inguruan, orduan eta irristakorrago iruditzen zitzaidan zapaltzen nuen lurzorua.
|
|
|
Ez zuen, haatik, bere ustezko aldaketak luze iraun. Azkar
|
asko
, bisaia aldatu eta ukabilaz indarrez mahaia joz, altxatu egin zen. Eskuaz lepoko odol jarioa garbitu eta amorrazioz begiratu zidan.
|
|
|
Hortzak erakutsi, pare bat tiro bota eta kitto! Orro eta espantu
|
asko
baina gero kaka egiten ditek zorrizto kirasdun haiek. Horrelakoxe kasta eskasekoak baitira.
|
|
|
Behin eta berriz erlojua begiratzen zuen eta bere hazpegi ederretan asperdura ez ezik nazka ere islatzen zitzaizkion. Haiez gain ez zegoen jende
|
asko
. Bizpahiru andre xahar eta kuxkuxean inguratutako arlote gilbor handi bat.
|
|
|
– Hala ere, oraindik gauza
|
asko
ilun zeudek. Adibidez, zer agindu zien tadjikei zuek denak hiltzearen truke?
|
|
|
Eguraldia zozo antzean zegoen; eguzkia nekez gailentzen zitzaien hodei gris potoloei. Jende
|
asko
zebilen kalean batera eta bestera. Kiosko batean egunkaria erosi eta begirada bota nion:
|
|
|
Nik eskuaz apenas eusten nion saihetseko odol jarioari eta, minaren minez, gorputz guztia uzkurtuta neukan. Ezin nuen denbora
|
asko
galdu. Mugimendu azkar batez bere kontra oldartu eta ukabila sudurraren parean paratu nion.
|
|
|
Ez zaiguk jokatzeko pieza
|
asko
geratzen...
|
|
2002
|
|
|
Rafak telefonoz erreserbatutako mahaian jesarri zirelarik ez zuten denbora
|
asko
behar izan jan edanak erabakitzeko. Bakailaoa pil pil erara jaki, eta aurretik indabak.
|
|
|
– Eskerrik asko, ez dut uste
|
asko
izango direnik zuk bezala pentsatzen dutenak.
|
|
|
Zenbaitetan irainek eta biraoek birbiltzen zituzten elikagai iraungiak saldu izanaren salaketak. Andre
|
asko
isilik eta apal zebiltzan postutik postura baina euren aurpegi baketsuetan inguruko zoramenaz gozatzen zutela antzematen zen. Bigarren solairuko aulki luzea zuen tertuliarako lekurik gustukoena.
|
|
|
– Ez dizkidazu detaile
|
asko
kontatu, baina alderdi polit hori ez dut hain garbi ikusi.
|
|
|
Astelehena azoka eguna izanik..., jende ugari zen herrian bonbardaketaren egunean. Bonbek herriko kale... eta etxe
|
asko
birrindu zuten. Ez dago zehazterik zenbat bizilagun hil diren.
|
|
|
Ez dago zehazterik zenbat bizilagun hil diren. Jende
|
asko
toki antiaereoetara sartu ahal izan zen...". Dantzazuloa Elgetako lubaki bat begitandu zitzaion Galderri.
|
|
|
Astelehena azoka eguna izanik, jende ugari zen herrian bonbardaketaren orduetan. Bonbardaketariek jaurtikitako bonbek herriko kale eta etxe
|
asko
birrindu zuten. Zenbat bizilagun hil diren zehazterik ez badago ere, hamaika dira harrien azpian geratu direnak.
|
|
|
Zenbat bizilagun hil diren zehazterik ez badago ere, hamaika dira harrien azpian geratu direnak. Jende
|
asko
toki antiaereotara sartu ahal izan zen, baina aterpeetan ere izan zen hildakorik. Bestalde, ospitale batean zauriturik zeuden 40 miliziar inguru hil ziren bonbardaketari alemaniarren bonben eraginez.
|
|
|
Goriev eta Miaja jeneralen arteko zubi lanetan zebilela adierazi zion Koltsov Pravda egunkariaren kazetariak. Gero beste kronika batzuk etorri ziren, ez
|
asko
. Lehen brigadistak, Alemaniako komunistak.
|
|
|
Kronikak eta frankisten hilketa ankerrak nahiko arrazoi argigarria ziren Ben Caponen istripuarena baztertzeko. Gainera, kazetari
|
asko
epaituak eta kanporatuak izan ziren lehenago, bai eta baten bat tirokatua ere. Istripu ofiziala.
|
|
|
– Fernandok urte
|
asko
eman dik hemen, baina sortzez Iruñekoa duk.
|
|
|
– Ongi
|
asko
dakit nor den gizon hau. Armada nazionalaren etsai eta presoa da.
|
|
2003
|
|
|
Zer moduz bidaia. Kamioi
|
asko
egongo zen mugan. Muga puta.
|
|
|
Beste liburuari heldu dio orduan. Ez da ez handi eta ez txiki, baina paper finezko orrialde
|
asko
ditu. Lodi lodia da.
|
|
|
Elenaren beste kontu
|
asko
ere esan niezaiokeen. Isildu egin nintzen, ostera.
|
|
|
Zeruari begira bizi ez zirenek jabearen izena ipini ontziari, harro. Bestela, euskaraz ziren izen
|
asko
. Herrian gehienak jel ekoak ziren, horra seinalea.
|
|
|
eta nire erruagatik airean dabiltza gauza
|
asko
.
|
|
|
Urte
|
asko
pasa dira harrezkero. Orain ez luke dudarik.
|
|
|
Liburu hau aurkezteko orduan duela mende
|
asko
idatzi ziren beste liburu batzuk aipatu nahi dizkizuet. Liburuak, inprenta asmatu aurretik, gaur ezagutzen diogun itxura hartu aurretik, beste bizitza bat eduki zuen, abenturaz betetakoa.
|
|
|
Esandakoak erakusten digu liburuak altxorrak zirela lehen, eta altxor bezala gordetzen zirela. Eta liburuak funtzio
|
asko
zeuzkala: jakinduria erakustea, amets eginaraztea, biografiak agertzea, jendea estetikoki mozkortzea... gaur ere ez da batere aldatu funtzio sorta.
|
|
|
Liburuak antzera funtzionatzen du. Idazleak bizitzan zoritxar
|
asko
pasa ondoren idazten ditu bere libururik onenak. Idazle zoriontsuak ez zaizkit interesatzen, onena ere aspergarria suertatzen da.
|
|
|
hitz gutxi esan baina sekretu
|
asko
dauzkatenak.
|
|
|
Urte
|
asko
ezkonduta daramatzatenen esaera da,
|
|
|
Iraupenaren alde sakrifikatzen ditu gauza
|
asko
.
|
|
|
diru
|
asko
ez edukitzea banketxean.
|
|
|
diru
|
asko
inbertitzen zuten pertsonak.
|
|
|
gauza
|
asko
konpromisoz egiten zituzten,
|
|
|
Nire inguruan diru
|
asko
irabazten duen
|
|
|
jende
|
asko
ezagutu dut.
|
|
|
Diru
|
asko
kobratzen dute herriaren alde lan egiteagatik.
|
|
|
Orain ulertzen du pobre
|
asko
zergatik ez diren agertzen
|
|
|
paisaia hori eta horrelako edertasun
|
asko
|
|
2004
|
|
|
" Hire aitonak gerra garaian" seinalatu zuen Fermin aitak Harakin," jende
|
asko
...".
|
|
|
" Asmo
|
asko
genituen".
|
|
|
" Ekintza
|
asko
egiteko asmoa genuen eta..." gelditu egin zen.
|
|
|
" Ordu
|
asko
sartu ditugu hemen" gehitu zuen, bere baitara bildurik bezala.
|
|
|
Han hegan eginen dute errautsek. Jende
|
asko
igoko da, ikusiko duzue" mintzatu zitzaien denei, ideia ona zela konbentzitu nahian. " Seguru asko mintzatuko zitzaizun Beriainez, ezta?".
|
|
|
" Oso zoriontsuak izanen gara, ikusiko duzu; hau dena aldatuko dugu eta guk seme alaba
|
asko
izanen ditugu" xuxurlatu zion Harakinek Estiri.
|
|
|
" Eta Jexus Mari?" galdetu zion Bazterrek, ezaxola iruditu zitzaion tonuan; baina Fermin ongi
|
asko
ohartu zen Bazterrek ez zuela ildo hartatik jarraitu nahi
|
|
|
" Jende
|
asko
etorri da" bota zuen Harakinek, izpil beltza zuhaitz berdeen artean sakabanatzen ikusten zuela.
|
|
|
" Badakik etxe
|
asko
egiten ari direla Lekunberrin. Kristoren lan pila diagu udaletxean.
|
|
|
Oso desberdina zegok. Kanpotar pila zegok, eta horrek gauza
|
asko
aldarazi ditik. Bahoa karrikatik eta bazegok herrian bizi eta ezagutzen ez duan jendea.
|
|
|
Aspaldian, gauetan izkiriaturiko poemak erakusten zizkidan erakusten genizkion elkarri, norberaren bizitzaren tenperatura zertan zen konpartitzeko, zerk itotzen gintuen azaltzeko. Eta bizitzak anker trataturiko gizona kausitzen nuen, histura bihotzean, bizitzaren hitzezko egutegiak baitziren bere poema
|
asko
. Inplikaziozko poemak idazten zituen, larrua higatzen zitzaion hitz bakoitzean.
|
|
|
Intimitate horren barrukoak dira poema
|
asko
; amodioaz, sexuaz edota haragiarekiko plazerez esplizitoki jarduten dute, sentsualitatez.
|
|
|
Jende
|
asko
ezagutu nuen eta ez gutxi.
|
|
|
" Lehengoan reportaje batean, esan zuen, esan zuten txerriek gauza
|
asko
erakutsi digutela. Hara, txerriekin hasi omen ziren zesareak egiten, gero, dena ondo zihoala eta, emakumeekin probatu zuten.
|
|
|
" Ez... Depositoan jende
|
asko
dago baina, han ez dago zuen amarenik."
|
|
|
Isil antza, aspaldiko kontuez aritzen ziren, tarteka marteka elkarren kontra igurtzikoak eginez. Berak, adi jarririk ere ez zien gauza
|
asko
konprenitzen: soinuak nahasiz, hitz errebesak erabiliz aritzen ziren...
|
|
|
Joan zen lasai
|
asko
hura, Niko taladroa lagata kanpoko aldetik markoari begi zorrotzarekin begira gelditu zen; haren ondoan eguzkitan plantatuta, agure biak.
|
|
|
Oihu egin zien emakume haietako batek garitako poliziei: haserre zegoen, denbora
|
asko
zeramatelako zain. begiratu zion, hesiaz bestaldetik, farola konpontzen ari zen preso bizardunak.
|
|
|
" Nora hoa? Eskuz hobeto motel; kilo
|
asko
ez dituk eta... Guanterik ba al duk?"
|
|
|
Bah. Orain jende
|
asko
samar dabil eta, gero segituko dugu."
|
|
|
" Denbora
|
asko
zen, ez zuela kantatzen. Eta balio du.
|
|
|
" Gauza
|
asko
daude... Eskolako komedorerako aurten kendu digute laguntza; argindarra ere pagatu behar da.
|
|
|
" Hi! Honek mundu
|
asko
zaukan."
|
|
|
beste
|
asko
aristokratagoak.
|
|
|
beste
|
asko
amnesikoagoak.
|
|
2005
|
|
|
Julesen enplegua arra insertatze sozialekoa zen. Lan
|
asko
eta sos gutxikoa. Eskuineko politikari aho handiek, aberatsen sustengatzaile lehenak, nagusigo liberalaren fidelis canis leialenak, pobrezia alferkerian oinarritzen zutenak, enplegu mota horren jendetza osoari hedatzea amesten zuten.
|