|
2001
|
|
|
Euskarari buruzko ikerketak, baita erabilerari buruzkoak ere, soziologoekburutu izan dituzte gehienbat; hori dela eta, ikuspegi soziologikoa erabili izan dabereziki. Zehazkiago, ikuspegi mikrosoziala izan
|
dute
euskararen erabilera (etajabekuntza) aztertzean; horregatik, Euskal Herriko biztanleen zenbait ezaugarrihartu dituzte aztergai, aldagai soziodemografiko gisa kontsideratuz. Aldagai hauenartean:
|
|
|
3 Soziodemografikoak ez diren aldagaiek ere eragina
|
dute
euskararen erabileran, indar gutxiagorekin bada ere. Horien artean, eragin handienekoakaldagai psikolinguistikoak lirateke, euskararen gaitasun maila erlatiboarenaraberakoak.
|
|
2007
|
|
|
Horietako bakoitzak berea eman dio mugimendu honi, lan egiteko moduetan, esparru berriak jorratzen, ekintza originalak sortzen, … sare honen ezaugarri aberasgarrienetakoa aniztasuna delarik. Tokian tokiko ezaugarriei atxikiak, egoera berriei egokitzen asmatu beharrean aurkitu dira Euskara Elkarteak eta elkarren arrimura, esperientziak elkartrukatzen Euskal Herri mailako mugimendu erreferentziala osatzen
|
dute
euskararen erabileraren sustapenean. Mugimendu gazte honek mende laurdenean sortutakoa ez da ahuntzaren gauerdiko estula:
|
|
|
Euskara gero eta jende gehiagoren bigarren hizkuntza da, baina gero eta jende gutxiagoren lehen hizkuntza ere bai. Gure politikari batzuek (eta bozkatzen dituzten herritarrek, ez nadila izan demagogoa) nahiago izan
|
dute
euskararen erabilera estentsiboa, intentsiboa baino. Baina esaera zaharrak dioen bezala," sobera hartzen duenak, gaizki tinkatzen".
|
|
2008
|
|
|
Inkesta Soziolinguistikoa eta Euskararen Kale Neurketaren emaitzak. IV. Inkesta Soziolinguistikoan indize bat sortu
|
dute
euskararen erabilera neurtzeko. Indizea zehazteko erabileraren eremu soziofuntzional ezberdinak hartu dituzte kontuan:
|
|
2009
|
|
|
Urdangarinek erakusten duenez, erosketak, jarduera oso oinarrizko bat, errotik ari dira aldatzen. Inkesta soziolinguistikoek adierazten
|
dute
euskararen erabilerak behera egiten duela, nabarmenki egin ere, norabide honetan: azoka publikoa ➞ herriko denda ➞ supermerkatua.
|
|
|
Metodologia berri bat atera
|
dute
euskararen erabilera planak kudeatzeko: Irati
|
|
|
Laissez faire, laissez passer printzipioa aplikatzea da hori, eta esana dugu, hizkuntza politikari eraginkortasuna eragozten dionez gero, ez zaigula printzipio onargarria iruditzen. Herri aginteek, baldin eta hizkuntza pluraltasuna egiazki bermatzea eta bultzatzea baldin badute helburu, ezin dira ustezko neutraltasun batez mozorrotu; aitzitik, jarrera aktiboa izan behar
|
dute
euskararen erabilera sustatzearen alde. Hori horrela, ez da bidezkoa zerbitzu publikoen eremuan helburu konformagarritzat hartzea gaur egungo euskararen erabilerari euste hutsa.
|
|
2012
|
|
|
2011 urtearen hasieran, Eusko Jaurlaritzak JonJuaristi izendatu zuen Euskararen Aholku Batzordeko bozeramaile. Ekintza horieraso sinbolikotzat jo izan
|
dute
euskararen erabilera bultzatzen eta sustatzen dutenerakundeek. Bada zergatik.
|
|
2013
|
|
|
Pentsamendu mugatzaileek sano kaltetzen
|
dute
euskararen erabilera, hortaz, agerian jartzen eta gainditzen ikastea komeni zaigu. Gurean, bi mota nagusi topa daitezke:
|
|
|
Pentsamendu mugatzaileek sano kaltetzen
|
dute
euskararen erabilera, hortaz, agerian jartzen eta gainditzen ikastea komeni zaigu.
|
|
2014
|
|
|
1 Eredu honetan, aldagai sozio demografiko psiko sozio-linguistiko kultural pedagogikoek parte hartzen
|
dute
euskararen erabilera eta euskal kultur praktika azaltzeko nahiarekin. Hala, eredu horretan aurreikusten genuen jada aldagai linguistiko kulturalak edo psiko sozialak erabilera edo praktika horiek azaltzen lagunduko zuten alderdiak izango zirela.
|
|
2015
|
|
|
— Testuinguru erdaldunetan edo mistoetan bizi diren guraso askok ezintasunetik bizi
|
dute
euskararen erabileraren gaia: seme alaben hizkuntza ohituretan eragiten ahalegintzen dira baina mugak aurkitzen dituzte eta baliabideak falta zaizkie eragiteko.
|
|
|
Irakaskuntzari esker (irakasleek egindako lanari esker) haur eta gazte askok ikasi dute euskara, eta ikastetxeetan egindako ahaleginek eragin zuzena
|
dute
euskararen erabileran.
|
|
|
Beste bat: , el fomento y desarrollo del uso del euskera no es competencia de los municipios?. Hainbat sententzia daude hau esaten dutenak, beraz udalerriek ez
|
dute
euskararen erabilera arautzerik.
|
|
2016
|
|
|
Zenbait kasutan eskolaldia atzerapen moduan bizi izan
|
dute
euskararen erabilerari dagokionez.
|
|
|
Bestalde, zenbait kasutan eskolaldia atzerapen moduan bizi izan
|
dute
euskararen erabilerari dagokionez. Hizkuntza galera edo ordezkapena gertatzen omen da, euskaraz nagusiki egiten duen haurra eskolara bidaltzen dute baina etxera sartzen den haurrak, eskolatik pasatu ondoren, gaztelaniaz dihardu barra barra.
|
|
|
ET= E4+ E3 Erdaraz baino sarriago edota erdaraz bezain sarri euskaraz dihardutenek osatzen
|
dute
euskararen erabilera trinkoa, HPSOren definizioaren arabera. Horiek dira, gure terminologian, ET hiztunak.
|
|
|
Honela definitu da kategoria hori: ET= E4+ E3 Erdaraz baino sarriago edota erdaraz bezain sarri euskaraz dihardutenek osatzen
|
dute
euskararen erabilera trinkoa, HPSOren definizioaren arabera. Horiek dira, gure terminologian, ET hiztunak.
|
|
|
Beraz, oro har Euskal Herrian euskararen kale presentzia ez da homogeneoa. Hiztunen adinak, generoak edota haurren presentziaren indarrak ere modu ezberdinetan eragiten
|
dute
euskararen erabileran, eremu batean edo bestean. Errealitate anitz horren argazkia atera dute Kale Neurketek, eta horregatik zaigu ikerketa hau diagnosia egiteko baliagarri.
|
|
2018
|
|
|
harreman sarea eta erraztasuna. Bi baldintza horiek ez
|
dute
euskararen erabilera ehuneko ehunean ziurtatzen, baina bi baldintza horiek gabe nekez erabiliko du euskaldun batek euskara.
|
|
|
Lehen mailan matrikulatu diren ikasle guztiak kontuan hartu dira, abiapuntuko euskararen kale neurketa egiteko. Kasu honetan, datuek erakutsi
|
dute
euskararen erabilera %44, 8koa dela. Beraz, datua oso deigarria da kontuan izanda unibertso osoa euskalduna dela.
|
|
|
Lehen mailan matrikulatu diren ikasle guztiak kontuan hartu dira, abiapuntuko euskararen kaleneurketa egiteko. Kasu honetan, datuek erakutsi
|
dute
euskararen erabilera %44, 8koa dela.
|
|
|
139) ikerlariek, azken aldian generoa eta euskara uztartuz hausnarketa interesgarriak egin izan dituzte. Hau horrela, hezkuntza sistemaren baitako arauak errespetatzean adibidez, kokatzen
|
dute
euskararen erabileraren feminizazioaren kausetako bat. Jakinekoa da, gaur egun hezkuntza sistemaren baitan —EAEn— euskaraz hitz egitea dela araua.
|
|
|
Donostiako Miramar Jauregian izandako ekitaldi batean, Juan Mari Aburtok, Eneko Goiak, Gorka Urtaranek eta Joseba Asironek azpimarratu dute Euskaraldia lagungarria izango dela hiriburuek erabilera sustatzeko eta hiztunak aktibatzeko egiten duten lana irmotzeko. “Hiriburuek, euskararen lurraldeetako hirigune nagusiek, gune eroso eta abegikorrak izan behar
|
dute
euskararen erabilera bultzatzeko bidean. Euskaraldia ekimena oso lagungarria izango da norabide horretan”, adierazi dute.
|
|
2019
|
|
|
Corpusaren azterketatik ateratako zenbakiek erakusten
|
dute
euskararen erabilera handia dela sare sozialetan: hamar elkarrizketatik zortzi pasatxo euskara hutsez dira, eta hamarretik zortzi eta erdi euskaraz edo nagusiki euskaraz.
|
|
|
Corpusaren azterketatik ateratako zenbakiek erakusten
|
dute
euskararen erabilera handia dela sare sozialetan: hamar elkarrizketatik zortzi pasatxo euskara hutsez dira, eta hamarretik zortzi eta erdi euskaraz edo nagusiki euskaraz.
|
|
|
Bertan, Euskal Autonomia Erkidegoko LH4tik DBH2ra arteko ikasleeneskola giroko hizkuntza erabilerak aztertzen dira; hau da, euskara eta gaztelera zenbat erabiltzendituzten eta erabilera hori errazten edo zailtzen duten aldagaiak zeintzuk diren ikertzen da. Emaitzekerakusten
|
dute
euskararen erabilera baxuagoa dela adinean aurrera egin ahala: ikasgelan LH4koikasleen %60k eta DBH2ko ikasleen %28k erabiltzen dute euskara.
|
|
2020
|
|
|
Belarriprestari, hortaz, hizkuntz simetriara jotzeko grina sortzen dio jardunak. Batzuek besteek baino gehiago egingo dute euskaraz, mintzatzeko gaitasunaren arabera betiere, baina gehienek handitu egingo
|
dute
euskararen erabilera. Belarriprest askok, batik bat gaitasun handikoek, elkarrizketak euskaraz abiatzeko ekimena hartuko dute, eta ahobizi bailiran jokatuko dute, inork eskatu gabe.
|
|
2021
|
|
|
Aurreko edizioetan bezala, parte hartzaileek hainbat ikastarotan izena emateko aukera izango dute. Rol berriaren kasuan, iragarri
|
dute
euskararen erabileran sakontzeko baliabideak eskainiko zaizkiela. " Euskararen aldeko konpromiso aktiboaz gain, euskararen mundura bidelagun berriak ekarriko dituzten parte hartzaileak nahi ditugu.
|
|
|
Programazioaren inguruan ere kezka agertu dute EH Bildutik. Salatu
|
dute
euskararen erabilera “mugatua” dela eta datua eman dute: 16 ekintzetatik zortzi gaztelania hutsez izango dira, 5, eta hiru euskaraz.
|
|
2022
|
|
|
Aspaldi hasi ziren horretaz jabetzen Urola Kostako zenbait herritan: besteak beste, eskoletan nabaritu
|
dute
euskararen erabilera murrizten ari dela urtez urte, batez ere, jolas garaian. Kezka horretatik abiatuta, kulturartekotasuna lantzeko proiektuak jarri dituzte martxan Aiako, Aizarnazabalgo nahiz Zestoako ikastetxeetan.
|
|
|
" Herri kulturak plazak betetzen ditu Iparraldean, eta euskaraz" (Bastida, 2021). Alegia, herri kultura osatzen duten kultur elementuek dantzak, bertsoak... jarraipena daukate, eta hauek euskaraz garatzen direnez, garrantzi handia hartzen
|
dute
euskararen erabilera bultzatzerako orduan. Hein honetan, artikuluan planteatu nahi denarekin lotuz, gure iritzia hizkuntzaren garapena herri kulturak eskaintzen duen testuinguruari lotuta ematen dela da.
|
|
|
Kaleko behaketek erakusten
|
dute
euskararen erabilera baldintzatuta dagoela. Batetik, gutxiengo izaerak baldintzatzen du, hiztun elebidun euskaldunak solaskide euskaldunak behar dituelako euskara erabili ahal izateko.
|
|
|
Natxo Sorollak, Olatz Altunak eta Imanol Larreak azterketa interesgarri bat egin
|
dute
euskararen erabilerarekin lotura duten faktoreak aztertzeko. Bertan, batez ere hiru aldagai azpimarratzen dituzte, kale erabilerarekin erlazio estua dutenak:
|
|
|
Erabilera datuek eta testuinguruek erakusten
|
dute
euskararen erabileran indar gehiago dutela bultzada apaingarri edo sinbolikoak inguruak jartzen dituen kausa koertzitibo edo behartuak baino.
|
|
2023
|
|
|
Inkesta Soziolinguistikoaren datuak erabiliz egindako korrelazioen analisiaren arabera, erraztasuna eta harreman sarea dira euskararen erabileran gehien eragiten duten faktoreak. Bi faktore horiek ez
|
dute
euskararen erabilera erabat bermatzen. Beste aldagai batzuek ere eragiten dute euskararen erabileran (jarrerak eta interesak, esaterako).
|
|
|
Bi faktore horiek ez dute euskararen erabilera erabat bermatzen. Beste aldagai batzuek ere eragiten
|
dute
euskararen erabileran (jarrerak eta interesak, esaterako). Baina harreman sarea bermatzen denean eta euskaraz hitz egiteko erraztasuna nahikoa denean, euskararen erabilerak gora egiten du.
|
|
|
Baina aisialdiak euskararen sustapenean izan dezakeen garrantzia ez da aisialdiari eskaintzen zaion ordu kopuruagatik bakarrik ematen. Aisialdiaren berezko ezaugarri batzuek oso aproposa egiten
|
dute
euskararen erabileran eragiteko.
|
|
|
– Liburuen irakurketan (eta udalekuetan) ere, ikasle gehienek aitortzen
|
dute
euskararen erabilera handia (LH4: % 84,4; LH6:
|
|
|
Bestalde, inkestek adierazten
|
dute
euskararen erabilera ez dela ezagutza adina handitu. «Ezagutzatik erabilerarako katean, hiztunen gaitasun erlatiboa katebegi gakoa da, bereziki euskara bezalako hizkuntza gutxituen kasuan», azaldu du Kontseiluak.
|
|
|
«Hamalaukote hori ez da guk nahiko genukeen bezain askotarikoa, baina, aldi berean, oso plurala da», azaldu du. Helburu izan
|
dute
euskararen erabileran «jauzi bat» emateko gizartean zer baldintza behar diren identifikatzea. «Taldearen baitako gogoetak egin dira; horrez gain, hainbat kontraste bilera egin dira xede talde jakinekin:
|