|
2009
|
|
|
Foru lurralde hau hiru hizkuntza eremutan zatitu zenean, Nafar herritarrei eskubide ezberdinak aitortu zitzaizkien eta Euskara Lingua Navarrorum izatetik Nafar batzuen hizkuntza izatera pasatu zen. Horri loturik ere ulertu behar
|
ditugu
euskararen erabilera sustatzeari buruzko jarreren datuak Nafarroako hiru hizkuntza eremuetan (Ikusi irudia).
|
|
|
Bereizi behar ditugu solasaldi informalak familian edo lagunartean gertatzen direnak eta harreman formalak udaletxean edo administrazioetan. Dena dela hiru faktore badira eragin handia
|
baitute
euskararen erabileran:
|
|
2010
|
|
|
3) Euskal hezkuntzan lortu dena posible izan da indar asko erabili delako euskara galtze joeratik garatze joerara pasatzeko (Reversing language shift), hezkuntzaz haratagoko eremuetan ere. Hala ere, badirudi euskara 2H bezala
|
dutenen artean
euskararen erabilera ez dela handiegia hainbat eremutan: etxean, lagun artean, gertuko komunitatean, eta abar.
|
|
|
Heldu euskaldunek, egoeraren zailtasunaz jabeturik, ez dute harridura erakusten, irakurketa errealistagoa egiten dute. partaideen pertzepzio horien aurrean, zenbait xehetasun ematea komeni da. gazteek ei
|
duten
euskararen erabilera urriak helduengan sortzen duen ardura eta harridura ulergarriak dira, batez ere, heldu horietako askok ez dutelako euskara nahiko luketen moduan ikastea lortu, eta ez baitute ulertzen ikasi dutenek, berriz, ez erabiltzea. edozein kasutan, gazteen benetako egoera sakonago aztertu behar da zer gertatzen den jakiteko. gazte denek primeran hitz egiten dutelako pertzepzioa, hau da... Familia eta giro erdaldunetan bizi diren ume eta gazte askok euskara eskolan ikasten dute gehienbat, eta euskaraz gaitasun handiarekin moldatzen ikasi dutela ezin da zalantzan ipini. hala ere, eskolak ez ohi ditu lagunarteko hartu emanetan erabiltzen diren hizkuntza ereduak eskaintzen, eguneroko jardueretan eta parekoen artean beharrezkoak diren hizkera ereduak alegia, eta eskatu ere ezin zaio egin (euskararen aholku batzordea 2009: 48). gazteek gaztelaniaz badituzte honelako ereduak, eta horietara jotzen dute, sarri, batez ere giro erdaldunetan hazitako gazteek. inguru euskaldunean bizi direnek, berriz, badituzte euskaraz eredu dinamikoak baina, hala ere, nerabezaroan erdarara jotzen dute sarri, helduen ustez, eta konpromiso falta erakutsita. ideia hauek auzitan ipin daitezke. batetik, ez dago argi gazteek erdarara erabat jotzen dutenik. aitzitik, taldekideen arteko bat bateko harreman eta erabat informal diren egoeretan jotzen dute gazte euskaldun askok gaztelaniara baina erabat ala euskara gaztelania kode —alternantziaz baliatuta—?
|
|
2011
|
|
|
Lehen B hizkuntzaz bakarrik zertxobait hitz egiten (dakizuela) duzuela esan badiguzue, koherenteki, A hizkuntza nagusian errazago edo erosoago egiten duzuela erantzun behar diguzue. Beste kontua izango litzateke, B hizkuntzaz ongi edo nahiko ongi hitz egiten (dakizuela) duzuela esaten badiguzue, orduan, Bz errazago edo erosoago hitz egiten duzuela aitortzea sinesgarria izan zatekeen. harrigarria da inkestan, elkarrizketatuen %61i, euskaraz ongi, nahiko ongi eta zertxobait hitz egiten (dakiten)
|
dutenei
euskararen erabileraz galdetzea, guztiek hitz egiteko konpetentzia maila bera izango bailuten. Logikoki, hiztun horiei galdetzen diegunean:
|
|
2012
|
|
|
Bilakaerari erreparatuz badirudi azokak eragin zuzena
|
duela
euskararen erabileran zumarragako kaleetan. esan beharra dago, halaber, euskadi enparantza XIX. mendearen bigarren erdian eratu zela orduko kale berriarekin batera eta zumarragaren erdigunean dagoela.
|
|
2013
|
|
|
Nire helburua, iazko urte bukaerarako, egunean zortzi orduz euskaraz bizitzea zen. Ez
|
dut
euskara erabilera modu zehatzean neurtu, baina baietz esango nuke, lehen helburu hori bete egin dudala.
|
|
2014
|
|
|
Zenbait kasutan aipagarria da nahiz eta ama hizkuntza bi hizkuntzez (euskara eta gaztelania) osatua izan, lekukoek eman dituzten erantzunetan euskararen erabilera ez dela ikusten. Ama hizkuntza bikoitza
|
dutenen
euskararen erabilera (kale erabileran edota erosotasunean) ez da nahi bezain beste nabarmentzen.
|
|
|
" Lehen hitza euskaraz" leloa
|
duten
euskararen erabilera sustatzeko sortutako kanpaina ugari indartu egiten ditu ikerketa honek.
|
|
|
" Lehen hitza euskaraz" leloa
|
duten
euskararen erabilera sustatzeko sortutako kanpaina ugari indartu egiten ditu ikerketa honek. Bere erabileraren hautemate kualitatibotik harago, orain baieztatu genezake herritarren artean harrera ona duela elkarrizketak euskaraz hasteak, edozein dela ere solaskidearen hizkuntza gaitasuna.
|
|
|
Lau kolore erabili ditut euskal kulturaren transmisioan duten papera adierazteko. Kontuan hartu behar da koloreek ez
|
dutela
euskararen erabilera edo aldeko jarrera adierazten, baizik eta euskal kultura zenbateraino sortzen eta ematen den.
|
|
2015
|
|
|
— Testuinguru erdaldunetan edo mistoetan bizi diren guraso askok ezintasunetik bizi
|
dute
euskararen erabileraren gaia: seme alaben hizkuntza ohituretan eragiten ahalegintzen dira baina mugak aurkitzen dituzte eta baliabideak falta zaizkie eragiteko.
|
|
|
Irakaskuntzari esker (irakasleek egindako lanari esker) haur eta gazte askok ikasi dute euskara, eta ikastetxeetan egindako ahaleginek eragin zuzena
|
dute
euskararen erabileran.
|
|
2016
|
|
|
ET= E4+ E3 Erdaraz baino sarriago edota erdaraz bezain sarri euskaraz dihardutenek osatzen
|
dute
euskararen erabilera trinkoa, HPSOren definizioaren arabera. Horiek dira, gure terminologian, ET hiztunak.
|
|
|
Honela definitu da kategoria hori: ET= E4+ E3 Erdaraz baino sarriago edota erdaraz bezain sarri euskaraz dihardutenek osatzen
|
dute
euskararen erabilera trinkoa, HPSOren definizioaren arabera. Horiek dira, gure terminologian, ET hiztunak.
|
|
2017
|
|
|
inkestatuek erantzuteko errealitateari buruzko iritzi bat eraiki behar dute eta iritzi hartan nahiak, usteak eta halakoak sartzen dira (amonarriz eta Joly, 2007); euskara jakitea oso desberdina da herri euskaldun bateko edo erdaldun bateko hiztunentzat, oso bizipen desberdinak izango dituzte euskararen erabileran (Joly, 2012: 108). azken puntu honi jarraikiz, oso agerikoa da inkesta Soziolinguistikoetan hiztunek ez
|
dutela
euskararen erabilera espazio orokor batean neurtzen (hau da, ez dute erreferentzia espazio bera), ez dituzte parametro berberak erabiltzen, ezta neurtzeko sistema berbera ere. gutxienez, kontuan hartuko genuke zein den euren inguruan hautematen eta bizitzen duten egoera soziolinguistikoa. zein den, esaterako, bizi inguruan duten euskara erabilera.
|
|
|
inkestatuek erantzuteko errealitateari buruzko iritzi bat eraiki behar dute eta iritzi hartan nahiak, usteak eta halakoak sartzen dira (amonarriz eta Joly, 2007); euskara jakitea oso desberdina da herri euskaldun bateko edo erdaldun bateko hiztunentzat, oso bizipen desberdinak izango dituzte euskararen erabileran (Joly, 2012: ...jarraikiz, oso agerikoa da inkesta Soziolinguistikoetan hiztunek ez dutela euskararen erabilera espazio orokor batean neurtzen (hau da, ez dute erreferentzia espazio bera), ez dituzte parametro berberak erabiltzen, ezta neurtzeko sistema berbera ere. gutxienez, kontuan hartuko genuke zein den euren inguruan hautematen eta bizitzen duten egoera soziolinguistikoa. zein den, esaterako, bizi inguruan
|
duten
euskara erabilera.
|
|
|
Oso agerikoa da Inkesta Soziolinguistikoe tan hiztunek ez
|
dutela
euskararen erabilera espazio orokor batean neurtzen (hau da, ez dute erreferentziaespazio bera), ez dituzte parametro berberak erabiltzen, ezta neurtzeko sistema berbera ere. badirudi beharrezkoa dela aitortzailearen disposizioak eta bizi ingurua abstraditzea baliokideen serieak sortzeko. baina ez dugu ziurtatzerik gauza bera neurtzen ari garenik, ezta neurtze sistema bera erabiltzen ari garenik.... Jakina, amateurren irudikapenak ikertzea ez da ikerketa horien helburua; baina haietan oinarritzen dira15 auto azterketaren gorabeherez gain, esan dugun bezala, ikerketa bera aitortzaileak bere burua aurkezteko jokoa bihur daiteke. horrela, estrategikoki erakutsi edo aurkeztu ahal ditu eskaintzen zaizkion aukeretan hobesten dituenak edo egoera hartarako balioesten dituenak. hori dena oso begi bistakoa da kategorien erabileran (kategoriei dagokienez, Mapetan ikusi duguna errepikatzen da inkestetan). labur esan, aitortzaileek ematen dute euren gaitasunen berri, horrekin ikerlariek tipoak eraikitzen dituzte, eta inoiz ere, tipo horiek kategoria praktikoekin guruorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:
|
|
|
Errealitate soziolinguistikoa harreman sozialetan hautemandako eta bizitako praktiketan eta balioa nahiz zentzua ematen dizkieten metapraktiketan altxatzen da. Norberaren disposizioak (gaitasunak barne) soilik praktika direnean dute eraginik joko sozialetan, hau da, egoera eratzen parte hartzen duten neurrian. adibide bat ematearren, osasun zerbitzu batean non bermatu behar
|
dugu
euskararen erabilera: bezeroen engaiamenduan?, langileen borondate onean?, erakundearen kalitate eta praktika onetan?, lan egituraketa eta antolakuntzan?, zerbitzuak hobetze eta berritzeko programetan?
|
|
|
9.11 Euskal Autonomia Erkidegoko Justizia Auzitegi Nagusiaren maiatzaren 29ko 238/ 2017 epaia bukatzeko, epai irmoa ez den arren, aipagarria iruditu zait azkeneko hilabeteotan puripurian egon den epai baten azterketarekin amaitzea, hain zuzen ere, gipuzkoako Foru aldundiko euskararen erabilera planaren aurka jarritako helegitearen gainekoa. epai hau ere, egitasmoaren aztergaien ikuspuntutik aztertuko dugu. estatuko abokatuak helegitean argudiatu zuen euskara planak euskarari ematen ziola gaztelaniaren gaineko zilegitasunik gabeko lehentasuna. horren gainean, auzitegiak ebatzi zuen euskara planak hizkuntzaren errekuperazio eta sustapen politika bat jasotzen duela, gaztelania eta euskararen arteko euskararen kalteko asimetria egoeratik hasita, bi hizkuntza ofizialen berdintasuna helburu duena. horregatik, plana bera ezin dela arrazoi horregatik, legez kontrakotzat jo, betiere, bi hizkuntzen koofizialtasun egoera eta gaztelania hiztunen hizkuntza eskubideak errespetatzen baditu. (6 oinarri Juridikoa) horregatik, gaineratzen du legezkotzat jo behar
|
zituela
euskararen erabilera sustatzen duten planaren atalak, betiere herritarren hizkuntzaeskubideak bermatzen badituzte. ondorioz, legearen aldekotzat ebatzi zituen euskarari lehentasuna ematen dioten planaren atalak, batez ere euren funtzioak euskaraz nagusiki egiten dituzten euskarazko administrazio atalei buruzkoak. atal horien hiru adibide aipatuko ditugu jarraian. lehenik, gipuzkoako Foru aldundik...
|
|
2018
|
|
|
harreman sarea eta erraztasuna. Bi baldintza horiek ez
|
dute
euskararen erabilera ehuneko ehunean ziurtatzen, baina bi baldintza horiek gabe nekez erabiliko du euskaldun batek euskara.
|
|
|
Eta halaxe izan zen. Ibili genuen buruan urtero egin ohi
|
dugun
euskararen erabileraren kaleko neurketa bat egitea erronkak irauten zuen 40 eguneko epearen barruan, baina ez ginen gauzatzera iritsi. Urtero egin ohi dugun kale neurketaren emaitzetan ere ez dugu aldaketa esanguratsurik sumatu.
|
|
2019
|
|
|
Oraingoan," infernuzkoagoa" da jorratuko dudan gaia; izan ere, asmoa
|
dut
euskararen erabilera sustatzeko planen ebaluazioa ebaluatzea. hori bai plan bihurritua!, ebaluazioa ebaluatzeak berez ekar baitezake azkenekoa ere ebaluagai bihurtzea eta ad infinitum eraman behar izatea amaierarik gabeko prozesua. Ispilu joko hori zorabiatzeko moduko esperientzia" lisergikoa" izan daiteke, gero.
|
|
2021
|
|
|
Honela, parte hartzaileen euskararen erabileraren igoeran espedizioak eragina duela ikusiko dugu, baita honi dagokion arduran ere. Horrez gain, datuek erakutsiko digute gaitasunari nahiz jarrerei dagokien ezaugarri batzuek ere eragina
|
dutela
euskararen erabileran. Gainera, ikusiko dugu espedizioa bukatu eta urte erdira oraindik EuskarAbenturaren eragina mantentzen dela.
|
|
|
Agertoki berri horrek ekimen berriak asmatzera eta sortzera behartzen gaitu. Gure kasuan irakasleen prestakuntzan jarri nahi izan dugu indarra, irakaslea delako ikasleak aurrez aurre
|
duen
euskararen erabilerarako eredu garrantzizkoenetakoa, bai euskara lehen hizkuntza denean, baita bigarren hizkuntza denean ere, are gehiago bigarren kasu horretan; eredu horren bidez lagunduko dio ikasleari erabilera egokiak bereganatzen, eta ezagutzak eta askotariko mundu kontzeptualak eskuratzen.
|
|
2023
|
|
|
Euskararen erabilerari dagokionez (testuinguru bakoitzari ezarritako helburuei erreparatuta) 7,5 puntuko igoera izan du eta familiek ere eragin hori berretsi egin dute 1 eskala batean, batez beste 3,75eko puntuazioa emanez. Beraz, bildutako datuek utzitako emaitzei erreparatuta, esan dezakegu, egitasmoak, hein batean, bete
|
duela
euskararen erabileran eragin positiboa edukitzearen helburua. Hori horrela izanik, Zabaletak esandakoa (Zabaleta 2007) ebaluazio ikerketa honetan berretsi egiten dela pentsatzen dugu.
|
|
|
24 Aldagai hau ARRUE ikerketak ere kontuan izan du ikasleek egiten duten euskararen erabileran aldagai eraginkorra delako (Martinez de Luna et al. 2013, 23). Era berean, Inkesta Soziolinguistikoak ere beretsi
|
du
euskararen erabileran eragiten duten faktore nagusienetakoak erraztasuna eta harreman sareak direla (Eusko Jaurlaritza 2023, 11).
|