|
2001
|
|
|
Konstruktu teoriko horien arteko erlazio kausalak aztertuaz, hau ikusten da: euskararen erabilera bi aldagaiek baldintzatzen dutela; alde batetik, aldagai soziodemografikoak, hau da, subjektuen testuingurua (jaoiterria eta bizilekuaren euskaldun proportzioa); eta, bestetik, aldagai psikosozialak, hau da, subjektuen euskararen ezagutza maila eta euskal identitatea. Bi aldagai horien artean, psikosozialakpisu handiagoa
|
du
euskararen erabilera azaltzeko.
|
|
|
euskararen erabilera bi aldagaik baldintzatzen dutela, batetik, subjektuaren testuinguruan euskaldunen presentziak (aldagai estari soziodemografikoa) eta, bestetik, subjektuek duten identitate etnolinguistikoak eta euskararen ezagutza mailak (aldagai estari psikosoziala). Euskararen ezagutza altua denean, subjektueneuskararekiko jarrerak ere garrantzi handia
|
du
euskararen erabilera azaltzeko.
|
|
2002
|
|
|
Medikuntza Fakultatean Leioako Campusean gertatzen den bezalaxe, euskaldunak inguru diglosiko batean egoteak baldintzatzen
|
du
euskararen erabilera; halaere azken urteotan ikasle eta irakasle euskaldunen igoera nabarmendu da. Denaden, aipatzekoa da euskal lerroko ikasleen artean erdarara jotzeko joera giza harremanetako gauzetaz hitz egiterakoan.
|
|
|
Baina, bada besterikere: bametegi giroa sortzeak berezkoa
|
du
euskararen erabilera indartzea, eta euskaraharreman hizkuntza ohiko eta naturala bihurtzea. Barnetegiak, nolabait, kideen artekoharremanetan hizkuntza erabiltzeko ohiturak aldatzen lagundu dezake.
|
|
2003
|
|
|
Eta, euskararen erabilera aipatzen dugula, saia gaitezen erantzuten euskaltzale ororentzat buruhauste handia den galderari: " Gaur egun esku artean ditugun datuak aintzatha rtuz eta azken urteotan izandako erabilerari erreparatuz, zein bilakaera izango
|
du
euskararen erabilerak?". Galdera hori, besteak beste, SEI elkarteak kale erabileraz antolatu zuen gogoeta jardunaldian ere mahaigaineratu zuen (ondorio batzuk ikusteko:
|
|
2004
|
|
|
Uztarripean dabilenak, euskararen gurdiari tiraka jardun nahi badu, euskal izatearen kontzientziari atxiki behar: . Identitateak eta hiztunak euskararekiko duen jarrerak azaltzen
|
du
euskararen erabilera. Euskararen erabilera sentimendu abertzalearekin loturik dagoela esan genezake?.
|
|
|
634 Iñaki Garcia: Identitateak pisu handia
|
du
euskararen erabileran, Euskaldunon Egunkaria, 2000/12/13.
|
|
2006
|
|
|
" Euskaldunen elebiduntze goiztiarrak ezkor eragiten
|
du
euskararen erabileran" multzo horien ezaugarri soziodemografikoak dira, besteak beste, bilakaera horren deskribatzailerik adierazgarrienak. Nolanahi ere, gure hizkuntzen arteko ukipen egoera honetan zenbatzen diren hiztun bakarrak euskaldunak izanik, biztanleria binakatu egiten da, hots, bi hiztun multzotan banatu.
|
|
|
Etxeko hizkuntza euskara daukatenak gazteak baino, euskaldun helduak dira. Euskaldunenelebiduntzegoiztiarrak negatiboki eragiten
|
du
euskararen erabileran. Izan ere ez daukagu inolako arrazoirik euskararekiko atxikimendua gazteengan helduengan baino txikiagoa dela azaltzeko.
|
|
2007
|
|
|
Dena dela, bada gauza bat datuok interpretatzeko orduan garbi eduki beharra dagoena: kaleko elkarrizketetan euskararen erabilera zenbatekoa den neurtzen
|
du
Euskararen Erabileraren Kale Neurketak, eta ez zenbat euskaldunek hitz egiten duen euskaraz kalean.
|
|
|
Honezkero nafarren% 7,5 Europako Batasunaren kanpotik etorritakoa da12 2006an egin behar zen errolda ez da egin eta 2006ko erabilera datuak 2001eko ezagutza datuen aldean paratu behar izan ditugu. Jakin badakigu oraingo ezagutza datuak 2001ekoak baino apalagoak direla, halere, horrek ez
|
du
euskararen erabilera soziala beheiti ekarrarazi.
|
|
2009
|
|
|
Hasteko, euskararen galera handia —" beraka gorria" — nabarmendu zuen. Beltz ikusten
|
du
euskararen erabilera bereziki: zenbait herri txikitan baizik ez omen zuten haurrek eta gazteek euskaraz egiten.
|
|
|
Aurtengo urtera arte, beherakada etengabea izan
|
du
euskararen erabilera sustatzeko komunikabideentzako diru laguntzak, baina 2008 urtera arte 300.000 ingurukoa izan zen. 2009 urteko aurreproiektuan, ordea, UPN CDNko gobernuak 9.587 euro baino ez zituen aurreikusi.
|
|
|
Elebidunen ehunekoa gero eta handiagoa denez gero, ezinbestekoa
|
du
euskarak erabilera eremuak sendotzea eta berrietan leku gehiago irabaztea, kontsumitzaile potentzialak, etengabe gehituz doazen kontsumitzaile potentzialak?, neurri batean bada ere, kontsumitzaile erreal bilakatuz. Hori, ordea, irabazi egin behar da; edo hobeto esanda, hedabideen erronka nagusia, hori irabaztea delakoan gaude.
|
|
|
Atxikimenduak motibazioa etengabe sendotzea eskatzen du. Langileen motibazioa elikatu ezean jai
|
du
euskararen erabilerak, eta motibazioa elikatzeko baino gehiago euskaratik uxatzeko balio izan du, esate baterako, euskara neurri handi batean titulitisarekin eta batez ere hizkuntza eskakizuna egiaztatzearekin lotzeak. Hizkuntza eskakizuna lortzeko prozesuan estu eta larri ibili, baina gero euskara lanerako erabilgarri ez bada, euskara ikasteko edo hobetzeko lan egin duenak bizkarra erakusten dio euskarari:
|
|
2010
|
|
|
belaunaldi zaharrenak ziren euskaldunenak joan zen mendeko 70ko hamarkadan, eta belaunaldi gazteenak dira euskaldunenak gaur egun. baina aldaketa argitsu horrek baditu itzalguneak ere, eta berekin dakarzkigu beste erronka batzuk ere, besteak beste gaur egungo gazte elebidun gehienek, atzokoek ez bezala, bigarren hizkuntza baitute euskara (ondorioz, askok euskaraz gaztelaniaz baino gaitasun murritzagoa dute) eta, beste zenbait arrazoi ere tarteko, euskararen erabilera mugatuagoa baitute. uste izatekoa da, etorkizunean ibilbide bertsua urratuz gero, beste hogeita hamar urte barru, erdaldun elebakarrak gutxiengoa izango direla gure artean, eta salbuespen bitxia baino ez gazteen artean. horrek sekulako garrantzia izango du euskararen etorkizunerako. izan ere, elebidunak, 1981ean biztanleriaren gutxiengoa izatetik, 2031n gehiengo zabala izatera pasatuko baita gizartea. esandakoaren argitan uste izatekoa da, euskal gizarteko eliteak elebidunak izango direla. egoera berri hori gizarte berdinkideagoa eta kohesionatuagoa eraikitzeko lagungarri izango da, nahiz eta ikuskizun geratzen den horrek guztiorrek zenbaterainoko eragina izango duen euskararen erabileran. eta hau ez da bigarren mailako kontua, lehen muturreko kezka baizik, euskararen biziindarrak arduratzen gaituenontzat. elebakartasunak gero eta toki gutxiago du euskal gizartean. elebitasuna zabaltzeko joera gorantz doa etengabe. baina elebitasuna ez da homogeneoa —euskal gizarteak dituen ezaugarriak izanda, eginahalak eginda ere, ezin bestela izan—: ...n gehienek euskara zuten lehen hizkuntza. errotik aldatu da hori urte gutxian. egungo elebidun gehienak hamar mila biztanletik gorako hiriguneetan eta hiriburuetan bizi dira, euskara erabiltzeko aukera gutxiago dituzten herrietan, eta, arestian esan bezala, hogeita hamabost urtez behetiko elebidun gehienek gaztelania dute lehen hizkuntza. horrek guztiorrek zuzenean eta modu erabakigarrian eragiten
|
du
euskararen erabileran. beste hitzetan esanda: hazkundea behar du euskarak, masa kritikoa handitu beharrean da, baina hazkunde sozial orok saihetsezina du hazkunde krisia. euskararik gabe bizitzea nagusiki euskaraz bizitzea baino askoz errazagoa den gizarte batean, ezinezkoa da elebidun guztiak —euskaldun zaharrak bezala euskaldun berriak— neurri berean izatea elebidun eta denek euskara gaztelania bezainbeste edo gehiago menderatzea eta, gainera, naturaltasunez erabiltzea. zirkunstantzia hauetan —ez dago besterik— urtea joan eta urtea etorri, hazi eta hazi, deskantsurik gabe hazten jardun, eta, gainera, primeran eta inolako urradurarik eta ahuleziarik gabe haztea, aukera irreala da, ezinezkoa erabat. aurrerago jorratuko dugun euskararen erabileraren gakoetariko bat da hau, ez txikiena. bestalde, jakina da familia bidezko transmisio hutsaz ezin dela hizkuntza baten bizi indarra gizartean areagotu, baina neurri berean da jakina, halaber, familian transmititzen ez den hizkuntza galbidean jarritako hizkuntza dela.
|
|
|
Egungo elebidun gehienak hamar mila biztanletik gorako hiriguneetan eta hiriburuetan bizi dira, euskara erabiltzeko aukera gutxiago dituzten herrietan, eta hogeita hamabost urtez behetiko elebidun gehienek gaztelania dute lehen hizkuntza. Horrek guztiorrek zuzenean eta modu erabakigarrian eragiten
|
du
euskararen erabileran. ta ere, ezin dugu ahantzi ikastolak beren hedadurarik handienean ikasle guztien %12 eskolatzera iritsi zirela. euskara hazkunde bidean jartzekotan, beraz, nahitaez hezkuntza sistema osora hedatu behar zen elebitasuna, eta horrexegatik aitortu beharreko zorra diegu kontu honetan ere urte zail haietan buruargitasunez jokatu zuten guztiei.
|
|
2011
|
|
|
Hizkuntzaren biziraupenerako ez dira hain garrantzitsuak idazteko arau batzuen erabakiak nola hartzen diren; arau batzuk behar dira, idazten hasten garen garaian ziurtasuna izan dezagun, baina seguruenik zuzentzaile informatikoak gehiago egin
|
du
euskararen erabilera idatzia areagotzeko, 1960ko hamarkada hartan hartu ziren erabakien arrazoi filologikoen zuzentasunak baino. Dena den, idazteko estandarra erabaki beharrak ezinegon handiak sortzen ditu hizkuntza gutxituetan.
|
|
|
Kultur aniztasunaren aldeko itxurakeria folklorikoak onartzen
|
du
euskararen erabilera, baldin eta, betiere, erabileraren eremua bizitza pribatuaren txokora mugatzen baldin baduzu. Izan zaitez diferente, euskaldun, baina zeure etxe zuloan.
|
|
|
36). Horrez gain, Baztarrikak berak ahulgune larriak badirela ohartarazi du, hala nola, euskaldun zaharren hizkuntza portaeran (235 or.) edota ekonomiaren" esparru pribatuan" (203 or.). Baztarrikak ohartarazi
|
du
euskarak erabilera ia esklusiboa zuen esparruetan ere sartu dela espainola (197, 208 or.), eta" etxeko erabilera"" mantendu" baino ez dela egin" azken hamabost urteotan" (200 or.).
|
|
2012
|
|
|
Nafarroan adinekoen eta haurren artean behera egin
|
du
euskararen erabilerak, 1989tik 2011ra bitarteko epean.
|
|
|
Nafarroan adinekoen eta haurren artean behera egin
|
du
euskararen erabilerak, 1989tik 2011ra bitarteko epean. Adinekoen artean ohiko portaera da gainerako lurraldeetan ere, baina haurren artean beste lurraldeetan igoera gertatu da.
|
|
|
Nafarroa Garaiari dagokionez, aurrera egin
|
du
euskararen erabilerak eremu formaletan, eta atzera etxean zein kalean. EAEn baino zerbait apalagoak dira igoerak, eta handiagoak jaitsierak, Ipar Euskal Herriko galeren mailara inondik inora iritsi gabe.
|
|
|
Horrelako zenbaki festaren ondoan, askotan galdetu izan diogu geure buruari: bai, datu asko, baina zer, orokorrean gora edo behera egin
|
du
euskararen erabilerak Euskal Herrian. Azken batean, ondo goaz edo oker gabiltza?
|
|
|
Praktika horren isla dira, esate baterako, erakunde horien jarduera esparru geografikoa Euskal Herri mailakoa izatea ia kasu guztietan eta euskararen erabilera orokortua lanerako hizkuntza nagusi modura. Lehen puntuan, bi erakundek salbu, gainerakoek ezarri dute Euskal Herria beren merkatu natural gisa, eta bigarren puntuari dagokionez, galdeturiko erakundeen% 80k erantzun
|
du
euskararen erabilera erabatekoa dela erakundeko langileen artean, nahiz eta bezero zein hornitzaileekiko harremanetan apur bat apalagoak diren datuok. Euskara, hizkuntza gutxitua den heinean, bai gizarte mailan baita lan munduan ere, zenbait enpresa errealitatetan lan hizkuntza nagusi izatea funtsezko elementua da hizkuntzaren normalizazioari begira, eta hemen kultur industriako erakundeek jokatzen dute nolabaiteko aitzindaritza paper bat.
|
|
|
Gazteena talde euskaldunena izanik, 16 urte baino gutxiagokoak behatutako kopuruetatik kenduko balira, jasotakoa baino emaitza txikiagoa jasotzea normala litzateke kale neurketan. Haurren presentziak, gainera, eragin handia
|
du
euskararen erabileran, nabarmen igoz. Hala eta guztiz ere, aurreko laukian ikusten denez, adierazitako erabilera behatutako erabilera baino dezente altuagoa da.
|
|
2013
|
|
|
Languneren ikerketa baten arabera, bertan parte hartu duten enpresen %38, 2k uste
|
du
euskararen erabilera lehia abantaila dela. Bat zatozte ideia horrekin, zer egiten duzue ideia horren zabalkundeari begira?
|
|
2014
|
|
|
Aurreko puntu eta paragrafoetan esandakoek euskararen identitate zentzua, toki garapenean eta komunitate garapenean hain garrantzitsua dena, gainditu (baina ez baztertu) egiten du, eta saiakera egiten
|
du
euskararen erabilerari zentzu praktiko bat ematen. Modu honetan euskaraz lan egiteak, kontsumo produktuak zein industrialak eskaintzeak abantaila konkretuak azaldu arazi ditzake, abantaila teorikoak zehaztea ekarriz.
|
|
|
Orokorrean, 2001etik hona beherakada izugarria izan
|
du
euskararen erabilerak herrian. Gazteengan, gainera, nabarmen.
|
|
|
Orokorrean, 2001etik hona beherakada izugarria izan
|
du
euskararen erabilerak herrian.
|
|
|
Espazio publikoa, ordea, erdalduna da. Nahiz eta kaleko erabilera orokorra ez den aldatu 1989tik, Gasteizko auzo batzuetan gora egin
|
du
euskararen erabilerak. Bikote gazteen eta umeen presentzia nabarmena da auzo horietan.
|
|
|
Badira saioak sare publikoan ere murgiltze programak garatzeko, oraindik esperimentazio fasean; jendartean bada hartarako zenbapaiteko eskaria, baina Frantziako administrazioaren hizkuntza politikak ez
|
du
euskararen erabilera eta hazkundea errazten.
|
|
|
Horrekin batera, gero eta guraso gehiago dira euskaldunak, elebidun hartzaileak edo bikote mistoak. Bestetik, eskolak bakarrik ezin
|
du
euskararen erabilera bermatu eta horregatik, errefortzua behar dela uste dugu. Egungo eskaintza euskalduna oso mugatua dela kontuan hartuz, Gasteizko aisialdi antolatuaren egungo errealitateari buelta bat ematea da helburua eta honen gaineko iritzi trukea bideratu nahi dugu.
|
|
2015
|
|
|
Horrela, euskararen erabilerak gora egin du eta gaztelaniarenak behera hiru multzo erdaldunenetan, abiapuntuko ezagutza maila %30etik beherakoa zuten udalerrietan. Aitzitik, gainerako multzo guztietan behera egin
|
du
euskararen erabilerak eta gora gaztelaniarenak. Zenbat eta jatorrian euskaldunagoa multzoa, orduan eta gehiago egin du atzera euskararen erabilerak eta aurrera gaztelaniarenak.
|
|
2016
|
|
|
Euskararen erabilerak gora egin du, eta gaztelaniarenak behera, hiru udalerri multzo erdaldunenetan (hots, abiapuntuko ezagutzamaila %30etik behera zuten udalerrietan). Aitzitik, gainerako multzo guztietan behera egin
|
du
euskararen erabilerak eta gora gaztelaniarenak. Zenbat eta jatorriz euskaldunagoa izan multzoa, orduan eta gehiago egin du atzera euskararen erabilerak eta aurrera gaztelaniarenak.
|
|
|
Azken bizpahiru hamarkadotan aurrera egin
|
du
euskararen erabilerak, euskal jardunak, eskualde edo herrialde jakineko jardungune berri198 batzuetan. Atzeraka doa, aldiz, jardungune basikoagoetan, hizkuntzaren belaunez belauneko jarraipen berme direnetan; desagertuz doa erabilera hori, horrezaz gainera, zenbait lekutan.
|
|
2017
|
|
|
Euskara EAEn hizkuntza koofiziala da, eta euskarak baditu funtzio formal esanguratsu batzuk bere esku; hala ere, euskarak logika etniko eta minorizatuan funtzionatzen du funtzio horietan ere. Hobeki esan, funtzio eta eremu komunikatibo guztietan huts egiten
|
du
euskararen erabilerak: bateko, formaletan, behar hainbateko legitimazio sozialik eza bat ez datorrelako dagokion koofizialtasunarekin; eta, besteko, informaletan, teorian bere esku dauzkan funtzio formalen aldetik prestigio sozialaren itzalik ez datorkielako haiei ere269.
|
|
|
Bigarren eskakizuna, hots, eskola bidezko transmisio kulturala, EAEn bederen neurri ohargarrian egia bihurtu bada ere, lehenengoa edo euskararen transmisio naturalaren baldintza ez da inondik inora gauzatu. Horregatik, herrixka euskaldunetako haurrak gorabehera, etxetik erdaldun edo erdal elebidun369 diren ereduko ikasleen euskalduntze akademiko formal hutsak ezin
|
du
euskararen erabilera normalizazioaren arrastoan sartu. Euskararen, transmisio naturalak?
|
|
|
Adierazgarria da egin duen hautu politikoa: hala, euskal hiztunen bizkar uzten
|
du
euskararen erabileraren zoria Eusko Jaurlaritzak, erabileraren mekanismoak pertsonen arteko harreman hutsetan oinarrituko balira bezala198 Harreman soziolinguistikoetan jokoan dagoena, ordea, hiztunez haratago dagoen kontua da, eta hizkuntza bakoitzaren atzean eta oinarrian dagoen nazioaren erabakimenak dauka azken hitza. Euskararen biziberritzea, Txepetxek esango lukeen moduan,, hierarkia politikoa euskal komunitate linguistikoaren zerbitzuan jartzean datza; Euskal Herriko politikak euskaldunen zerbitzuan? 199 ipintzea, alegia.
|
|
|
Iruñean, biztanleriaren %37, 6k
|
du
euskararen erabilera sustatzearen aldeko jarrera.
|
|
|
Hau da, zeintzuk dira euskararen zifrak hirian. Foru Erkidegoaren joera bera jarraitzen du Iruñeak ere. Kalean gero eta gehiago entzuten da euskara, euskararen presentzia, nolabait esateko, zabaldu egin da kalean, eta jendearen jarrera euskararekiko ere aldatuz doa, biztanleriaren %37, 6k
|
du
euskararen erabilera sustatzearen aldeko jarrera. Zer nolako harremanak ditu Udalak Euskararen Nafar Kontseiluarekin?
|
|
|
Hizkuntzari dagokionez, klubak hitzarmena sinatu
|
du
euskararen erabilera bultzatzeko…
|
|
2018
|
|
|
Udalbatzarrean azaldu zutenez, euskararen erabilera planaren helburu nagusia da aztertzea euskarazko jardunak zer toki duen Orioko Udalean, eta diagnostiko horretan oinarrituta euskaren erabilera indartzea eta areagotzea, bai udalaren zerbitzu hizkuntza gisa, baita lan hizkuntza gisa ere. Erabilera planaren bidez Orioko Udalak sakondu egin nahi
|
du
euskararen erabilera indartzeko orain arte egindako bidea, datozen urteetarako irizpideak berretsiz eta helburu estrategikoak markatuz.
|
|
|
Datu horien lanketa eginda jakingo dugu, adibidez, zein adin taldek duen eragin positiboena euskaraz aritzeko, eta zeinek negatiboena. Haurren portaerak areagotu egiten al
|
du
euskararen erabilera. Gazteek euskararen erabilera galera al dakarte?
|
|
|
Hala ere, euskararen erabilerak, hau da, ahozko euskarak gizartean duen presentziak gora egin du lehenengo(+ 1,8 puntu), bigarren(+ 4,6) eta hirugarren gune soziolinguistikoetan(+ 8,5). Laugarrenean, esan bezala, euskaldunek pisua galdu dute, eta horrek eragina izan
|
du
euskararen erabileran: euskara erdara beste edo gehiago erabiltzen dutenen ehunekoak 7,3 puntu egin du behera azken 25 urteotan.
|
|
|
Euskaraz erabiltzeko aukerak areagotuz gora egiten
|
du
euskararen erabilerak, eta euskara erabiltzeak handitu egiten du euskaraz hitz egiteko erraztasunak. bilera eta erabileran eragiten duten faktore nagusiak – Jon Aizpurua Espin
|
|
|
Beraz, ezinbesteko da harreman sareak trinkotzeko neurriak sustatzen jarraitzea. Euskaraz erabiltzeko aukerak areagotuz gora egiten
|
du
euskararen erabilerak, eta euskara erabiltzeak handitu egiten du euskaraz hitz egiteko erraztasunak.
|
|
|
Euskaldun elebakarren desagerpenak ekarri
|
du
euskararen erabilera zorizko gertaera bihurtzea. Elebakarrek, hain zuzen ere, bermatzen zuten euskararen erabilera gertaera segurua zela, haiek desagertzean, berriz, hizkuntza gutxituaren erabilera zorizko aldagaia bilakatzen da.
|
|
|
Bada, enpirikoki, dauzkagun datuen arabera, familia euskaldunen etxeetan erabiltzen den euskara tasa udalerriko elebidunen proportzioaren araberakoa da. Dirudienez, egoera soziolinguistikoak mugatzen
|
du
euskararen erabilera kalean, baina baita sutondoan ere.
|
|
|
Dirudienez, egoera soziolinguistikoak mugatzen
|
du
euskararen erabilera kalean, baina baita sutondoan ere. tzioak zedarritzen du. Bestetik, hizkuntzen arteko ukipen egoerak ahalbidetzen duen hizkuntza gutxituaren erabilera mailak itxaro daitekeen erabilera funtzioan du muga.
|
|
|
Gaitasun funtzionalak bermatu behar dira, eta orain artean, eskolak eremu formaleko euskararen irakaspenean jarri du bere lehentasuna, eta ez eremu informaletakoan. Eta, eremu ez formaletako gaitasun mugatuak garbi asko oztopatzen
|
du
euskararen erabilera.
|
|
|
Grafikoaren beheko aldean ageri den lehen bilakaera euskarazko ohitura" lortu ez" dutenena da (goraxeago aipagai genituen 413 bikote horiek, hain zuzen). Datuetan ikus daitekeenez, bikote horien artean gora egin
|
du
euskararen erabilerak esperientzia hauetan: Erabilera 1 unetik Erabilera 3 unera, batez beste, %29, 1etik %40, 1era pasa da erabilera hori, 11 puntuko igoera, beraz.
|
|
|
Taldean lan egin nahi duenari ez zaio galdetzen euskaraz badakien edo ez, eta denak dira ongi etorriak, hizkuntzari begiratu gabe. Diru-laguntzak jasotzeko lagundu egiten
|
du
euskararen erabilerak, eta onerako izan da. Badaude gaztelaniaz funtzionatzen duten talde edo elkarteak, baina arduradunek ez dakitelako euskaraz; kanpora begirakoa beti bermatzen da, baina barrura begira, zaila da zuzendaritzakide guztiek euskaraz jakitea.
|
|
|
Beharrean bakarrik oinarritutako erabilera ez da naturala, eta hil daiteke beharra desagertu bezain laster, esaterako, ikasleek klasetik irten eta jolas ordua heldu bezain laster. Beharrak bakarrik ez
|
du
euskararen erabilera bermatuko; borondate hutsak ere ez. Gogoa eta beharra, biak indartu behar dira euskara biziberritzeko, eta koktel hori zuk proposatutako" euskaraz egiteko ziurtasun eremuetan" egon daiteke.
|
|
|
Eragin linguistikoa neurtzeko etxebizitza publikoen esleipenean ohiko hainbat neurri hartuko du Udalak, hala nola epe motzean herrian erroldatuta egotea eskatuko dute. Izan ere, horrek lagunduko
|
du
euskararen erabileraren eragina murrizten. Etxebizitza libreen kasuan, berriz, orain arte eraikitako etxebizitza multzoak hartu dituzte kontuan gainerakoen aurreikuspena egiteko.
|
|
2019
|
|
|
Ikasgeletatik kanpo, eremu akademikotik atera nahi
|
du
euskararen erabilera Darabilbo egitasmoak. Aisialdira gerturatuta, helduen artean euskararen erabilera sustatzea du helburu.
|
|
|
Berriki, Soziolinguistika klusterrak argitaratu
|
du
Euskararen erabilerarekin lotura duten faktoreak izeneko lana. eta txostenean, besteak beste, gaitasun, hirigintza, etxeko hizkuntza, kale erabilera, modernizazioa... eta beste
|
|
|
Orioko Udaleko Euskara Zerbitzuak bi urtetik behin neurtzen
|
du
euskararen erabilera kalean, eta jakinarazi dute aurtengo neurketak ondorio garbi hau utzi duela: " euskararen erabilera igo egin da, batez ere helduen artean".
|
|
|
" Azken urteotan —bereziki, 2011tik hona— beheranzko joera izan
|
du
euskararen erabilerak Orion, baina, aurtengo neurketaren arabera, joera hori aldatu egin da". Hain zuzen ere, bederatzi puntu egin du gora.
|
|
2020
|
|
|
Shandra Barroso dendariak, adibidez, parte hartu du ikerketan; zapata denda bat du Gasteizen. Nabarmendu
|
du
euskararen erabilera areagotzen ari dela egunez egun, eta «garrantzitsua eta positiboa» dela bezeroei zerbitzua euskaraz eskaintzea.
|
|
2021
|
|
|
Azkoitiko Udalak zabaldu
|
du
euskararen erabilera eta presentzia areagotzeko dirulaguntzak eskatzeko epea. Erakundeak jakinarazi duenez, Azkoitia euskararen arnasguneetako bat da, baina" ezinbestekoa" da euskara sustatzen jarraitzea," erabilera indartzeko".
|
|
2022
|
|
|
Izan ere, Pantailak Euskaraz taldeko kideek uste dute pantailetan euskarak duen presentzia urri horrek baduela zer ikustekoa euskararen erabilerak behera egin izanarekin. " Arnasguneetan ere behera egin
|
du
euskararen erabilerak azken bost urteotan. Euskarak galdu egin du pantailetan zuen tokia".
|
|
|
Behera egin
|
du
euskararen erabilerak etxeko hizkuntzan, baina beherakada hori ez da izan oro har udalerri euskaldunetan bezain handia.
|
|
|
Gainera, goranzko joera sumatzen zaio. Haurren arteko elkarrizketetan, aurreko joera negatiboa aldatuz, gora egin
|
du
euskararen erabilerak azken bost urtean. Beste neurketa batzuk dira haurren arteko kale erabileran joera aldaketa gertatu den berresteko.
|
|
|
• Generoa. Neurketak berretsi
|
du
euskararen erabileran aldea dagoela generoaren arabera, eta diferentzia handiagoa dela adin talde gazteetan. Sakon aztertu behar da zer dagoen horren oinarrian; alegia, hizkuntza biografiarekin lotu daitezkeen faktoreetatik harago, zerk eragiten duen hori.
|
|
|
Beraz, sexuaren arabera EKE mailan adin taldeka agertzen diren aldeak neurketa ezberdinetan errepikatu dira, eta horrek berresten
|
du
euskararen erabileran dagoen sexuen araberako aldeak arrazoi sendoak dituela; ez dela ausaz gertatu. Zergatik?
|
|
|
Baita duela 25 urte abian jarri eta oraindik indarrean dagoen 86/ 1997 dekretuarekin alderatzeko ere. Testu berriak erakusten
|
du
euskararen erabilera normalizatzeko asmoa, eta hala dio esplizituki: helburu duela «euskal sektore publikoak herritarrekiko harremanetan euskara eta gaztelania inolako diskriminaziorik eragin gabe erabili ahal izatea bermatzea».
|
|
|
Bestetik, hein handi batean euskararekiko atxikimenduak azaltzen
|
du
euskararen erabilera gaitasunaren gainetik egotea, Iurrebasok dioenez, eta hori da «aurrera egiteko aukera bakarra». Gainera, hizkuntza gutxitu gehienetan kontrakoa gertatzen ari dela zehaztu du; alegia, gaitasunaren azpitik dagoela erabilera; batik bat, transmititzen ez delako eta prestigiorik ez duelako.
|
|
|
Gune soziolinguistikoei erreparatuz gero —euskaldunen portzentajearen arabera eremuak banatuta—, berriz ere agertzen da azkenaldiko neurketek erakutsitakoa: euskaldunak gehiengoa diren inguruetan behera egin
|
du
euskararen erabilerak. Herritarren %75 edo gehiago euskaldunak diren eremuetan, %61, 9 da entzundako euskararen portzentajea, aurreko aldian baino 3,2 puntu txikiagoa.
|
|
|
Euskaraz aritzeko probabilitatea handitu egiten da arnasguneetan, giro eta kultur eskaintza euskaldunetan, lehen sektorean (orain gutxira arte behintzat) eta naturarekin harremanean, mendian gora eginda edota herri/ hiri bizigarrietako plazetan. Eta, aldiz, hiriaren kanpoaldean eraikitzen den zentro komertzialaren testuinguruak nola eragiten
|
du
euskararen erabileran?
|
|
2023
|
|
|
Arau horrek aukera ematen die Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako udalei erakunde barruko idatzizko dokumentuak erabat euskaraz egiteko, betiere hizkuntza eskubideak urratu gabe. Eusko Legebiltzarrak 2016an onartu zuen legea, gehiengo zabalarekin, eta zazpi urteren ondoren, Konstituzio Auzitegiak bertan behera utzi
|
du
euskararen erabilerarekin lotutako atal nagusietako bat. Kolpe handia da euskararen normalizazioarentzat, atzera egitera behartzen gaituztelako:
|
|
|
Nola eta zein epetan? Nola berpiztuko
|
du
euskararen erabilera. Ondoko urteentzat xehetasunik eta ebaluazio irizpiderik ez dela agertzen hizkuntza politikaren eguneratzea helburu izan lukeen nota horretan errana izan da.
|
|
|
Baina ikasleek, gehienez, denboraren% 15% 20 ematen dute eskolan asteko ordutegian. Eta ikasleok ikastetxean jasotzen duen input linguistikoa oso garrantzitsua eta esanguratsua izan arren, eskolan jasotako horrek ezin
|
du
euskararen erabilera bermatu. Ezinbestekoa da beste gizarte eremu batzuetan, familian zein inguru hurbilean, euskara erabiltzeko espazioak edukitzea.
|
|
|
Jakina denez, eskolak bakarrik ezin
|
du
euskararen erabilera sustatu. Ezagutza bermatzeaz gain, erabilerarako aukerak eskaini lituzke.
|
|
|
• 5/ 182 legeak aipatzen
|
du
euskararen erabilerak behar duen orekari erantzungo dion sistema sortu behar dela. Kontua da, orekari hizkuntzaren arabera banatutako bi telebista kanal sortzearekin erantzun zitzaiola (Urrutia, 2006: 442).
|
|
|
Euskara elkarteen mugimenduan asko zaindu izan den gaia da komunitatearen aniztasunarena. Jarrera honek gaizki ulertzeak eta mesfidantzak ere sortu izan ditu beste eragile batzuen aldetik, baina mugimenduak argi izan
|
du
euskararen erabilera izan dela bere helburu nagusia eta helburu horretatik aldendu izan diren gaietan ez da barneratu izan.
|
|
|
24 Aldagai hau ARRUE ikerketak ere kontuan izan du ikasleek egiten duten euskararen erabileran aldagai eraginkorra delako (Martinez de Luna et al. 2013, 23). Era berean, Inkesta Soziolinguistikoak ere beretsi
|
du
euskararen erabileran eragiten duten faktore nagusienetakoak erraztasuna eta harreman sareak direla (Eusko Jaurlaritza 2023, 11).
|
|
|
Zupiriak gaineratu
|
du
euskararen erabileraren normalizazio prozesuak helburutzat daukala «herritarren hizkuntza eskubideak bermatzea», eta, zehazki, nabarmendu du «erkidego honetako biztanleek duten eskubidea gaztelania nahiz euskara erabiltzeko, erakundeetara jotzen duten bakoitzean». Hizkuntza Politika sailburuaren esanetan, Eusko Jaurlaritzari dagokio euskararen normalizaziorako oinarrizko irizpideak ezartzea.
|
|
|
Ildo horretan, esaterako, «nazioarte mailan erreferente jotzen diren gazte euskaldunen sarea sortu eta dinamizatu» nahi dute. Horrez gain, hitzeman
|
du
euskararen erabilera «horren indartsu» ez dagoen eskualdeetan enpresek eta entitateek «era guztietako programetan» parte hartzea sustatuko dutela, «bakoitzak bere eragin esparruan euskararen erabilera susta dezan».
|
|
|
Eta uste du epai hori toki autonomiaren aurkakoa dela. Hala, larritzat jo
|
du
euskara erabilera normal eta orokorreko zerbitzu eta lan hizkuntza dela aintzat jotzen duten dekretuaren artikuluak baliogabetzea. Adierazpenean gaineratu dute oztopo dela toki erakundeen funtzionamendurako udalek hizkuntza ofizialak ahoz eta idatziz erabiltzeko irizpideak ezin ezartzea.
|
|
|
2 Eudelek uste du epai berri hori toki autonomiaren aurkakoa dela, eta hizkuntza arloko udal eskumenen garapen osoa mugatzen duela. Eudeleko Batzorde Eragileak bereziki larritzat jotzen
|
du
euskara erabilera normal eta orokorreko zerbitzu eta lan hizkuntza dela aintzat jotzen duten dekretuaren artikuluak baliogabetzea. Funtsezko beste artikulu batzuk ere deuseztatzen dira, hala nola, kontratazio publikoan euskara baloratzeko aukera ematen dutenak edo udal jarduerak euskaraz egin ahal izateko hizkuntza plangintza ahalbidetzen dutenak.
|
|
|
2 EUDELek uste du epai berri hori toki autonomiaren aurkakoa dela, eta hizkuntza arloko udal eskumenen garapen osoa mugatzen duela. EUDELeko Batzorde Eragileak bereziki larritzat jotzen
|
du
euskara erabilera normal etaorokorreko zerbitzu eta lan hizkuntza dela aintzat jotzen duten dekretuaren artikuluak baliogabetzea. Funtsezko beste artikulu batzuk ere deuseztatzen dira, hala nola, kontratazio publikoan euskara baloratzeko aukera ematen dutenak edo udal jarduerak euskaraz egin ahal izateko hizkuntza plangintza ahalbidetzen dutenak.
|
|
|
Gaur egun, izan ere, lehen ez bezala euskara irakaskuntzan eta komunikabideetan nahiz administrazioan sartu denean, neurri mugatuan bederen, elizak protagonismoa galdu
|
du
euskararen erabileran, eta, beharbada horregatik, Bibliako Loten emaztearena egiten du gero eta gehiago, gibelera begiratu, gibeleko iduri bihurtuta gelditu. Eliza eta euskara gaia aipatzen den aldiro, aitzineko mendeetan egin duena nabarmentzen da, batez ere.
|