|
2008
|
|
|
Lehen kuku horretatik aurrera, ikusiko dugunez, tantaka tantaka agerpen jarraitua
|
du
gure protagonistak; areago, agerpen hori guztiz nabarmena suertatzen da sarri askotan.
|
|
|
1897ko azken aipua ez da oraingo honetan Goienetxe medikuarentzat izango, Donibaneko euskal tradizioaren jaientzat baino; izan ere, Charles Bernadou baionarrak ehun bat orrialdeko liburua (Bernadou, 1897) eskaini ziela aipatzen
|
du
gure astekariak abenduaren 3an77, Etnografia Elkartearen liburua ere laster datorrela gogorarazteaz gainera. Kontua da zorioneko liburuaren benetako argitalpena nahikoa eta gehiago luzatu zela, eta Eskualduna astekariaren orrialdeetan beste lau bat aldiz aurkitu dut bazetorrela78, azkenean 1899an plazaratu zen arte79, gorago esan bezala.
|
|
|
Herri huntan berean, guziek badakizue, prestamuzko kacha bat altchatu
|
duela
gure jaun errotor kartsu eta ohoragarriak laborarien laguntzeko. Badakizue ere zer abantail handiak gure syndicat agricole deitzen den konfardien medioz onesten ditugun ongarri edo ongailuen izaiteko.
|
|
|
Laphurdi alde huntan, aspaldiko denboretan, etsenplu ona goratik heldu zauku.
|
Badugu
gure artean gizon bat, handia jakitatez, handia ethorkisunez, handia fortunaz, bere bizi guzia laborarien artean iragan duena, kontseilu oneko jauna, prestua, zuzena eta prudenta, goraki aiphatua bere chehetasunaz guzientzat eta partikularzki jende beharrentzat.
|
|
|
Bigarren aldikotz biltzen gare Donibaneko kantoinamendu huntan primen emaiteko eta atsegin handirekin ikhusten
|
dugu
gure herritar laborariek onhesten dituztela egiten ditugun entseiuak hekien onetan hunat agertzen direlarik joanden urthean baino nombre handiagoan.
|
|
|
Guk bereziki, Eskualdunek, maithatu behar
|
dugu
gure sor lekhua nihon ez baita hobeagokorik eta ederragokorik. Atchiki gure usaieri, gure garbitasunari eta gure hitzkuntza ederrari.
|
|
|
Gure artetik galtzen balin bada eskuara gure baithan diren gauza hoberen guziak galduko ditugu. Harek atchikitzen
|
ditu
gure artean gure fede azkar eta kontsolagarria, gure garbitasun eta leialtasuna, gure zaharren printzipio eta ikhusteko manera zuzen eta ederrak, gure arteko errespetua.
|
|
|
Ez othe
|
dugu
gure mintzaia eder eta zaharraren atchikitzeko harenbertze dretchu nola kaskoinek eta biarnesek; zoin ikhusten baititugu ardura elgarretara bilduak direnean ez frantseses bainan kaskoinez elgarrekin mintzatzen.
|
|
2009
|
|
|
Goienako gerenteak duen esperientziaren arabera, jendeak euskarazko hedabide pribatu hauetan ez du bere burua epe luzerako ikusten. «Sumatzen
|
dut
gurea bezalako hedabide batean jende asko sartzen dela ikasteko asmoz, ondoren beste toki batera jauzi egiteko, non baldintza eta soldatak hobeak diren. Hala ere, Arrasaten bizi bazara, zein aukera duzu komunikabideen arloan lan egiteko?
|
|
|
Interes berezikoa da zehaztapena. Gerta liteke maila abstraktu hutsean jendea proiektu baten aurka ez egotea (AHT), baina testuinguruaren rol analitikoa kontuan hartzen bada, frogatzen da gure bizipenak testuinguru batean lekutzen ditugula eta hor metaturiko irakurketa, errezelo, pertzepzio eta usteekin eratu ohi
|
dugula
gure posizioa (euskal AHT).
|
|
|
Bukatzeko, Nafarroako Ondarearen Defentsarako Plataformaren izenean garbi utzi nahi
|
dut
gure jarrera:
|
|
2010
|
|
|
Kondentsazioa, sinboloak, gauzak eta ekimenak irudikatzeko duen gaitasunak ezaugarritzen du, eta polarizazioa, diskurtsoaren zentzu ideologikoan da atzemangarria. Halatsu uste
|
dugu
guk, legatu horretan balio kultural erantsiak ekintza sinbolikoaren bidez atxikitzen direla, behin komunitatearen esku eraldatu ahal izango direnak kolektibo baten gogoa asebete eta sentimendu biziberrituen jomugan denbora aurrerago berriz ere jarri ahal izateko.
|
|
|
Herritartasun eskubide formalak badituzte, baina errealitatean ez dira eskubide horien jabe eta bigarren mailako herritarrak izaten dira askotan, nolabait ere azpi herritartasun baten jabe izanik. Azken tendentzia horrek gero eta indar handiagoa
|
du
gure gizarte garatuetan. Gero eta gehiago dira integrazioaren eta gizarte bazterkeriaren artean kokatzen diren pertsona eta taldeak.
|
|
|
Hori egia den ala ez, ez dut gaur eta hemen eztabaidatuko. Bai, ordea, topiko horrek itzelezko pisua
|
duela
gure gainean, hots, Manex bezala beren burua, neurri batean edo bestean, jite batekin edo beste batekin, nolabait historialari eta nolabait abertzale aldarrikatzen duten guztion artean. Adibidez, Manex bera.
|
|
|
Datuen arabera, esan daiteke ezen jasoketa aktiboaren kontzientzia eta gaitasun maila apala
|
dutela
gure eskola gazteek (ikus 4 grafikoa).
|
|
2011
|
|
|
71). Gauza horiek ez
|
dute
gure uste osoa, badakigu jakin, ez dutela benetako baliorik, egunerokotik jaulki ditugu, bereziak eta bereiziak dira: jaietarako, aisiarako, polito egiteko, apaintzeko, adierazpen emozionalak egiteko... balekoak.
|
|
|
«telesailak funtzionatzen du eta gure markoari erantzuten dio, gure neurrikoa den markoari». Eta uste
|
dut
gure telesailak oso modu onean lehiatu direla konpetentziako telesailekin. Goenkaleren kasua nabarmena da:
|
|
2012
|
|
|
Hori da Euskal Herriaren kasua. Honi loturik, lau eginkizun nagusi ikusi uste
|
zituen
gure egoera honetan.
|
|
|
Lider horrek lankideari laguntzen dio indarguneak eta ahuleziak identifikatzen, eta horiek lankidearen xede pertsonal eta profesionaletan integratzen, epe luzeko erronkak zehaztuz eta haiek gainditzeko plan bat eginez. Izan ere, pertsonok joera
|
dugu
gure lanari dagozkion zereginetarik gustukoenetan zentratzekoa, hots, gure amets, identitate eta xedeekin lotura gehien duten zereginei buru belarri lotzekoa. Coach liderrak lankidearen eguneroko zereginak eta haren epe luzeko helburuak konektatzen ditu eta, horregatik, biziki motibagarria da.
|
|
|
Artikulu honetan enpresak eta, oro har, organizazioak
|
ditugu
gure azterketaren kokaleku. Eta testuinguru horretan emozioek duten zeresana eta zeregina dugu aztergai.
|
|
|
Hartara, lanerako gure gaitasuna eta eraginkortasuna gure egoera emozionalaren araberakoak dira hein handi batean; emozioek ez diote soilik gure pozari edo asetasun mailari eragiten; emozioek gure lanarekin berarekin eta gainerako pertsonekin zer nolako harremana dugun ere zeharo baldintzatzen dute. Dena dela, oro har gehienok uste
|
dugu
gure egoera emozionala faktore exogenoen araberakoa dela (umore aldaketak, hormona gorabeherak, kanpoko gertakariak, etab.). Era horretan, uste dugu gure bizitza emozionala gure kontrolpetik at dauden kanpo zurrunbiloen menpekoa dela erabat. Baina paradigma emozional berriak ikuspegi eta jokabide zahar hori aldatu nahi du.
|
|
|
Hartara, lanerako gure gaitasuna eta eraginkortasuna gure egoera emozionalaren araberakoak dira hein handi batean; emozioek ez diote soilik gure pozari edo asetasun mailari eragiten; emozioek gure lanarekin berarekin eta gainerako pertsonekin zer nolako harremana dugun ere zeharo baldintzatzen dute. Dena dela, oro har gehienok uste dugu gure egoera emozionala faktore exogenoen araberakoa dela (umore aldaketak, hormona gorabeherak, kanpoko gertakariak, etab.). Era horretan, uste
|
dugu
gure bizitza emozionala gure kontrolpetik at dauden kanpo zurrunbiloen menpekoa dela erabat. Baina paradigma emozional berriak ikuspegi eta jokabide zahar hori aldatu nahi du.
|
|
|
ikasketa maila altua dutenek Goizuetako hizkerako forma gutxiago erabiltzea espero dugu maila apalagoa dutenek baino. Izan ere, ikasketa maila altuagoa dutenek euskara batuarekin harreman gehiago
|
dituzte
gure hipotesiaren arabera. Hipotesi hau aurreko gizarte aldagaiarenarekin lotua dago, adinarekin; ikasketa maila altua dutenak, gehienetan, gazteak dira.
|
|
|
hau da, denbora tarte luze batean testuliburu kopuru handia aztertzeko balio duen eredua da gurea. Egon badaude beste metodologia sakonago batzuk, baina horiek ez
|
dute
gure helburuetarako balio edo, erabiliz gero, ia ezin gauzatuzko egingo zuketen gure langintza, kontzeptuen kategoria konkretu bat lantzeko edo testu gutxi aztertzeko diseinatuta daudelako. Hala ere, gure ereduan eragina izan dute bai Prendes Espinosaren ereduak (orokorra), nola matematika liburuetarako diseinatuta dauden Monterrubio eta Ortegaren ereduak eta Fernandezenak ere, hirurak arestian aipatuak.
|
|
2013
|
|
|
Erabat nago filmak jatorrizko bertsioan eta azpitituluekin ikustearen alde, eta uste
|
dut
gure umeak lehenbailehen ohitzea litzatekeela onena, azken batean ohitura kontua baita neurri handi batean. Esan nahi dut ohitu egiten dela filmak bikoiztuta ikustera edo jatorrizko bertsioan ikustera.
|
|
|
Ondorioz, irakurle potentzialak 1.000.000 inguru lagun izango lirateke, eta idazteko gai direnak, berriz, 900.000 inguru lagun. Soilik kontuan hartuta elebidunak 714.136 direla (HPS, 2012), soilik hogei herritarretik hiru moldatzen direla euskaraz hobeto edo erdaraz bezain ondo (HPS, 2012), eta hogei kale elkarrizketatik soilik hiru direla euskaraz (Soziolinguistika Klusterra, 2012), ez dirudi kopuru horiek zerikusi handirik
|
dutenik
guk aurkitu nahi dugun zenbakiarekin. Baina, gainera, aintzat hartu behar da elebiduna izateak ez duela irakurle potentzial bihurtzen, ez behintzat euskaraz irakurtzeko gaitasunaren aldetik, eta are gutxiago euskaraz irakurtzeko ohiturari bagagozkio.
|
|
2015
|
|
|
Xiberoko Botzako Artzen Letonak aipatu duen lehen kezka ere «lehiakortasun gehiago» izateari buruzkoa da: «Guk
|
badugu
gure webgunea, xiberotarrena da, gure gauzak dira. Nik uste dut inguruko herrietakoak ere horrekin ohitu direla».
|
|
|
Saioa emakume eta gizonentzat pentsatu eta egindakoa izan zela azaldu zuen: «Ez gatoz inori lekua kentzera, baina guk ere nahi
|
dugu
gure espazioa». Nolanahi ere, Bertso Egunak ikusmina eta eztabaida eragin zuen, saioaren aurretik eta ostean ere.
|
|
2017
|
|
|
Hainbat elementu hartu behar ditugu kontuan dibertsifikazio hori azaltzeko. Historiaren arloan, orain arte aldizkariek ez dute izan hainbesteko garrantzirik; liburuek eta liburu atalek, ordea, pisu esanguratsua
|
zuten
gure lanen zabalkundean. Azken urteetan, ebaluazio kultura hedatu den neurrian (Tarango, 2012), aldizkariek ere irabazi dute pisua, baina aldi berean, ebaluazio horrek atzerriko aldizkariak lehenesten dituenez, ez du bultzatu euskaraz argitaratzera, nahiz eta Uztarok ahalegin handia egin nazioarteko estandar akademikoak betetzeko.
|
|
|
Seigarrena, (estereotipoak eta aurreiritziak kritikatzen dira edo zalantzan jartzen dira) 2 aldiz; hori da, beraz, urriena. Azken alderdi hori ez ezik, besteek agerpen ugari
|
dituzte
gure zerrendan
|
|
|
Euskarazkoen arazoak, Sánchez Carrión «Txepetx»ek (1987: 91) ezin hobeto azaldu zuen bezala, euskara, hizkuntza orekatu eta parekide batek bete ditzakeen zazpi funtzioetatik urrun egotetik datozkiola uste
|
dugu
guk.
|
|
|
Euskaraz iker badaiteke, euskarazko aldizkariak beharrezkoak dira. Euskarazko aldizkari zientifikoen ekarpena eskutada arrazoien baitan egon daitekeela uste
|
dugu
guk, bat: euskal zientzialarien berariazko ekoizpenen kalitateen eta euskaraz argitaratzeko gogoaren baitan; bi:
|
|
|
Batzuk aipatzearren, hizkuntza, ondasun material eta ez materialen salerosketa eta elkartrukea, hezkuntza, sormena, ekoizpenaren antolaketa, gizarte arauen negoziazio eta hertsadura edota masa komunikabideak aipa daitezke. Gainera, geroz eta zailagoa bihurtzen ari da gure gizarteetan komunikazioa non hasten den eta non amaitzen den ebaztea, informazioz eta komunikabidez geroz eta saturatuago
|
baititugu
gure bizileku eta gure bizi denborak. Zer da komunikazioa?
|
|
|
Egile horrek bere liburu bilduman aipatzen du Eudal Carbonell en ustea, zeinak «gizakia kontraesan handi bat» sortu duela baitio, «primateen gorputzak eta garunak ia ez dute erlaziorik gaurko aurrerapen zientifiko eta teknologikoekin», baliabide eta teknologian garatu gara, baina oraindik ez dugu bere osotasunean lortu gizaki izatea, «humano» bezala ulertuta. Teknika teknologia zientziak eta gizarteratzeak espezie berri baterantz eramango gaituela aipatzen du, eta gure egin dezakegu premisa hori UEUren baitan, ezinbestekoa
|
baitugu
gure giza antolaketaren eredu berrietara so egitea, behatuz bideak norantz garamatzan eta oinarriak ezar ditzagun.
|
|
|
«Leialtasun osoa espero dut zuengandik. Atzo arte etsaiak ginenok, egun elkartuta lan egiteko aukera
|
dugu
gure Espainia maitearen gorespenaren alde aritzeko»18 Baita Mussolini-k ere errenditutako gudariak «berreskuratzeko» apustua agertu zuen Francori 1937ko uztailaren 6an igorritako gutun batean.
|
|
2019
|
|
|
Antolatuta dagoen herriak bere bilakaera egiteko gaitasuna du, bere etorkizuna gidatzeko ahalmena. Herritarren autoantolakuntza funtsezkoa
|
dugu
gure historien subjektu izateko. Gaur egun, aldiz, merkatu kapitalistak eta administrazio publikoek euren logika merkantilistak eta normatibistak ezartzen dituzte eta ondorioz, gure bizimoduak gero eta merkantilizatuago eta normatibizatuago daude.
|
|
2020
|
|
|
Garbiketa bat behar
|
dugu
gure buruan esateko, horrela bidali digute baino hau da azala, honek ez du ezer esaten pertsona horri buruz, gurasoei buruz, hain zuzen ere baino klaro, horretarako ariketa bat behar da klaro ikusten duzu bonboitxo hori, eta hemen duzu bonboitxo eta hemen duzu rambomari eta hori gainditzeko behar duzu ariketa pertsonal bat, eh. Esateko hauek aukera berberak merezi dituzte ez?
|
|
|
Ebidentzia horiek izatea eta zabaltzea ez da gaur errazagoa atzo baino, eta bihar ere ez du ematen erraza izango denik marko politiko kultural linguistiko honetan jarraitzekotan, eta hala jarraituko dugula iduri
|
du
guk nahi baino gehiago, itxura guztien arabera. Joxe Azurmendi bera Alemaniako Kolonia eta Donostia artean bizi da, baina kultura alemana eta batez ere idazle aleman handiak oso ongi ezagutuagatik, bere erreferentzia eta ebidentzia nagusia Euskal Herria da, eta euskaraz lan egiten du:
|
|
|
Familiek, eskolek, administrazio publikoak, tokian tokiko gobernuek, elkarteek, gizarteeta kultura erakundeek dute horren erantzukizuna eta elkarlanean aritu beharra, sinergiak batu beharra, kontuan hartzen badugu eskolaz kanpoko jardunak ere berebiziko garrantzia duela heziketaprozesuan. Beraz, eskolak eragile guztiekiko elkarrekintzan parte hartu behar luke, zeregin hezitzaile nagusi gisa, hezkuntza prozesu formal, ez formal eta informaletan, benetako komunitate hezitzailearen eredua sustatuz; izan ere," uste dugu paregabeko testuingurua
|
dugula
gure egitasmoa martxan jartzeko: norbanakoarengandik gertu —alegia, bakoitza bere ingurutik hasiz—, tokiko eragileen arteko elkarlana bultzatuz, sustatuz, eta benetako herri hezitzaile bihurtuz, epe motzera begira, baina epe ertainera eskualde hezitzaile izatea lortzeko itxaropenarekin" (Ramirez de Okariz, 2013:
|
|
2021
|
|
|
Azaldu bezalaxe, estatu inbertitzaile arbitrajearen aldeek arbitro bana aukeratzen dute eta hirugarren arbitroa Administrazio Kontseiluko buruak hautatzen du. Aukeraketa sistema horrek giza eskubideekin lotutako bi arazo nagusi
|
ditu
gure aburuz: batetik, aukeratzen diren arbitroek Giza Eskubideen Zuzenbidearen inguruko ezagupen eskasa izaten dute normalean, arbitro gehienak Merkataritza Zuzenbideko adituak izaten baitira, Giza Eskubideen Zuzenbideko aferetan esperientzia oso murritzekoak.
|
|
|
Pentsatu nahi nuke eraginen bat baduela... baina ez dut uste arteak zentralitate apurrik
|
baduenik
gure gizartean. (13)
|
|
|
Ipuinotan aztertu dugunaren arabera eta horien jatorria jakinda, egitura zikliko primitibo horri erantzuten diola iruditzen zaigu, gauzak ad infinitum errepikatzen baitira. Horrek ere, herri ipuingintzaren berezko izaerarekin zerikusi handia eta zuzena
|
du
gure ustez, memoria kolektiboak zein ahozkotasunak, oro har, errepikapenaren beharra baitute denboran testu, egitura, doinu, kantu, bertso eta abarren iraupena bermatzeko. Era berean, jendarte tradizional baten eta horren identitate eta ideologia ohiturazalearen ezaugarria ere izan liteke.
|
|
|
Giza eta gizarte zientzietatik ere beste ikuspegi bat gehitu nahi nioke nire gogoetari: ikerlariok ezin
|
dugu
gure ikerketen fidagarritasuna ziurtatu, hiru osagai konbinatuz ez bada: emaitzak, frogak eta teoriak konbinatuz, alegia.
|
|
2022
|
|
|
Emakumeok egunero jasaten dugu gure gain erabiltzen den indarkeria. Egiturazko indarkeriaren adierazpen guztien aurrean —everyday violence (Stanko, 1993) edo everyday terrorism (Pain, 2014) —, ez
|
ditugu
gure desioak eta helburuak baztertzen, debekatu zaizkigun espazioak hartu nahiari eusten diogu, bidezko tratua edo, sinpleki, tratu on bat eskatzen dugu. Horiek horrela, funtsezkoa da gure ikerketen esparrua zabaltzea, emakumeok abusuari nola aurre egiten diogun, hartatik bizirik nola ateratzen garen eta, are, hura nola politizatzen dugun ere kontuan hartzeko.
|
|
|
Puntu hori arazotsua da; izan ere, ez dago argi zergatik onartu behar den ikuspegi patriarkalak ez dituela emakumeen eguneroko bizipenak kutsatu, gainerako teoriak kutsatu dituen maila berean (Walby, 1990). Auzi horri buruz, hainbat egilek ohartarazi du, hain zuzen ere, emakumeen bizipen indibidual eta pertsonalak partekatzea ez dela nahikoa eraketa teorikorako, baizik eta abiapuntu izan behar
|
dutela
gure analisiak garatzeko eta indarrean diren ideiei, politika publikoei eta praktikei aurre egiteko (Kelly eta Radford 1996; Stanko, 2002; Biglia, 2012). b) Indarkeria sexista genero indarkerien edo indarkeria matxisten paradigmaren barruan kokatzea
|
|
|
Hau da, Historiak benetan jazotako fenomenoak aztertzen ditu: benetan ezagut ditzakegun fenomenoak, baldin eta zuhur aztertzen, metodologikoki zorrotz jokatzen eta emaitzak modu kritikoan kontrastatzen baditugu, eta betiere argi
|
badugu
gure ondorioak ezin direla behin betikoak izan, etengabe eraiki eta berrikusi behar ditugula baizik. Beraz, honezkero ezin da orain arteko Historia bera egiten jarraitu, ezta, beraz, Hezkuntzaren Historia bera egiten jarraitu ere.
|
|
2023
|
|
|
Mantenugai bakoitzak zeregin jakin bat
|
du
gure gorputzaren osaketan eta funtzionamenduan
|
|
|
osaturik dago.] [Mantenugai bakoitzak zeregin jakin bat
|
du
gure gorputzaren osaketan eta funtzionamenduan.]
|
|
|
□anari edo edari bakoitza, hau da elikagai bakoitza, substantzia edo mantenugai jakin batzuez osaturik dago. Mantenugai bakoitzak zeregin jakin bat
|
du
gure gorputzaren osaketan eta funtzionamenduan.
|
|
|
Demostratu dugun moduan, JZPEPLP gatazkak ebazteko estatuaren sistema izan behar
|
duen
gure formulazio teorikora hurbiltzen da, nahiz eta desberdintasun batzuk ere erakutsi. Ikerketa honekin bukatzeko, bakarrik garrantzitsuenei erreparatuta, berriro azpimarratzen dugu ezen judizioz kanpoko teknikak ezin direla zerrendatu, ezta haien kopurua legeak aurreikusitakoetara mugatu ere.
|
|
|
Gainera, ziurgabetasun horrek eragina
|
du
gure etorkizunari buruzko erabakietan. Hezkuntzari lotuta, esate baterako, horrek zailagoa egiten du laneratzeari, karrera profesional iraunkorrak eraikitzeari. buruzko erabakiak hartzea.
|