|
2001
|
|
|
S: Beraz,
|
zuen
lana zigor gisa hartu beharra dago.
|
|
|
Besteak beste, honek eman behar zigun, aurki jakin genuenez, euskaldun umezurtzok ez genuen poema nagusia. Lanean ari zen, aurreratuxea
|
zuen
lana, are bukatua ere bai. Orduan, ordea, eta zertan oroitarazi guztiok gogoan daukaguna??, gauaren ilunak uxatu zuen aldi bateko poesiaren argia.
|
|
|
Erretorikari eta hitz jarioari lepoa bihurtzen saiatu zen beti Baroja. Ez
|
zuen
lan arina hartu erretorikari, harako herensuge hari bezala, lepoak moztu ahala sortzen baitzaizkio. Bere hizkera arrunta, nolanahi josia, ez da beharbada dirudien bezain erraz jaioa:
|
|
2002
|
|
|
Gainera, horrenbeste libururen irakurtzeko gai den hiritarrez inguraturik bizi garen herri honetan, uste dut kultura zainduko lukeen telebista batek sekulako arrakasta izango lukeela. Labayenek Ramon Labayen zen orduko Kultura sailburua esaten omen zuen, nik ez dakit egia den, euskal telebistak aparra bezala egin behar
|
zuela
lan, gure hizkuntzarekin bazter guztiak nahasiz. Ez dakit hala esaten zuen edo ez, baina telebista hizkuntzaren bultzatzeko, euskararen bulkatzeko, sortu zen, eta hizkuntza aholkularitza seriorik gabe dago oraindik.
|
|
|
nik ez dut halakorik egingo. Besteak beste, uste
|
dudalako
lan hori egiteko perspektiba historikoa falta zaigula (urte batzuk pasatu behar dira oraindik jakiteko zer geratuko den azken hamarkadako produkziotik, eta zein izango den egile bakoitzaren bilakabide osoa); eta, bestetik, egun, errealismorako joeraren inguruko topikoetatik haratago joatea zaila iruditzen zaidalako. Edonola ere, gure garaietara egokitutako errealismoez hitz egin genuke, Ur Apalategiri jarraituz, eta epikarik gabeko nobelagintza batez, Iñaki Aldekoak dioen bezala.
|
|
2003
|
|
|
Ulertzekoa da, beraz, bi sexuak elkartzen diren okasioak izatea arrisku beteko uneak. Lanean, eskolan edo elizan neska mutilak elkarrekin egoten ez badira ere normalean, badaude elkartzen
|
dituzten
lan mota batzuk: " gal jotiak, ira edo garo ebatiak, orbel batzee, lino apaintze edo ezpatetaak, arto zuritze ta beste onelako lan batzuk" (J.J.
|
|
|
Bertan finkatu ziren, luzerako, misiolari frantziskotarraren arauak lur kristauan (Parrondo, 1818). Urtean gehienez ere sei hilabetez irteten ziren misiotara, beti ere binaka, eta erabat debekatua
|
zuten
lan horrengatik dirua kobratzea edota misio denboran limosna eskatzea.
|
|
|
Izan ere, identitatearen eztabaidari lehen atalak eskaini ondoren, euskaldunak eta kultura industriak dira helburu nagusia hemendik aurrera. Euskaldunen eta kultura industrien sinergiak batu nahi
|
lituzke
lan honek lerro hauetatik aitzin. Lehenagoko Kontraesanan marraztu da bidearen abiapuntua:
|
|
2005
|
|
|
–Gauzak dauden bezala, ezin diat jarraitu ordaintzen egun erdiz besterik lan egiten ez duen langilearen gizarte segurantza eta zergak. Horrelaxe zeudek gauzak; nik tailerrean nahi
|
haut
lanean, mekaniko ona haiz eta, baina egun osoan; ez zagok beste aukerarik.
|
|
|
Hori bai; bere Sanglas motorra garbi eta txukun edukitzen zuen beti. Ez
|
zuen
lanik egiten, ez zuen langabeziaren saririk jasotzen; aldian behin, desagertu egiten zen bere motorrarekin, eta, halako batean, zulora itzultzen zen. Hasieran, saiatu zen zertxobait baratzean, uraza, porru eta zerba batzuk jarririk, baina laster aspertu zen; belarra hazten utzi, eta noizbehinka inguruko mendietako artzain bati deitzen zion, baratzean bazkatzera ekar zitzan ardiak, gaztaren baten truke.
|
|
|
9 Pertsona guztiek
|
dute
lan ingurune seguru eta osasungarrirako eskubidea.
|
|
2006
|
|
|
–Ez dakit. Inoiz ez
|
dut
lanik egin katuekin.
|
|
|
Hegoaldeko kamerundarren artean hondar alea sentitzen nintzen. Proteina gutxiko dietaren eta bizirauteko egin behar
|
duten
lan mota gogorraren ondorio omen da euren gorpuzkera.
|
|
|
Hala ere, arrangura bridatu eta Elsbethen hitzak ulertzeko ahalegina egin nuen. Bi egun barru joan behar
|
zuen
lan zerbitzua egitera, eta normala zen jota egotea. Ez nuen sinetsi nahi amesgaizto hitza gaiztoz erabili zuenik.
|
|
|
Janari denda batean aritu nintzen lehendabizi, okin izan nintzen gero, eta iturgin ere ibili nintzen. Luze joko lidake probatu edo
|
nituen
lan guztien berri ematea. Gehien iraun zidan lana, Senaren ibaiertzak garbitzen ibili nintzenekoa.
|
|
2007
|
|
|
–Lehenbailehen hasi nahi
|
nuke
lanean, jauna. Ikusi dudanez, sukaldea jaso beharra dago, eta etxea txukundu.
|
|
|
–Zergatik ni nahi
|
nauzun
lan honetarako, eta ez beste edonor. Alde egin nuenetik, bakarrik moldatu zarela esan didate.
|
|
2008
|
|
|
Edinburgoko bidaiaren ondoren, bi astean ez nuen Ewan en berririk izan. Telefonoa itzalita zuen beti eta" bulegotik kanpo" zegoela adierazten zuen mezu automatiko horietako batez aktibatua
|
zuen
laneko posta elektronikoa. Bere etxera ere joan nintzen behin, baina argiak itzalita zeuden, eta, txirrina jo nuen arren, ez zuen inork erantzuten.
|
|
|
–Eta zer egin behar du tipoak? Ez
|
badu
lana onartzen, galtzaile bat da, ez du diru nahikorik printzesak behar duen luxuzko bizitza ordaintzeko. Eta lana onartzen badu, emaztea galtzen du!
|
|
|
Elkarrekin pasatu zuten lehen gauaren ondoren, goizean, Arak esan zion Danimarkara itzuli behar zuela. Han
|
zuela
lana. Ez zuen aipatu orduan, baina lana baino gehiago ere bazuen.
|
|
|
" Pasadan baino ez nagoela sentitzen dut", jartzen du Siraren tesiaren paperetako baten bazterrean. Sirak idatzi dio Berlinekin maitasun harreman bat izan zuela, baina Bartzelonarekin
|
duena
lan harreman bat baino ez dela. Hermann ere, lan kontuengatik dago Holandako mugatik hurbil dagoen hirian.
|
|
|
Ikasle guztien imintzio harrituei erreparatu diet," Gora tragedia!". Amak ez etortzeko erregutu badit ere, etorri beharra neukan, gaur aurkeztu behar
|
ditugu
lanak, eta, nire buruari arlotearekin zer gertatu zen jakiteko irrika dudalako aitzakia paratu badiot ere, Barrutiarekiko joran izugarria dut, berriz ere berak kokatzen nauen ez toki horretan egoteko desira. Amak, hala ere, gaztigatu didanez, ez dago zer kontaturik, gizon hori gaiztoa da, aparta zaitez berarengandik.
|
|
|
Baina bitxia da oso, ezen, orain, Enarak gurekin bi urte pasatu eta gero, behinola lan handitzat jotzen genuena, alegia, alaba bakar baten heziketa? hutsaren hurrengotzat jotzen baitugu egun. Maiz esaten da bigarren seme alabak ez
|
duela
lana bikoizten, baizik eta hirukoitzen duela, eta guztiz egia da. Gertatzen dena da ez zarela horretaz ohartzen egokitzen zaizun arte.
|
|
2009
|
|
|
Eta gaixotasunak hankaz gora jarri zuen dena. Lehendabizi, ezin
|
nuelako
lan egin eta gero, lehen niri deitzen zidaten familia batzuek beste mediku batengana jo dutelako. Atzetik dabilkit zoritxarra.
|
|
|
Gauetan, berriz, irakurtzeari lotzen zitzaion. Momentuz, ez
|
zuen
lan bila hasteko umorerik. Patxadaz gozatu nahi zituen egun haiek, atzera berriro itzuliko ez zirenak.
|
|
|
Hark segituan eman zion konponbidea: Pampok zer aitortu zuen argitu bitartean, hobe
|
zuen
lanera normal joatea, eta lanetik atera eta gero, gurasoen etxean barik, beste nonbait aterpetzea. Olgak bere etxea eskaini zion (Ardanza 13) behin behineko aterpetzat.
|
|
|
...ibarre hori, horrela, horrela, dena ongi aterako da, hankek ez diote eusten zure gorputzari, baina hemen nago ni, ikusiko duzu, berriro eskalatzera igoko gara eta mendiz mendi ibilaldiak egingo ditugu, Apeninoak eta Dolomitak zeharkatu, Suitza eta Austria bisitatu, gure seme Felixi edo gure alaba Lidiari eskalatzen erakutsiko diogu txikitandik, ausarta izango da, karrera bat ikasiko du edo gustuko
|
duen
lanean arituko da, familia bat osatuko du edo bakarrik biziko da, berak nahi bezala, utikan arraza berria, Sara, arraza berria giza arraza bera da, etengabe berrituz doana, Kali Yuga, Satya Yuga, arketipo sinboliko zaharrak dira, ez ditut gehiago mekanikoki erabiliko gure bizitzan, itzuli nigana, Sara, munduko emakumerik onena, bakarra niretzat, arrazoi duzu, amak abandonatutako ume koxkor bat na... Uso baino ez zinena, orain harlauza pisutsu dirudizu; usoa harlauza bihurturik, gure arteko maitasunari gertatu zitzaion bezala, Sara; baina elurrak garbituko du dena, gure maitasunak zerua zeharkatuko du, oraindik garaiz gabiltza, egin ezazu irribarre, bai, horrela, ia indarrik gabe nago, baina ez zaigu askorik falta, giroak itxura txarra dauka, trumoiak jo du, babesleku bat bilatu behar dugu, edo geuk prestatu, hortxe dago Petrechemara doan bidea, laster hasiko gara jaisten Linzarantz, eskuinaldera, segi irribarrez, emadazu adore, Sara, ikusten, orain ez duzu hainbeste pisatzen, hankak akiturik dardarka badauzkat ere, ez naiz eroriko, jada ez zara harlauza, laster izango zara berriro uso, eta biok hegan iritsiko gara Linzaraino eta bi egun segidan lo egingo dugu, logela txikia utziko digute biontzat bakarrik, jende gutxi egongo da, zerbait beroa hartuko dugu, eta lo eta lo, zuk nahi erara egingo dugu txortan, baldintzarik gabe, eta gero beste bizitza bati ekingo diogu, zentroa eta etxebizitza saldu, beste herrialde batera joan, gustatzen Italia?, jatetxe bat zabalduko dugu edo zerbitzari gisa lan egin, zuk nahi duzuna, gure eginbeharra amaitua da, ados, Sara, Hiru Erregeen proiektua alde batera utziko dut, pikutara arraza berriaren igarpena, ados, Sara, ez eldarnio gehiagorik, familia normal bat osatuko dugu, ez itzali irribarre hori, horrela, horrela, zuk nahi adina ume izango ditugu, bakarra, aski dugu bakarra, mundu hau latza baita, ados, Sara, bakarra ekarriko dugu, neska edo mutila, berdin dio, eta Felix deituko diogu, edo Lidia, ez dut txorakeria gehiagorik egingo, Sara, agintzen dizut, ez dizut gehiago eskurik erantsiko, inoiz ez, besoa moztu nahiago, zuk nahi bezala joko dugu larrua, gauzak diren bezala adieraziko ditut, larrua jo, izorratu, ostiaputa eta halakoak botako ditut, zure gurasoak bisitatzera joango gara eta oilasko zati bat ere jango dut, eta baso bat ardo edan, haiekin esker oneko agertzeko eta zoriontsu sentiarazteko, zure nebarekin aurrez aurre eztabaidatuko dut eta teoria iraultzaile usteko horiek eraitsiko dizkiot, ozen hitz egingo dugu, builaka, zer ostia, berari gustatzen zaion bezala, eta kopa bat ordaintzen utziko diot adiskidetzeko, baina gure diferentziak berdindu gabe noski; zure lehengo lagunak gonbidatuko ditugu, eta esango diegu etor daitezkeela Italiara edo bizitzen jartzen garen lekura, nahi dutenean, zure gurasoak ere etorriko dira, eta bidaia ahaztezin bat oparituko diegu, Florentzia, Erroma, Venezia, Bergamo... zuk nahi dituzun lekuetan barrena, ez naiz zutaz jeloskor jarriko berriz, Sara, nire emazte leiala, eta egunen batean norbaitek limurtzen bazaitu, ulertuko dut, urte hauetan guztietan ito egin baitzaitut, ezereztu, eskubidea duzu maitale bat hartzeko, edota nahi dituzun guztiak, ez galdu irribarre hori, horrela, horrela, dena ongi aterako da, hankek ez diote eusten zure gorputzari, baina hemen nago ni, ikusiko duzu, berriro eskalatzera igoko gara eta mendiz mendi ibilaldiak egingo ditugu, Apeninoak eta Dolomitak zeharkatu, Suitza eta Austria bisitatu, gure seme Felixi edo gure alaba Lidiari eskalatzen erakutsiko diogu txikitandik, ausarta izango da, karrera bat ikasiko du edo gustuko duen lanean arituko da, familia bat osatuko du edo bakarrik biziko da, berak nahi bezala, utikan arraza berria, Sara, arraza berria giza arraza bera da, etengabe berrituz doana, Kali Yuga, Satya Yuga, arketipo sinboliko zaharrak dira, ez ditut gehiago mekanikoki erabiliko gure bizitzan, itzuli nigana, Sara, munduko emakumerik onena, bakarra niretzat, arrazoi duzu, amak abandonatutako ume koxkor bat naiz, beldurrez betea, eta mitologia fantastiko bat eraiki dut zulo hori estaltzeko, arimako zauritik odolik isur ez dakidan, zulo huts hori zuk betetzea nahi izan dut, hori ez da maitasuna, badakit Sara, ulertu dut, ulertu dut, hori zu mirabetzat hartzea da, ulertu dut, berriro hutsetik hasiko dugu harremana, heldutasunez, zuk hasieratik jokatu duzun bezala, neuk bidali nuen dena pikutara, orain neu izango naiz zure atzetik ibiliko dena, bizkor ikasiko dut, fida zaitez nitaz, ez galdu irribarre hori, nik salbatuko zaitut eta gero zuk gidatuko nauzu, nora eraman zaitut, nora, eskerrak garaiz ohartu zaren, bestela erotu egingo nintzen, Iñigo bezala amaituko nuen, hura bai pertsona ona, idealez betea, baina eromenik handienari atxikia; ni haren bide beretik nindoan, baina garaiz konturatu naiz, zuri esker, auto txiki bat erosiko dugu, gainerakoek bezala, hipermerkatuetara joango gara erosketak egitera, pizzak jango ditugu, ez dut berriro jalvarik prestatuko hainbat urtean, haren zaporea ahaztu arte, gauero gauero jalva, aitak erakutsia zidalako, titietaraino zeunden jalvaz, ikusten?, hasi naiz zure lagunak eta neba bezala mintzatzen, gauzak gordin adierazten, mahai gainera potroak atera behar direnean ateratzen.
|
|
|
Uso baino ez zinena, orain harlauza pisutsu dirudizu; usoa harlauza bihurturik, gure arteko maitasunari gertatu zitzaion bezala, Sara; baina elurrak garbituko du dena, gure maitasunak zerua zeharkatuko du, oraindik garaiz gabiltza, egin ezazu irribarre, bai, horrela, ia indarrik gabe nago, baina ez zaigu askorik falta, giroak itxura txarra dauka, trumoiak jo du, babesleku bat bilatu behar dugu, edo geuk prestatu, hortxe dago Petrechemara doan bidea, laster hasiko gara jaisten Linzarantz, eskuinaldera, segi irribarrez, emadazu adore, Sara, ikusten, orain ez duzu hainbeste pisatzen, hankak akiturik dardarka badauzkat ere, ez naiz eroriko, jada ez zara harlauza, laster izango zara berriro uso, eta biok hegan iritsiko gara Linzaraino eta bi egun segidan lo egingo dugu, logela txikia utziko digute biontzat bakarrik, jende gutxi egongo da, zerbait beroa hartuko dugu, eta lo eta lo, zuk nahi erara egingo dugu txortan, baldintzarik gabe, eta gero beste bizitza bati ekingo diogu, zentroa eta etxebizitza saldu, beste herrialde batera joan, gustatzen Italia?, jatetxe bat zabalduko dugu edo zerbitzari gisa lan egin, zuk nahi duzuna, gure eginbeharra amaitua da, ados, Sara, Hiru Erregeen proiektua alde batera utziko dut, pikutara arraza berriaren igarpena, ados, Sara, ez eldarnio gehiagorik, familia normal bat osatuko dugu, ez itzali irribarre hori, horrela, horrela, zuk nahi adina ume izango ditugu, bakarra, aski dugu bakarra, mundu hau latza baita, ados, Sara, bakarra ekarriko dugu, neska edo mutila, berdin dio, eta Felix deituko diogu, edo Lidia, ez dut txorakeria gehiagorik egingo, Sara, agintzen dizut, ez dizut gehiago eskurik erantsiko, inoiz ez, besoa moztu nahiago, zuk nahi bezala joko dugu larrua, gauzak diren bezala adieraziko ditut, larrua jo, izorratu, ostiaputa eta halakoak botako ditut, zure gurasoak bisitatzera joango gara eta oilasko zati bat ere jango dut, eta baso bat ardo edan, haiekin esker oneko agertzeko eta zoriontsu sentiarazteko, zure nebarekin aurrez aurre eztabaidatuko dut eta teoria iraultzaile usteko horiek eraitsiko dizkiot, ozen hitz egingo dugu, builaka, zer ostia, berari gustatzen zaion bezala, eta kopa bat ordaintzen utziko diot adiskidetzeko, baina gure diferentziak berdindu gabe noski; zure lehengo lagunak gonbidatuko ditugu, eta esango diegu etor daitezkeela Italiara edo bizitzen jartzen garen lekura, nahi dutenean, zure gurasoak ere etorriko dira, eta bidaia ahaztezin bat oparituko diegu, Florentzia, Erroma, Venezia, Bergamo... zuk nahi dituzun lekuetan barrena, ez naiz zutaz jeloskor jarriko berriz, Sara, nire emazte leiala, eta egunen batean norbaitek limurtzen bazaitu, ulertuko dut, urte hauetan guztietan ito egin baitzaitut, ezereztu, eskubidea duzu maitale bat hartzeko, edota nahi dituzun guztiak, ez galdu irribarre hori, horrela, horrela, dena ongi aterako da, hankek ez diote eusten zure gorputzari, baina hemen nago ni, ikusiko duzu, berriro eskalatzera igoko gara eta mendiz mendi ibilaldiak egingo ditugu, Apeninoak eta Dolomitak zeharkatu, Suitza eta Austria bisitatu, gure seme Felixi edo gure alaba Lidiari eskalatzen erakutsiko diogu txikitandik, ausarta izango da, karrera bat ikasiko du edo gustuko duen lanean arituko da, familia bat osatuko du edo bakarrik biziko da, berak nahi bezala, utikan arraza berria, Sara, arraza berria giza arraza bera da, etengabe berrituz doana, Kali Yuga, Satya Yuga, arketipo sinboliko zaharrak dira, ez ditut gehiago mekanikoki erabiliko gure bizitzan, itzuli nigana, Sara, munduko emakumerik onena, bakarra niretzat, arrazoi duzu, amak abandonatutako ume koxkor bat naiz, beldurrez betea, eta mitologia fantastiko bat eraiki dut zulo hori estaltzeko, arimako zauritik odolik isur ez dakidan, zulo huts hori zuk betetzea nahi izan dut, hori ez da maitasuna, badakit Sara, ulertu dut, ulertu dut, hori zu mirabetzat hartzea ...ibarre hori, horrela, horrela, dena ongi aterako da, hankek ez diote eusten zure gorputzari, baina hemen nago ni, ikusiko duzu, berriro eskalatzera igoko gara eta mendiz mendi ibilaldiak egingo ditugu, Apeninoak eta Dolomitak zeharkatu, Suitza eta Austria bisitatu, gure seme Felixi edo gure alaba Lidiari eskalatzen erakutsiko diogu txikitandik, ausarta izango da, karrera bat ikasiko du edo gustuko
|
duen
lanean arituko da, familia bat osatuko du edo bakarrik biziko da, berak nahi bezala, utikan arraza berria, Sara, arraza berria giza arraza bera da, etengabe berrituz doana, Kali Yuga, Satya Yuga, arketipo sinboliko zaharrak dira, ez ditut gehiago mekanikoki erabiliko gure bizitzan, itzuli nigana, Sara, munduko emakumerik onena, bakarra niretzat, arrazoi duzu, amak abandonatutako ume koxkor bat na... Sara, eutsi pixka bat gehiago, eutsi, segi irribarrez, elur malutek zure begi ninietan bizitza berri bat argitzen dute, ilun argiekin, garbitasun osorik ez dago, ulertzen dut, ulertzen dut, ikusiko duzu nola aldatuko den guztia, jarri aurpegitxo hori nire lepoaren kontra, hotz zaude, berotu nire lepoan, kilimak egiten dizkidazu sudurraz, ezpainez, segi musu ematen, nolatan ez ote naiz lehenago jabetu zenbat maite nauzun, ergel hutsa izan naiz, ia dena hondatu nuen, eskerrak garaiz konturarazi nauzun, Sara, emadazu beste aukera bat, egin irribarre, zeinen zoriontsu naizen, ostiaputa.
|
|
|
–Osorik dago; ondo bete
|
duzue
lana.
|
|
|
Lamerako Pereiraren kiosko inguruan, Xixilira joateko gogoa etorri zait. Zapatua izanik portuko beharginek ez
|
zutela
lanik egingo kontuan hartuta, pentsatu dut ez nuela enbarazurik egingo moilatik paseoan joango banintz. Haranzko bidea hartu dut, bueltan joango nintzela amuma bisitatzera esanda neure buruari.
|
|
|
12.000 langiletik gora dira euren lanpostuari dagokion hizkuntza eskakizuna egiaztatua dutenak. Halere, milaka langile horietako gehienek oraindik ere gaztelania
|
dute
lan hizkuntza nagusi eta ia bakarra. Zerbitzu hizkuntza izatetik harago, sortze hizkuntza gisa, gaztelaniarekiko urrun dago euskara administrazioan.
|
|
|
" Txarra bai, baina zori ez", berriro barrukoak. Odolustea
|
dugu
lan istripuen fenomenoa, sarraskia ere bai gaurko heriotza indizea, baina, ez zoriaren pertxan lasai eskegi daitekeen ezustekoa. Hots, batzuek larrutik ordaintzen dutela ekoizpen sistema baten izaera eta erritmoa.
|
|
|
lan merkatuan, maitasunean, baita identitatean ere. Gaurko kontsumo produktuen antzera, iraungitze data programatua
|
dute
lanak, maitasunak, baita identitateak ere.
|
|
|
Ziurta daiteke ez daukagula herritarrik doako asistentzia medikurik gabe. Guztiek ikasten dute, eta guztiek
|
dute
lan erabilgarria egiteko eskaintza, nahiz blokeo ekonomikoak ia mende erdi iraun eta AEBetako gobernua gogor tematu, goseak eta asfixia ekonomikoak kubatarrak errendi ditzan".
|
|
|
Kuba Latinoamerikako herrialderik justuena ez dela frogatu nahi
|
lukeenak
lan handiak lituzke. Gazte askori baina, bihotzetik urrutiratzen ari zaie iraultza eta honen motiboak, zenbaitzuek utzi diote eurena maitatzeari, zaintzeari, balioesteari.
|
|
|
Halaxe erantzun ei zion argentinarrak, mingainarekin bide emanez zentzuari: " Munstroaren burmuinean jaio zara; hementxe egin behar
|
duzu
lan eta borroka".
|
|
|
eginez. Beti izan dut gordean lelo xaloarenganako lilura, eta izen horixe emana diot Olariagak eta biok haurrentzat eginak
|
ditugun
lanetako bati.
|
|
|
Haietako batek, El PaÃs Semanalek, istripuari buruzko erreportaje bat eskatu zidan. Tragediak osagai egokiak
|
zituen
lan txukun bat idazteko (itsasoko istorio bat, marinelen jatorri etorkina, neurri gabeko ekaitz bat batekoa, Gabonetako festen hurbilak areagotzen zuen sentiberatasuna...), eta baiezkoa eman nien aldizkarikoei. Argitaratu zutenean, periodikokoek zoriondu egin ninduten eta baita irakurleek ere (handik urtebetera, aldizkariak hogeita bost urte betetzen zituela-eta, erreportaje onenen antologia bat argitaratu zuten, eta Marerori buruz idatzitako nirea zegoen hautatutakoen artean).
|
|
|
Biluztasun osoz, gupidarik gabe. Ez
|
zuen
lan erraza: besteak beste, bere bizitza osoa gidatu zion sinesmen erlijiosoa zuen epaile eta parte.
|
|
|
Ez da erraza oreka hori aurkitzea; oinarri teoriko ona duenak arrazoi ematen dioten hiruzpalau adibide on jartzearekin konformatzeko arriskua izan ohi du. Hemen, berriz, sakona, osoa eta zehatza izateko borondate garbia
|
duen
lan baten aurrean gaude. Azterketaren gaia bikaina da, eta Marc Bioscaren begiradak garden bihurtzen digu haren opakotasuna.
|
|
|
–Imajinatzen dut, hoztasunez?. Baina zergatik bete behar dugu euskaldunok politikoek egin behar
|
duten
lana. Zer egiten dugu euskaldunok negoziazio horretan?
|
|
2010
|
|
|
Ez dakit zenbat minutuz egon ziren zeregin hartan. Ez
|
zuten
lana banatu, bakoitzak nahi zuen tokian begiratzen zuen inolako ordenarik gabe, halako moldez ezen leku gehienak bi edo hiru aldiz miatzen baitzituzten txandaka. Halako batean, ez dakit zergatik, zer esaten nuen konturatzen ez nintzelako edo, ergelena zirudienari esan nion miatzera zihoan armairuan bere lagun batek miatu zuela minutu batzuk lehenago.
|
|
|
Ani (Motz): Eta bai, Añamarik ez
|
balu
lan hori guzia egin, egun ez genuen pestaren egiteko estakururik ukanen. Zuen arrazaren historia egin eta ez diozue eskerrik erakusten ere...
|
|
|
–Zahar bat zaintzeko lana aurkitu du. Poloniarrek ekuadortarrek adinako fama
|
dute
lan horretan.
|
|
|
Montefloridoko lanak bukatuta alde egitea lortu zuen, zorionez. Andresen laguntzari esker, Pio Baroja tailerrekoen memoria literario eta ikus entzunezkoak kaleratzeko berak egin behar
|
zuen
lan guztia bukatuta utzi zuen alde egin aurretik. Arduradun politikoaren babesa bermatuta zegoen, Mikel Ormazabalek esan zionez, behintzat.
|
|
|
Zeken samar egon zinen, behintzat. Nire telefonoa eman nahi izan nizun eta ez zenuela behar esan zenidan, nahikoa
|
zenuela
lanekoarekin.
|
|
|
–Dagoen lekutik entzungo zizun. Uste
|
dut
lana duzula zain, esan nion bulegotik ateratzeko gonbitea eginez. Berehalakoan ulertu zuen eta atea itxi zuen kanpotik.
|
|
|
Ez dut ahaztuko, Carlos Garaikoetxea lehendakariak guri esandakoa: " Nik ez dizuet behin ere esango nola egin behar
|
duzuen
lan edo zer esan duzuen. Zuek ikusi.
|
|
|
Eta giza eskubideekin eta herritar guztien askatasunarekin zeukan konpromisoa oroitarazi zuen. " Iraina eta deskalifikazioa ez dira bidea", esan eta bortizkeria salatu zuen," ezinezko egiten duelako ideiak indarrez inposatu nahi
|
dituztenekin
lan egitea".
|
|
|
Ajuria Eneako Itunaren azken bileran, Eusko Alderdi Jeltzaleak argi hitz egin zuen. Adierazi zuenez, Ardanza Dokumentuaren oinarriekin eta alderdiak onartua zuen baketze dokumentuaren bidetik jarraitu nahi
|
zuen
lanean: " horren gainean eta zume hauekin edozeinekin hitz egiteko prest gaude".
|
|
|
Bueno, ez dakit zer egingo duzuen zuek, Aralarrekoek, baina edozein kasutan esan nahi dizuet gauza bat.
|
Zuen
lana oso garrantzitsua izan da joan den legealdian, edukitako hartu emanak nik uste onak izan direla, akordio gutxi lortu dugu, baina benetan uste dut zuen aportazioa inportantea izan dela. Hori islatu egin da, gainera, azken hauteskundeetan, emaitzetan eta hemendik aurrera zuen erantzukizuna askoz handiagoa izango da.
|
|
|
|
Badut
lan mordoska egina, garai eta gai desberdinetan ageri diren Goizuetako etxe zerrendak jasotzen. Hasi 1406tik eta oraintsu arte:
|
|
2011
|
|
|
Aitak ez
|
du
lan egonkorrik (arazoak ditu alkoholarekin edo buruko gaixotasunekin), eta etxean diziplina gogorra dago.
|
|
|
Talde lanak ez ezik, lan-taldeak eman ohi
|
du
lana.
|
|
|
Idazleen lana zuena baino miserableagoa dela pentsatzen duzue zuen barru barruan.
|
Zuen
lana menosteko itxurak eginez, zuen erantzukizuna saihesten duzue, hori duk egiten duzuena. Funtsean, aristokratak zarete, kaka eta zuek bi mundutakoak bazinete bezala jokatzen duzue.
|
|
|
Ahal bezain azkar luzatu zieten abisua Leonera joandakoei, etxera itzul zitezen mairuaren aurkako borrokara. Gaztelarrek, bere aldetik, ez zieten bizkaitarrei lagundu nahi izan, Leonen
|
zuten
lana aitzakiatzat jarriz. Azkenean, bizkaitar oro, oinaztar zein ganboar, bat eginda etsaia mendean hartzea lortu zuten, eta Ulihamet berbera ere hil egin zuten.
|
|
|
Nahiz aduana bertatik egin, nahiz eta Benttetatik erosi eta gero pasaz, emakumeak
|
ditugu
lan honetan ere finki arituak. Ernestine kontrabandoan, alkohola pasaz hasi zen:
|
|
|
Bazkaldu eta afaldu bertan egin nuen, eta bederatziak baino lehen etxekoandreak eman zizkidan babarrunekin atera nintzen, ordu horretan hasten baitziren alemanak patruilatzen. Patata ereiteko garaia ere iritsia zen eta hiru egun pasa
|
nituen
lan horretan. Lehendabizi, behiekin lurra goldatu behiak lehertu arte.
|
|
|
Bertako ospitalean esnatu nintzenean esan zidaten justutik bizi nintzela. Patrika ere erdi hutsik neukan; izan ere, hamabost bat egun pasa
|
nituen
lanik egin gabe eta Altsasuko etxekoandreari ohea eta mantenua ordaintzen, orduan ez baitzegoen gaur egungo asegururik.
|
|
|
Euren indarrak eta ideiak oro horretara bideratuta, Papalagiek [mendebaldar gizakiek] senperrenak egiten dituzte denbora ahalik eta gehien zabaltzeko. (...) Eta zertarako balio
|
dute
lan eta horiek guztiek. Zer egiten dute Papalagiek euren denborarekin?
|
|
|
Gaztelaniaz da" morir es la costumbre". Zuek ikasi zenuten, esaten die hildakoei, bizi nahi zenuten, zineten herri hauetakoak, bazenuten zuen sorlekua, zuen etxea,
|
zuen
lana, zuen familia, zuen maitasunak, zuen ametsak, zuen desirak... baina gerra batera eraman zintuzteten eta hil zineten, eta ziurrenik, hil baino lehentxeago jakin zenuten denok dakiguna baina aitortzen ez duguna, heriotza edo hiltzea usadio bat dela. " Morir es la costumbre".
|
|
|
Gero, musikalki ere kidetasun handia dago bien artean. Karlos niri lehendik asko gustatzen zitzaidan, batez ere Imanol Lartzabalekin egina
|
zuen
lanarengatik. Nola tratatzen zituen musikalki Imanol Lartzabalen doinuak, zein laguntza mota jartzen zien, zein instrumentu hautatzen zituen, bere kriterio erritmikoak...
|
|
|
Egia da, gehienok ondo bizi gara, orain arte behinik behin. Krisiak krisi, eta etorkizunak kontrakzio materiala aginduta badigu ere, Europako klase ertainak oro har badu zer jan; badu aterpea; badu garraioa;
|
badu
lana edo langabezi saria; badu gizarte segurantza eta ordainpeko erretiroa; badu osasun publikoa; badu logika demokratikodun sistematxoa; badu heziketarako aukera unibertsala; baditu entretenitzeko hedabide zaparrada, futbol partidak eta hamaika gau zulo after hours ibiltzeko. Krisi ekonomikoaren eraginez, adierazle horiek guztiak ari dira kaskartzen (futbola eta entretenimendurako industria ezik), hainbat herritar ari da jauzia ematen segurtasun eremutik hauskortasun eremura, eta hauskortasunetik bazterketara.
|
|
2012
|
|
|
–
|
Badut
lan horren berririk; baina, egia esan, ez daukat entzunda.
|
|
|
Bakarrik egokitu ziren azaroko arratsalde bat baliatu zuen Margaritak Inaziorekin berba egiteko. (Andrazkoek bolada hartan etxetik kanpo ez
|
zuten
lan handirik; Malenek, hala ere, Margaritarekin bakarrik ez gelditzeagatik edo, bestela ezin zitekeen uler?, aitzakiarik txikiena nahikoa izaten zuen norabait alde egiteko; azaroko arratsalde hartan," ortura noa" esanda atera zen etxetik, joste kontuak Margaritaren ardurapean utzita). Inazio haritzak inausten ibilia zen goiz osoan, arratsaldean gurdian ekarriko zuen sugarria prestatzen.
|
|
|
Lanetik bota dutela, eta ez
|
duela
lana aurkitzeko itxaropenik, bizia puta dela eta bera berriz frakasatu bat, frakasatu puta bat...
|
|
2018
|
|
|
Ez duzu deus interesgarririk...". Loreari begiak piztu zitzaizkion, arkeologiarako egin behar
|
zuen
lan bat aitzakia jarrita alamena ematen hasi, eta aitak amore eman zuen. Ozta aurkitzen du Lorearen temak pareta gaindiezinik bidean.
|
|
|
Gero, erakusgelan[*] bertan elkartuko da Maiderrekin. Gurasoen etxekoaren hurrengo geltokian jaitsi behar
|
du
lanetik apartamentu berrira joateko.
|
|
|
Pantaila bat da mahai gaina, noski, hatza erpinean jarri eta barrura edo kanpora eginez pantailaren tamaina zure nahierara egokitzen duzun horietakoa. Bertan ikusi du beretzat garrantzirik ez
|
duen
laneko ohar batengatik zela doinutxoa, baina Lorenz doktorearen kontsultatik ere jaso du mezua, hurrengo asteleheneko hitzordua ordu erdia aurreratuz.
|
|
|
Bazirudien inork ez zuela gustukoa abentura hartan murgiltzeak, eta are gutxiago elkarrekin aritu behar izateak. Sophiek ez zuen bere burua gai ikusten halako tamainako ikerketa baten erantzukizuna bere gain hartzeko; Fabian erretagoardian egotera kondenatuta zegoen, gudatik urrun; eta Leok bi amateurrekin egin behar
|
zuen
lan. Euria setatsu ari zuenez, Sophiek aterkia zabaldu zuen eta ospitalerako bidean jarri zen urrats luze arinez.
|
|
|
–Ondo ari
|
duk
lanean; azkarra duk.
|
|
2019
|
|
|
–Hortaz, hobe
|
duzu
lanean segi, edo bertan izango zara gau osoan, Tätowierer. Eta Herr Doktorri ez zaio hori gustatuko.
|
|
|
Arrebak beste inork ez zuen dirua irabazten, jostun lana eginez. Isilpean egin behar
|
zituen
laneko joan etorriak, egunsentia baino lehen goizetan, ilunabarra eta gero gauetan. Ugazaba arriskatzeko prest zegoen, langile onena baitzuen.
|
|
|
–Uste
|
dut
lanik gabe geldituko zarela, Tätowierer.
|
|
|
Ez luke ezer irabaziko han presoak egiatan nola tratatzen dituzten zaintzaile aleman horri kontatuta. Haatik, zer egiten zuen han kontatu dio, nahiago
|
zuela
lan egin, eserita egon eta ezer ez egin baino. Handik egun batzuetara, zaintzaileak galdetu dio ea nahiko lukeen Mauthausenen esparru txikiago batera joan, Saurer Werke ra, Vienan.
|
|
|
Jabetzen da, ondo jabetu ere, bere bizimodua aski erosoa dela, esparruko jende gehienaren bizi baldintzekin alderatuz gero. Lan egin behar
|
duenean
lan egiten du; Gitarekin egoten da tarte libre bat harrapatu orduko; errumaniar haurrekin jolas egiten du; haien gurasoekin hitz egiten du, gazteekin batik bat, baina baita adineko emakumeekin ere. Ikaragarri gustatzen zaio nola zaintzen duten elkar, nola arduratzen diren bata besteaz, bakoitzaren familia biologikoaz harago.
|
|
|
–Eta zer uste duzu? Gainerakoek igandeetan ez
|
dutelako
lanik egiten, eguna libre duzula zuk ere. Nahi duzu Herr Doktor ekin horretaz eztabaidatu?
|
|
|
Badira beste zenbait eraikin, baina Lalek ez du sarbide errazik haietara. Eraikin haietako batean egin behar
|
du
lan Gitak. Bi neska ikusi ditu, lehendik ezagunak, elkarren ondoan doazenak.
|
|
|
Azkenean ahaztu egin zitzaidan.
|
Banuen
lan bat egun hartan bertan entregatu beharrekoa eta artean hasi gabe neukana eta ez nuen ispilura begiratu ere egin. Lanetik irtetean pozik nengoen, arduraduna konbentzitu ahal izan nuen beste egun pare bat nuela eta asteburu hartarako planak eginda neuzkan Martinekin:
|
|
|
Goizegi ez esnatu, lasai gosaldu, etxea bere gisara txukundu, ogia erosi eta eguneko erosketak egitera atera, bazkaria prestatu, astean bitan pilatesera joan... Goizak erruz maite
|
zituen
lanera joan behar ez zuenetik.
|
|
|
–Hemen
|
duzu
lanean hasteko behar duzuna, entzun zuen Urkok berokia kako batetik hartzen zuen bitartean?. Esan bezala, ez da eraztuna axola zaidana.
|
|
|
Ordu askoan aritu behar
|
zuen
lanean edo lan egiteko zain, diru pixka bat biltzeko. Eguneko lehen zerbitzuaren irabazia ez zen beretzat izaten.
|
|
|
Bologna (Guglielmo Marconi) Munich (Franz Josef Strauss) Bilbao (Loiu), 9 Aprile, aste saindu ondorenean ni igo, goratu edo aireratzeko balio izan zuena. Humboldt, Vinson eta Sánchez Carrión bezalako jaunen ibilbideak gogotsu ikertzera nentorren, haiei buruz zirriborratuak
|
nituen
lanak osatzera; baina, bidenabar eta ororen buru, nire une fundatzaile propioa bilatzen nuen.
|
|
|
zuen Sevillako Nazioarteko Erakusketa Gunean uztea eta bueltan etxera.
|
Bazuen
lan zailagorik eginik!
|
|
|
Txaloka.
|
Bazuten
lan egiteko, sozietate zikin eta endurtua zaharberritzeko. Baina kemenez beteak ziren, zutik eta esnatuak zebiltzan bakarrak, gaurko eta biharko euskaldun belaunaldiak zizelkatuz eta duintasun uhinak harrotuz.
|
|
|
–Aitor, Jesus, etorri,
|
badugu
lana egiteko...
|
|
|
–
|
Zuentzako
lan bat egitera noa, esan zien.
|
|
|
Ea gai den autoko depositua bezalako beste kopia bat egiteko, jatorrizkoaren berdin berdina. Errementariak agudo bete
|
ditu
lanak, biharamunean autozaleak bidean dira, harik eta ohartzen diren arte deposituak gasolina galtzen duela berriro: deposituak ere zulo bat darama originalak bezala.
|
|
|
Euskarazko obra original bat beste hizkuntza batera pasatzerakoan âgaztelaniara ia betiâ, badira autoreak lan hori konfian  tzazko itzultzaile baten esku uzten dutenak, eta badira autoreak nahiago
|
dutenak
lan hori beren gain hartu. Bi bideak dira zilegi, zirkunstantzia bietan autorearenak dira, benaz, hitza eta erabakia.
|
|
|
Ekimenaren logikan zegoen. Hala ere, bada bertan interes literarioa ere handia
|
duen
lanik, Montaigneren Entseiuak kasu. Literatura Unibertsala bildumari dagokionez, Cesare Paveseren Bizitza lanbide dut erreferentzia nagusi prosa ez fikziozkoa egiteko.
|
|
|
Bestalde, lurrak duen sortu eta lehertu beharrean, belarra dator ezinegon urdurixkoan hazi eta hazi. Jorraiak eta aitzurrak oraintxe
|
dute
lan: gure jorrailan juxtu.
|
|
|
Eguna apur bat luzatzen eta itxuratzen doanez, tenperaturak ere egoki  tzearen aldera hasten dira, batez ere otsaila aurrera doan bestean. Barrualdeko ordokiak
|
ditu
lanak goizeko aire hotz horiek berotzen: Gasteizko otsai  laren batez bestekoa gradutan ezin iritsiz gelditzen da, 5.9an.
|
|
|
Gure baserritarrak ere ez dira gutxi akordatu berarekin ba. Berarekin eta eskuartean
|
zuten
lanarekin. Bero itogarrietan, lur azala elkortzen hasi baino lehen, euri poxitto bat nahi zutenean, aurrena:
|
|
|
Arkume zaintzak
|
dituen
lanetan trebeak ohi dira artzaintsa edo artzain neskak. Maiatzaren 17an dute artzainek, gizasemeek, beren zaindaria:
|
|
2020
|
|
|
–... hala gertatzen dun, hain gogorra
|
dun
lana, aurreratu egiten baita.
|
|
|
Nik ere ez
|
nuen
lanik zu izan zintudanean, esaten dio Lorrainek.
|
|
|
Esperientziak izaten jarrai  tzen dut. Zuk ez
|
duzu
lanik egiten, bale, baina zuri ere pasatzen zaizu denbora. Zuk ere ez duzu denbora hori berreskuratuko.
|
|
|
Uste
|
duzu
lanik egiten ez duzulako epaitzen zaitudala?, galdetzen dio Joannak.
|
|
|
Peggyk burua
|
du
lanik egiten ez duena, hori beste kontu bat da.
|
|
|
Mariannek, berriz, beti bezala jokatzen zuen, ezer gertatu ez balitz bezala, takilletan ohi bezala bere liburua irakurriz, funtsik gabeko eztabaidetan sartuz. Asteartean, bazkalorduan, Rob galderak egiten hasi zen Connellen amak Marianneren etxean
|
zuen
lanari buruz, baina Connellek jaten jarraitu zuen eta aurpegian ezer ez nabarmentzen saiatu zen.
|