|
2000
|
|
|
Beste zazpi urte iraungo zukeen lanak guztira. Nire gogoa, ordea, Euskal
|
Herrira
itzultzea zen, baita hara joan aurretik ere. Ez nion eskaintza onartu.
|
|
|
1976ko ekainean bueltatu nintzen Euskal
|
Herrira
. Neure konturako bidaia bat egin nahi nuen lehen lehenik:
|
|
|
|
Herrira
agertzen nintzen noizean behin, amari bisita egitera, baina ostera Donostiara itzultzen nintzen, neure barruti bakartira. Arreba txikia Nievesek ere gaizki pasako zuen garai hura etxean.
|
|
|
– Leitzara jaistea izango dok onena –erabaki zuen deblauki, txikikeriak utzita, nire galderari erantzun gabe–
|
Herrira
jaitsita, zer jazo dan jakiteko aukera izango juagu. Nik ezin juat mendian jarrai, ezer jazo ez balitz legez.
|
|
2003
|
|
|
Goizaldean.
|
Herrira
egin nuen joan etorrian txofer izan nuen gaztea; Badiola hain zuzen.
|
|
|
Ate biak itxi eta orduan ohartu nintzen txoferra nor zen.
|
Herrira
ekarri ninduen gaztea.
|
|
2004
|
|
|
nigan utzi haien iragana; baina uste ustel bat baino ez da. Iragana bakoitzak eraman behar duen zama bainoago patua da, ekidin ezina; begira bestela Bazter, haren bizitza erdia baino gehiago atzerrian bizi izan ondoren hil eta hona nola dakarren Harakin paranoiko horrek, edo dakargun esan nuke, erdia behintzat Euskal
|
Herrira
, kasualitatez gainera, edo gaizki ulertu batez, hobeto esateko, ezen Marckek ez balu oker uste izan euskal herritar edo delakoei guztiei hiltzean ikurrina paratzen zaiela, seguru aski ez zigun Bazterren errautsen erdia emanen, eta ez genuen Bazterren erdia ekarriko, nora eta hona, jaio zen lurraldera, edo naziora, edo dena delakoa dela leku honetara; eta ez zuketen haren errautsekin omenaldi merk... Baina... zer eginen zaio, Aliziak esaten duen bezala, euskalduna izatea batzuendako, edo batzuetan, izaera bainoago patua da; eta izorra hadi, patuak egiten dik nahi duena, hik nahi ala nahi ez".
|
|
|
Eguna jai hartu eta
|
Herrira
abiatzea erabaki zuen. Aurikular urdina belarriratu eta Aliziari hots egin zion; etxean egonen zen Maialen eta Eneko eskolan utzi eta azokatik bueltan.
|
|
2005
|
|
|
|
Herrira
bueltan, fistuka etortzen zen neskatxa, gurdiaren atzealdean eserita, bernak airean. Eta Martinek jan egiten zuen begiradarekin.
|
|
|
Eta onartu galderaren maleziarik eza, Azken Epaiketaren atezainaren aurrean egon naiteke-eta.
|
Herrira
bueltatu aurretik, Ourenseko musika eskolan aritu zen lanpostu hartan behinik behin, funtzio publikoan ibilitako indiano argia. Paketeak ehun eta berrogeita hamar metroko diametroan soilik banatzen zituen.
|
|
|
|
Herrira
zertan joan naizen azaldu diot lehenik eta behin. Herrikoekin gertatu den bezala, ez du Que vida... esaldiaren aditurik.
|
|
|
Haizeak pailaka makabroan dilindaka erabiliko zituen gorpuak ikusteko ustea ote nekarren?
|
Herrira
orduko burdinazko pago haietara behatu nuen behintzat, gerrak irudimena elikatzen du. Geldirik zeuden ia garabi denak, bitak estatxarik gabe, moilak hutsik.
|
|
|
Zinez esaten dizut, ene kapitaina, gizajo hori Gorteko jaunen zapatei distira eragiten Donostian uda alai bat bota nahi izan zuelako galernak harrapatu duen gazte zoro bat baino ez da. Zamorarra da eta haurtzaroan itsasoa ikusi gabea, uhinen artetik hondartzara arropa bustia larru eginda etortzen ziren neskez bete nahi zituen begietako zakuak, pentsa ezazu, hamazazpi urte, dirurik ez eta osasuna emateko, irrika natural horrek ekarri zuen mutil hori Euskal
|
Herrira
. Horrek ez dauka ezer gorritik, jauna, behartuta ibili da hori aurreko lerro hauetan, gu denok bezalaxe.
|
|
|
" Berrogei urteko exilioaren ondoren, atzo itzuli zen Euskal
|
Herrira
Juan Astigarribia buruzagi komunista historikoa. Kuban bizi izan da azkenaldian.
|
|
|
" Euskal
|
Herrira
omen zoaz...".
|
|
2006
|
|
|
Zuzenean Euskal
|
Herrira
etorri zinen?
|
|
|
Zergatik jakin barik, arratsalde hura Urbanorekin azkena izan zitekeela igarri zuen Joxanek. Egun batzuk lehenago arrebak egin zion deiak Euskal
|
Herrira
bidean jarriko zuela erabaki zuen. Txerraren heriotza argitu behar zuen, segada izan zen ala ez argitu.
|
|
|
– Bueno, dagoeneko zuk azaldu duzu, Jon Bengoa urkatu egin omen dela ziegan. Halaxe topatu dute errekuentoa egitean, eta ondoko ziegakoek berehala deitu dute hona, Euskal
|
Herrira
, ahal izan duten bezain laster.
|
|
|
Kafea hartzen dudan artean Billek Euskal
|
Herrira
itzultzeko asmoa duela diost, eta nahiko lukeela hango musika korala grabatu. Egon badagoela diotsot, bidaliko diodala.
|
|
2007
|
|
|
|
Herrira
iristeko azken maldan gaztaina gudarosteak oldartu zaizkie, arantzak Saioa eta aitari itzulita.
|
|
|
Aitak sagardo botila bete bat izaten zuen arroken artean, eta amaitzen zitzaionean joateko garaia zela ulertzen zuen Matildak.
|
Herrira
itzulitakoan, laranja ura hartzera gonbidatzen zuen aitak, hitz hori erabiltzen zuen, gonbidatu, eta berak ardo kopa bat edaten zuen, gehienetan bi, isil isilik bukatu arte.
|
|
2009
|
|
|
Hasieran trakets samar, baina lanik handiena zaldiak egin behar zuen, eta oker handirik gabe heldu ginen Aizarnaraino, erretolika handirik gabe.
|
Herrira
sartu aurretik, bide aldapatsu eta estu samar batetik gora hartu genuen. Bizargabeak itxaron behar zidan lekuraino heldu ginen, pinu arteko zabaldi batera.
|
|
|
– Alta, Mexiko hazi horailen biltegia dela entzuna dut nonbait... Amerikak deskubritu zirenean, baten batek bihika batzuk ekarri zituen Euskal
|
Herrira
eta...
|
|
2010
|
|
|
– Ez dakit.
|
Herrira
. Agian.
|
|
|
Lagundu ninduen baita ere, aitor dezadan, kongresuko egitarauan konprobatzeak ez Antsok ez Laura Morantek ez zutela beste interbentziorik programatuta. Gogoratu nintzen, azkenik, Antsoren hoteleko gelaren erreserba egun hartan bukatzen zela, eguerdian, eta ondorioztatu nuen Euskal
|
Herrira
itzuliko zuen hegazkina edo trena arratsaldean bertan hartuko zuela ziurrenik. Bazkaria baliatu nuen bezperako hanka sartzeagatik barkamena eskatzeko nire laborategiko kideei.
|
|
|
– Ikusten dituzu elai horiek? Bertoko negua Afrikako epelean igaro ondoren, udaberri eta uda igarotzera itzultzen dira Euskal
|
Herrira
. Askok eta askok, jaio zireneko baserri atari edo teilatupeetarako bidea gogoratzen dute.
|
|
2012
|
|
|
– Zorionak! Noiz itzuli zinen Euskal
|
Herrira
–
|
|
|
Orain Euskal
|
Herrira
bueltatzea bizitzak bere gordinean irri egiten zidan egoera batera atzera egitea litzateke. Goxotasunari dagokionez bizitzen ari naizen egoerarekin parekatzerik ez duen egoera batera.
|
|
|
Aurrera begiratzen dudanean ere ez dut ordea Euskal Herririk ikusten. Ez naiz gai inoiz Euskal
|
Herrira
itzuliko naizen irudikatzeko. Eta hori da okerrena agian, ez irudikatze horrek egiten duela ezinezko nire itzulera.
|
|
|
– Euskal
|
Herrira
itzultzeko gogoz egongo zara, ezta?
|
|
|
Noski, Euskadiko Ezkerrekoa izango da, fijo. Notejode," Euskal
|
Herrira
itzultzeko gogoz egongo zara, ezta?". A, bai, erantzuna primeran atera zaik, nola esan diok:
|
|
|
" Beste guztiekin batera itzuliko naiz". Izango dik zer kontatu, bai, Euskal
|
Herrira
itzultzen denean, ikusi hauela, oso sendo ikusi hauela, zeharo erradikalizatua, zein gogorra haizen, zein duina, eta depresioak zeharo jota hagoela.
|
|
|
Alde egin dutenean, ordea, negar egin dut. Gaur jabetu naiz guztiz, lagunak Euskal Herrirantz abiatu direnean, errefuxiatua naizela, erbesteratua, ezin dudala Euskal
|
Herrira
itzuli, muga alde honetara igaro nuenean ate bat hetsi zela nire atzean, berriro ere haranzko norabidean noiz gurutzatuko dudan ez dakidana.
|
|
|
Euskal
|
Herrira
hurbildu baino lehen Landetako basoan sartzeko agindu dio. Autoa gelditutakoan, motorra eten eta beti bezala begiak itxita egoteko eskatu dio, autotik atera gabe.
|
|
2013
|
|
|
Hemen giroa gori gori zegok!".
|
Herrira
joaten ginenerako planak aipatzen zizkidan, begiak ireki behar genizkiola herriko jendeari," Probetxuzko zerbait egin genikek. Jendeak ikusi behar dik baditugula sentimendu batzuk, eta badirela problema aunitz, konpondu beharrak…".
|
|
2014
|
|
|
Oinez beti, herri ttipi batetarat heldu dira, baina ez Suitzarako bidean, Rammersmatt eta Roderen alderat baizik, han kantonatzekoak baitira.
|
Herrira
ttipi horretarat sartu, zizpak airean eta, karrika erdian, jaberik gabeko zakurrak, hezurrak agerian dituztela saihetsetan. Gidariek ez dute adosten ahal zein herri den hau eta nondik norat aitzinatu behar duten.
|
|
|
Erabaki zuten orduan nahiago zutela preso, ez zutela horrela hil nahi.
|
Herrira
jaitsi ziren, bidetik jateko zerbait eskatu zuten etxe bakandu batean, berdin zien ordurako nork ikusten zituen. Etxeko andrea goitik behera izutu zen, ez zuen gorriekin ezer nahi, ezin zuen gorriekin ezer izan:
|
|
2015
|
|
|
Uhinen bidez?
|
Herrira
iritsi naizenetik ez dut patrikako telefono bakar bat ere ikusi, eta izatez, nirea badabilen arren, estaldura oso eskaseko tokia dela ohartarazi zidaten. Bidartek leku honi buruz bereziki gustuko zuen zerbait zela hori.
|
|
2016
|
|
|
Geroztik gero eta ezagunagoa egin da Thompson, eta ospe postumo hau (1977an hil zen) Euskal
|
Herrira
ere iritsi da, Igela argitaletxearen eskutik, eta Juantxo Ziganda, Xabier Olarra, Idoia Gillenea eta Migel A. Elustondoren itzulpenei esker. Hemen sartutako pasarteak euren itzulpenetatik hartuak dira.
|
|
|
– Isil hadi eta hoa Euskal
|
Herrira
!
|
|
|
Giro berezia aurkitu zuen Txominek berriz Euskal
|
Herrira
itzuli zenean. Irakinaldi eta inarroste garai bat, zalantzarik gabe, eta gainera, agian are erakargarriagoa egiten zuena, belaunaldi berri batek gidatua, gerran garaitua izan ez zen belaunaldia, gerra bizi ere izan ez zuena, ez eta gerraurreko kultur giro aberatsa ere –Letamendi aitak eta Manu Sotak bizi izandakoa– Gazte jendea zen.
|
|
|
Viasa, Venezolana Internacional de Aviación, hegazkin konpainian lortu zuen lana segituan, eta han aritu zen sei urtez, merkantzien sailean. Konpainia erraldoia izaki, mundu mailako beste batzuekin akordioak zituen, esate baterako, Estatu Batuetako Panamekin; eta horrek hegaldiak libre antzean egiteko parada eskainiko zion, edozein parajetara, baita Euskal
|
Herrira
ere.
|
|
|
Letamendiren atxiloketaren biharamunean, hain justu, Erresistentziaren historiako ekintza berezienetako bat gertatu zen, geopolitika mailan bere garrantzia duena. Noel Baker diputatu laboristaren bisita Euskal
|
Herrira
.
|
|
|
Erresistentziaren indarra nolakoa zen erakusteko, Euskal Zerbitzuetako buruek Noel Baker diputatua gonbidatu zuten Euskal
|
Herrira
, ikus zezan zenbaterainoko indarra zuen borroka antifrankistak hemen, eta konbentzitzeko Franco oso ahul zegoela eta zirt edo zart egin beharra zegoela hura kargutik kentzeko.
|
|
|
Ikerne Bilbora itzuli zen senarrarekin, eta zortea ere eduki zuten urte batzuetan, egoera on bat lortu baitzuten frankismoak izan zuen zabalpen ekonomikoaren garaian. Euskal
|
Herrira
bueltatzea, agidanean, sekula damutu ez bazitzaion ere, Ikernek, normala denez, faltan botatzen zuen Caracasen zegoen familia, gutunak idazten ematen zituen egunak, bat bestearen atzetik.
|
|
|
Andimaren hiletan egon eta gutxira, Txomin Letamendi Urresti Euskal
|
Herrira
itzuliko da. Amak leporatu zion ez zuela zentzurik Viasako lan finko hura utzi eta sorterrira itzultzeak, garai oso nahasiak zirela eta pixka bat itxaroteko pazientzia eduki behar zuela.
|
|
|
– Ziur zaude itzuli nahi duzula? Ez dira garai onenak Euskal
|
Herrira
itzultzeko.
|
|
|
Itzuli egin nahi dut. Zuk beti esaten zenuen noizbait bueltatuko ginela Euskal
|
Herrira
, Venezuelako garai hau pasatu egingo zela.
|
|
|
– Zelan erabaki du ba Txominek Euskal
|
Herrira
itzultzea. Venezuela herrialde zoragarria da!, eta soldata ere bazuen hemen.
|
|
|
Bartzelonako Brigada Politiko Sozialean, Txomin Letamendi Murua harrapatu izan zuen berberean lan egiten zuen Juan Creix komisarioa bidali zuten Euskal
|
Herrira
, ETAko buruzagitzarekin albait azkarren buka zezan.
|
|
|
Auziaren oihartzuna mundu mailakoa izan zen. Hemezortzi egunez nazioarteko hedabideak Euskal
|
Herrira
begira egon ziren. Azkenean, komandante fiskalak berretsi egin zituen ez sei, bederatzi heriotza zigor baizik –hasieran baino hiru gehiago– eta 519 kartzela urte.
|
|
|
Karmele Urresti 1975ean itzuli zen Euskal
|
Herrira
, Txominen egoeraz kezkatuta zebilelako gehienbat. Franco bizirik zegoen artean, baina gutxi falta zitzaion diktadurari.
|
|
|
Karmelek pisu bat hartu zuen Ondarroan, Anitarekin batera bizitzeko, bi ahizpak bakarrik. Gutxika gutxika neba arreba guztiak itzuliko ziren Euskal
|
Herrira
, Jon eta Miren, beren bi semeekin, eta Josu ere bai, urte luzetan Venezuelan gogor lan egin ondoren.
|
|
|
– Bueltatuko al zinateke Euskal
|
Herrira
–Zulako agenteak behar ditugu barruan.
|
|
|
– Karmele, bagoaz Euskal
|
Herrira
. Lehendakariak han behar gaitu.
|
|
|
Sekula ez duzu amore ematen. Ez dakit damutuko ote zaigun hemengo hau guztia utzi eta Euskal
|
Herrira
itzultzea. Baina zuri begira neure buruari galdetzen diodanean, “zergatik? ”, zure barruko ahotsa entzuten dut esanez, “itzuli egin behar dut, horixe da nire betebeharra”.
|
|
|
Eta horregatik idatzi zituen berari gertatutakoak, ahanzturari hesia jartzeko.
|
Herrira
iritsi eta jendea festan, ezer gertatu ez balitz bezala; atzean utzitako infernu luze hura, badoan momentu bat baino ez.
|
|
2017
|
|
|
Gero eta argiago dago espetxealdiak ez dituela erasotzaileak eraldatzen (Angela Davis-ek Euskal
|
Herrira
egindako bisitan ezin hobeto adierazi zuen moduan), nahiz eta kasu larrienetarako behintzat beste alternatibarik ez eduki momentuz. Era berean, salaketa poliziala ez da beti ez ezinbestekoa ezta irteerarik onena ere, egoerak txarrera egin baitezake eta irtenbide bat topatzea zaildu (emakume batek haren bikotekidearengandik jasotzen dituen tratu txarren kasuan, zenbait kasutan, esate baterako).
|
|
|
Horrela ezagutu zuen Euskal Herria Wim Wendersek, auto barrutik, nire bizikletari jarraituz, travelling etengabe batean hura ere, ni bezala. Bazirudien ahaztua zuela Euskal
|
Herrira
ekarri zuen kontua, bere garairik oparoenetara itzultzen lagundu behar zion filma egiteko asmoa.
|
|
|
Mikel Gotzon zuen izena Wim Wendersen Berlingo lagun euskaldunak, eta nire liburuaren berri ere emana omen zion. Irakurtzerik izan ez bazuen ere –ez baitago ezein hizkuntzatara itzulia–, bazekien liburuko ipuinetako batean bera, Wim Wenders, pertsonaia gisa agertzen zela, Euskal
|
Herrira
etorria film bati begirako prestaketa lanetan, eta kontalariaren adiskide min egiten zela ipuinaren amaieran.
|
|
|
Kameraren mikrofonoaren kablea bildu zuen. Kuban zinemagintza ikasi eta ikasketa beka batekin itzuli zen Euskal
|
Herrira
, gazte mugimenduei buruzko dokumental bat egitera. Habanan muntatu behar zuen grabaturiko materiala.
|
|
|
Aste Santuan, Euskal
|
Herrira
itzuli aurretik, Choroníra joateko gonbidapena neukan. Euskal errefuxiatu batzuk bizi ziren han, eta haien etxera joateko asmoa nuen egun batzuk pasatzera.
|
|
|
argala, gizena, kaskarra, suharra, etsitua, taberna mutila, enpresa gizona, ezindu iraunkorra, etorkinen working class semea, middle class alabaren aita, etxegabetua eta segidan umezurtz gelditzearen ordainetan inguratutako oinordetzak erreskatatua, ezkerrekoa, ezker zentrokoa, ezker eskuinekoa, ezkondua, dibortziatua, emakumezko mordoxka bat biblikoki ezagututakoa, bizpahiru emakumezkorekin agnostikoki egondakoa, miretsia, baztertua, irabazlea eta galtzailea. Ixabelek ezagutu zuenean Toulousetik iritsi berria zen Euskal
|
Herrira
, gerra garaian Pasaiatik ihes egindako gurasoak Frantzian lurperatuta eta bizimodu berri baten bila. Beste janzkera bat, beste orrazkera bat, beste hitz egiteko modu bat, beste mundu ikuskera bat, beste heziera bat zituen.
|
|
|
Miguel!, Adonay!, Sonia! Beti ari dira oihuka eta bazterrak nahasten, eta halako batean desagertu egiten dira,
|
Herrira
joango dira, al pueblo misteriotsu hartara, eta uda amaieran bueltatuko dira autoa lukainkaz, olioz eta auskalo zerez lepo. Gu ez gara haiek bezalakoak, ez haiek gu bezalakoak:
|
|
2018
|
|
|
bai berriz Euskal
|
Herrira
.
|
|
|
“Parisen nago berriro, ea noiz ezagutzen dugun elkar behingoz”, idatzi dio Arakisek. Talde armatua utzi eta Euskal
|
Herrira
itzuli nahi du. ETAko buruzagitzan geratzen zaion konfiantzazko kide bakarrarekin zein Espainiako Gobernuarekin negoziatzen ari da bere itzulera, baina Barne Ministerioak filtratu egin du “damutuaren” albistea, eta Espainiako egunkariek hautsak harrotu dituzte.
|
|
2019
|
|
|
|
Herrira
heldu baino apur bat lehenago aitortu dio nebak gaur urkatuko duten gizona gehiagotan ikusi duela berak, familiak ondoko etxetik alde egin ostean ere harekin egon dela, hiru aldiz, lau, eta kontatu izan diola zertan dabilen... Egunen batean urkatu egingo zutela ere kontatu izan dio, harrapatzen bazuten.
|
|
|
Jakaren barruko poltsikotik ordenagailu txikia atera du arrebak orduan eta trenen ordutegia kontsultatu du.
|
Herrira
hogeita bost minututan ailegatzen badira, eta laurdenetakoa har dezakete. Gehiago pentsatu barik abiatu dira, arreba aurretik, neba atzetik.
|
|
|
|
Herrira
etorri baino lehen, egun batzuk eman zituzten Bilbon. Etsaiaren mende dagoen erabateko itxura zeukan hiri bizkaitarrak, eta piperpotoak ikusi zituzten balkoi askotan.
|
|
|
Aita Zabalak ez zuen espero honelako eskaria, baina, tira, kontuan hartu zuen. Azken batean, bazekien hiztegia, lehenago edo geroago, Euskal
|
Herrira
ailegatuko zela, eta inoiz, txiripaz beharbada, jai alai irakurriko zuela norbaitek hiru ikur bihurriren aldamenean. Aurkitzailearen harridura antzeman zuen orduan bere irudimenaren ispiluan, eta keinu bat agindu zion etorkizunari.
|
|
|
Lagunak egin ginen eta bere harremanen sareetatik Lipus topatu nuen berriro, Bartzelonako euskal etxean, Ander Lipus & Karabana antzezten. Hitz egiten egon ginen, nik banuen pentsatua Euskal
|
Herrira
bueltatzea eta berak Aulestiko ADEL topaketak antolatzen zituztela aipatu zidan, agian irakasle joan nintekeela bertara.
|
|
|
Bai, sekulako ilusioa sentitu nuen. Pentsa, Euskal
|
Herrira
nentorren inolako esperantzarik gabe, berez Argentinara joan behar nintzen urtebete pasatzera, nire intentzioa ez zen bertan geratzea. Bat batean Aulestira heldu nintzen, eta ezustean sekulako babesa sentitu nuen, proiektuak kateatu egin zitzaizkidan bata bestearen atzetik...
|
|
2020
|
|
|
|
Herrira
nator atzera
|
|
|
|
Herrira
nator atzera eta baserri atarietan
|
|
|
Han aurkitu nituen Gregorio Muruamendiarazenak: Banekien orain noiz hil zen, baina ez non; ez nekien Etxenagusia bera bezala hura ere Erroman hil ote zen, edo berriz ere Euskal
|
Herrira
itzultzeko erabakia hartu ote zuen, Irureta eta gainerako gehienek bezala.
|
|
|
Ginea eta Arrue bilbotarren aipamena ere egin nion Cianiri, baina banekien haiek ere ez zutela denbora asko egin Erroman. Irureta tolosarra zen, nik ezagutzen nituenen artean, egonaldirik luzeena egin zuena; Etxenagusiaren lagun handia izandakoa, Erroman estudioa izatera iritsi zen, nahiz eta azkenean Euskal
|
Herrira
itzultzeko aukera egin zuen; 1912an hil zen, Etxenagusia bezala, baina ez bere lagunaren moduan Erroman, Donostiako estudioko leiho batetik bere burua botata baizik.
|
|
|
KONTXA: Durand jaunak gomendatu nusten ez bueltetako Euskal
|
Herrira
. Han egoeria ez dauela oso ondo eta komentuko soluziñua planteatu nusten… Eta ordutik bizi naz bertan.
|
|
|
Amona Parisen geratu zen zentzu handi batean, Mitxelekin. Uste dut garai hartako Kontxa sekula ez zela Euskal
|
Herrira
itzuli. Noizbait L’École kabareta egon zen zokoren batean geratuko zen Mami Lebrunen azalean.
|
|
|
Hara, urte hauetan guztietan biek izan dute nirekin kontaktuan jartzeko aukera. Telefonoz hitz egin genuen hartan Euskal
|
Herrira
bueltatzeko aukera ere eman nion Chusori. Esan nion liburuarena, esan nion prest nengoela haien emanaldiak antolatzeko... eta abar.
|
|
|
Luze jardun zaigu bere bizitzaz, iraganaz, orain arteko hautuez. Gazterik etorri zen Andaluziatik Euskal
|
Herrira
, etxe okupa batean bizi izan zen Trintxerpen hamarkada batez. Bere lanek oihartzuna dute galerietan; saldu egiten ditu obrak, egun gezurra badirudi ere.
|
|
|
Gutxitan egon ginen, egia esan, hiruki moduko solasean Merline eta biok Chusorekin. Bere etxean sartu ginen egunean bai, eta ondoren Hercules alamedan luze, arratsalde batez, Euskal
|
Herrira
buelta egin aurretik. Orduan esan zidan sekula ahaztu ez dudan esaldia, konbikzio, segurtasun, naturaltasun osoz:
|
|
|
Seme txikiak urtebete zeukan, ez ziren sei hilabete ureterretako ebakuntza egina ziotela.
|
Herrira
iristean itomena sentitu nuen. Zuk esaten zenidan:
|
|
|
gizona futbolari profesionala izan zen eta atzerrian ibili ziren.
|
Herrira
bueltan jarri zuten drogeria, kanpoko haizeak zeuzkan. Denda txikia, lurrin potoz josia.
|
|
|
Unibertsitate ikasketak burutu zituen bere jatorrizko herrian eta lan kualifikatu batean aritu. Maitasunagatik etorri zen Euskal
|
Herrira
, eta, haatik, etxeko edo zaintza lanak burutzeko eskariak baino ez ditu jaso. Arrazakeria pairatu du, bere jatorriagatik hainbat estereotipo ezarri baitizkiote.
|
|
2021
|
|
|
Ongi da.
|
Herrira
bueltatuko naiz. Zuek… zuek ez joan urrutira!
|
|
|
Boris Eifmanek Euskal
|
Herrira
ekarritako azken obran bezala (Onegin, Gasteiz, 2010), dantzarien gaitasun tekniko itzelaren erakustaldian zentratu da koreografoa, eta aurrekoan baino nabarmenagoa izan da narratibotasunaren pisua. Horrela izanik, Claudelen bizitzaz jakin beharreko gehiena dantzatik bertatik atera zitekeen, izen eta gertaera batzuk esku programan kontrastatu ostean.
|
|
|
Prostituzio sare bat osatzea leporatu eta bertan behera uzten ez bagenuen kartzelara bidaliko gintuela jakinarazi zigun. Euskal
|
Herrira
itzultzeko hegazkin txartelak erakutsi genizkion eta aske utzi gintuen, bere gurasoak Eiheralarrekoak zirela erranez. Bake gune bat aurkitu genuen bederen...
|
|
|
Eta bera zen.
|
Herrira
ekarri nahi izan zuten, lurra ematera, baina ez zieten utzi. PSOEkoa zen.
|
|
|
Haiek ikusi gabe geratu ginen. Euskal
|
Herrira
bueltatu behar izan zuten, lehenbailehen eta derrigorrean.
|
|
|
Hori ez da ume baten izena. Eta handik Euskal
|
Herrira
goaz?
|
|
|
Bizitza salbatu zion. Gero Euskal
|
Herrira
bueltatu ziren, seme alabak izan zituzten, bataren bi seme bestearen bi alabekin ezkondu ziren. Hantxe zeuden euren izenak, nola iritsi ziren Euskal Herritik, XX. mendearen hasieran, lanera.
|
|
2022
|
|
|
Zaharrak berri. Garai batean landa eremutik hiriguneetara neskame joandakoen egoerek eta gaur egun txirotutako herrialdeetatik Euskal
|
Herrira
datozen emakume* arrazializatuen egoerek antzekotasun handiak dituzte. XX. eta XXI. mendeetan klase ertain eta altukoek negoziatu ahal izan dute etxekotasun “zikin eta neketsuaren” zein “emetasun natural espiritualaren artean”.
|
|
|
Mugarria izan zen 2016an Angela Davisek Euskal
|
Herrira
egindako bisita [7]. Harekin solasean hizpide izan genituen zapalkuntzen gurutzaketak, aliantzak, lidergo eta boterea edota espetxea.
|
|
|
[7] 2016ko otsailean Angela Davis ekintzaile Euskal
|
Herrira
etorri zen, espetxearen auziaz gogoeta egiteko hainbat ekitalditan, eta Free Otegi dinamikarekin bat egiteko. Estibaliz de Miguelek Berrian 2017ko urtarrilaren 24ko iritzi artikulu batean adierazi bezala, Angela Davisek bisita hartan “Kartzeletako abolizionismoaren eta gizarteko zenbait ardatzekiko (genero, arraza, klase…) loturaren inguruko eztabaida egiteko gonbita zabaldu zigun”.
|
|
|
Zergatik ordaindu behar dut nik gehiago? Euskal
|
Herrira
itzuli eta lagun kubatar bati kontatu nion esperientzia: “ ¿ Qué te crees?
|
|
|
|
Herrira
iristen ari nintzen. Hurrengo eguneko hitzorduarekin pentsatzen harrapatu nuen neure burua.
|
|
|
Ingelesa zuen ama hizkuntza, baina frantsesez ere moldatzen zen, apur bat traketsago, nolanahi ere. Ez zen gure asmoa horren azkar ekartzea Beckett Euskal
|
Herrira
, baina, hara, oharkabean heldu zaigu uste baino lehenago, elebitasunaren trena hartuta. Baina, lasai, joan etorriko txartelarekin heldu da eta berehala urrunduko zaigu:
|
|
2023
|
|
|
BIME jaialdiak ere edizio paraleloa izango du aurrerantzean Bogotan eta 2021az geroztik Navia Suena ere antolatzen dute Navian, Asturiasen. Bizkaiko Foru Aldundiak eta Bilboko Udalak babestuta euro ordaindu zituen Foru Aldundiak [6], Live Nation erraldoia Euskal
|
Herrira
iritsi zen Metallicaren San Mameseko kontzertuarekin. Hiri erdian Bilbao Blues Festival ere sortu zen eta, Aburto alkatearen arabera, “ekitaldien kateari gehitzen zaion formatu berri” horrek “bisitari asko erakartzea” espero da [7].
|
|
|
[51] Guelle, P. “Irisarritik Euskal
|
Herrira
zuzenean”, Argia 2.649,.
|
|
|
Irratia desintonizatu da eguraldi iragarpenaren ostean eta bide osoan ez da bueltatu; botoia ezker eskuin eraman dut hainbat aldiz, baina arreta guztia errepidean jarri behar izan dut euriagatik.
|
Herrira
iritsi, autoa aparkatu eta erretrobisorea biratu dut une batez, rimmela korritu zait. Ia erori egin naiz autotik ateratzerakoan.
|