|
2001
|
|
|
Erakuts diezazkiogun orain hiru paradigmok ofizioko gizon bati (ofiziokoa da hizkuntza franko, ahalik gehienak, nola aldatu diren dakiena: latina, luzaroan usteldu ondoren, aspaldi hil zela uste
|
duena
ez da ofiziokoa) eta galda diezaiogun zeini deritzan zaharrena: lehenbizikoa (nuen, genduen, zenduen) aukeratuko du zalantzarik gabe eta irregularrena delako, hizkun  tzaren joera erregelarik eza erregelara erakartzean baitatza gehienbat.
|
|
|
Iztuetak ondorengo gutxi utzi zuela pentsatzen
|
duena
ez dabil guztiz zuzen, 1876tik aurrera, urtea gora urtea behera, ederki ikusten denez, idazle laikoak ugaritu ahala. Aski genuke lekukotzat Donostiako plaza polit batean Okendo hamaika aldiz garaituaren estatuan daudenak irakurtzea, argidotar eta guzti.
|
|
|
Horretarako, nik uste, kulturarako gogo bizia duen jendea behar genuke aurrenik, eta gainera euskaltzalea. Gogorik ez
|
duena
ez dut nik gutxietsiko: esku osoa du nahi duena aukeratzeko.
|
|
|
Etxeberrik, berriz, bere Manualean, Axularrek aipu
|
duena
ez bezalako jendearekin ari zelako, noski, bakanka baizik ez du irakurlea ahotan hartzen: askok bederen, ez dituzte liburukoak irakurri behar, baizik eta, nola edo hala, ikasi:
|
|
2003
|
|
|
Peru eta Rousseauren" basati ona" bat egiten dituen topikoa askotan errepikatu da, baina Juaristik argi utzi du liburuaren planteamenduak eta ideologiak ez duela Rousseaurekin inolako zerikusirik. Are gehiago, Mogelek goresten
|
duena
ez da" basatia"," primitiboa" baizik; bien arteko bereizketa garbiak markatzen du erromantizismoaren iturburua: " Un ârústico solitario vascongadoâ, como bien sabÃa Moguel, no es un salvaje, sino el miembro de una comunidad anterior y contrapuesta a la sociedad moderna basada en lazos contractuales" (Juaristi, 1989: 177).
|
|
2005
|
|
|
Alderdiek jendea erakartzeko asmoz antolatzen zituzten hitzaldiak bost axola zitzaizkidan, baina, Idoiaren ama zetorrenez gero, salbuespen bat egitea erabaki nuen. Apuleiok dio ezen inork ezagutzen ez
|
duena
ez dela existitzen ia. Hori areagotu egiten da politikaren arloan; jende artean ezaguna eta onartua izatea lortzen ez duena inolako begiramenik gabe desagertzen da.
|
|
|
Konfuziok dio ezen zuhurtasunez jokatzen
|
duena
ez dela haserretzen gizakiek engainatzen dutenean, eta ez dela orobat tristatzen desleial zaizkionean. Gizaki zuhurrak aurrez ateratzen omen ditu kontuak halakoetan.
|
|
2008
|
|
|
Aitatxo kanpora doalarik, umeak ez dio galdetzen zertara edo zer egitera doan, baizik eta handik zer ekarriko dion. Kultura garaikidean axola
|
duena
ez da zer egiten den, baizik eta zer ekartzen den: ekarpena, beren dialektoan.
|
|
|
" Ahora etorritako guztia" esaten
|
duena
ez da librea edo ausarta, berak uste duen bezala, baizik eta bere buruari eta bere burutazio orori ematen dien inportantzia neurrigabearen esklabo, izatekotan ere.
|
|
|
Zenbaiten arabera, gizaki eroria edo beltza izan behar da hemen botatzen ditudan moduko arrazoi asko eta asko botatzeko, edo bestela, berriz, antzezle gezurteroa. Hala uste
|
duena
ez da jabetzen txarra ahotan harturik, astindurik eta marruskaturik, indarrustu bezala egiten dela maiz. Eroria?
|
|
|
" Izenik ez
|
duena
ez da", diote euskaldun garaikide askotxok (hau da: izen izan garbi baten jabe eta duin egin arteko onik ez dutenek, Jabegoaren eta Duintasunaren Erregistroko funtzionario diruditenek, zuringo kolektiboaren adoratzaileek, eta, ororen buru, ezizenaren eta ezizanaren gustua galdutakoek).
|
|
|
Gure gizartean txakur zaharrak abandonatzen ditugu, maite ez duguna, ezertarako balio ez duena. Zerbaiterako balio
|
duena
ez dugu kalean uzten. Â Auto zaharrak, trasteak, modaz pasatako altzariak... horrelakoak dira abandonatzen ditugun gauzak, ez haurrak.
|
|
2009
|
|
|
Izan ere, estatus juridiko formal egokirik gabe ezinezkoa baldin bada hizkuntza bat indarberritzea, eta hala da?, gutxienez neurri bereko egia da hizkuntza baten bizi indarra elikatzen eta mugatzen
|
duena
ez dela horrenbeste estatus juridikoa, baizik eta, batez ere, hizkuntzak arlo sozio-ekonomikoan, lan munduan bezala aisialdian eta merkataritza harremanetan, familiako eta lagunarteko harremanetan, hedabideetan, unibertsitatean eta kulturgintzan duen presentzia edo erabilera. Horrek elikatzen du hizkuntzaren bizi indarra, estatus juridikorik aurreratuenak berak baino askozaz neurri handiago eta erabakigarriagoan.
|
|
|
Nik uste transmisioa egiteko garaian eta moduan gertatzen dela porrot hori: seguru asko transmititu behar
|
duena
ez delako gauza, ez delako benetan hizkuntzaren jabe. Badakit ezin dela orokorrean hitz egin, baina arazo handienek esplikazio oso xumeak izaten dituzte sarri:
|
|
|
Euskara" antipatiko" bihurtzen
|
duena
ez da administrazioko lanpostu batez jabetzeko euskararen ezagutza beharkizun moduan edo merezimendu gisa egiaztatu beharra. Irudipena dugu hainbat herri langileren begietara euskara ez atsegin egiten duena beste honako hau dela:
|
|
|
Beste hitz batzuetan esanda, hizkuntzen komunikazio gaitasunaren eta garapenaren neurria mugatzen
|
duena
ez da hizkuntza bera, baizik eta hiztunek hizkuntzari urteetan zehar eman dioten erabilera eta funtzionaltasunaren nolakoa. Lizardik euskararentzako aldarrikatu zuen hizkuntza noranahikoaren irudiaz baliatuz, zenbat eta noranahikoago izatea lortu, orduan eta era guztietako errekurtso gehiagoz eta aberatsagoz jabetzen da hizkuntza, edozein delarik ere.
|
|
2010
|
|
|
Mikel Ormazabalek agintariei buruz esan
|
duena
ez dela zehatza erantzun dio, bera antolatzaileetako baten alabaren senargaia izateak inolako eraginik ez duelako. Mijail Bakuninek bere botoagatik ez zuela inor ezkongairik gabe utzi nahi erantsi du eta prest zegoela behingoz baiezko botoa emateko Ormazabal jauna bikoterik gabe geldi ez zedin baldin bazen.
|
|
|
Hau da, 38 aulki dituzte apurtzeko, baina 25 besterik ez eraikitzeko... Alderdi Sozialistak aurkezten
|
duena
ez da konfiantza, ziurtasunik eza baizik. Jaun andre sozialistak, López jauna, ez zarete fidatzekoak.
|
|
|
Horrenbesteko adierazpenetan, seinale beste zeozer tapatu nahiez dabiltzana: Kontsumo tirazoa pizten eta mantentzen
|
duena
ez da nonbait ezertan errudun; kontsumo etengabea garapen bidetzat ezarri eta propagandaz bedeinkatzen duena aldaretako bidean dute nonbait; zuku horretan poltsikoak betez majo bizi baitira batzuk, gobernuen laguntzaz.
|
|
2011
|
|
|
Aukera bakarra
|
duena
ez da egundo erratzen.
|
|
|
Beti okerra ikusten
|
duena
ez da oroz zuzena.
|
|
|
Beti BAI esaten
|
duena
ez da beti EZ esaten duena baino sinisgarriagoa.
|
|
|
Baina bere haurtzaroa, betiere," hilobirik gabeko arima" hori da, bere obran intzirika diharduena, L. Enfant Génial (1927) idatzi zuenez geroztik. Camille egiazki torturatzen
|
duena
ez dira senarraren jipoiak, memorian errotuak dauzkan oroitzapen onak baizik, horiek eragozten diote bere zoritxarra madarikatzea. Mamuak kontakizuneko narratzaileak ere arbuiatu egin nahi luke" denbora ezeztatua"," txakurrari bere hanka zaurituari kosk egitea eragozten zaion bezalaxe"; halere, hauxe besterik ez du esango:
|
|
|
Natura, pragmatikoetan pragmatikoena, funtzionatzen duen zerbaiten bila dabil beti, setati demonio. Baina labezomorroak frogatzen duen moduan, naturan ondoen funtzionatzen
|
duena
ez da izaten beti gure gustukoa.
|
|
2018
|
|
|
Esamesek, ordea, gezurraren lokatzetan zein lokatzaren egian lohitzen dituzte beti beren oinak. Sosegu onean bizi nahi
|
duena
ez dadila jendeak esaten duenaz ardura, itsuak ez baitu zornea ikusten, ezta gorrak intziria entzuten ere.
|
|
|
Begira neukan, eta baiezkoa egin zidan buruaz, zaldiak bereak zirela garbi adieraziz. Biderako bi zaldien probidentzia hartzen
|
duena
ez da oinezko eskale zarpail bat!
|
|
2021
|
|
|
–Hara, jauna, ez nator zuen bila horregatik; gizonak berak eskatu digu zuengana etortzeko, jasotzera joan zaitezten. Egin
|
duena
ez da hain larria ere, eta ez dugu horregatik preso sartuko, baina ezer gertatu ez balitz bezala libre joaten ere ezin diogu utzi. Deskuidatuz gero, iskanbila sortuko liguke atzera, eta norbait hartaz kargu egingo dela jakin beharra daukagu.
|
|
2022
|
|
|
Orain  txe etorraraziko dut hona. Ez zaio erretzen utzi behar; alemanak har lezake berak erretzen
|
duena
ez den beste tabako baten usaina. Horixe da daukagun arrisku bakarra, nire ustez.
|
|
|
Barruak baietz dio. Baina barruak esaten
|
duena
ez da beti (ez da gehienetan) norabide bakarrekoa eta ertzik gabea. Erabaki beharrak bide bat baztertu eta beste bat hartu beharra dakar.
|
|
|
Mugan, horrela agintzen du adimenak, ordena hori unibertsala eta orokorra izaten ahalegintzen da. Baina, Yin eta Yangaren egituraren arabera, espero zitekeenez, ordena ezartzen
|
duena
ez da adimena, mintzamena baizik. Eta horren barruan ez da adierazlea, adierazia baizik; hau da, sexu erlaziotan, hierarkian eta ordenan aditua dena.
|
|
|
" Naziek ez zuten gorroto gizadia" 8 Hori baieztatzen
|
duena
ez da holokaustoa ukatzen duten horietako bat. Aitzitik, naziek sarraski eremuetan hil zituztenen izenak grabatuak dauzka bere gogoan.
|
|
|
Salbuespen egoera ezartzeko botere absolutua, beste bi supergizakiek izuaren bidez bakarrik lortzen zutena, azken supergizakiak egintzen beharrarengatik eskuratzen du. Egintzen beharra bermatzen eta aitortzen
|
duena
ez da nornahi gainera, zientzia bera baita. Eta ez da nolanahiko zientzia, zientzia garatuena eta aurreratuena baizik.
|
|
|
badakigu ânozitu izan dugu behin baino gehiagotanâ erdia pasa gezurra edo desegokikeria irringarria izango litzatekeela erremedio gabe. Orduan, gure harro haizea baztertu beharra dago pentsatuz umilki gu ez garela hangoak baino argiagoak edo jantziagoak, eta hemengo kazetariak hango gaiei buruz idazten
|
duena
ez dela izango erdia pasa gezurra edo desegokikeria irringarria besterik, zeren handik hona adina bide baitago hemendik hara, mundu guztiak dakienez (eta gehienei ahazten zaienez). Jakinaren gainean egon beharra dago" nazioarteko berriak" urrutiko kontuak besterik ez direla eta, egia koxkor batzuekin nahaste, gezur potoloen antologia moduko bat izan ohi direla eskuarki.
|
|
|
Eta erdian sentituz gero? " Norbanakoak adierazten
|
duena
ez da fidagarria izango", diote askok. Aldi berean, naturak norberari dakarkion onura zenbatzea ezinezkotzat jo genezake.
|
|
2023
|
|
|
Gogobeterik dago, asebeterik, hainbeste hitz eta solas entzunik. Zakuratzen
|
duena
ez du egundo askiesten, baina, oraingoan nekatu samarturik dago, hego haizeak sakon sakatu duelako Goizuetara iristeko. Hegoalderantz egin behar du oraingoan, ordea:
|
|
|
Iritzia dinamikoa da berez, ez estatikoa. Behin betiko iritzia duela uste
|
duena
ez da ohartu ere egiten nola aldatzen ari zaion uste gaberik.
|
|
|
Bide batez, osasun sistema publikoari jipoi ederra eman zaio, berez bezala, algoritmo errugabe baten eraginez bezala. Osasungintza pribatizatzeko amorrazioa izurrite gisa hedatzen ari da mundu osoan; Munduko Osasun Erakundea ere gero eta erakunde pribatuagoen esku dago, eta argi eta garbi argitaratzen dituzte giza eskubideen ñabardura murriztaileak osasun publikoaren izenean, edozeinek irakur ditzan, abisatzen
|
duena
ez baita traidore. Publikotasun pribatuaren izenean dena pribatizatzeko amorrazioak pandemia mota bat lirudike, baina haren birusa bai ikusezina:
|