|
2001
|
|
|
Hautamena egin da, hainbat irizpide praktikoen arabera. Hizkuntzalaritza arloko artikulu teknikoak baino, euskarari eta euskal literaturari buruzko idazki dibulgatzaileagoak hartu ditugu aintzat; Koldo  Mitxelenaren interes ugarien ispilu jokoa egingo
|
zuten
lanak ere hautatu ditugu, hara nola zinema, liburu kritikak, hainbat pertsonaien galeria... Alor bakoitzeko pieza ugarien artean hautamena egiterakoan, berriz, idaz  kiaren gaurkotasuna izan dugu irizpide, ez guztizkoa baina bai garrantzi  tsua.
|
|
|
Gisa honetako aukera XVI. mendean etorri zen, Erreforma protestantearekin. Egia esan, ez da gerra ondoko urteotan faltatu Joana Albretekoak eraginda Leizarragak eta laguntzaileek burutu
|
zuten
lanean oinarriturik zera asmatu nahiz ibili denik: nolako mesedea zatekeen hiz  kuntzarentzat alegia, protestantismoa gure artean erroztatu izan balitz; egungo galeserak, irlanderarekin parekatuz, aski irudi argia ematen du izan zitekeen baina izan ez zen harena.
|
|
|
zituzten, ez zituen, eta abar. Hortik kanpo, ordea, ez zuten egina aurkitzen
|
zuten
lana, antza duenez, berriz beren kabuz egiteko gogo biziegirik agertzen. Guztion ondasuna zen, dirudienez, eliz inguruan zebilena bederen.
|
|
2002
|
|
|
Egunkari eta aldizkariek biziki gomendatzen zizkidaten liburu batzuen formak eta edukiak harreman gutxi zeukatela kritika izena merezi ez zuten laudoriozko testu haietan esaten zenarekin. Baleko liburuekin batera, zipitzik balio ez
|
zuten
lanak kaleratzen zituztela argitaletxeek. Leku guztietan bezala, egia da.
|
|
2003
|
|
|
Eta hain zuzen ere baserriaren eta baserritarren laudorioa ezin hobeki etorri zitzaien karlistei, fueristei nahiz lehenengo nazionalistei, eta gogotik ustiatu zuten tradizioaren gordailuen idealizazio hori, berehalaxe ikusiko dugun bezala. Baina zentzu horretan elizgizonek egin
|
zuten
lana ez zen makalagoa izan. Elizak nekazariak kristautzeko, bereganatzeko, erabili zituen estrategia semantikoen artean, funtsezkoa izan zen âEuskal Herrian behintzatâ aitzur  lariaren ogibidea duintasunez janzteko saioa.
|
|
|
Bertan finkatu ziren, luzerako, misiolari frantziskotarraren arauak lur kristauan (Parrondo, 1818). Urtean gehienez ere sei hilabetez irteten ziren misiotara, beti ere binaka, eta erabat debekatua
|
zuten
lan horrengatik dirua kobratzea edota misio denboran limosna eskatzea.
|
|
|
Esan beharrik ez dago egoera horretan nekazarien bizimoduak okerrera egin zuela. Baserritarrek funtsean bere burua asetzeko eta hamarrekoak eta jabe millaristen errentak ordaintzeko egiten
|
zuten
lan oraindik XVIII. mende bukaeran. Hau da, ez ziren errentagarritasun kapitalistaren irizpideekin ustiatzen.
|
|
2005
|
|
|
Agiri biak izugarri garrantzitsuak dira, atal honen hasieran adierazi dugun moduan, Nazio Batuen Biltzarrak Nazioarteko Itun bat ezarri eta horrek, hurrena, Ingurumeneko Giza Eskubideen Adierazpen bat eman dezan, eskubideen laugarren belaunaldia9 aitortuz eta horretan natura, Lur, hurrengo belaunaldi eta abarren eskubideak jasoz, kontu honen gaineko ikuspegi ez hain antropozentriko batetik abiaturik inolaz ere. Rio de Janeiroko goi bilerarekin batera izan zen Foro alternatiboan âofizialaren paraleloan egindako goi bilera izan zen, eta bertan gizarte mugimenduak bildu zirenâ norabide horrexetan egin
|
zuten
lan, eta bere egin zuten Lurraren Eskubideei buruzko Karta. Etorkizuneko Belaunaldien Eskubideen Adierazpenak, Jaques Yves Cousteau Fundazioak sustatuak, belaunaldi arteko eta belaunaldi barneko justizia kon  tzeptua sustatu zuen âezinbestekoa da, inolaz ere, garapen iraunkor kontzeptua ulertu ahal izatekoâ; horren eraginez, 1997an UNESCOk onartu egin zuen egungo belaunaldiek etorkizuneko belaunaldiekiko duten erantzukizunari buruzko Adierazpena.
|
|
2006
|
|
|
Friedrich Engelsez oroitu zen 1985eko une haietan, institutu garaian Materialismo Historikoko ikasgairako egin
|
zuten
lan batez. Eskolako lana, funtsean, Engelsen Langile klasearen egoera Ingalaterran 1844an liburuaren iruzkina edo exegesia zen, eta, hari horretatik abiatuta, kapitalismo industrialak sortutako bidegabekeriak salatzen zituen.
|
|
2009
|
|
|
Salonikakoa zara. Elkarrekin egin
|
zuten
lan gure gurasoek portuetan, pentsio miserabletan ibili ziren trukaketan, taberna zulo berberetan aritu ziren tranpetan, karta koipetsu berberekin, Itsaso Beltzeko karga-ontzi txikietan... Eta zu?
|
|
|
Aingeru saldo bat Jaungoikoaren kontra matxinatu zenean, ordu arte erabilitako hitzen esanahiak aldatzen hasi omen ziren matxinoak, sefardien tradizioak hala dio. Matxinatuek serio demonio egingo
|
zuten
lan, borrokaren unerik latzenean bi hizkuntza entzuten hasi omen ziren-eta zeruko mendi ibar liskartsuetan.
|
|
2010
|
|
|
Ez dakit zenbat minutuz egon ziren zeregin hartan. Ez
|
zuten
lana banatu, bakoitzak nahi zuen tokian begiratzen zuen inolako ordenarik gabe, halako moldez ezen leku gehienak bi edo hiru aldiz miatzen baitzituzten txandaka. Halako batean, ez dakit zergatik, zer esaten nuen konturatzen ez nintzelako edo, ergelena zirudienari esan nion miatzera zihoan armairuan bere lagun batek miatu zuela minutu batzuk lehenago.
|
|
|
Hiru faktorek bat egin zuten olerkigintzaren pizkunde horretan: Jose Ariztimuño" Aitzol" ek literatura kritikari eta kultura dinamizatzaile gisa jokatu zuen paperak, euskal nazioaren sortze sentimenduan olerkigintzak bete behar zuen zereginak eta Lizardi, Lauaxeta eta Orixe bezalako idazleek hizkuntzari ahalik eta mami adierazkor gehien ateratzearren egin
|
zuten
lan baliotsuak.
|
|
|
Honelaxe dio akusatuen pobreza erakusteko, eskribau eta epaileek burutu
|
zuten
lanaren izenburuak [162]: Prozeso de Joseph Quillaberri y consortes contra el señor Fiscal y los Curiales sobre pobreza.
|
|
2011
|
|
|
Ahal bezain azkar luzatu zieten abisua Leonera joandakoei, etxera itzul zitezen mairuaren aurkako borrokara. Gaztelarrek, bere aldetik, ez zieten bizkaitarrei lagundu nahi izan, Leonen
|
zuten
lana aitzakiatzat jarriz. Azkenean, bizkaitar oro, oinaztar zein ganboar, bat eginda etsaia mendean hartzea lortu zuten, eta Ulihamet berbera ere hil egin zuten.
|
|
|
Portugaldar hauek Frantziaraino eramateko, euskaldun kontrabandistak bi eratara egiten
|
zuten
lan: edo Portugaleko mugarat joaten ziren eta bertan harturik muga pasatu arteko lana egiten zuten edo muga pasatzeko lana bakarrik egiteko hitzematen zuten.
|
|
|
Deigarria egiten zait, industrie hitza erabiltzea. Honek esan nahi du kontrabandoa ez zela baserritar batzuk egiten
|
zuten
lan arrunt eta apal bat bakarrik, goi mailako negozioa eta antolaketa zuen eguneroko ekintza bihurtu zela baizik.
|
|
|
Gipuzkoako kostaldeko beste herrietatik arraina ekartzen zen, gero Ipar Euskal Herrirat eramateko. Distantziak luzeagoak zirenez, bai garraio baita bitartekari gehiago parte hartzen
|
zuten
lan horretan. Ferminek esaten zidanez:
|
|
|
Gainera, saltzaile gehienak han bizi zirenez, aukera ona ematen zuten irabaziak ateratzeko. Eta askok zumitzarekin saskigintzan eta egiten
|
zuten
lan eta ondo irabazten zuten. Horregatik uda ahalik eta ondoen aprobetxatu beharra zegoen.
|
|
|
Presioa, dena dela, ez da soilik gizakiak naturari eginikoa, gizakiok elkarri eginikoa ere hori bestekoa baita; Maitek garai hartan aipatu zigun kontu bat datorkit burura: lehen (duela 15 urte inguru), ikus entzuleria kontzeptua eta beroni loturiko ehunekoak artean ia existitu ere existitzen ez zirenean, askoz trankilago egiten ei
|
zuten
lan; orain, aldiz, presioa izugarria omen da, teleikusleak hil edo bizi lortu behar hori... Horra ere presaren kultura ailegatu dela, berba batean (programa bat ez badabil, berehala kentzen dute, zurkaizteko astirik eman barik), eta halaber mundu akademikora.
|
|
2012
|
|
|
Egundo ez zela halakorik gertatuko zirudien arren, hurrengo loturagunera heldu zirelarik, gelditu, ontzia trabesaren gainean utzi, koipea hartu, makurtu, eta igurzte lanei ekin zieten berriro. Urteetan elkarrekin lan eginda edo barneraturiko metronomo ezkuturen batek markatzen zien erritmoari jarraituz burutzen
|
zuten
lana ikusita, txundigarria zen bi langile haien arteko koordinazioa. Hala jardun zuten loturagune batetik bestera, eta, tarteka, baita trenbide orratzak aldatzeko guneren bateranzko bidean eta hara iritsitakoan ere.
|
|
|
unetik unera adoreberritzea lortzen zuen, haiek gogotsu jarrai zezaten lanean (ezin da ahantzi saio haietara sarritan eramaten zizkien bina pikupasek ere indar erantsia ematen ziela). Eta, baiki, Guillermok eta Inasek egin
|
zuten
lan arretatsua ez zen nolanahikoa izan; aita Ambrosiorekin edukitzen zituzten saioetatik kanpo ere elkarrekin aritzen ziren zalantzak argitzen eta ikasitakoak finkatzen. Musika tresnei heltzeko eguna iritsitakoan, aldiz, ordura arteko ahalegin bertsua eginagatik, aurrerapenak ez ziren horren ikusgarriak izan, batik bat Inasi zegokionez.
|
|
|
" Erregea txibia bat da". Erabilitako hizki dotoreengatik, aski denbora hartu
|
zuten
lana biribiltzeko. Bat batean oroitu da Inas joan den asteko ostiraleko eskolan couko c taldekoei emandako azalpenaz.
|
|
|
Apustua egin behar izango balu, ez luke zailtasun handirik edukiko tartean ibili diren lauren izenak emateko. Beretariko batek ere ez du hain ongi marrazten eta besteren bat limurtuko
|
zuten
lan horretarako. Sarde baten lau hortzak dira:
|
|
|
Jesus Marik argi eduki du, txikitarik, ikasi egin nahi duela eta bere esku dagoen guztia egiteko prest azaldu da horretarako bideak urratzeko. Hamabi urteko zela, taberna batean hartu
|
zuten
lanerako; bere asmoa gurasoei ahalik eta dirurik gutxien eskatzea zen. Harrezkero, han aritzen da udaldi osoan eta asteburuetan.
|
|
|
Bakarrik egokitu ziren azaroko arratsalde bat baliatu zuen Margaritak Inaziorekin berba egiteko. (Andrazkoek bolada hartan etxetik kanpo ez
|
zuten
lan handirik; Malenek, hala ere, Margaritarekin bakarrik ez gelditzeagatik edo, bestela ezin zitekeen uler?, aitzakiarik txikiena nahikoa izaten zuen norabait alde egiteko; azaroko arratsalde hartan," ortura noa" esanda atera zen etxetik, joste kontuak Margaritaren ardurapean utzita). Inazio haritzak inausten ibilia zen goiz osoan, arratsaldean gurdian ekarriko zuen sugarria prestatzen.
|
|
|
Ordezkari horiek egiten
|
zuten
lana diruz ordaindu behar ote zen, bai ala ez, eztabaidan zegoen. Adibidez, 1864an, F. de las Rivas senatari bizkaitarra zen, aldi beran, Bizkaiko Aldundiaren ordezkaria Gorteetan, eta berak aitortzen zuen bere kabuz ari zirela han, ez zirela soldatapekoak.
|
|
2018
|
|
|
Zure borreroek eta deanaren lekaio fraidegaiek hartzen
|
zuten
lanak gaitza gaiztoagotzen zuela etsita, beilariak erretiratzea erabaki zenuten, eta pinturak bere hartan uztea.
|
|
2019
|
|
|
1974an, Giscard d. Estaing presidenteak maioria legala hemezortzi urtera apaldu orduko, gure bi txoritxoak, elkarrekin bizitzen jarri ziren. Berehala atzeman
|
zuten
lan finko bedera, Felixek Angeluko Inox, sa enpresan, zortzi orduz inoxezko zera ugariak eta hodiak ekoizten, eta Martinak, Baionan bertan, Rabais notarioaren bulegoan, idazkari gisa.
|
|
|
Gure baserritarrak ere ez dira gutxi akordatu berarekin ba. Berarekin eta eskuartean
|
zuten
lanarekin. Bero itogarrietan, lur azala elkortzen hasi baino lehen, euri poxitto bat nahi zutenean, aurrena:
|
|
2020
|
|
|
Baina aktoreen lanak ez zion ezer zor inguruan zeuzkaten graduazioko militarrek esaten eta eskatzen zutenari, aktoreek eszena dramatikoekiko erakusten zuten sentiberatasunari baizik. Sen propiotik ateratzen zitzaien nik agindutakoa ondo betetzeko premia eta barren barrenean sentitzen
|
zuten
lan ondo eginaren poza. Horri guztiari erantsi behar zaio arrakasta izateko esperantza.
|
|
|
Severianok barrez agurtu zituen, haien ibiliak ikusita, pare hartara heldu zenean. Neskameek irribarre artean bukatu zuten beren egitekoa, eta ez zien poz hori zapuztu ohera joan arte izan
|
zuten
lan kargak ere.
|
|
|
Urte sasoi gogorra izaten zen, lan handikoa, baina taldean egiten
|
zuten
lana. Santik haga batekin botatzen zituen altuen zeuden aleak, eta Mikela arbola adarretara igota ibiltzen zen, astintzeko.
|
|
|
Mikela txikia zenean, iminakoan jartzen omen zuten, garia edo artoa neurtzeko erabiltzen zuten tresnan, besteak belarretara joaten zirenean. Negar zotin edo algara, hantxe uzten
|
zuten
lan guztiak bukatu arte. Berak izan ez zituen atentzio guztiak ematen zizkien ilobei.
|
|
|
Gustu handiz geratuko zen Iruinbarrenako atarian, haizearen arabera argitzen edo itzaltzen zen bonbila haren azpian, hiru etxebizitzako familien artean. Ilara luzea egingo
|
zuten
lanean ari zirenek, eta bi ateak itxita, epel egongo ziren arto artean. Zuritu, burua kendu eta, kras, askara.
|
|
|
Hilobiak estaltzea eta materiala jasotzea besterik ez zen falta. Beteranoek kalkulatu zuten bezala, eman zieten epea baino egun batzuk lehenago bukatu
|
zuten
lana.
|
|
|
Ia beti errespetuz tratatu izan naute eta neuk ere begirunez tratatu ditut berriemaileak. Orduan, kazetariek askatasun handia
|
zuten
lan egiteko. Adibidez, Betisen kontrako Kopa finalean, kazetari batzuk zelaira irten ziren partidu amaieran eta epaileak" erregutu" egin behar izan zien euren lekura joan zitezen, luzapena jokatu ahal izateko.
|
|
2021
|
|
|
Zerutik jakina zen Ortiz de Zarate bikiek gurasoen fortuna heredatu zutela eta eskaintzaile onenari saldu ziotela FerrerÃas Alavesas, aita amak hil eta gero, bi anaiek hemezortzi urte zituztenean. Bietan inork ez zuen aitaren negozioekin segitu nahi izan; egiaz, ez
|
zuten
lan egiteko beharrik ere, baina nork bere bokazioa zuen, eta haietan jardun zuten: batak polizia izan nahi izan zuen; besteak, arkeologo.
|
|
2022
|
|
|
Michaudarrek establezimendu berean egiten
|
zuten
lan, baina senarrak hamabost urte zeramatzan Banque Centrale pour l. Industrieko kontulari postu batean. Emaztea, aldiz, hilabete batzuk lehenago kontratatu zuten," behin behinekoz, gerrak irauten zuen bitarterako"; kantu irakaslea zen, eta 1939an batere ikaslerik gabe gelditu zen, haien familia aberatsek probintzietara alde egin baitzuten bonbardaketen beldurrez.
|
|
|
Egingo nuke baietz. Harreman ona zuten, eta garai hartan oso normala zen kontu erdi klandestinoak edo zabalkunde zaila
|
zuten
lanak elkar trukatzea (mekanografiatuta irakurri nuen lehenbizikoz Joxe Azurmendiren Hitz berdeak poema bilduma, autoreak Lekuonari bidali zion bertsio mekanografiatu batean).
|
|
2023
|
|
|
Hori saihesteko, metalezko borra batez almaiz batean irabiatzen hasi ziren, baina horrek denbora asko eramaten zien eta lan zaila zen gainera. Horregatik utzi
|
zuten
lan hori beltzen esku; galbulu xehatuak ontzi batera bota eta urez estaltzen zituzten, eta ore likatsu bihurtzen utzi; inapuruaren galbuluak oso gozoak zirenez ur asko gehitu behar zitzaien, inapuru kopuruaren halako hiru bai behintzat, hala esaten zion senarrak. Nahasturari legamia gehitzen zioten.
|
|
|
Rozina eta Brinovc en etxean ondo jaten zen, inoiz ez zen goseak irteten haien etxetik. Rozina ez zen batere narrasa, haren janaria gozoa zen, hura ezagutzen zutenak gustura irteten ziren etxe hartatik; izebekin ikasi zuen sukaldean; hasieran ez zuen oso gustuko, baina laster ohartu zen jendea zoriontsu egiteko sukaldean ondo jardutea zela onena; sabelak beterik hobeto egiten
|
zuten
lan, are gehiago ahalegintzen ziren. Adierazitako modu hartan egiten zuten uxuala, eta destilazioa nola hobetu pentsatzen zuten.
|