|
2001
|
|
|
Eztabaida honen oinarriak finkatzeko, hemendik hasiko naiz: Euskal Herria âedo
|
Espainia
edo Frantzia edo honelako beste edozerâ hitz bat baino gehiago dira, baina ez gogoeta bat, ideia bat, baino askozaz gehiago. Euskal Herria maite uste dugunok ez ditugu maite horrenbestez neurri berean Euskal Herrian diren edo izan diren zer guztiak.
|
|
|
|
Espainia
eta Frantzia, eta besterik uste duenak barkatuko ahal dit pentsatzen dudana ezkutuan ez edukitzea, ez dira hitz soilak eta guretzat arrotzak. Bi aginte eremuren izenak dira eta, honek hurbilagotik ukitzen gaitu orain, bi kultur eremurenak; eta gu, damurik, erdibiturik gabiltza zein batean zein bestean.
|
|
|
Etengabe mozten ziren emisioak manifestazio bat, deklarazio batzuk, politikari batzuen etorrera, elkarrizketa bat edo, besterik gabe, irudiak emititzeko. Euskal Herri osoko eta are
|
Espainia
osoko eszenatokiak identifikazio irudi bakarra zuen unea hartan: Ermua.
|
|
2002
|
|
|
Orain modan jarri da, moda ez dakit moda den urte batzuetako kontua baita dagoeneko, baina modan jarri da, diot," Espainiako estatua" deitzea"
|
Espainia
" baizik ez dena. Ez dakit ongi zergatik den, eta kosta egiten zait hor bi izenen arteko desberdintasunik aurkitzea, baina oso argi dut gure kulturaren parte handi bat" Espainia" deitzen dugun hortik datorkigula, nola Baionan bizi den euskaldun eta euskaltzale bati bere kulturaren zati bat, txikia ez dena, Frantziatik heldu zaion.
|
|
|
Orain modan jarri da, moda ez dakit moda den urte batzuetako kontua baita dagoeneko, baina modan jarri da, diot," Espainiako estatua" deitzea" Espainia" baizik ez dena. Ez dakit ongi zergatik den, eta kosta egiten zait hor bi izenen arteko desberdintasunik aurkitzea, baina oso argi dut gure kulturaren parte handi bat"
|
Espainia
" deitzen dugun hortik datorkigula, nola Baionan bizi den euskaldun eta euskaltzale bati bere kulturaren zati bat, txikia ez dena, Frantziatik heldu zaion. Hau ez da iritzi kontua bakarrik, zeren iritzi kontua balitz, eztabaidatzeko kontua izango bailitzateke aldi berean.
|
|
2003
|
|
|
Madrileko aireportuan arras galdu plantan behin, Aingeru ikusi zuen. Torturatua eta menturaz
|
Espainia
zolako edozein kartzelatan mutxitzen utziko zuten. Eusko Armadak ez zuen Iparraldeko egunerokotasuna trabatzen.
|
|
|
Zu euskalduna izango zara, gazte, baina hau
|
Espainia
da. Eta, izan ere, zer iritzi duzu zuk nazionalismo baztertzaileaz, integrismo mozorrotuaz, herrien autodeterminazio eskubideaz, federalismoaz, kapitalismo basatiaz eta diru bakarraz?
|
|
|
Zentzu orokorragoan mintzatuko gara, beraz, Euskal Kontrailustrazioaz. Haize berri ilustratu, iraultzaile, liberalak
|
Espainia
osoan sentituko dira, noski, baina oso  bereziki euskal probintzietan Iparraldeko herriekiko hurbiltasuna eta lotura kulturalak direla medio. 1784an, Kantek Sapere aude oihukatzen du, entusiasmoz betea:
|
|
|
" El amor a Dios y el amor al Fuero son aquà dos sentimientos cuya primitiva pureza no experimenta detrimento alguno" (Bosquejo de la organización social de Vizcaya, 1870). Fermin Caballero geografo fueristak, berriz, euskal ustiaketa mota
|
Espainia
osorako eredugarritzat jotzen du: " el PaÃs Vasco puede considerarse como una federación de familias rurales que pueblan el terreno de modo mà ¡ s conveniente a la agricultura" (Fomento de la población rural, 1863: 28).
|
|
|
katolizismoa eta arraza; azken finean, lau mendeetan garatutako mitologia foral eta erlijio etnikoaren mamia bera(" kristau zahar" eta" odol garbiko"). Baina Aranaren berrikuntza handia da, orain Euskadiren erabateko antitesi eta etsaitzat erakutsiko baitu
|
Espainia
, eta kontrajartze bortitz horretan agertuko du, ezin distiratsuago, euskal arrazaren berezitasuna. Horrela, ez du aurkezten Euskal  Herria âordura arte egin ohi zen bezalaâ" Espainia katolikoaren herri ezin katolikoagoa", baizik eta" Espainia fedegabearen kutsaduraz bere moraltasun garbia galtzeko arriskuan dagoen herri ezin katolikoagoa".
|
|
|
Baina Aranaren berrikuntza handia da, orain Euskadiren erabateko antitesi eta etsaitzat erakutsiko baitu Espainia, eta kontrajartze bortitz horretan agertuko du, ezin distiratsuago, euskal arrazaren berezitasuna. Horrela, ez du aurkezten Euskal  Herria âordura arte egin ohi zen bezalaâ"
|
Espainia
katolikoaren herri ezin katolikoagoa", baizik eta" Espainia fedegabearen kutsaduraz bere moraltasun garbia galtzeko arriskuan dagoen herri ezin katolikoagoa". Hau da, euskal eliz  koitasun handiaren ezberdintze gaia muturreraino eramaten du, baina mendeetan zehar herri zeharo katolikotzat agertu izan den Espainiaren topikoa guztiz ezabaturik.
|
|
|
Baina Aranaren berrikuntza handia da, orain Euskadiren erabateko antitesi eta etsaitzat erakutsiko baitu Espainia, eta kontrajartze bortitz horretan agertuko du, ezin distiratsuago, euskal arrazaren berezitasuna. Horrela, ez du aurkezten Euskal  Herria âordura arte egin ohi zen bezalaâ" Espainia katolikoaren herri ezin katolikoagoa", baizik eta"
|
Espainia
fedegabearen kutsaduraz bere moraltasun garbia galtzeko arriskuan dagoen herri ezin katolikoagoa". Hau da, euskal eliz  koitasun handiaren ezberdintze gaia muturreraino eramaten du, baina mendeetan zehar herri zeharo katolikotzat agertu izan den Espainiaren topikoa guztiz ezabaturik.
|
|
|
soilik Elizari itsu itsu obeditzeak aterako du nazioa egoera deitoragarri horretatik. Ezaguna da
|
Espainia
osoan kleroa aktiboki borrokatu zela âideologikoki zein militarkiâ etsai frantsesaren aurka aurrena, eta arerio liberalaren kontra, gero; eta gerra horiek beti ere Gurutzada Santu moduan aurkeztu zituela, kristau zibilizazioaren defentsan. Frantsesak hiltzea ez da bekatu, eginbehar moral eta erlijiosoa baizik:
|
|
|
Arestian esan da kleroak
|
Espainia
osoan parte hartu zuela gerran, baita gerrillari gisa ere, baina Euskal Herrian partehartze hori bereziki aipagarria izan zen, eta hala adierazi ohi dute historialariek: " el acercamiento de la religión y el sacerdocio a la lucha polÃtica serà ¡ ya desde el inicio de la era contemporà ¡ nea una peculiaridad del PaÃs Vasco por la especial violencia que revestirÃa" (GarcÃa de Cortà ¡ zar, 1981: 132).
|
|
|
Berriz ere erreinu osoan kontrol ideologikoa ziurtatzeko neurriak hartu ziren, horretarako batez ere Eliza eta eskola erabiltzen zirela.
|
Espainia
osoan bezala, euskal predikariek ere Fernando VII.arengan jarri zuten esperantza guztia: bera izango zen ustelkeriarekin amaitu, eta praktika erlijiosoaren eta moraltasun katolikoaren urrezko garai bati hasiera emango zion Jainkoaren eskua.
|
|
|
Baina liberalek garbi ikusten zuten Estatu moderno bat izateko bidean zegoela
|
Espainia
, eta horrek guztientzako lege berak bermatzen zituen Konstituzio bat behar zuen. Erregimen berrian foruek ez dute tokirik.
|
|
|
iluntzea baino pixka bat lehenago, predikariak eta gainerako apaizak elizatik irteten ziren gurutze handi batekin eta zuziekin; kalean gora egiten zuten zenbait saeta eta bertso errepikatuz, jendea atzetik biltzen zi  tzaien bitartean. Berehala zabaldu zen ohitura hau, arrakasta handiz,
|
Espainia
osoan eta Italian.
|
|
|
XVIII. mendeko misiolaririk ezagunetarikoa da. Izan ere, berrogei urtetik gora aritu zen misiotan
|
Espainia
osoan eta Portugalen, eta dotrina eta misio metodologiaz makina bat liburu idatzi zituen, jarraitzaile andana bati bidea eginez. Calatayudek beti garbi izan zuen jendea hunkitu eta konberti  tzeko gutxienez bi gauza zirela ezinbestekoak:
|
|
|
1890ean, nuntziaturako txostenek Gasteizko elizbarrutia seinalatzen zuten Espainiako onena, euskal herritarren fede eta ohitura garbiengatik eta bertako apaizek erakusten zuten apostolutza jarduera biziagatik. 1930ean, Mujika gotzainak inau  guratu zuen Gasteizko Seminarioak ez zuen
|
Espainia
osoan euskaldunen fededun ospe hori areagotu besterik egin. Apaizgaitegia beteta egon zen berehala:
|
|
|
Dena den, 40ko hamarkadan eta 50ekoaren zati handi batean suspertu zen nazional katolizismoak elizkoitasunaren putzaldi ikaragarria ekarri zuen
|
Espainia
osora. Gerra ondoren zabaldu zituen berriz ere ateak Gasteizko Seminarioak; 1947an, Espainiako apaizgai gehien zituena zen, eta maila akademikorik handiena zuena ere bai.
|
|
|
Gaur egun" abertzalea" izateak osatzen baitu irizpide goren hori (Jon Sudupek ere azpimarratzen duen moduan, 1996: 73). Fededun/ ez fededun bereizketak garrantzi soziala galdu du erabat, eta baita aztertzera goazen garaian nagusi den baserritar/ kaletar dikotomiak ere; horien ordez badirudi abertzale/ ez abertzale eta Euskal Herria/
|
Espainia
aurkezten direla orain zatiketa erabakigarritzat.
|
|
|
Erdaraz bizitzeko nahikoak ditut atzerriak: Frantzia eta
|
Espainia
barne; eta mundu globalizatu honetan, mundua bera ere. Nire herria, euskaraz baizik ez dut amesten.
|
|
|
Jendarmeak eurak bikoitzak dira.
|
Espainia
esaten diote bati, Frantzia besteari (gutxi batzuk zaintzeko, jendarme larregi). Atzerri hurbil horiei estatu hitza gehitzen zaie etengabe testu abertzaleetan:
|
|
|
politikoki ez du ezer galtzen; eta, ideologikoki, Euskal Herrian espainiarzaleek jasaten duten jazarpena islatzen laguntzen du92". Kosta ahala kosta,
|
Espainia
horri euskara sobra zaio, sobera alditan erakutsi izan digute: galdetu Fermin Muguruzari, musika saria hartzeko Madrilera joan zenean Egunkariaren elastikoa jantzita.
|
|
2006
|
|
|
Larri, sasi baten atzean ezkutatzeko agindu nion Müller jaunari. Nik aldapan gora zetozenak handik urrutira eraman bezain aise, ihes egiteko, hartzeko bere taldea
|
Espainia
aldera joan zen bidetik.
|
|
2007
|
|
|
Muga Kortesen paratzea edo Luiaondon paratzea ez da aldaketa handia. Nafarroan bestelako euskaltzaletasun bat asmatu dugu (eta, bidenabar, bestelako erdaltzaletasun bat ere bai), nazionalismo politikotik bereizia, atxikimendu maila guztiak (Nafarroa, Euskal Herria,
|
Espainia
, Europa, haratago agian...) beretuko dituena eta erronka berriei (Europar Batasunari, immigrazioari, globalizazioari eta abarri) erantzun bat bilatu diena ahal den ber. Berdin baita esatea" Navarra siempre pâalante" edo" Nafarroa beti aurrera". Hor behintzat hizkuntzak eta banderak ez dute inolako muntarik.
|
|
|
Liburuxka honetan,
|
Espainia
eta Euskal Herria nazio gisa irudikatu baino lehen zegoen nafar sentimendua bi nortasun nazionaletan zatitu zeneko prozesua aztertuko dut. Bi nortasun horiek gero eta gehiago urrundu ziren elkarrengandik, elkarri aurre egin arte.
|
|
|
Nafarroa, Euskal Herria edo
|
Espainia
baino giza bizia maiteago duten guztiei.
|
|
|
Ezin izan: XVI. mendean Nafarroa, Euskal Herria eta
|
Espainia
ez ziren nazioak, gaur ulertzen dugun moduan, behintzat. Gerra nazionalak XIX. mendean hasi ziren.
|
|
|
Erdi Aroan" nazioak" elizbarruti eta unibertsitateetako apez eta ikasle taldeak izaten ziren.
|
Espainia
politikoki nazio gisa antolatu nahi izan zuten arte, XIX. mendea arte, ez zen inolako aurkakotasunik izan euskalduntasunaren eta espainiartasunaren artean, ez eta, Zaldubiren bertsoak erakusten duen bezala, euskalduntasunaren eta frantsestasunaren artean ere. Zaldubik ondu zuen Gauden gu euskaldun olerkia kantu bat da ez bakarrik Euskal Herriari egina, Espainia Frantziei eta Europa osoari baizik.
|
|
|
Espainia politikoki nazio gisa antolatu nahi izan zuten arte, XIX. mendea arte, ez zen inolako aurkakotasunik izan euskalduntasunaren eta espainiartasunaren artean, ez eta, Zaldubiren bertsoak erakusten duen bezala, euskalduntasunaren eta frantsestasunaren artean ere. Zaldubik ondu zuen Gauden gu euskaldun olerkia kantu bat da ez bakarrik Euskal Herriari egina,
|
Espainia
Frantziei eta Europa osoari baizik. " Zazpiak Bat" Europar Batasunak berriki onartu duen" In varietate concordia" goiburuaren euskal bertsioa izan liteke.
|
|
|
Bistan denez, gaztelaniazko España eta euskarazko
|
Espainia
latinezko Hispaniatik datoz. Hispania aro arrunta baino lehenagoko II. mendean dokumentatu da, Lucius Caius Hemina bigarren mailako idazlearengan, Iberiar Penintsula eta Balear eta Pitiusar uharteak izendatzeko.
|
|
|
|
Espainia
kontzeptu geografikoa izan zen luzaz. Dudak badira ere, badirudi Antso Handia iruindarren erregeak" rex Dei Gratia Hyspaniarum" titulua ibili zuela noizean behin bere nagusigoa adierazteko Penintsulako beste erregeen aurrean (ziur dena da inoiz ez zituela" rex Navarrae" edo" rex Vasconiae" tituluak erabili).
|
|
|
Arrazoi osoz, Brandãok zioen portugesak gaztelauak edo aragoiarrak bezain espainiarrak zirela.
|
Espainia
, estatu bat baino gehiago, estatu multzo bat izan zen XVIII. mendea arte. Nekez zapaldu ahal izan du Espainiak Hego Euskal Herria bostehun urtez, ezbaian jartzekoa baita espainiar Estaturik izan izana denboraldi horretako urte gehienetan.
|
|
|
Utrechteko Tratatuaren ondorioz (1713), Espainiako erregeak Penintsulatik kanpoko Europako lurraldeak galdu zituen eta, lehen ez bezala, haren mendeko Europako lurralde guztiak baturik gelditu ziren, hots, lur etenik gabe. Horrek asko lagundu zuen
|
Espainia
modu berri batez irudikatzen. Hala ere, XIX. mendearen bukaeran, Joaquim Pedro de Oliveira Martins historialari portuges neorromantikoak segitzen zuen espainiar sentitzen.
|
|
|
Hala ere, XIX. mendearen bukaeran, Joaquim Pedro de Oliveira Martins historialari portuges neorromantikoak segitzen zuen espainiar sentitzen. Bistan da ordurako haren jarrera denboraz kanpoko zela, baina iradokiko digu, Italiaren batasuna eredu hartzen zuten zenbait letretako gizon andre espainiarren eta portugesendako behintzat,
|
Espainia
artean ere erdiuharte bat zela eta ez estatu bat. Bitxia da Martinsek bere espainiartasuna aldarrikatzen zuen bitartean, edo hortik gutxira, euskal herritar, katalan eta galego batzuk hasi zirela beren espainiartasunari uko egiten.
|
|
|
Orain zona vascófona/ zone bascophone generrakeen bezala. Ikusi dugunez, XVIII. mendea arte
|
Espainia
kontzeptu geografiko bat izan zen, Iberiar Penintsularen sinonimoa, Portugal biltzen zuena. Zer aurkakotasun izan zitekeen lurraren eta hizkuntzaren artean?
|
|
2008
|
|
|
Hau herri puta! Baina esanen dizuet
|
Espainia
ez da hobea, ondorio horretara ailegatzen ari naiz. Hoberena bizitzea da.
|
|
2009
|
|
|
zenbait bilobek bat egin zuten
|
Espainia
Handiaren garaiko
|
|
|
XIX.ean pixkanaka, eta XX.aren lehen bospasei hamarkadatan indar handiz, berealdiko industrializazioa gertatu zen Euskadin. Katalunia eta Euskadi izan ziren
|
Espainia
osoan industria garapenaren aitzindari. Industrializazioak berarekin ekarri zuen hazkunde demografikoa ere.
|
|
|
Ondorioz, munduko ezein bazterretan bezala, Europan eta Espainian hizkuntza aniztasuna gorde eta sendotu nahi bada, ezinbestekoa izango da Europako eta Espainiako gizarteetan aipatu berri ditugun hiru faktore horien uztarketa gertatzea, neurri batean bederen. Halaber, hari mutur berari tiraka jartzen bagara, arrazoizkoa dirudi uste izatea Europa batua (pluraltasunean oinarrituriko Europa batua esan nahi da) edo
|
Espainia
plurala bezalako aldarrikapenak ez datozela inondik ere bat kontinenteko erakunde politikoek Europako hizkuntza pluraltasunaren kudeaketa ia soilik Estatu bakoitzaren esku uztearekin edota Estatuko erakunde politikoek Espainiako hizkuntza pluraltasunaren kudeaketari bizkarra erakustearekin, gaztelania ez beste hizkuntza propioren bat duten autonomia erkidegoen egiteko esklusiboa bailitzan. Izan ere, beste hitzetan esanda, kohesio sozialaren eta hizkuntza aniztasunaren interesaren ikuspegitik begiratuta, ez baita osasungarria, ez eta onargarria ere, Europako eta espainiar Estatuko erakunde politikoak bere eremuko hizkuntza aniztasunaren aurrean nolabaiteko behatzaile neutralak balira bezala jardutea; izan, argi eta garbi, protagonista eta agente eragile erabakigarriak baitira, onerako bezala txarrerako.
|
|
|
Beste hitzetan esanda: ...dar politikok eta mediatikok aldarrikatzen dutenaren kontra eta Estatuko administrazioek hogeita hamar urteotan egin duten praktika elebakarraren beste muturrean jarrita, Europako Kontseiluak dio Espainiako eleaniztasuna babestu eta sustatzeko ardura autonomia erkidegoei ez ezik espainiar Gobernuari ere badagokiola, hain zuzen ere espainiar Gobernuari dagokiolako Hizkuntzen Euroitunaren aplikazioa
|
Espainia
osoan bermatzea.
|
|
|
Esan behar da handia dela Hizkuntzen Euroitunaren betetze maila espainiar Estatuan, eta Hizkuntzen Euroitunaren betetze mailarik altuena duten europar Estatuen artean dagoela
|
Espainia
. Hori dio Europako Kontseiluak, eta hori azpimarratua izatea merezi duen berri pozgarria da, ezbairik gabe.
|
|
|
horretarako aski da Europako Kontseiluaren beraren Hizkuntzen Euroitunaren gaineko ebaluazio txostena irakurtzea, autonomia erkidegoetako herri aginteen eta Estatuko herri aginte zentralen hizkuntza praktikak alderatzea, eta, azkenik, jada aipatua dugun Eusko Jaurlaritzak, Kataluniako Generalitateak eta Galiziako Xuntak 2007an hiru urterako sinaturiko Lankidetza Hitzarmena. Balearretako Gobernuak 2008an sinatu zuena? gogora ekartzea, non, beste zenbaiten artean,
|
Espainia
osoan hizkuntza aniztasuna sustatzeko neurriak proposatzen baitira.
|
|
|
Estatu mailako hedabide idatzietan zein irrati telebistetan hizkuntza aniztasuna aberastasun iturri moduan plazara dezan eskatzen baitzaio Estatuari, era horretara susta ditzan Espainiako hainbat lurraldetan erabiltzen diren hizkuntzekiko errespetua, tolerantzia eta onarpena. Ebaluazio txostena egin duen Adituen Batzordearen esanetan, oraindik ere premiazkoa da hizkuntza aniztasunaren balioa
|
Espainia
osoan zabaltzea, batez ere" gaztelania ez beste hizkuntza ofizialik gabeko autonomia erkidegoetan bizi diren espainiar herritarrek hizkuntza pluraltasunaren kontua ez dezaten arazotzat har, sustatzea merezi duen kultur aberastasun legez baizik". Adituen Batzordeak ebaluazio txostenean jaso dituen honako hitzok ere kezka eta eskaera bera azpimarratzera datoz, eta, aldi berean, eremu urriko hizkuntzetako hiztunen aurrean ere hizkuntza anizkoiztasunaren balioa azpimarratzera:
|
|
|
Hizkuntza aniztasuna hala dagokien autonomia erkidegoetara mugatu nahirik eta
|
Espainia
–kolore bakarreko esentzia uniformeak baino ez dituen Estatua bailitzan, herrialde elebakartzat gorde nahirik, hitzetik hortzera Konstituzioak eman bide dituen argudioez baliatzen diren pertsona hauek bistan da oso irakurketa partziala eta interesatua egiten dutela, bai Konstituzioarena bai gainerako legeriarena ere.
|
|
|
Ezjakintasuna eta bizkarra erakutsiz bizitzea bizikidetzaren etsai gogorrak dira. Horregatik dirudi onuragarria dela, ezbairik gabe onuragarria, Estatuko erakundeek, Europako Kontseiluak berak ere azpimarratu duenari jarraiki, luzamendu gehiagotan ibili gabe, ekin diezaioten
|
Espainia
osoan hizkuntza pluraltasunaren aldeko pedagogia soziala egiteari, ondorioz Estatu osoko herritarrek hizkuntza aniztasuna ezagutu, errespetatu eta estima dezaten. Jakina baita ezjakintasunari zenbaitzuen manipulazio eta maltzurkeriak gehitzen zaizkionean, xenofobiak ateak irekita aurkitzen dituela.
|
|
|
Euskararen Legea sortzeko prozesua eredugarria izan zen, besteak beste eta batez ere, adostasun zabalean oinarritu zelako eta, hartarako borondaterik dagoen neurrian, hizkuntzaren auzia koiuntura politikoetako gorabeheretatik salbu utzi daitekeela agerian jarri delako hainbat urtean; ez horrenbeste azkenekoetan, ordea. Hauetan,
|
Espainia
osoan nolabaiteko inboluzio edo atzera buelta konstituzional bat gertatzen ari baita hizkuntza kontuetan, eta horrek bere isla du Euskal Herrian ere. Hori, ordea, aurrerago jorratuko dugun kontua da.
|
|
|
Nolanahi ere, azken bi mendeetan, XIX.ean eta XX.eko lehen zazpi hamarkadetan gertaturiko gorabehera politiko eta sozial garrantzitsuenek euskararen ahulezia areagotu zuten etengabe. Aski dugu jada aipatuak ditugun gertakariak gogora ekartzea, hots, autogobernuaren galera,
|
Espainia
estatu nazio gisa hizkuntza bakar bat zurkaitz gisa hartu eta gainerakoak baztertuz eraikitzea eta antolatzea, industrializazioarekin batera gertaturiko egitura sozio demografikoaren aldaketa, eta testuinguru horretan euskal gizarteko eliteek euskararekiko izan zuten axolagabekeria.
|
|
|
Esandakoaren argitan, bistan da, Euskal Herrian, euskara ahuleziara kondenatzen eta gaztelania hegemoniko izatera eraman zuen prozesu hartan, eragin ikaragarria eta arras erabakigarria izan zutela faktore politikoek, ekonomikoek eta sozialek; eragin nabarmena izan zutela diktadura garaiko hizkuntza zapalketak eta"
|
Espainia
bat bakarra, eta kitto" ikusmoldearen uniformetasun suntsitzaileak.
|
|
|
dariya Ceutan eta tamazigh Melillan.
|
Espainia
, beraz, mundu modernoko estatu nazioetariko gehienen multzo berean dago hizkuntza aniztasunari dagokionez. Izan ere, horixe baita ohikoa, hizkuntza pluraltasuna alegia.
|
|
|
Gaur, frankismoa eta bestelako puzkerren hatsa erdi desagerturik, loraldia bizi du espainiartasunak.
|
Espainia
modan dago, baita espainiarrentzat eurentzat ere. Festa nazional mediatiko erraldoiak antolatzen ikasi dute, irenstaldi sinboliko eraginkorrak bizi dituzte.
|
|
|
irabaz dezala Italiak (final laurdenetan), Errusiak (final erdietan), edo Alemaniak (finalean). Belarrira pixa egin diezaietela, horixe askoren desioa, begirada goratu eta ezpaina hozkatu bitartean;
|
Espainia
bozkatzen amaitu baitezake hamaikatxok, hain dira identifikazio emozionalak eraginkorrak.
|
|
|
Erantsi hori guztiori eta potentzia sinboliko identitarioa agertuko zaizu begi aurrean, nazioartean izana eta barrura begira nortasun emailea den etxalde sinboliko sistematikoki berreraikia:
|
Espainia
.
|
|
|
Ez hori bakarrik: ordenaren kontrakoekin" zapal buru" jokatu behar izan du sarri, hots, Autonomien
|
Espainia
iraultzearen aldeko sektoreak zapaltzen buru. Igel bihurtu nahi duen zapaburuaren gidoiak halaxe eskatu ohi du.
|
|
|
Euskaldunok gaurko
|
Espainia
autonomikoan eroso bizi gaitezkeelako teoria (Arriagako espiritua) izan da filosofiaren muturreko adierazpena: euskaltasuna bertan gara daiteke esfortzuz eta inteligentziaz jokatuz gero, hortxe euskal herritar guztiontzat tokia, hortxe gizarte plural baten oreka puntua, hortxe elkarbizitzaren misterioa.
|
|
|
belaunaldiz belaunaldi mundu zabaleko unibertsitate sistemarik hoberenetako baten emaitza izan ziren. (...) Gure graduatuak lanean ari dira, kontzientzia eragozpen larregirik gabe, Txile sozialdemokratarentzat eta Txile faxistarentzat, Greziako Juntaren tzat eta Greziako Errepublikarentzat,
|
Espainia
frankistarentzat eta Espainia errepublikarrarentzat, Errusia eta Txinarentzat, Kuwait eta Israelentzat, Amerikako Estatu Batuentzat, Ingalaterrarentzat, Indonesiarentzat edota Pakistanentzat... Horrela laburbil daiteke, aski modu lakarrean, teknikarien betekizun historikoa, uniber tsitate modernoaren axolagabetasun moral, etiko eta erlijiosoaren baitako tekniketan" hazi eta hezi" diren horiena.
|
|
|
belaunaldiz belaunaldi mundu zabaleko unibertsitate sistemarik hoberenetako baten emaitza izan ziren. (...) Gure graduatuak lanean ari dira, kontzientzia eragozpen larregirik gabe, Txile sozialdemokratarentzat eta Txile faxistarentzat, Greziako Juntaren tzat eta Greziako Errepublikarentzat, Espainia frankistarentzat eta
|
Espainia
errepublikarrarentzat, Errusia eta Txinarentzat, Kuwait eta Israelentzat, Amerikako Estatu Batuentzat, Ingalaterrarentzat, Indonesiarentzat edota Pakistanentzat... Horrela laburbil daiteke, aski modu lakarrean, teknikarien betekizun historikoa, uniber tsitate modernoaren axolagabetasun moral, etiko eta erlijiosoaren baitako tekniketan" hazi eta hezi" diren horiena.
|
|
|
Hala ere, interesgarriagoa litzateke ikustea ea bere burua espainiartzat daukan norbaiti grazia handia egiten dion Pelayo eta haren erregetza zalantzan jartzea. Pelayo jauna lehena edo bigarrena izan ote zen zalantza egingo lukeen norbait aurkituko genuke beharbada, baina askoz gehiago kostatuko litzaiguke norbait horrek
|
Espainia
duela zortzi bat mende existitzen ote zen zalantzan jartzea.
|
|
|
Diskurtsoaren indarra honetan datza: alegia, duela zortziehun urte gizatalde bat, gutasun bat aterpetzen zuen
|
Espainia
izeneko zerbait bazelako azalpena naturalizatzean. Eta gauzak nola diren, edukitzaileak egun erabiltzen den izen bera dauka.
|
|
|
Horren ondorioz, Katalunian inposatu den nazionalismoa, indar gehienez errotu dena, nazionalismo espantsionista da, iberista esan ohi zaio.
|
Espainia
katalanismoaren irrika identitarioak ondo egokitu zitezkeen espazio politiko gisa birsor zitekeelako ideiak onarpen zabala izan zuen nazionalismo katalanaren tesietan.
|
|
|
Gure ustez, ustezko identitate nazional baten benetako nortasuna ezagutarazteko adierazlerik preziatuenetako bat hizkuntzaren bidez eransten diren ohitura mentalak eta erretorikoak dira, batetik. Bestetik, Herrialde Katalanak edo Euskal Herria, adibidez, esparru politiko edo kultural berezko gisa izatea gogoan, izaera politikoa duten hitzak erabiltzea, eta espazio geografikoak mugatzea, herrialde, nazio,
|
Espainia
, Espainiar Estatua kategoriak bezala?, hau da, gertaerak aurkako bi politika eta identitate guneren artean kokatuz kontatzea, eta horren inguruan diskurtso totalizatzailea antolatzea.
|
|
|
Nazioaren baketzea. Espainiako nazioarena? lortu behar zen kosta ala kosta, eta hura iraunaraziko zuen joera politikoko mito moderno bat eraiki. Trantsizioa?, iraganaren berrinterpretazioari bide emango zion gertaera historiko gisa finkatua, denbora presentean
|
Espainia
berria proiektatzeko.
|
|
|
nazio nortasun berri bat eraikitzea.
|
Espainia
eta espainiar izateko modu berri bat, ekonomiarekin loturik zegoen atzerapen sozialaren mitoa gainditzea helburu. Era horretako prozesuak geldiro doaz, noski, eta boikotatuak izan daitezke.
|
|
|
Era berean, Xativako kantari ospetsuak kantatua zuen trantsizio prozesua baino lehen ere gure historia ezabatzeko eta gu geu ere historiatik ezabatzeko
|
Espainia
frankistaren obsesio hori. Baina beharbada Raimonek inoiz esperoko ez zuena zera izango zen:
|
|
|
Baina beharbada Raimonek inoiz esperoko ez zuena zera izango zen: urte gutxi batzuk geroago,
|
Espainia
konstituzionalean, hainbeste kostatzea ustez ezeztatuta zeuden oinarrien gainean eraiki gabeko diskurtsorik aurkitzea.
|
|
|
Adibidez, eta Mira k jarritako metaforarekin jarraituz?, har dezagun Espainiaren genesi mitikoaren kasua. On Pelayo jauna espainiarren lehen erregea izan zela behin eta berriz sinestarazten saiatzeak, beraz, 1200 urterako
|
Espainia
existitzen zelako ideia irentsaraztea, mesfidantza eragin diezaioke katalan bati baino gehiagori.
|
|
|
–Euskaldunok zuk uste baino askoz gehiago dugu.
|
Espainia
, Frantzia eta mundu osoak eskaini ezin diotena guk euskaldunok eskainiko diogu ETAri.
|
|
|
bilatzen dutenak, frankismoaren iturrietan murgiltzen dira. Gehiengoa da
|
Espainia
aldean, dudarik gabe. Besteek, elkarrizketaren bidez ohorezko errendizioa eskaintzen dutenak, negoziazio itxura, hau da, demokrazia itxura, erakutsi nahi dute.
|
|
|
Zertan geratuko litzateke bere ahalmena, bi hegoak (aberria eta iraultza) ebakiko bagenizkio? Eta zer da
|
Espainia
eta Frantziako Estatuek negoziazioan eskatzen dutena. Bi hego horiek ebakitzea, hain zuzen ere.
|
|
2010
|
|
|
Orokorrean aspergarria iruditzen zitzaigun gainera, gizonak hizketan eta musika klasikoa baino entzuten ez genuelako normalean. Nolanahi ere, The Beatles nahiko gaizki ikusita egon ziren sortzetik beretik
|
Espainia
frankistan, Castroren Kuban eta estatu komunista guztietan legez. The Beatles Madrileko zezen plazara jotzera joan zirenean, NO DOan (hau da, zinema aretoetan pelikula baino lehen nahitaez bota behar zen albistegi frankista ofizialean) haiek ikustera oso jende gutxi joan zela esan zuten, eta gezur hura egia balitz bezala pasarazteko, kontzertua hasi baino ordubete lehenago harmailetan filmatutako irudiak eman zituzten, eta noski, ordu horretan ez zegoen jende askorik.
|
|
|
Boligrafoa eskuetan, buruaz baietz egiten zuela, Posible al da ospitaletik bertatik laguntza ematea?, galdegin dion berak ezer esaterako, Posible al da zaintza lanak hemendik zuzentzea? Jakinaren gainean zegoela iruditu zain, Bai, interesgarria da ospitalearentzat, Landaberea andrea,
|
Espainia
osoa izango dugu adi, Asier oso ezaguna zen-eta (aditz denbora ere ez zain oharkabean pasatu, noski). Emango dut agindua, guardian daudenek arreta berezia eman diezaioten kasuari, nire kontu.
|
|
|
Berarekin batera
|
Espainia
aldeko beste familia batzuk adoptatutako haurrak ziren, noski. Hurrengo topaketan ezagutuko nituela esan zidan.
|
|
|
Albertok baiezkoa eman zion Danielak aurkeztu zion lan egitasmo osoari. Ez bakarrik hori, bildumaren atal handi bat Espainiako artistek osatzen zutenez, dokumentazioa biltzeko Atlantikoa gurutzatzea komenigarria iruditzen zitzaiola esan zion, beraz, denboraldi batean
|
Espainia
aldean ibiltzea gomendatzen ziola, gastu guztiak aurrekontu orokorrean sartuta, noski. Hasieran nolabaiteko lotsak eragindako ezezkoa eman bazion ere, berehala konturatu zen Albertok espero zuen erantzuna ez zela hori.
|
|
|
Hitzaldia eman behar zuen Espainiak Vatikanorako daukan enbaxadan. Jauregi eder bat da eta
|
Espainia
plazan aurkitzen da. Jauregi hartako aretoan zeuden gehienak mojak eta apaizak ziren, edo Vatikanoko girokoak.
|
|
|
|
Espainia
baino txikiagoa da Italia azaleraz, baina biztanlez Espainian baino jende gehiago bizi da: 59 milioi pasa.
|
|
|
Orain, 288 inguru dira. Bai
|
Espainia
osoan eta baita Europako zenbait naziotan ere, antzeko egoera dago. Beste hainbat naziotan, ostera, ugaritzen ari dira.
|
|
|
Baina Aita Santuarekin berarekin tirabirak bazeuden, ez da harritzekoa jesuiten artean ere egonezinen bat eta, bereziki, Aita Arruperen agintaritzari buruzko eztabaidak izatea. Orduan, 3.500 jesuita inguru ziren
|
Espainia
osoan. Eta ehun bat pasa izango ziren Jesusen Lagundiaren martxarekin ados ez zeudenak, beren tradiziozko bizimoduaz jarraitzea errebindikatzen hasi zirenak.
|
|
|
– San Frantzisko Xabierko Nobiziatuan(
|
Espainia
Guztirako), Donostian.
|
|
|
1955: 1955eko abenduan,
|
Espainia
NBEn sartu zen.
|
|
|
1986:
|
Espainia
, Europako Batasunean sartu zen.
|
|
|
Bada, Europako gurasoetako bat izan zen Monetek esaten zuen helburu nagusia herrien batasuna zela, eta ez horrenbeste Estatuen batasuna. Gaur egun, herrien batasun hori egiteke dago oraindik eta geure buruari galdetu genioke Europar Batasunak herritarrekiko duen urruntasun horrek, defizit demokratiko horrek ez ote duen zerikusirik Estatu batzuek,
|
Espainia
tarteko, Europa monopolizatu eta ixteko izan duten grinarekin.
|
|
|
Euskal Herria, Pays Basque, klub honetako kide sortzaile da, hasieratik gaude Batasunaren ideian; euskal nazioaren, eta katalanaren? borondate europazalea
|
Espainia
Europar Batasunean sartu aurretikoa da, askoz lehenagotik dator.
|
|
|
izan zen Kongresuko Osoko Bilkuran PSOEren jarrera defendatu zuena. PP
|
Espainia
apurtzeaz akusatu zuen ia, lurraldeen arteko kohesioaren eta fiskalitate gaietan herritarren arteko berdintasunaren kontra jokatu omen zuelako. Nicolas Redondo Terrerosek, PSE EE PSOEko hurrengo idazkari nagusiak hemiziklotik alde egin zuen bozketan ez parte hartzeko.
|
|
|
Solbesek esaten zuen Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergek egituratu egiten zuela
|
Espainia
. Josep Borrellek esana zigun azpiegiturek egituratzen zutela Espainia, eta horixe izan zen argudioa autopisten emakida ez eskualdatzeko.
|
|
|
Solbesek esaten zuen Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergek egituratu egiten zuela Espainia. Josep Borrellek esana zigun azpiegiturek egituratzen zutela
|
Espainia
, eta horixe izan zen argudioa autopisten emakida ez eskualdatzeko. Horien titulartasuna ere, hein batean, Aznarren Partido Popularrakin egindako beste negoziazio bati esker lortu genuen, artean gehiengo absoluturik ez zuenean.
|
|
|
" Gizartearen benetako problemak", lelo polita benetan! Nik edozein gonbidatuko nuke aztertzera nola dagoen gure herria ikuspegi sozioekonomikotik, euskal abertzaletasunak Euskadiko instituzioetan hogeita hamar urtean zehar egindako lanaren ondoren; eta gero azter dezala nola dagoen Andaluzia, edo Extremadura, edo PaÃs Valencià ¡... edo
|
Espainia
bera. Zein gizarte kohesio maila lortu duten, nolako bizi kalitatea duten sozialista eta popularrek hiru hamarkadatan gobernatu ondoren...
|
|
|
PSOE ohartu dela Espainian poliki poliki nazio bakarraren ideiak, eskuindarrek Una, Grande y Libre deitzen zioten nazio bakar horren ideiak, alegia?, gorputz hartu duela, eta hori barne muinetaraino sartu zaie, baita Alderdi Sozialistaren ingurukoei ere. Hainbesteraino, non PSOEk espainiartasunaren lehia egin nahi baitio PPri; lehia, hemen
|
Espainia
nazio bakarra dela defendatzeko: gainerako nazioak ukatuz eta trataera politiko normatiboari dagokionez parekatu beharreko eskualdeak bilakatu nahi izanez.
|
|
|
Guztiek zorrotz asko ezarri dute LOAPAren filosofia. Gaur arte, gaur ere ikusmolde bera partekatzen baitute PPk zein PSOEk, nazio bakarra dago?
|
Espainia
–, eta kito.
|
|
|
Aurreko bi mendeetako independentziaren planteamendua gainditu nahi dugu, gaur inor ez baita guztiz independente. Horregatik esan nion espainiar Presidenteari inkongruentzia dela
|
Espainia
prest egotea burujabetasuna Europar Batasuneko herrialde guztiekin partekatzeko, baina inola ere ez Euskadirekin edo Kataluniarekin.
|
|
|
Herrero de Miñonek, gainera," Estatu zatiak" ere defendatu ditu; izen hori eman zion eskubide historikoak eguneratzeko kontzeptuari. Sabino Arana Fundazioak emandako saria jasotzean esan zuen bera espainiar nazionalista zela, eta
|
Espainia
handiago egingo zuela onartzeak Euskal Herriak bazuela erabakiak hartzeko eskubidea. Ondoren, erabaki horietan oinarritu eta elkarrekin bizikidetzarako proiektua adostuaz, esan zigun:
|
|
|
Ondoren, erabaki horietan oinarritu eta elkarrekin bizikidetzarako proiektua adostuaz, esan zigun: " zuek handiagoa egingo zenukete Euskadi, eta nik handiagoa egingo nuke
|
Espainia
".
|
|
|
Lehenik, Espainiak ez zuen onartu Kosovoren independentzia bera, ezta Kosovoko Legebiltzarrak bere kasa hori aldarrikatzea, nahiz Europar Batasuneko eta mendebaldeko Estatu gehienek, Amerikako Estatu Batuek barne, onetsi. Hori gutxi ez, eta
|
Espainia
parte izan da Serbiak independentziaren kontra Hagako Auzitegian jarritako helegitean. Eta Espainiaren kezka izua bilakatu zen, nire aburuz, Hagako Nazioarteko Auzitegiak bere epaia 2010eko uztailaren 22an eman zuenean.
|
|
|
Hagako Nazioarteko Auzitegiak denbora berria zabaldu du nazioarteko zuzenbidean, epaiak argi eta garbi ezarri duelako herritarren eta gizarte baten nahia mugen eta Estatuen barne legedien gainetik dela. Zeren beldur da
|
Espainia
–Epai horren argitan Euskal Herriak eta Kataluniako herriak duten erabakitzeko eskubidearen beldur da.
|
|
|
Alderdien Legeak 100.000 boto baino gehiago Ganberatik kanpo utzi zituenez (emandako botoen% 8,8), eta legebiltzarkideak lurraldeka banatzeko sistema dela eta (25 legebiltzarkide Lurralde Historiko bakoitzeko),
|
Espainia
zaleen alderdien blokeak, PP PSOE UPyD blokeak, gehiengo aritmetikoa lortu zuen Legebiltzarrean. Hala ere, hiru alderdi horien baturak ez zuen botoen gehiengoa lortu; hautestontzietako boto baliodunak bakarrik kontuan hartuta ere, gehiago izan ziren alderdi abertzaleek lortutakoak.
|
|
|
Eskuinak egin ditu akordio politikoak zuekin. Inork ez du zalantzan jartzen PPk edo nik neuk
|
Espainia
defendatzen dugula. Baina presidente sozialista bati euskal gatazkaz edo burujabetzaz hitz egitea bururatuko balitzaio, edo Euskal Herriaren erabakitzeko eskubideaz edo horren gaineko negoziazioez, orduan bai, orduan ikustekoa izango litzateke Espainiako iritzi publikoaren erreakzioa.
|
|
|
eraikuntzan, turismoari eta diru errazari loturiko hirugarren sektorean oinarritzen den garapenaren aldeko apustu erabatekoa egin dute. Bada lotura hari bat Felipe Gonzà ¡ lezen gobernuek aldarrikatzen zuten" Europako Kalifornia" edo pelotazoaren herriaren eta Aznarren
|
Espainia
ondo doa haren artean; eta baita, egoera okertzen hasi aurretik, RodrÃguez Zapateroren handikerian ere: Italiaren eta Frantziaren aurretik egon nahi izate hartan.
|
|
|
1979 urtean sinatu zen Estatutuan gustatzen ez zaien atala, Konstituzioaren esparrutik kanpo geratu dela ulertzen dutelako. Haien helburu bakarra da euskal autogobernuaren berezitasuna deuseztatzea eta Euskadi
|
Espainia
barruan araubide komuna duen beste erkidego bat izatea.
|
|
|
Zuek ados jarri zarete hauteskundeak irabazi dituena kanporatzeko, abertzaletasun instituzionala kanporatzeko, hori estatu xedea delako: Espainian zegoen orban berde bakarra desager arazteko, bai,
|
Espainia
esan dut, ez dago arazorik?, Euskadi berdintzeko, gainerako guztiak gorriak edo urdinak direlako. Hori da zuek lortu nahi duzuen helburu nagusia.
|
|
|
Baina, gauza gehiago ere esan dit Mª Helene Iriartek. Han bertako burdinola handiaz gainera, inguruko oihan zokoetan sakabanatuak ere, bazirela beste meategi ttipi edo meatzulo hanitx, eta baita, behiala harpeetan bizi izandako meatzari franko ere, besteak beste, mugaz
|
Espainia
aldetik etorritako Iriartetarrak, Bengoetxeatarrak, eta beste asko.
|