|
2000
|
|
|
Noski, ez nuke hain bizimodu hotzean jaio eta hazi nahi, eta familiarik ez izatea eta holan, baina Rocíok" eta zuri buruz, zer?" galdetu didanean berak beste eskarmentu izan nahi nukeela konturatu naiz, hori bai. Horregatik eztul txiki bat egin eta kontatuko niona pentsatzen hasi naizenean, berriz itaundu dit" zer?, ez al duzu ezer kontatzeko?", eta nik baietz, hain zuzen ere horrexegatik etorri naizela Irlandara, nazka nazka eginda nagoelako kontatzeko
|
ditudan
gauza gutxiekin.
|
|
|
Bai, badakit ezen aita ere, bere sasoinean, etxeko lehena izan zela bere anaia bakarraren —osaba Joanikoten— aitzinean, eta aitona Nikolasek eurekin egin zuena egiten ari zela bera ere gurekin —Mattinekin eta biokin—, eta aitak, beraz, garbi
|
zituela
gauzak lehenbizikotik, eta etxearen eta leinuaren jarraipenak kezkatzen zuela oroz gain; eta badakit, hargatik, ezen erabiltzen zituen hitzak eta keinuak, eta egiten zituen komentarioak, kasik oharkabean egiten zituela, zeren eta hark ez baitzuen nehori ere kontu eman beharrik, azken finean, eta bai hartu bertzeei, etxeko jauna izanik; baina oharkabetasunak ez gaitu bertzeei min egitetik libratze... Eta ni mindurik sentitzen nintzen maiz aitaren jokamolde harekin eta deus guti egin nezakeen haren kontra.
|
|
|
" Ordea, zer gertatuko litzateke, baldin uzkia garbitzen hasi orduko, antzara hegaldatuko balitz, eta gu haren gainean...? Baina, oker ez banago, oraino ez dut zerurat joaiteko eguna..."; eta, haren ondotik, bertze mila laudorio egin zizkion dukeak osabari... ez dakit osabaren asmakizun hura zinez laket izan zuelako edo berrikuntza hutsagatik, zeren eta ohikoarekin gogaitzen denak —nola gogaitzen baitzen dukea, dukeak berak bizpahiru aldiz aitortu zigunez— izan ohi
|
baitu
gauza berrien premiarik. Haatik, ene osaba asmatzailearen dohainen ez gutiesteko, derradan ezen osabaren asmakizun hark bazuela zerbait onik, zeren eta, dukearen eta kondearen ondotik, sartu ez ziren, bada, dukesa eta kondesa, han barrenean hagitzez ere denbora luzeagoa egiten zutela, biak ere kalaka eta kalaka, toki hura elkarri hitz egiteko eta konfidentzien egiteko ere leku ezin hobea balitz bezala...!
|
|
|
—Ez. Zuk
|
badituzu
gauza inportantagoak... Atzo, oker ez banago, trabailu bat igorri nizun, Virgilioren hexametroei buruzkoa... eta ea ni natorrenerako akabatzen duzun, zeren baitakizu nolakoa den bizitza:
|
|
|
Baina, hau hala bazen eta hala zen, nola estima zezakeen orduan aitak osaba, baldin bufoi gisa ez bazen, eta baldin tarteka organizatzen zituen festetan apaingarri gisa erabiltzeko ez bazen? Eta, nola erregeek bufoien ageriko nahiz ezkutuko kritikak eta haien txantxak onartzen dituzten eta haienak bakarrik, hala betetzen ote zuen osabak kargu edo betebehar hura aitaren aitzinean, nehork erraiten ez
|
zituen
gauzak erraiten zituela eta nehork egiten ez zituenak egiten. Eta, aitak osabari izan ziezaiokeen edo osabaren alde senti zezakeen estimua, beraz, ez ote zuen hatsarretik mesprezu puntu batek ukitzen, bere anaia hark buruan haizea baino ez balu bezala?
|
|
|
—Ikusi nahi
|
duk
gauza harrigarri bat? —erran zidan osabak, onik ikusi ninduenean.
|
|
|
Kortesi erregelei eta bertzelako ordenantzei —zeinek gizon emaztekion harremanak arautu izan ohi dituzten— izugarrizko inportantzia emaiten zien, zeren, bataz, ume umetarik hala irakatsi baitzioten Ezpeldoiko jaun Christian Etxehandik eta haren emazte Graziana Larresorok, zeinak baitziren haren gurasoak, eta zeren, berriz bertzea, sinetsirik baitzegoen, gurasoek irakatsiaren arabera, ezen haiek gabe ordena gal zitekeela eta anabasa sort, eta anabasatik basakeria eta bidegabekeria baizik ez zitezkeela iguriki. Eta hargatik nahi izaiten
|
zuen
gauza bakoitza bere lekuan, nola atea bere erroan, ongi jarria eta pausatua, guztiak ere mosaiko baten piezak balira bezala. Eta, ohitura edo arau haietan zimendaturik, berak bere jokoa jokatzen zuen, eta entseiatzen zen, halatan, bere lekuan egoiterat:
|
|
|
Izan ere, erraiten
|
dugu
gauza bat eta egiten dugu bertze bat... baina ohartzen garenean ezen egiten duguna bertzeen begietarako gaitz eta itsusi dela, entseiatzen gara haren gordetzerat eta ezkutatzerat, edo haren zuritzerat eta justifikatzerat, edo ipintzen diogu estalki bat, zeina izan daitekeen diru emaite bat kapera baten edo komentu baten eraikitzeko, edo hospizioen eta bertzelako karitatezko obren bulkatzeko, bert... Zergatik erraiten dizudan hau guztia...?
|
|
|
Baina aitak, aldiz, halako espekulazioneetan ibili gabe, guztiz klar
|
zituen
gauzak eta, akabatu zuenean Pedro Huizik ni hainbertze liluratu ninduen marrazkia, ama eta aita Bartolome ere han berean genituela, erran zion:
|
|
|
Suhiltzaileetan buru egiten zuenari hitz batzuk, udaltzain sarjentu bati ere bai, eta hilotza aurkitu duenari ez, etxera itzuli baita, baina bai haren ilobari. Ez
|
duk
gauza bera, baina berdin berdin balio dik betegarritako. Arrainik handiena herorrek eraman duk, horratik.
|
|
|
—Bertze aukera bat ematea erabaki diagu.
|
Baduk
gauza bat hire alde: abuztuan hiri alu honetan deus gertatzen ez denez, zorioneko hilketa honi zuku guztia atera behar zioagu.
|
|
2001
|
|
|
Edo desberdin sentitzen zuen Manuk. Eta egin nahi
|
zuen
gauza bakarra, bere andrakila altzoan hartu eta sofan eserita leihotik begira egotea zen. Aspaldiko partez bizilagunaren aurpegia ikusteko irrika sentitu zuen.
|
|
|
–Enfin, kontuak kontu, Arantxa lurjota egongo dela pentsatzen diat –laburbildu du Anartzek– Mutila hogeita bi urterekin horrela galtzea ez
|
duk
gauza alaia, baina bueno, zer egingo diogu.
|
|
|
Izan ere, azkenean min gehiago egiten omen zaio eriari. Hobe omen da inguruan
|
dituen
gauzak urruntzea haiekin ez jotzeko eta lasaitu artean bere kasa mugitzen lagatzea.
|
|
|
Badakit, hortaz, heriotzaren orduan lasaitasuna dagoela. Horrexegatik pentsatzen dut hil aurretik egin behar
|
ditudan
gauzez: musika, lana, literatura...
|
|
|
Walter Minj nire lagunak egun batez, irriño bat ezpain ertzetan, honela esan zidan: " Gaur inoiz ikusi ez
|
duzun
gauza bat ikusiko duzu".
|
|
|
‘Bizitza honetan balio
|
duen
gauza bakarra larru asuntoa da, ’ esan zuen.
|
|
2002
|
|
|
Izan ere, Pertseok ez
|
zituen
gauza gogoangarri haiek guztiak berak nahi bezain isilean egin, eta ezpataren soinua, sugeen txistua eta Medusaren buruak hondartzara erortzean ateratako hotsa nahikoa izan ziren beste bi gorgonak iratzartzeko.
|
|
|
Horregatik ez
|
nituen
gauzak hain garbi ikusten, Sara ene etxera etortzeko proposamenarekin hurbildu zitzaidanean. Esan nion:
|
|
2003
|
|
|
Kolpe batean gogoratu zituen betekizun bi horiek, gainera, eta apur bat angustiatu zen, arratsaldeko lanak atzeratuko zizkiolako horrek. Angustiatu zen ez ziolako astirik emango benetan egin nahi
|
zituen
gauzak egiteko. Eta katastrofea izango litzateke, esate baterako, arratsaldeko lanak –transkripzioak eta– gaueko bederatzietan amaitzea:
|
|
|
Sukaldetik irten eta atea itxi zuen Matiasek. Atariko argia piztu zuenean, afaltzera sartzean ikusi ez
|
zuen
gauza bati erreparatu zion. Erreparatu zion atariaren sabaia alderik alde zeharkatzen zuen habe bati.
|
|
|
Enborra eta eskafandra zituen Matiasek gogoan eta ez zekien Matilderi galdetu ala ez. Baina konturatu zen kafesnea bero zegoela, eta Matiasek ezin
|
zuen
gauza berorik hartu, beroak eztarria lehertzen ziolako –hotzak bezala– eta hiru lau egun eman behar zituelako gero anginak jota, eta pentsatu zuen taktika ona izango zela Matilderi enborrari buruz eta eskafandrari buruz galdetzea, denbora apur bat emateko eta kafesnea epeltzeko. Baina ez zekien galdera nola egin:
|
|
|
Hasieran Monikaren akatsek ere grazia egiten zidaten, gurea inolako itzalik gabeko harremana izan zen pare bat urtez. Maitasunak barruan
|
ditugun
gauzarik onenak ateratzen dizkigu. Meatzariak bezala aritzen gara maite dugunaren baitan, baina altxorrak bukatu egiten dira edo nekatu egiten gara bilatzen.
|
|
|
Ez zuen zentzurik. Zentzurik ez
|
zuen bezala
gauza guztiz berri bat egiteak ere. Baldintza horietan, erdibide bat bilatu behar nuen, eta erdibide bat bilatzen saiatu naiz.
|
|
|
Entzun nahi ditugun hitzak soilik entzuten ditugu. Ikusi nahi ez
|
ditugun
gauzen aurrean itsu bihurtzen gara. Eta hitzak eztarrian hiltzen dira mingainak traba egiten dienean.
|
|
|
Zu ez zara aldatu behar den bakarra. Nik ere ikasi behar
|
dut
gauzak beste modu batera ikusten.
|
|
|
Horiek ere ahulak ziren. Bazar Lola bota berria, maite
|
nituen
gauza guztiak suntsitu edo desegin egiten zirela konbentzituta nengoen. Desagertu egiten zirela.
|
|
2004
|
|
|
–Begira, Joana, ni ez nago hemen zu engainatzeko. Eta uste
|
dut
gauzak errepikatzen ari garela. Nik ez dut zure maitasunean preso bizi nahi.
|
|
|
Lertxundiren zain gaude, beraz, alor honetako kritikagintzaren orain arteko zurruntasunetik alde egiteko gogoz: . Hala ere, euskalgintzan ari den jende saiatu askok ez
|
ditu
gauzak batere garbi, urteak eta urteak lanean ari den askok etsipenez begiratzen dio egindako bideari: hutsuneak eta zuloak ikusten ditu irakaskuntzan, liburugintzan, herritarron eguneroko erabileran; defizitak antzematen dizkio euskararen proiekzioari; pentsatzen du bide gehiago egin zitekeela baina ez dugula egin; konturatuta dago begiak ixten dizkiogula arazo larri askori; ilusionatuko duen proiektu garbi, finko eta eraginkor bat falta zaio; euskararen inguruko eztabaida faltak kezkatzen du; atezuan dago globalizazioaren aurrean, ez baitu globalizazio horri buruzko estrategiarik ezagutzen...?. 165
|
|
|
Zeren eta ez dago gehiegi pentsatu beharrik, Euskal Herriko bi erdal komunitate nagusiek euskarari eta euskaldungoari buruz egiazki izan dezaketen irudia, itxurak itxura, guretzat bihotz urragarria izan litekeela uste izateko. Ez naiz, bistan denez, aldian aldian han hemenka egiten dituzten inkesta soziolinguistikoen emaitzez ari; izan ere, hauetan euskararen gainean agertzen diren iritzi usteek egiatik
|
duten
gauza bakarra itxurazko nahikundearen aitorpena izaten baita.
|
|
|
Zure herri nortasunaren baitan bizitzeko ahalegin horretan, eguna joan eta eguna etorri, sentipen garratz batek menderatzen zaitu. Era berean, konturatzen zara hartua duzun jarrera temati horretan aski bakarrik zabiltzala, euskaldunak oro har ez
|
dituela
gauzak horren zorrotz hartzen, aise lerratzen dela inguruak ezarri dion hizkuntzara. Gure kontzientzia linguistikoaren indarra arras apaldua dagoela, eta bakarkako jardun zoro horretan ez daukazula zereginik, hizkuntzarena, ezer izatekotan, parametro sozialetan planteatu behar den auzia delako.
|
|
|
Euskera da, ez beste, euskaltzale guziok billatu ta bizi arazi bear
|
dugun
gauza bakarra. Txaldankeria dirudi au esateak; bañan bearrezkoa da, alaz ere.
|
|
|
–Aita –erran nion, zentzuzkoa izan nahi zuen doinuaz–, nekaturik zaude. Uste
|
dut
gauzak bere onetik ateratzen ari zarela, eta neu naizela horren errudun.
|
|
|
–Zer egin behar
|
duzue
gauza horrekin? –galdetu nien, ahotsa edari azkarrak marrantaturik.
|
|
|
–galdetu zidan– Koñaka, ardoa? Barkatuko nauzu, baina ez
|
dut
gauza handirik eskaintzeko...
|
|
|
Kotxea hiriko argietara gerturatzen doala, etxeko giltzak bilatzen hasi zara poltsan baina, bertan
|
dituzun
gauza guztien artean, ezpainetakoa azaldu zaizu lehenengo eta eskuan hartu duzu. Ezpainetakoa eskuan indarrez helduta daukazula, zeure burua ikusi duzu etxeko ispiluaren aurrean ezpainak gorriz margotzen gaur kalera irten aurretik, eta urrunean, interferentzia baten soinua izango balitz bezala, zeure ahotsa entzun duzu Marielari galdezka:
|
|
|
hainbeste mintzo zen, bai, non, neurriz mintzo zenean ere, neurriz kanpo ari zela baitzirudien. Eta esan behar ez
|
zituen
gauzak esaten zituen.
|
|
|
–Jenio bizia daukak, Eneko, eta burua galdu aurretik, bi aldiz pentsatu behar
|
dituk
gauzak. Nik, halakoetan, okerreko erabakia hartu baino lehen, Errealaren alineazioa errezitatzen diat, Puertollanon bigarren mailatik lehenera eraman gintuzten jokalariena:
|
|
2005
|
|
|
–Jesarri,
|
badugu
gauza batzuk ikustea, behintzat. Hemen gertatzen ari den gauza arraro bakarra ez da atzetik dituzun sekreta horiena, ze seguru nago sekretak direla.
|
|
|
–Erdu nirekin, neuk ere garagardoa behar dut. Badaude jakin behar
|
dituzuen
gauzak, eta orain Amets sanek ezin entzun baditu, zuk behintzat bai.
|
|
|
Pantailan erakutsi dieten bezala, hegazkinak iparrera jo du, eskandinaviar penintsularantz, hango itsasertzean gaindi hegan egin ondoren Errusia gainetik abiatzeko. Bitxia da, edonork esango luke puntu biren arteko distantziarik laburrena lerro zuzena dela, baina lurrak
|
dituen
gauzak, Frankfurtetik Tokiora bide laburrena, parabola. Orain ilunpetan murgilduta dagoen lur zati honetan eguna nekez iritsiko zaiela pentsatu du, ez daki kalkulatzen iritsi ere egingo zaien.
|
|
|
–Ulertzen ez
|
dudan
gauza bat zegok: hire etxea hankaz gora jarri ditek; zergatik ez Anderren etxea edo bulegoa?
|
|
|
–Oraindik ez
|
duk
gauza handia, baina astelehenean elkarrekin joan gintuan zinera.
|
|
|
Irantzuk etxeko atea kolpe batez itxi zuen, baina ez zuen giltzaz itxi, lehen, etxetik irteten zen bakoitzean egiten zuen bezala. Lapurretaren aukerak ez zuen indarra galdu, baina berarentzat gure artekoak –erdibana
|
genituen
gauzek ere bai– garrantzia galdua zuen ordurako, horregatik ez zuen atea giltzaz itxi. Autora hurbiltzen ikusi nuen, lasai, aldakak asko mugituz, sorbaldatik zintzilik eramatea gustatzen zitzaion poltsa eskuan zekarrela.
|
|
|
–Ez dakit zergatik pilatu behar
|
ditugun
gauzak elkar maite dugula sinisteko.
|
|
|
Aseguru etxea herriko jubilatu batena izan zen, Lucasek urteetan biltegi bezala erabilia; ezertarako behar ez
|
zituen
gauzak gordetzen zituen bertan: umeak bazterrean utzitako jostailuak, bizikleta zaharrak, aldizkariak, lapikoak...
|
|
|
Arrainek ez daukate betaurrekorik, baina betaurrekoak dauzkaten pertsonak eta arrainak antzekoak dira, ze biek ikusten dute txarto. Uste
|
dut
gauzak holan direla.
|
|
|
–tematu nintzen ni– Urte Zaharra da! Ezin
|
ditugu
gauzak ondo pentsatu eta artez egin?
|
|
|
Lotsaturik sentitu nintzen. Urtea hasi baino egin ez zen arren,
|
banuen
gauza pare bat ondo ikasita.
|
|
2006
|
|
|
Hau tontakeria, pentsatu du. Tontakeria dela ipuineko katuak esan duenaz pentsatzen egotea, gaur egin behar
|
dituen
gauza guztiak kontuan edukita. Lewisen errua da.
|
|
|
Gaitaren soinuaren antzeko ahotsa du, eta gaitaren doinua amak gauetan abesten zion kantarekin nahastu da bere buruan. Pili isildu eta ama hitz egiten hastea, hori da nahi
|
duen
gauza bakarra.
|
|
|
–Uste
|
dut
gauza izango naizela ni bakarrik moldatzeko.
|
|
|
Hirurok etortzea nahi nian. Hiruron artean... jode, hi, ni oso txarra
|
nauk
gauza hauetan. Hiruron artean rollo ona egoteko, ezta?
|
|
|
–Tori. Bestondoa apaltzeko ez
|
duk
gauza hoberik.
|
|
2007
|
|
|
Nire ondoan zaudela, baina zure gorputza eta zure laztanak beste batentzat direla mailukatzeko etengabe. Uste dut zu lehenbailehen ahaztea
|
dudala
gauzarik onena. Eta horretarako, elkar zenbat eta gutxiago ikusi, askoz ere hobe.
|
|
|
Nik esan diot ez
|
ditudala
gauzak horren argi ikusten, eta harrigarria iruditzen zaidala berak horren ziur jakitea han zer gertatu zen.
|
|
|
Biboterik ez, ordea. Udazkena igaro zen, garrantzirik ez
|
duten
gauzak igarotzen diren bezala, eta negua etorri zen, bizar zuri. Gabon Zaharretan Elisaren ama Kandida etorri zitzaigun afaltzera, Tito eta Eulogiorekin batera, adiskide bereiztezinak ordurako.
|
|
|
fitxa zuri bat mugitzen zuen aurrena, baina, beltza lekuz aldatu baino lehen, aurrez egindako mugimendua ahaztu beharra zeukan, bestela ezinezkoa baitzitzaion bere buruaren aurka jokatzea. Eta oso zaila da buruz ikasitakoa ahazten, batez ere, huraxe baino ez bada, paretako marrazkiarekin batera, buruan
|
duzun
gauza bakarra. Hala aritu zen B. jauna estrategiak sortzen, ahazten eta ahaztutakoari begira estrategia berriak sortzen, berriro atzendu eta, beste behin, ahaztutakoaren aurkako estrategiak sortzeko.
|
|
|
Davidek ezin zuen erabaki euri tantek, kanpoan, klin klin ala klan klan egiten zuten. Baina agian Amandak arrazoi zuen, zerbait egin beharra zegoen traba egiten
|
zuten
gauza guztiekin: beraiekin, amaraunekin, ileekin.
|
|
|
–Benetan, animalia liluragarriak dira. Gizakia alde batera utzita, izan ere zaila egiten zait gizakia animalien artean sailkatzea, animaliak gutxiestea iruditzen zait gizakia haien parean jartzea??, beste izaki guztiek une jakin bat
|
dute
gauza guztietarako: hilabete jakin batean jaiotzen dira, une jakin batean ugaltzen, migrazioak ere urtero batera egiten dituzte?
|
|
|
Badirudi emakumeak ez
|
duela
gauza handirik egiteko. Normala, bezero eskasia honekin.
|
|
|
Gainera, oraindik ez genituen Marguerite eta Lucien galdu nahi. Inguruetan oraindik ikusteke
|
zituzten
gauzez hitz egin genien horren ordez. Mendikateez, ibaien iturburuez, urrutiko monasterioez.
|
|
|
Haiekin etortzeko eskatu ziguten behin baino gehiagotan. Gauza ederrak zeuden camping eta hondartza horretatik harago, zinez merezi
|
zuten
gauzak. Baina guk hondartzan botata zoriontsuago ginela ziurtatzen genien, atsedena behar genuela, ez ginela mendizaleak batere.
|
|
2008
|
|
|
–Ama, enetzat berebiziko inportantzia
|
duen
gauza batez hitz egin nahi dizut.
|
|
|
Buruan neukan egitasmoari zegokionez, ez zen berez txarra. Ainguralekua eta itsaso zabala ekialdetik bereizten dituen hondarpera jaistekoa nintzen, hartara bezperan arratsaldez ikusitako harkaitz zuri hura aurkitu eta Ben Gunnek txalupa han gordeta zeukan ala ez ziurtatzeko; egitea merezi
|
zuen
gauza, oraindik ere horretan nago. Baina ziur nekienez ez zidatela esparrutik ateratzen utziko, kasurik egin gabe joatea beste erremediorik ez nuen, inor begira ez neukan une batean isilka alde eginez; eta hain zen gauzak egiteko modu kaxkarra non nahikoa baitzen huraxe asmo guztia zapuzteko.
|
|
|
–Lehengo lepotik hik burua, Bill, erantzun zuen Zakur Beltzek?. Hori
|
duk
gauza den bezala esatea, Billy. Baso bat ron hartuko zioat honako ume jator honi, zaletu egin nauketa berarekin; eta gu biok, ondo iruditzen baldin bazaik, eseri egingo gaituk, eta argi eta garbi hitz egingo diagu, itsas lagun zaharren moduan.
|
|
|
–Oso ondo, esan zuen kapitainak?. Orduan, orain arte pazientzia handiz entzun didazuenez frogatzerik ez
|
dudan
gauzak esaten nituen bitartean, entzun beste hitz pare bat ere. Bolbora eta armak brankako sotoan ari dira jartzen.
|
|
|
Gero etxea pixka bat narrastu dut, kaxoiak eta zorroak hustuz eta dena barreiatuz? eta, noski, balioa
|
duten
gauzak hartuz. Hemen daukazu dena, kirol poltsa txiki bat eman dio, erabili duen moduagatik gauza astunez betea behar duena?.
|
|
|
Dena dela, eta gezurra badirudi ere, herri honen izaera euskaldunak ez du atarramentu onik izango itxuraz baliorik ez
|
duten
gauza hutsal hauek behar bezala planteatu gabe. Beste askotan ez, baina irudipena daukat gai honetan teoriaren eragina hil edo biziko kontua dela.
|
|
|
Adierazpen horiek irakurri ahala halako sinesgaiztasun bat piztu zen nigan. Bai banekien, aspalditik jakin ere, Lehendakari zaharraren euskaltzaletasuna ez zela horrenbestekoa izan, han eta hemen irakurriak
|
nituen
gauzengatik. Horrela, erdi galduak nituen dokumentu zahar haien bila hasi nintzen, Leizaolaren euskaltzaletasuna hobeki ezagutzeko gogoz.
|
|
|
Euskal literatura ahotan hartu berri dugunez, tartetxo bat hartu nahi
|
nuke
gauza txiki bat zehazteko. Inork ez dezala pentsa nire itxaropenak euskal literaturan, euskal musikan, eta oro har euskal kulturatzat jotzen dugun horretan jarriak ditudanik.
|
|
|
Liberalismo kulturalistak, Kymlickak aldezten duen ideologiak hain zuzen, goiko balio horien aldarean ebatzi ohi
|
du
gauzak noiz dauden ondo eta noiz gaziki. Euskal intelligentsia n koka ditzakegun euskaltzale asko, berriz, ez dabil oso urruti posizio horietatik, inondik ere.
|
|
|
Eta aholku bat eman zion, zoriontsua izatea ez zela nahikoa eta sufritu egin behar zuela. Horretarako, sufritzeko alegia, gehien maite
|
zuen
gauza galdu behar zuen.
|
|
|
EZ NAIZni eguneroko bat eramateko gauza. Koadernoetan anotatzen
|
ditut
gauzak, bururatzen zaizkidanak, irakurketak eta bestelako datuak, direla eginbeharrak, direla telefono zenbakiak. Horiek denak dira nire egunerokoa.
|
|
|
Urtean behin egiten zuen bidaia ugazabaren mandatariak irlara, udan. Orduan, alogera jasotzen zuen eta irlakoek behar
|
zituzten
gauzak eramaten zizkien. Bitxia da ikustea zer gauza eskatzen zituzten irlako biztanleek.
|
|
|
Damu
|
zuen
gauza bakarra, bere aitari lepotik heldu ziola behin.
|
|
|
–Ama, enetzat berebiziko inportantzia
|
duen
gauza batez hitz egin nahi dizut.
|
|
2009
|
|
|
Onerako eta txarrerako. Horrek esan nahi
|
du
gauza batzuetan asmatuko duzuela eta beste batzuetan oker jokatuko duzuela. Berdin dio.
|
|
|
Min egin zidan. Lagun batek zugandik espero ez
|
duen
gauza bat egin duzunean, gaizki sentitzen zara. Oso gaizki.
|
|
|
–Nik saiatu egin nahi dut. Nigandik gustuko ez
|
ditudan
gauzak aldatu nahi ditut, esan zidan.
|
|
|
Lan nekea eta zikina, babes neurri gutxi. Lan hark
|
zuen
gauza on bakarra, ordaindu egiten zizutela, eta horixe zen une hartan nik behar nuena: dirua.
|
|
|
arbasoak lagundu eta salbatu zituena, zu ere salbatuko zaituena. Villasantek (Naturan ikus daitekeen Jainkoarekin, berak ezin
|
du
gauza handirik hasi) agerkundea historia bezala ulertu behar dela enfatizatu ohi du: –Agerkundea Historian gertatu da.
|
|
|
pozaren edo atsekabearen, estuasunaren, emozioaren, zoramenaren edo apalaldiaren atmosferak inguratua. Ezin
|
dugu
gauzez mintzatu, materia hila edo axolarik gabekoak direla uste izanez. Objektu guztiak dira ongileak ala gaizkileak, adiskideak ala etsaiak, hurbilekoak ala arrotzak, erakarmen handikoak eta liluragarriak ala gogaikarriak eta «izugarriak».
|
|
|
–Errudun sentitzen naiz, onartu zuen Oskarrek?. Uste
|
dut
gauzak beste modu batean egin banitu, hau guztia saihets nezakeela.
|
|
|
Hala ere, onartu behar
|
zuen
gauzak ezin ilunago zeudela. Armentiak berak erran zion, epaileari esker jarraitzen zuela aske.
|
|
|
–Nik uste
|
dut
gauza garrantzitsu batez ahaztu garela, eta da oporretan gaudela. Begira ongi:
|
|
|
Euskaraz hitz egiteko irrikan zen, bere hizkuntza aho betez erabiltzeko gogotan. Ingelesez egiten nekatu egiten zen, oraindik kosta egiten baitzitzaion, ezin
|
baitzituen
gauzak nahi bezala esan, juxtu nahi bezala. Denbora luze samarra zen etxetik ez zuela eskutitzik hartu eta horrek ere Euskal Herrirantz zuzendua jartzen zion gogoa, bere artekoen ondoan egoteko desioa.
|
|
|
Eskuak berotu ditzakegu, azaro gorri honetan. Sutara bota ditzakegu gustuko ez
|
ditugun
gauza horiek guztiak (hala baimentzen al du tradizio ingeles honek?). Balkoia ez da oso handia, baina sute txiki batekin?
|
|
|
–Ez
|
duk
gauza bera.
|
|
|
Perez eta Arantxa. Txorakeria zen beharbada, baina egiaren antz handiegia
|
zuen
gauza onerako. Eta gainera, nire gezurra jendearen zentzuzko epaia baino gehiago gustatzen zitzaidan.
|
|
|
Adak, baina, ongi lotu nahi
|
zituen
gauzak, antza, eta, zutik jartzen zelarik, honela hizketatu zen, istant hartan senti zezakeèn pozari tristuraren adabakiak josiz:
|
|
|
Amak, izebak eta etxeko guztiek konfiantza handia zuten Gabinorengan, hain zen xaloa eta lañoa, horregatik barkatzen zioten ia guztia; Gabinok, baina, garbi
|
zituen
gauzak kontu hartan, esan ere, esan ez zien, bada, anaiei minutu batzuk lehenago gezurrak ongi jantzi behar zirela, egiantzekoak izan zitezen! Eta, orduan, hitza betetzeko ahaleginean edo, gezur pila bat etorri zitzaion burura, kolore guztietakoak, bata bestearen atzetik:
|
|
|
izan ere, hamalau urte dituzu, ia hamabost, eta orain esango dizkizudanak entzuteko adinean zaude? nahiago
|
baitut
gauza hauek neure ahotik entzutea beste batzuen ahotik baino, ea behin betiko ulertzen didazun zergatik ez dugun etxe honetan gogoko nazionalisten doktrina, ez Euzkadi eta ez Sabino Arana. Hara, seme:
|
|
|
Eta zuek guztiok badakizue Domingok eta Adak ikusi dutela, baina ez bazenekite bezala. Izan ere, historia honetatik gogoratu behar
|
duzuen
gauza bakarra hauxe da: egun batean anaiatxo bat izan zenutela, Jainkoaren borondateak gaixotu eta Jainkoaren graziak salbatu zuena, eta, etxera maiz etortzen zèn aita kalonjeak behin baino gehiagotan erabilitako ideia bere egiten zuela, gehitu zuen?:
|
|
|
(?) Nazario Orbek ez
|
zituen
gauzak, beharbada, hain garbi, eta horregatik geratu zen isilik, halako zerbait esan baitzezakeen, bestela: –Arrazoi du amak, eta kito!?, baina ez zuen ezer esan, esan nahi zuena esateko inongo eragozpenik ez bazuen ere, etxeko jauna izanda, hitza noiznahi eta nolanahi erabiltzen zuena; baina Nazariok periodikotik eta irratitik jasotzen zuen informazioa, eta bazekien nola zegoen, gutxi gorabehera, mundua, ez al zien, gainera, errege Alfonso XIII.ak hirian bertan Morane eta Tabuteau pilotu ezagunei Karlos III.aren gurutzea eman urte batzuk lehenago, haien hegaldiak balentria handitzat hartuta??, baita nola bereganatzen zituen jendeak hegazkintza hasi berriari lotutako berriak ere, bero eta sutsu, pilotuak izartzat eta heroitzat harturik; gaizki ote zegoen, bada, galdetu zion Nazariok bere buruari, ausaz, halako batean?, orbetarren artean norbait izatea, mundu zabalari bere izena eta sona eman ziezazkiokeena, ospea eta entzutea?; inguruan aireplanoren bat egokitzen zitzaionean, gainera, egia zen bazutela hegaldi haiek zerbait zirkutik, baina zeruko oihal urdin infinituak beste dimentsio bat ematen zion aeronautikari, hagitzez ere monumentalagoa?
|
|
|
Teofilo Mariak gogoan behar
|
zituen
gauza haiek, beraz. Baina ez zegoen pozik, berak lehen lerroan nahi baitzuen, Espainiaren defentsan, hondarrean aitaren esanetara makurtu behar izan bazuen ere.
|
|
|
Ez da sinisteko erraza. Teilatukoek ez
|
dute
gauza handirik ulertzen, elkarri begiratu diote?
|
|
|
Niri zegokidanez arrunt garbi
|
nituen
gauzak: ez nuen Frantziako errege izateko inolako asmorik.
|
|
|
Sinetsia naiz une gaizto horiek saiheste aldera ahalegindu nintzela hainbertze. Fedearen hamalau artikuluak, Jainkoaren hamar manamenduak, berritik ikasi behar izan ez
|
nituen
gauza bakarrenetarik, haietan bat heldu baitziren Erreforma eta papisteria?, Elizaren sakramentuak, zazpi bertuteak, hiru teologalak edo dibinalak eta lau kardinalak, eta haien kontrako zazpi bekatu kapitalak, hamalau obra miserikordiakoak, Espiritu Sainduaren zazpi dohainak, bortz zentzumenak, arimaren hiru potentziak... den denak ikasi nituen aste gutiren buruko.
|
|
|
Teofilo Mariak gogoan behar
|
zituen
gauza haiek, beraz. Baina ez zegoen pozik, berak lehen lerroan nahi baitzuen, Espainiaren defentsan, hondarrean aitaren esanetara makurtu behar izan bazuen ere.
|