|
2000
|
|
|
Eta, hala, arrazoi politikoak aipatu dira, arrazoi soziologikoak, arrazoi etiko erlijiosoak... Eta horiek guztiak luze eztabaidatu ondoren, guztiek baztertu dituzte, ez
|
dutelako
ez hankarik ez bururik; ekintza haren errua intsumisoei edota feministei egoztea ere ez zaie bidezkoa iruditu; ezen, ba al dute, egiaz, salaketa haiek jaurtitzeko froga argi eta erabatekorik?
|
|
|
" Hik, beti bezala, itxi egiten dizkiok begiak errealitate latzari. Hauek ez
|
dituk
ez asmazioak ez eldarnioak; eta gu ez gaituk paranoiko batzuk. Kontuz, amigo!
|
|
|
Enuresia baldin bada arrazoia, bedi. Aurkikuntza horretara eraman gintuen bide luzeaz nahiago
|
dut
ez hitz egin. Barkatuko zait ahalkea.
|
|
|
Halaxe, bada, adierazi nahi
|
dugu
ez dakigula oso ziur eta ez du askorik inporta, ohartuko da irakurlea zer aldatu zitzaion lehenik Brown jaunari, ezker eskuko hatz txikiko azazkala, ala eskuin eskukoa; edota biak batera aldatu zitzaizkion, edo zein aldaketaz jabetu zen lehenago. Ez dakigu, era berean, zer eguraldi egiten zuen Brown jaunaren eskuan aldaketa txiki hura gertatu zen egunean, euria ari zuen ala eguzkia zegoen; badakigu, ordea, zein egun zen, eta hori jakinik, eguraldia ere nolakoa zen jakitea baino gauza errazagorik ez dago.
|
|
|
" Bai, halaxe uste dut. Liburu hartaz, ordea, nahiago
|
nuke
ez hitz egin; esperientzia mingotsa izan zen hura niretzat, ondorio honetara iritsi bainitzen: maitasuna ez dela existitzen...".
|
|
|
Ikusleak hainbestean portatu ziren, txukun antzera, hainbat hitz zantar entzuteko zorigaitza izan bagenuen ere. Tximinoena, aldiz, hobe
|
dut
ez adieraztea. Irudimen sukartsuenak ere ez luke lizunkeria laurdenik ere irudikatzerik izango (eta uste dut horrekin nahikoa esanda dagoela).
|
|
|
Harritzarra aise jaso zuen gerri pareraino, amen batean; behin hantxe eroso ipini zuelarik, hamalau txortaldi jo zizkion segidan, su eta fu, begiak zuri zuri, mihia hortzartean dantzari, espasmodikoki. Neu izan nintzen txalojole bakar; beste milaka begi ezin zabalduago haiek zer adierazi nahi
|
zuten
ez dut sekula jakin.
|
|
|
Galdera indiskretoei erantzun behar izatea; Niagarako urjauzietan suizidioaren aukera hain hurbil sumatzea; nahi duzun pertsona telefonoz bestaldean nahi
|
duzunean
ez topa  tzea; horra deseroso sentitzea zer den.
|
|
|
Hau ikusi, bestea ikusi, eguna oharkabean igaro zait (argi dago gero eta hobeki moldatzen naizela bakarrik), eta bai gogo  tsu nengoelako bai taldekideen aurrean oso lotsagarri geratu nahi ez nuelako Adela eta Estherren aurrean bereziki, Danek ahol  katu zigun bezala, ilunabarrean Empire State Buildingera igo naiz: ikusmira eta egotaroa zoragarriak ziren, baina han inon baino bortitzagoa egin zait Dabiden hutsunea bakardadea (batzuetan irudipena izan dut Dabid New Yorkera etorri dela nire bila, eta egunean zehar zelatatu egin nauela, eta une egokiaren zain egon dela, esate baterako dorre ikusgarri horretan, ustekabean agertzeko; hala izan balitz, uste
|
dut
ez nukeela zalantzarik egingo, eta argi ikusiko nuela, gertatuak gertatu, berarekin nahi dudala; baina Dabid, noski, ez da agertu eta, zorionez, taldeko beste inor ere ez; haiek denak elkarrekin etorriko ziren atzo iluntzean). Urruti batean, eraikinaren gainaldetik, Askatasunaren Estatuari antzeman diot eta, egia esatera, Mary Landford oroitarazi dit, hain ttiki ikusten zen.
|
|
2001
|
|
|
Ordurako bazekien ez zirela existitzen, irakurria eta frogatua
|
zuen
ez zirela existi  tzen, baina hura, lotsagabeki eta zurrun, aldaba jo gabe sartu zen haren etxera.
|
|
|
Erakuts diezazkiogun orain hiru paradigmok ofizioko gizon bati (ofiziokoa da hizkuntza franko, ahalik gehienak, nola aldatu diren dakiena: latina, luzaroan usteldu ondoren, aspaldi hil zela uste
|
duena
ez da ofiziokoa) eta galda diezaiogun zeini deritzan zaharrena: lehenbizikoa (nuen, genduen, zenduen) aukeratuko du zalantzarik gabe eta irregularrena delako, hizkun  tzaren joera erregelarik eza erregelara erakartzean baitatza gehienbat.
|
|
|
Bejondeiola, berriz ere! Begien argia galdu ez
|
duenak
ez dezake horrelako usterik izan, aski baita gogoratzea gure gurasoak zer ziren gu eta gure ondorengoen aldean, aski baita berdintzea idazle zahar bat berri batekin. Azkeneko lan hau Aita Mokoroak8 aspaldi egin zuen nik egin dezakedan baino hobekiago.
|
|
|
Izen hori eskaini zidaten hemen, Donostian, hitzaldi mintzalditxo bat egiteko1, eta tituluaren arabera horrela deritzan zerbaitekin agertzen natzaizue. Nolanahi ere, eta aurrera baino lehen, nolabait ere nahi
|
dut
ez orduko, baizik oraingo gertaera esan, hurrengoan, beste bat eskarmenta dezan, behar bada.
|
|
|
Badakigu, ongi jakin ere, gure hizkuntzari dagokionez gauzak ez doazela beti bide onetik, euskara herritar guztion kultur ondaretzat jo litzatekeen herrialde guztietan, eta harrigarria dirudien arren, bulego ofizial batzuetan oraindik euskararen erabilera sozialari hesi mugak jartzeko ahalegin gogorrak antolatu eta kudeatzen direla. Errealitate gordin hori ezkutatu nahi izan gabe, ordea, ukaezina da euskararen aldeko ahalegina ez dela ahuntzaren gauerdiko eztula, eta hori ikusi nahi ez
|
duenak
ez dituela ikusi nahi ezta ere gure gizartean joan den hamarkada hauetan hizkuntz arazoez gertatu diren aldakuntza sakonak.
|
|
|
Hemen bildurik dauden paperak Bilbotik etorri zaidan adiskidezko eske bati eskerrak agertzen dira berriz argitara. Gogorik
|
banuen
ez nuen, ez dakit ongi, baina nork egingo dio uko, gure artean behintzat, Bilbotik datorren deiari?
|
|
|
Esatera nindoan erdaldun batek ere, euskalaria bera, eta Euskaltzaindiaren urgazlea? idazten duela hor, baina hobe
|
dut
ez esan. U. jaunak ez baititu gogoko euskalariak:
|
|
|
Horretarako, nik uste, kulturarako gogo bizia duen jendea behar genuke aurrenik, eta gainera euskaltzalea. Gogorik ez
|
duena
ez dut nik gutxietsiko: esku osoa du nahi duena aukeratzeko.
|
|
|
Euskal Herria âedo Espainia edo Frantzia edo honelako beste edozerâ hitz bat baino gehiago dira, baina ez gogoeta bat, ideia bat, baino askozaz gehiago. Euskal Herria maite uste
|
dugunok
ez ditugu maite horrenbestez neurri berean Euskal Herrian diren edo izan diren zer guztiak. Batzuk biziro maite ditugu, eta horietan datza gure euskaltzaletasuna; beste batzuk epelkiro; zenbait, bost axola zaizkigu; beste zenbait, berriz, higuin ditugu biho  tzez.
|
|
|
Eta intsentsu ontziari eragitea ez da kritika. Egia zor du kritikoak, hots, gogoan bata eta ahoan bestea
|
duela
ez ibiltzea. Huts egin dezakeela?
|
|
|
Batek nahiago ditu Shakespearen hamalaukoak, gogoz eta haragiz gatzatuak eta mamituak; beste batek, berriz, Huxleyren pertsona ezagun hark hain higuin zituen Shelleyren laino arteko hegaldiak. Batetik nahiz bestetik jo, nolanahi ere, igo egin behar da, nork eta non ez dakigula ezarria dagoen maila batera igo, eta aldapa hori garaitzen ez
|
duenak
ez du poetaren izena merezi.
|
|
|
Euskararen batasunaz edo batasunik ezaz mintzatu dut azkenik, gogo gaiztoz bada ere. Behin eta berriz esana
|
dut
ez nintzela neure gogoz sartu saltsa horretan, besteren eskez eta bestek bortxaturik baizik. Ongi baino hobekiago bainekien, batere atsegin ez zitzaidan erantzunbeharra biz  karreratzeaz gainera, nolako lokatzetan sartzen nuen neure burua.
|
|
|
Hauxe gehituko nuke, haatik: gaztelaniaz txukun antzean idatzi nahi
|
dutenek
ez dute sekula categorÃa hitza adiera horretan erabiltzen, eta ez dut ikusten zergatik hartu behar duen euskarak erdal gaiztoaren kutsurik. Aristotelesen, Kanten eta besteren kategorien beharrean gara; hor aipa  tzen direnen premian, ez erdaraz eta ez euskaraz, ni, behintzat, ez.
|
|
|
Alegiek bazuten zerikusia irakaskuntzarekin, nondik
|
zuten
ez badugu ere orain ongi ikusten. XIX. mendean, mende mugaren aldamenean gehienez, Mogeldarrenak ditugu eta gero, Lafontaine eta Samaniegoren atzean maizenik, Zabala, Iturriaga (1842), Goihetxe (1852), Arxü (1848) urte berean, nola ez ba, Kantu patriotikak argitara zituena eta, geroxeago, Uskara eta franzes gramatika, 1852an lehen aldiz eta 1868an hirugarrenez.
|
|
|
Foruen kaleak eta plazak loratzen zaizkigu nonahi. CÃ ¡ novasekin egon nahi ez
|
duenik
ez da falta (eta CÃ ¡ novas zen orduko jainko txikia, baita kultur gauzetan ere), eta ez da eskas beste era bertsuko seinalerik.
|
|
|
Ez naiz karismaduna, eta oker egon naiteke. Deus agintzeko, ez
|
dut
ez eskurik, ez gogorik ere. Neure iritzia agertzen dut, den bezalaxe.
|
|
|
Etxeberrik, berriz, bere Manualean, Axularrek aipu
|
duena
ez bezalako jendearekin ari zelako, noski, bakanka baizik ez du irakurlea ahotan hartzen: askok bederen, ez dituzte liburukoak irakurri behar, baizik eta, nola edo hala, ikasi:
|
|
|
Urkixoren gaia, izenburuak argi eta garbi adierazten duenez, ez zen euskara izan zuzen zuzenean. Gogoan
|
zuena
ez zen hizkuntza eta hizkuntzaren gorabeherak, hizkuntzaren inguruan egina zegoen eta egiten ari zen ikerlana baizik, filologia eta hizkuntzalaritzaren aldetik hain justu, bi hitz hauek orduan (Urkixoren ingurunean batik bat) edo hitz horiek aditzera ematen dituzten gogoetak aski ongi bereizten ez ziren arren. Ordukoez eta etorkizunekoez ere mintzatu zen, ezinbestean, hizkuntzari buruz, garai hartako eztabaida latzen oihartzuna Oñatira zekarrelarik.
|
|
|
Txillida mundu zabaleko seme dugu. Darabilen hizkuntzak ez du hitzen premiarik, aditzera eman nahi
|
lukeena
ez baitu inongo hitzek emango aditzera. Eta hitzak ezinbestean bereizgarri gertatzen direnez gero, bada, edozeinentzat, judu nahiz jentilentzat, mintza daiteke eta hala mintzatu da, mintzatu ere.
|
|
|
Azken buruan, nik ezetz uste dut. Kultur alorrean zerbait sortzen duen herriak beretzat eta besterentzat sortzen du eta, orobat, besterentzat sortzen ez
|
duenak
ez du beretzat ere sortzen. Eta ezinbestean, besteri eman nahi eza dela medio, besteren mirabe eta mendeko bihurtuko da bai sail horretan eta bai bestetan.
|
|
|
Ez batzuek ez besteak ez ditu" hizkuntzak" esaten, ez baitu, beste norbaitek edo zerbaitek bezala, horretarako" nortasunik": mutu da, ez
|
baitu
ez ahorik ez eztarririk, are gutxiago bururik. Hizketan dakitenak beste norbaitzuk dira:
|
|
2002
|
|
|
Zekena!, baztanga!, akaina! Aitonari ikasiak nizkion gehienak; askok zer esan nahi
|
zuten
ez banekien ere, banekien haur batek ezin zituela esan, eta debekuak hausteak ematen duen plazer ezkutuaz, amorru handiagoz esaten nuen, isilean baina garrasika: txepela!, kaskaila!, zakatza!, eta olatuek are burrundara handiagoz erantzuten zidatela iruditzen zitzaidan, gero eta harroago jaikitzen zirela ur gainetik zerurantz.
|
|
|
Orduan? Baina ez
|
dut
ez poza ez amorrazioa ez deus sentitzeko astirik, mozkoteak eran  tzuten baitio:
|
|
|
Isildu egin zen berriro, eta gure begiak bilatu zituen. " Igual pen  tsatuko
|
duzue
ez zaio ezer pasatuko. Bada, pasatu zaio.
|
|
|
Gogoan
|
dut
ez nuela negarrik egin, barrenak ez zidala aienerik eragin. Bi metrora neukan hildakoa.
|
|
|
Horregatik, ez dakit ongi egin dituen kontuak eta gehiketak. Nik ere nire burua talde horretan sartu nahi dut, eta horretaz uste
|
dut
ez garela 100.000, baina 100.001 realeuskaldun. Ez da sobera, egia aitortzen badut.
|
|
|
Egia esateko: gehiago erabiltzen ez baditut, nik idatzi izan ditudan lanetan adierazi nahi nuena ahalik eta modurik zuzenean, txukunenean eta komunikatiboenean adierazteko haien beharrik sentitu ez
|
dudalako
ez ditut erabili. Ez da beste arrazoirik izan.
|
|
|
Mintzairek, malda eta bizkar lepoetan kurritzen dituzten bidezidorrak beste nonbait bilatu behar dituzte. Beraz, euskararen egitura ez
|
dugu
ez euskaltzainok ez Rubiok aldatuko, proposatzen duena proposatzen duela, nahiz herri honen zorigaiztoko bereizgarria den liburu salduenak gramatikak izatea, beste nonbait esan dudan bezala.
|
|
|
Baina, nire ustetan, egiten duen kritika ez du ongi funtsatzen: Euskal Herriari buruz ari dela beltz ikusten ditu hemengo hizkuntza arazoak, beltz, zerbait esateagatik, iduri
|
bailuke
ez duela etorkizunik ikusten: " euskaraz gutti egiten da"," Zoaz Tolosara, Beasainera, Eibarrera, Bermeora[...] euskara ez da %10era iristen"," Egungo egunean Gipuzkoako herrietan erdara da jabe.
|
|
|
Hori bai aurrerapena egitekoa! Eta modurik onenean galdetzera ausartuz gero ere, hain harritzekoa den abilezia hori jaiotzetikan duten, edo gaitzak hartua mendean, erantzungo dizute bertsolariari bezala, ez, semea, ez, nik sasoia
|
nuenean
ez nuen uste iristerikan honetara azkenean. Gaur limosnatxo bat eskatutzen det Jainkuaren izenian.
|
|
|
Eta testuingurua beste bat izango balitz? 500.000 mila euskaldun izan beharrean 500.000 erdaldun izango bagenitu (100.000 bakarrik balira nahiago
|
nuke
ez pentsatu) munduaren xoko honetan milioika euskaldunek inguraturik. Eta baliabide guztiak hauen esku baleude?
|
|
|
Baliteke metodologia kontuez hitz eginik agian hitz ponpoxoen azpian eztabaidan zegoena botere banaketaren kontua izatea, ez besterik. Hala ere, aitortu behar
|
dut
ez dakidala zertan gelditzen den sare nazional horren kontua, filosofia horrekin egiten diren zenbait argitalpen EAEri bakarrik loturik ikusten baititut.
|
|
|
Alde batera utzita beste gauza asko, eta garrantzi handikoak, liburu gomendagarri honetan aipatzen direnak, bat nator oro har egungo euskara dela-eta, egiten den kritikarekin. Entzuten den hizkerak, anitzetan, ez
|
du
ez gatzik ez piperrik, indargabea da eta ñabardurak falta zaizkio. Moteldua eta ahuldua dugu gure hizkuntza.
|
|
|
Azken batean, xedea da aztertzea zergatik dagoen horrenbeste jende esaten duena poesia ez zaiola gustatzen, edo batere irakurtzen ez duena. Horretarako Witold Gombrowicz ek 1955ean argitaratuko libelo famatu bezain polemiko baten pasarte batzuez baliatuko naiz; urte asko igaro badira ere, eta idazle poloniarraren tesiak askotan errepikatu diren arren, irudipena daukat testuak ez
|
duela
ez gaurkotasunik ez freskotasunik galdu, eta horregatik ausartu naiz hona zati luze samar bat kopiatzera:
|
|
|
Eta (batzuek, behintzat) elkarri ematen dioten" xaboiari" buruz, ez daukat zalantza askorik ere:
|
duela
ez horrenbeste, poeta batek idatzitako olerki liburu baten kritika irakurri nuen, zeinetan iruzkingileak sekulako ahaleginak egiten baitzituen nabari ez zedin liburua ez zitzaiola batere gustatu (horretarako, jakina, metafora eta irudi piloa erabiltzen zuen); azkenean, nola ez, poetaren ahots propioa salbatzen zuen... poeta batena zelako, eta poesia liburu guztietan badagoelako hats bat, eta eta ...
|
|
|
Gure artean, ordea, ipuin bildumak dira, edo Kutsidazu bidea, Ixabel bezalako nouvelle bat, bide hori urratu dutenak. Aitortu behar
|
dut
ez dudala fenomenoaren alderdi horretarako (ere) azalpen argirik.
|
|
2003
|
|
|
Eta nik, alde batera, Kepa bezalakoa izan nahi nuen. Baina nik ere
|
banituen
ez berari ez aitari sekula santan esango ez nizkiokeen gauzak. Kepari ezin nion, ezin nion, zera, Adelarena  aitortu...
|
|
|
Egiaz, satorra buhaka ari zen bulta honetan: Eusko Armadan" piko" bat jarria
|
zuela
ez zion ministerioko ordezkari handiari azaldu. Alabaina nehor ez zen harritu, dinamita ohointzatik landa, Hutx militante potoloa libre eta kargurik gabe atera zenean.
|
|
|
Euskaldun orok bezala, terrorista batek borrokarekiko bere ikusmoldearen aldatzeko eta herriaren askatzeko aitzakiaz herioa banatzean huts morala egin duela pentsatzeko dretxoa baduela azpimarratzekoa da. Pentsatzen dugunaren errateko erantzukizuna badugu, aurrean
|
duguna
ez xifritzeko edo gure izaeraren landerrean ez jartzeko perpausak eta aditzak torturatzeko partez. Argi gauden:
|
|
|
Ez dela hala, Nizias? Atenaren handitasunak zuk egitea onartu ez duzun sakrifizio zenbait merezi
|
zuen
ez. Eta gaur egun, hiru asteko gerla iragarri batek izutzen zaitu, hogeita bat urte iraun duena jasan duzunean?
|
|
|
Ez ahantz hargatik kafea hitzeman eta zor didazula! Zure eskaerari erantzuteko, o, Sokrates, uste
|
dut
ez dela nahikoa bizitza materialaren segurtatzea, ildo beretik behar direla diren lekuetan hizkuntzak, lurraldeak eta askatasun proiektuak zaindu zein garatu.
|
|
|
Zolitxarreko soltze neulea! Maite
|
ditudanek
ez bezate ene bezalako zolte latzik sekula paila!
|
|
|
Ezkontzak. Bestelakoak egunkarietan hurrupatzen zituen, urrunetik egiaz, aspaldi
|
zuelako
ez ziela sinesgarritasunik kausitzen. Noiztenka, euskal mugimenduak Eusko Armada arrapizten zuela irakurtzen zuen, kalte gutxiko bospasei atentatu obratuz, preseski abertzaleen lerroetan ATE erakundearen kontrako kritikak eta erasoak handiegi bihurtzen zirenean, barne bakearen fermuki mantentzeko oroz bat.
|
|
|
Tzarkoren mintzaldi eragile kementsuen botereaz, egoera argiak maite zituen mutikoak, alderdiak zatikatu ziren, Hegoaldeko borroka sustatzen eta Iparraldekoa onesten zutenen arteko leizeak zedarrituz. Hegoaldeko borroka armatua baizik onartzen ez
|
zutenek
ez zuten begi onez ikusten Iparraldekoa. Lehenik aska dezagun Hegoaldea, zioten, denbora eskasa  barne eginen da eta Iparraldearen aldi dateke gero.
|
|
|
dantza nahasiek bekatura daramate kasuen %97an (1816: 105). Eta karmeldarrak azpimarratzen duen logika hutsezinaren arabera, bekaturako aukera hurbila bilatzen duenak bekatuaren arriskua nahi du, eta bekatua nahi
|
duenak
ez du bekatua gorrotatzen, eta bekatua gorrotatzen ez duenari ez zaio absoluziorik eman behar.
|
|
|
dantza nahasiek bekatura daramate kasuen %97an (1816: 105). Eta karmeldarrak azpimarratzen duen logika hutsezinaren arabera, bekaturako aukera hurbila bilatzen duenak bekatuaren arriskua nahi du, eta bekatua nahi duenak ez du bekatua gorrotatzen, eta bekatua gorrotatzen ez
|
duenari
ez zaio absoluziorik eman behar.
|
|
|
Lehenengo aldiz" Nación Bascongada" z aritzen bada ere bere idatzietan, gogoan izan behar
|
dugu
ez duela inoiz etorkizunerako egitasmo berri gisa proiektatzen nazio hori: jatorrizko egoera da âjatorrizko erlijioa, hizkuntza, legeak, ohiturakâ beti ere bere horretan gorde eta zaindu nahi duena.
|
|
|
Demokrazia eta berdintasunerako joera hori, Zamakolaren arabera, hasieratik ikus daiteke, betidanik izan baita Bizkaia herri subiranoa. Are gehiago, jatorrizko euskal gizartea komunismotik gertu dago, ez
|
baitu
ez jabego ez ondasun pribaturik, ez eta merkatari  tzazko praktika espekulatiborik ere.
|
|
|
Induljentzia jasotzeko baldintzak betetzen ez
|
dituenak
ez du lortuko, beraz, bere bekatuen barkamen osoa. Zailtasunak zailtasun, induljentziak lortzea beharrezkotzat jotzen zen, eta ez norberarentzat bakarrik, baizik eta baita seguru asko purgatorioan egongo ziren hildako senideen arimentzat ere, garbitokian jasaten ari ziren sufrimendua asko arindu baitzitekeen beren izenean induljentziak irabazita.
|
|
|
Gaur egun, euskaldunak ez gara inor; ezpada zerbitzu sekretuentzat. ZEN plana deitu zioten
|
duela
ez asko gure herria suntsitzeko ahalegin polizialari; separatismoaren  kontrako gurutzadara deitu zuten apur bat lehenago, berdintasunen talaia ezarri ziguten errege erreginei burua moztutakoan... Matxinoak gara eta matxino nahi gaituzte; ez normal nahi gaituzte.
|
|
|
Anakronikoak: bestek gura
|
dutena
ez dugulako nahi. Anakronikoak.
|
|
|
Musu truk, edo komunikazio esparru euskaldunaren aldeko apustu garbian; epe luzeko inbertsio indibidual zein kolektibo moduko zerbait egiten. Ezin dut ontzat hartu besaul  ki dotorean eserita egiten diren amateurismoaren kritika horiek; pentsatu gura
|
dut
ez direla asko, hala ere.
|
|
2005
|
|
|
Alderdiek jendea erakartzeko asmoz antolatzen zituzten hitzaldiak bost axola zitzaizkidan, baina, Idoiaren ama zetorrenez gero, salbuespen bat egitea erabaki nuen. Apuleiok dio ezen inork ezagutzen ez
|
duena
ez dela existitzen ia. Hori areagotu egiten da politikaren arloan; jende artean ezaguna eta onartua izatea lortzen ez duena inolako begiramenik gabe desagertzen da.
|
|
|
Bestalde, aitortu behar
|
dugu
ez ginela gu liburu hau idazten hasi ere egingo, Joxerra Garziak hasieran hainbeste zirikatu eta gero apur bat lagundu ez baligu. Azken batean, biziki kezkatzen gaituen gai horrek berak adiskide egin gaitu bi egileok, eta gaiari eskaini dizkiogun ordu luzeotan atera ditugun ondorioetako batzuk idaztea baino ez dugu egin.
|
|
|
Artikuluari eman dioten tokia, berriz, harrigarria da. Izan ere," oinarrizko eskubide eta betebeharren" artean dago, baina" gizarte eta ekonomi politika gidatzeko printzipioen" atalean; horrenbestez, ez
|
du
ez babes eskubidearen sostengurik, ezta prozedura berezirako eskubidearenik, nahiz horiek diren aurreko idazpuruan jasotzen diren oinarrizko eskubideei dagozkienak. Europako Batasunaren 1992ko Itunean jasotako zuhurtzia eta kautela printzipioak ere ez zaizkio testu konstituzionalari erantsi.
|
|
2006
|
|
|
–Angela Maria! Uste
|
dun
ez didala deituko, ala?
|
|
|
–Espero
|
dut
ez zaitudala gogaituko kontu hauekin. Badakizu, jazarpen sexuala pil pilean dago herri honetan.
|
|
|
Kopia pirata da. Aniak pena
|
du
ez dituelako eskura ez abestien izenburuak, ezta letren fotokopiak ere: Ivanek kaxa biluzi batean eman zion CDa, eta azalean" EBTG Walking Wounded" errotulagailu gorriz idatzita besterik ez da ageri.
|
|
|
Ama, zuk aitortu ohi duzu agnostikoa zarela; Wittgeinstein ek esan zuenari kasu eginez, nahiago
|
duzula
ez dakizunari buruz hitzik ez esatea. Unamunoren hura ere gustatzen zaizu:
|
|
|
Gogoan dut zuhaitz genealogikoarekin ibilitako lanak etorri zitzaizkidala burura. Nor ibiliko sustrai bila, eta erroak beste baso batean
|
zituela
ez zekien bat! Bada, Angelok egindako odolaren aipamen hark ez zidan ez kontrako ez aldeko erreakziorik eragin.
|
|
|
Idazleak muzin egin zion: haren bekozko ilunak ezagun
|
zuen
ez zitzaiola gustatu inork ezagutu izana. Öchlerrek, kortesia handiz, barkatzeko; ez zuela molestatu nahi izan.
|
|
|
Ekaitzaren ondoren ez genuen beste eragozpenik izan eta onik igaro genuen Austriaren eta Italiaren arteko muga, onik iritsi ginen Bozen era ere. Onik iritsi ginela diodanean esan nahi
|
dut
ez zitzaigula inolako ezustekorik gertatu, ez poliziaren bisitarik ez gisako ezer, baina amonak bazuen zerbait, kezkaren bat edo auskalo zer, gogoa iluntzen ziona. Bozen eko geltokian ordu erdiko atsedenaldia iragarri zuten.
|
|
|
Arautu behar al da hori ere? Guk uste
|
dugu
ez dela dekretuz edo aginduz arautu behar. Baina jakina da gure harreman linguistiko guztiak arau edo konbentzio sozial batzuen testuinguruan eta baldintzapean gauzatzen ditugula:
|
|
2007
|
|
|
Vrera etchatçen
|
dugu
ez içanez portuan.
|
|
|
Oihan ikaragarri batzuek alde guzietarik inguratzen duten Zardandaneko probintziara heltzeko. Leku horretarako jendeek ez
|
dute
ez jainkorik, ez eidolorik, ez elizarik. Izkiriatzen ere ez dakite eta eguneroko lanendako gerletan irabaziak dituzten esklaboak dituzte erabiltzen.
|
|
|
Gizon ederra hintzen, gorputzez lerdena, bidaietan ibiltzeak ez
|
hinduen
ez gogortua, ez loditua. Gaztetasun bat bazegoan hire jestu eta hire jarrera guzian.
|
|
|
Haien hiri nagusia harri zuri eta beltzezko harresiz inguratua da. Karrikak ere harri berdinez lauzatuak dira eta nehork ez
|
du
ez jenderik, ez animaliarik hiltzen hor beren eidoloari zor dioten errespetuz. Horko buruzagiari Bakshi deritzate Persiarrek.
|
|
|
Alegia, nazionalismo onuragarria (normalean, kasuan kasuko adituarena) eta nazionalismo kaltegarria (normalean, kasuan kasuko adituarena ez beste inorena). Bereizketa horrek ez
|
du
ez bururik ez buztanik, Euskal Herrian behintzat. Nazionalismo guztiak (Euskal Herrikoa, Espainiakoa, Frantziakoa...) malguak dira eta denetariko osagaiak biltzen dituzte, direla" etnikoak" (hizkuntza, kultura, ohiturak...) edo" zibikoak" (askatasun nahia, elkarrekin bizitzeko borondatea, herritarren berdintasunaren eta ongizatearen eraikuntza...).
|
|
|
Ez dakit horregatik abertzalea naizen. Baldin banaiz, aitortu behar
|
dut
ez naizela abertzale atseginez eta irrikatan nagoela hemengo agintariek euskara normaltasunez onar dezaten, zama astun hori behingoz gainetik kendu ahal izateko.
|
|
|
Federiko Krutwigek eta beste batzuek Bordeletik Zaragozara eta Sananderetik Andorrara bitarteko eremua izan dute amets, ustez erromatarren garaiko Akitania eta Antso Handiaren garaiko Iruñeko Erresuma baturik. Zer esanik ez, proiektu horrek ez
|
du
ez bururik ez buztanik ez historiaren aldetik, ez jendearen sentimenduen aldetik eta ez hizkuntzaren aldetik ere. Euskaldunak gutxiengo txiki bat bagara Samatzetik Kortesera eta Lanestosatik Barkoxera bitarte, Zazpiak Baten, alegia, hutsaren hurrengoa izanen ginateke bi edo hiru halako den eremu batean.
|
|
|
Ez naiz 1512ko Konkistaz luzatuko, baina esan behar
|
dut
ez zela gerra nazional bat izan. Ezin izan:
|
|
2008
|
|
|
Ezagutzen ez dudan hiri bat lehen aldiz bisitatzen dudanean, ez
|
dut
ez museorik, ez eraikuntza adierazgarririk eta ez turistentzat egindako ikuskizunik sekula bisitatzen. Nahiago izaten dut kafe etxe nahiz taberna batean eseri eta jendeari begiratu, inguruko mugimenduei erreparatu.
|
|
|
Zer eramango zenuke uharte bakarti batera? Imajina ezazu, ezin
|
duzula
ez pertsonarik ez animaliarik eraman. Hiru objektu baino ez.
|
|
|
–Uste
|
dut
ez zuela zuekin zerikusirik. Batzuetan norberari gertatzen zaio zerbait eta besteak pentsatzen du bere erruagatik izan dela.
|
|
|
–Uste
|
dut
ez duela inorekin egoteko gogorik, berarentzat denbora behar duela. Esan, ez du esango.
|
|
|
Ez oso goxoa, badakit. Franki beti gertatzen zaio zerbait, agertu behar
|
duenean
ez agertzeko. Eta nik inoiz ez dakit benetan gertatzen zaizkion edo hain ona den istorio bitxienak asmatzen.
|
|
|
Eta nik inoiz ez dakit benetan gertatzen zaizkion edo hain ona den istorio bitxienak asmatzen. Baina Frankek askatasuna behar
|
du
ez egoteko, desagertzeko.
|
|
|
H k bere kolkorako galdetzen du, ea Sr k zergatik uste
|
duen
ez dela posiblea. Baina arrazoia du, ez dio horrela begiratu behar.
|
|
|
Egia esan, barru barruan sentituko luke biak hiltzeko grina, baina bere bizitzan agintzen duten printzipioei jarraituz, zuloan erortzen utzi lieke, eta handik irteteko behar duten denboran, ondoan egon. Guzti horregatik, Sr k tentsioa nabaritzen du, baina nahiago
|
du
ez jakin.
|
|
|
Baita posta elektronikoaren helbidea ere, halakorik balu. Hey, neska, aspaldi
|
dun
ez diogula elkar idazten, zazpi urte baino gehiago, ene adiskide zaharra, eraman nazan gure ikasle pisuaren egunetara, eta gaupasa amaigabeenetara, Hey, Rocio, basatiak gintunan orduan. Gogoratzen al haiz Michelle Shockeden kanta hartaz?
|
|
|
Niri gainera ez zait kritika feminista askorik gustatzen. Uste
|
dut
ez garamatzala inora.
|
|
|
Kale erdiko zorua lur eta olez osaturik dago. Behera begira joan behar
|
dut
ez estropezu egiteko. Mailu mekanikoen harrabotsak setiatu gaitu.
|
|
|
Ordena. Nahiago
|
nuke
ez balitu zenbatuko. Dena dela, haurtzaroko jolas haietako bat izan zitekeen, dramatismoa kentzeko edo.
|
|
|
–Oso ongi, euskal alaba. Uste
|
dut
ez naizela zurekin okertu. Argumentua, nahasia izanagatik, ona da; eta analisia, hobea.
|
|
|
–Uste
|
dut
ez naizela zurekin okertu, bota dit mahai gainetik lanak biltzen dituen bitartean.
|
|
|
ez
|
du
ez bozkariorik, ez maitasunik, ez argirik,
|
|
|
Hitzetan galdu da Miren Eskudero, zer esan nahi
|
duen
ez dakienaren moduan. Keinu eme batez gogoa biltzen saiatu dela ohartu naizenean bat egin dut harekin, nik ere; keinu bat egin behar izan dut, Iboni laztan bat eskuan, batzarrera biltzeko.
|
|
|
Ni erabili baino ez bainau egiten. Hala ere zer nahi
|
duen
ez igartzeak kilikatu egiten nauela onartu behar dut, ez dakit, Terese izateari utzi eta biluzik egonen banintz bezala da.
|
|
|
Elkarri ere ezin zioten laguntza eskatu, ez baitzuten lengoaiarik. Isolaturik, isilik, biluzik ezin
|
zuten
ez iragana jaso ez eta etorkizuna planifikatu ere.
|
|
|
Atzetik hurbildu nintzaion, eta Inazioren gerria besoekin inguraturik, haren lepondoa musukatzen hasi nintzen, eta baita belarriaren atzea ere, eta esaten nion, ez dakit garbi zer egin, baina zerbait egin behar
|
dugula
ez dut dudarik, ezin dugu horrela segitu, ez zaizu iruditzen?, Inazio jiratu egin zen eta aurpegira begiratu zidan benetan ari ote nintzen jakin nahi balu bezala, eta galdetu zidan, atrebituko zinateke?, eta nik, ez nekiela, hori ez dela sekula jakiten momentua iritsi arte, baina askotan pentsatu nuela irtenbide hartan, arratoien benenorik eta horrelakorik gabe gainera, eta nik pentsatuta neukana...
|
|
|
Ez nuen gau osoan begirik bildu, pentsaturik pikutara joango zi  tzaigula dena, pentsaturik Pilarikako zubia baliatzen ez
|
bagenuen
ez genuela beste abagunerik izango, pentsaturik Apezak mingaina dantzatuko zuela eta dantzatzen ez bazuen ere Inaziok pazientzia galduko zuela eta ez zuela gehiago itxaron nahiko, zer egin?, ordea, eta galdera hori buruan nuelako egon nintzen begiak bildu ezinik, naufrago bat baino galduago gauaren erdian, eta errezatu ere egin nuen, Jainko maitea, Apezak ez diezaiola ezer esan Tomasi, Tomasek er... danba!
|