|
2001
|
|
|
1. Euskararen eta euskal kulturaren aurkako erasoen atzean uniformismo kultural eta politikoa dago.
|
Espainiaren
kontzeptutik, edo zabalago esanda, metropoliaren kontzeptutik hizkuntz eta kultur dibertsitatea arriskua dira. Espainia, kasu honetan, nazio bakartzat duenak, nekez onar dezake bere kontzeptu unionista hori kolokan jar dezakeen ezer.
|
|
2006
|
|
|
Prozesuan dena ez da laua izango.
|
Espainiaren
kontzeptua bertan behera geratzen hasia delako eman den eztabaida ikusi besterik ez dago. Horiek horrela, inflexio puntu batetik gero eta gertuago garenean, pultsu horiek gero eta handiagoak eta ageriagokoak izango dira, prozesu mota hauetan guztietan horrela izan da herri gatazken historian.
|
|
|
zientziak eta aurrerapenak gerraren eta Estatuen gaindipena zekarten, herri guztien elkar osagarritasuna, komertzio librea, eta askatasun eta anaitasun unibertsala273 Bitartean, ordea, Salamancan, krisi erlijiosoak pitzatua, filosofia positibistatik kontrariora konbertitu den bezala (existentzialismorantz, formula labur batekin esateko), Unamuno etorkizunetik ere iraganera konbertitu da, historia progresista eta aitzinaketariaren apar eta zirimoletatik intrahistoria isilgeldira, utopia historiko guztietatik salbaziozko esentzialismo katoliko eta espainolera.
|
Espainiaren
kontzeptu batetik bestera etorri da era berean. Salamancako bere pasieretan hurbildik ezagutzen eta maitatzen ikasi du Gaztelako jende eta lurraldeak, populu horren kultura, hizkuntza, erlijioa (erlijioa da horren" forma suprema de la cultura").
|
|
2007
|
|
|
Liburuxka honetan erakusten saiatuko naiz nafartasunaren, euskalduntasunaren eta espainiartasunaren arteko etsaigoa gauza berria dela, Espainiako eta Euskal Herriko eraikuntza nazionalerako prozesuekin eta prozesu horiek sortu zituzten erreakzioekin lotua, gerra zibil anker batekin eta berrogei urte iraun zuen diktadura batekin areagoturik. Horretarako, sarrera historiko labur bat eginen dut, Nafarroaren, Euskal Herriaren eta
|
Espainiaren
kontzeptuen bilakaera historian zehar adieraziko duena.
|
|
|
|
Espainia
kontzeptu geografikoa izan zen luzaz. Dudak badira ere, badirudi Antso Handia iruindarren erregeak" rex Dei Gratia Hyspaniarum" titulua ibili zuela noizean behin bere nagusigoa adierazteko Penintsulako beste erregeen aurrean (ziur dena da inoiz ez zituela" rex Navarrae" edo" rex Vasconiae" tituluak erabili).
|
|
|
Orain zona vascófona/ zone bascophone generrakeen bezala. Ikusi dugunez, XVIII. mendea arte
|
Espainia
kontzeptu geografiko bat izan zen, Iberiar Penintsularen sinonimoa, Portugal biltzen zuena. Zer aurkakotasun izan zitekeen lurraren eta hizkuntzaren artean?
|
|
2015
|
|
|
Gaur eguneko euskal nazionalismoak (Hegoaldera mugatuko naiz gogoeta honetan) Euskal Herria edo Europara begiratzen du, eta gutxi Espainiara. Espainiartasunarekin bat egiteak nahiko zentzu zeukan XX. mendeko lehenengo herenean, noiz foruzaleen espainiartasuna eta
|
Espainia
kontzeptua bera biziago baitzeuden Hego Euskal Herrian (gogora dezagun nazionalistek bat egiten zutela Iberiako Konfederaziorako proiektuarekin). Baina gerrak eta Francoren erregimenak heriotza kolpea eman zioten lotura hari.
|
|
2020
|
|
|
Anti
|
España
kontzeptua indartu zen, Francisco Franco eta enparauentzat, kontzeptu horren mamuen artean kriminalizatzeko, separatistekin batera, anarkistak, komunistak, sozialistak eta ezkerreko errepublikanoak. Eskarmentua laster heldu zen gero, Gerra Zibila, eta hor ez zen bazterrik geratu odoldu gabe.
|
|
|
Pertsonaiaren arku dramatiko eta ideologikoa 1936ko uztailean altxatu diren militar eta eskuindarrekiko babesaren ala errefusaren artean mugitzen da. Baina, horrekin batera, Amenabarren pelikulak
|
Espainia
kontzeptuaz ere zenbait auzi aurkezten ditu, Gerra Zibilean altxatuek inposatu zituzten hainbat dispositibo azalduz: bandera bi koloreduna, ereserki monarkikoa, gerraren" Gurutzada" katolikoaren izaera, Francoren kaudillismoa eta botere hartzea, etab. Horrela, pelikulan argi erakusten da Gerra Zibilak izan zuen balioa prozesu politiko eraikitzaile gisa.
|
|
2021
|
|
|
Esaldi horren ondorenean, konstituzioan estatuaren mendean dauden gainontzeko hizkuntzak aintzat hartzen dira, baina espainiar hizkuntzak (omen) diren heinean. Berdin dio
|
Espainia
kontzeptua bera sortu aurretik hemen jada euskaraz hitz egin izana. Konstituzioak espainiartasunaren zakuan sartzen du gure hizkuntza eta horren bidez soilik onartzen zaizkigu eskubide batzuk (euskara erabili ahal izateko aukera sabai jarrita).
|
|
2023
|
|
|
Horrez gain, ezin dugu inondik inora ere ahaztu Toki Autonomiari buruzko Europako Hitzarmena (TAEH). Europa mailako nazioarteko arau horretan toki autonomiaren kontzeptua bera jorratzen da eta TAEHn erabilitako toki autonomiaren kontzeptuak
|
Espainiako
kontzeptutik ere aldendu egiten da arrazoi kontzeptualengatik. Beraz, toki autonomiaren arauketa eta interpretazio guztia ulertu ahal izateko derrigorrezkoa da garrantzi handiko kontzeptu hau definitzea; eta hor hasten da lehenengo arazoa.
|