|
2010
|
|
|
" Zure ama ere Isidro bezalakoa da. Ez
|
du
lana uzten", esan zidan marrubien ziria Villa Lecuonaren norabidean altxatuz. Kirol zelaiko grua eta kamioiak baino harantzago, zazpiehun bat pausora, jostundegiko leihoak argiarekin zeuden.
|
|
|
Idazkariek erdara
|
zuten
lan hizkera, batzuetan elebidunak izango ziratekeen, bestetan itzultzaileen laguntza behar izango zuten herritarrekin mintzatzeko; era batekoak edo bestelakoak izan, zenbaitetan erdalzaleak ere bazirela garbi ageri da izen batzuk itzuli egin zituztelarik (erdizka bazen ere, kurioski):
|
|
|
Bereizketa erabatekoa zen; normalean herritik kanpo bizi ziren txikiago ziren etxeetan, elizetan atari berezia zuten eta aparte eseritzen ziren, iturriak ere desberdinak zituzten, ez zitzaien parte hartzen uzten herri dantzetan, batzarretan, herri ondasunen ustiaketan, karguetan, ez eta armak eramatea ere. eta besteek nahi ez
|
zituzten
lanetan jarduten ziren: borrero edo ehorzle gisa, sokagintzan.; geroago bakarrik artisautzan aurkitzen dira.
|
|
|
Z-ko buruari ihardetsi nion ez nuela gaiztakeriarik erran, bakarrik kultura substituzio bat bizi genuela eta Z eta C zirela ordezkatze horren tresnak; fede onez bazen ere, akulturazioa zutela egiten. Anbiguetate horren xuritzeko
|
dut
lan hau idatzi. Ezker eskuin, ikuskizunen ondotik, bilkuretan eta talo egitean ironiazko sake anitz entzuten dira Z, C edo gure aurka ere.
|
|
2011
|
|
|
Ihizi xehe batzu dira langile horiek, ezin erran daitekeen bezala emendatuz baitoaz, gauzak alde dituztelarik. Emendatuago eta lan gehiago egiten dute, aldiz, ez baitira behin ere nekatzen, ez eta lanetik gelditzen, jana
|
baitute
lana, eta ezin aseak baitira, direlarik hain xeheak. Badaiteke ere ez duketen ausikia larri.
|
|
|
Hona, bada, nola egiten ohi
|
duten
lan hori, eta nola egin dezakegun guk ere.
|
|
|
Hona, bada, nola egiten ohi
|
duten
lan hori, eta nola egin dezakegun guk ere.
|
|
|
—Hala ere da, eta horra zertako erran dizudan
|
baduela
lan horrek bertze ondorio onik ere, nahiz, ene arabera, aipu ditugun marmutxen kentzeak berak aski eta nasaiki sarizta lezakeen. Bizkitartean, bada gure ihiziaren atzemateko bertze biderik ere.
|
|
|
Izkiribatu behar eta ez jakin zertaz izkiriba: horrek
|
ditu
lanak. Ez egon bada herabez edo beldurrez galderik egiteko, denean zer galda.
|
|
|
Baina oroit, nola satorraren bidea zehe baten ingurua barna baita lurrean, behar dela aipu
|
dugun
lan honetako aitzur luze eta zorrotz bat, eta aitzur hura ernerik behar dela erabili, ezen, harrabotsa adituz geroz, satorra erne eta zalu dabil lurpean.
|
|
|
Atsegin gehiago ere ematen du ihiziaren eskuratzeak, eta, eskuraz geroz, badakigu ez digula gehiagoko kalterik eginen. Baina, atzemate horrek
|
ditu
lanak. Galdatzen du denbora, begi eta sudur.
|
|
|
Hel baledi oraino satorra berriz aritzera, eman berriz pozoia. Ez
|
du
lan horrek luzaz iraunen, eta nagusi geldituko zara.
|
|
|
—Hori onartu behar diat. Dakianez, bigarren eskuko autogintzan ari
|
nauk
lanean, eta auto bat prestatzea lan handia duk, eta askotan tailerretik kanpo aparkatu behar ditiagu autoak, eta horretarako behar duk autoa babestu. Eta horrexegatik autoei burdinazko pilotatxo horiek jartzen zaizkiek.
|
|
|
Sindonak presarik gabe hartu zuen hitza: Magliana rena egina dago, aspaldi
|
dugu
lan hitzarmen moduko bat haiekin, beraz, ez da egonen arazorik, dei pare bat eginen dut oraintxe berean eta, martxan jarriko dugu bide hori. Ongi da, hitz egin zuen artzapezpikuak, baina dena den, lapurrak topatzen ez ditugun bitartean, odola isurarazi egin behar dugu.
|
|
2012
|
|
|
Ni modernoa autonomoa eta subjektua da antagonismoz beteriko harremanetan determinazio heteronomoei aurre egiten dien neurrian. Elkartasuna soiltzen denean, ni autonomo modernoek
|
badute
lanik: instituzioei oldartuko zaizkie askatasuna zapaltzen dutenean, instituzioak berregingo dituzte askatasunak babesa behar duenean.
|
|
|
Badirudi ez zaiola axola izan jakitea sari hori iruzurra dela goitik behera, gezurra dela, faltsua dela, engainua dela. Eskerrak filosofo horrek
|
duen
lana den besteei erakustea zer den etika eta esplikatzea zer den etikoa eta zer ez!
|
|
2013
|
|
|
Indioak zergatik matxinatu ziren galdetuta, Bartolomek esandakoa errepikatu zuen lekukoak, alegia, Puebloak haserre zeudela espainiarrentzat eta misiolarientzat egin behar
|
zuten
lan guztiagatik. Besterentzat horrenbeste lan eginda denborarik ez zitzaiela geratzen beren lurrak ereiteko edo egin beharreko beste gauzak egiteko, eta, gogaiturik, matxinatzea erabaki zutela.90
|
|
|
Igeltseroek badute zeresana eta zeregina. Gremio batzuek ezin
|
dituzte
lan guztiak geratu, ordea. Hormak dauden moduan daudela ere, sukaldearen oinarrizko egituran lana dago:
|
|
|
Fluxu kulturalari segitzea eta inguru humanizatuago bat esperimentatzea baldin badira nire helburu polistiko politiko benetakoak... hasteko,
|
badut
lanerako tartea geruza nahiz boteregune desberdinetan horretarako baldintza nimiñoak sortzen, sortuz ta sortuzgure aukera. Segitzeko, galdetzen dut bi horietan hobetzeko egokia ote litzatekeen estatu propioa ere, euskararen geografia historikoan bizi garenok txalet unifamiliarra izatea.
|
|
|
—Ez
|
duk
lan asko gelditzen gaurkoan jakinarazi zuten Txandok eta Brisketek beren haga gero eta motzago haiekin sua astintzeari utzi gabe; gauerdia baino lehenxeago bukatuta izanen diagu aurtengo Harsoilko erreloarena, noski.
|
|
2014
|
|
|
Barrez hura infiltratuen nagusitzat hartua zuen, hori gogoan zeukan. Baina, hortaz, bere heriotza desio bazuen, hura izan bazen San Fauston tiroa erantsi nahi izan ziona, zergatik ez
|
zuen
lana azkeneraino eraman bere ezinaz baliatuz. Zergatik ez zuen burkoaz ito, edo pozoitu?
|
|
|
—Ez
|
du
lan txikia hartu. Hogeita bost mahai izango dira esan zidan herriko erizainak.
|
|
|
Larzabal mugaz muga rentzat elkarrizketatzera joan nintzaiolarik, azpimarratu zizkidan Danielek Larzabalen antzerkiek dituzten ahuleziak beren egituran. Uste dut egituraz ez zela kexu Larzabal, senditzen duela Landartek
|
badutela
lan horiek aire ez bukatua ardura. Mezua ez dute argi uzten, zerbait daukate ez garbi, ez zintzo, ez leun.
|
|
|
Uste dut barre hori arraileria dela. Nik miresmen berezia
|
badut
lan batentzat eta hau da Bordaxuri. Luzaz hil herrietako agerraldiak jenatu nau.
|
|
|
" Ez duzu ikusi Nathalie pasatzen hemendik?" Gizonak" A zuen etxekoa zen zangaluze hori?" Mutikoak irriz: " Ba
|
zukeen
lana baino prisatuagorik hola aldaturik jausteko. Orain bere egitekoa huts egina badu ene gain izanen da".
|
|
|
• Esku langileak bakarrik
|
du
lan egiten. Besteak bizkarkoi alfer batzu.
|
|
|
Hauek dute manatzen, kabalkada biltzen edo desegiten. Intendentziaren ardura dute eta diruzainekin egin behar
|
dute
lan. Praktikoki kabalkada hauek dute muntatu.
|
|
|
Pentsa, orduko agendak zer ziren. Ikusleak orduan
|
bazuen
lan. Kalitate goratzearekin bi edo hiru urtetarik atera dira lanak.
|
|
|
9. Zaude deskantsuan, ene emazte beti kexua, zu. Ez nau berdin jaun erretorak despeituko,
|
bailuke
lan ene ordainaren hatzemaiten, bere ahuntzen alatzeko.
|
|
|
7. Asto gaizoak ongi ibiltzen badaki. Agur emaiten dauku guzier pulliki Betbetaz botatzen du nausia malzurki Lurretik xutitzeko
|
badu
lanik aski.
|
|
|
Ondokoak dira ikaragarriko astapitoak eta herriak jasan behar ditu hauen menskeriak hamar urtez berdin. Hauek ez
|
dute
lanik atzematen, ez dira nehora ere joateko on. Ez dakit imajinatzen duzuenez galarrotsak bezalako tresna bat holako kasko hutsen esku.
|
|
|
Etxe parean bizi zen emakume baten trebetasunari esker. La belga, esaten genion eta, gure etxe gaineko Palmirak bezala, gela bat
|
zuen
lanerako eta bertan, paretatik zintzilik, ile desberdinak, batzuk oraindik animaliaren forma zutenak. Lan bat gutxiago izebarentzat, ez zizkigun abrigoak josi behar eta, gainera, itxura dotorea ematen ziguten.
|
|
|
Ezkondu zenean ez
|
zuen
lana utzi, ez feminista zelako, ezta gutxiagorik ere, azken arnasa arte sinetsi baitzuen gizonak emakumeok baino azkarragoak zirela, burutsuagoak, beharrezkoak erabakiak hartzeko momentuan. Aita hil ondoren kosta egin zitzaidan konbentzitzen aski ginela bera eta ni erabakiak hartzeko, anaiaren heziketari buruz, adibidez, ez genuela zertan lehengusu harakinengana jo.
|
|
2015
|
|
|
Horrela, bere burua unibertsaltze horretatik askatu eta mendeko bestetasun partzializatua izateari ihes egiten dio. Hortaz, bizi praktiketan anomalo jardun behar
|
dutenek
lan bikoitza dute: bestelakoek normal eta unibertsala izateko duten gaitasuna praktiketan aurkeztea eta Identitatearen normala eta unibertsala kolokan jartzea.
|
|
|
Zentzu emaileak (edo gutxienez, zentzua bizitzen dutenak) praktikagileak dira, arizaleak beste hitz batez. Praktikak egin edo behatzen dituztelarik beraiek
|
dute
lan hura egiten. Ez dute praktika gordinki, gertaera hutsa izango balitz bezala, bizitzen, zentzuz baizik.
|
|
|
Nik kontrakoa egin nahi
|
dut
lan honetan. Euskal identitate izeneko jokoa zertan den ikertu eta aztertu nahi dut.
|
|
|
Barrez lehertzekoa da auziak nola eramaten dituen noren eta Stimler epaile hankabakarraren aurrean, konderriko alkoholikorik handiena! Butlerrek ez
|
du
lan horretan segitu nahi, noski, eta lehiakiderik gabe aurkezten naiz.
|
|
|
Utzi zituzten hitz ederrak haizeak eraman aitzin, garabiak agertu ziren; haiekin batera espekulazioa eta diru beltza. Ordurako, zaharrok zaharregiak ginen zer edo zer egiteko; gazteak ahal
|
zituzten
lan guztietan ahal bezala aritzen ziren ikusi dituzun apartamentuen hipotekak ordaindu ahal izateko. Garai batean laket nuen leihoko koskan bermatua kanporantz begira denbora pasa egotea, goizeko eguzkiak lepoa epeldu bitartean.
|
|
|
—Aurkitu
|
zenuen
lana espetxetik atera ondoren?
|
|
|
—Goazen.
|
Badugu
lana. Ea bi mutil hauek estreinatzen diren gorri ehizan.
|
|
|
Aldi horretan, Diputazioaren esku hartzea, bai eta beste jatorriengandiko horrenbeste ekimen eraikitzaileena ere. Uste
|
dut
Lan ministro Jn.ak erran ziela diputatuei: lehenik, meatzetik atera bitez, eta gero ahalegin guztia eginen dut.
|
|
|
Diputatuak, ekintzaile eta estratega hauta, bere indarrak batu zituen Jorge Kortes Izal eta Jose Luis Gartzia Faltzes elkartekideenei, euskal eskolaren eratzeko. Urmenetak ez
|
zuen
lan handirik behar izan Amadeo Marko biltzeko, euskaltzale beroa izanki, eta hala, Foru Diputazioak bere bermea gehitu zuen. Sustapen instituzional horregatik guztiagatik ere, aurka zeukaten Gobernu zibila; baina trabak traba, azkenaren buruan ekimena legeztatzea erdietsi zuten.
|
|
|
Duela hilabete batzuk Euskal Herriak jasaten duen krisiaren arrazoiak eta erantzuleak aski ongi kokatu bazituen ere, oraingoan entrepresarienganako elkartasun eta laguntza eskeiniz aritu da. Hobe luke Elorrieta jaunak langabezian dauden langileekiko elkartasuna eta laguntza eskatzea, hobe luke langileen defentsarako indarrak erabiltzea, hobe
|
luke
lan bila emigratzera kondenatzen ari diren gazteez kezkatzea" (Lopez Abasolo, ibidem).
|
|
|
3. Erasoa da defentsarik onena: jarrera oldarkorra hartu behar
|
dugu
lan eta babes sozialaren arloan ezarri diren eta oraindik ere ezarriko diren erreformei aurre egiteko. Azterketa gogorra du sindikalgintzak:
|
|
|
Baina negoziazio esparruen eta lan hitzarmenen jarraitutasunaren inguruan lortutako arrakastak ez du sindikatua gogobetetzen, ikusten baitu sinatutako hitzarmenek ez
|
dutela
lan kondizioen gainbehera galarazten eta aberastasunaren banaketa gero eta areago lerratzen dela ugazaben alde; horrekin batera, langabetuen kopurua izugarri hazi da400 eta, lana dutenen artean ere, prekarietatea eta bereizkeria hedatzen ari dira; sindikatuak eginkizun behinenentzat zuenak ez du, beraz, helburua lortzen.
|
|
|
Nazio batzordearen agirian, ELAk bere gain hartzen du dagokion erantzukizun kuota autogobernuaren aldeko borrokan, bere osotasunean hartuta; halaber, uste
|
du
lan harremanen esparru propioa —jendarte bidezko, solidario eta parte hartzaileagoa sustatzeko balio behar lukeena— ez dela soilik langile mugimenduari dagokion ardura sektoriala; aitzitik, langileen eta mugimendu sindikalaren engaiamendua bereganatu nahi duen zeinahi formulazio abertzaleren helburu estrategikoa izan behar luke.
|
|
|
Madril ez zen, beraz, Gernikako Estatutua ez betetzearekin konformatzen; lanbide heziketaren transferentzia ezinezko bihurtzeko urratsa ematen zuen. Hala ere —gaitzitu zen ELA— Eusko Jaurlaritzak ez zuen txintik esan Estatutuaren aurkako hain eraso argiaren aurrean, erakutsiz Lakuako Lan Saila Madrilgo Ministerioaren sukurtsala besterik ez zela eta Jaurlaritzak autogobernu proiektutik kanpo utzia
|
zuela
lan arloa.
|
|
|
ELAren aburuz, beharrezkoa da sindikatuek jendartean eragina duten erabakietan parte hartu ahal izateko bitarteko instituzionalak jartzea; hartarako erakunde publiko bat sortzea proposatzen du, zeinean sindikatuek gobernuaren aholku, kontrol eta jarraipen lana egin ahal izango duten. Ikusten denez, asmo zabalekoa da ELAk ezarri nahi
|
duen
Lan Harremanetarako Esparrua.
|
|
|
ELAri zeharo makurra iruditzen zitzaion lehia horretan LAB hainbat sektore eta enpresetako lan hitzarmenetan izaten ari zen jokabidea: Eusko Jaurlaritzarekin gehiengorik gabe sinatutako akordioa, Bizkaiko zurgintza sektoreko gatazkan izandako jokabidea872 edota Iruñako Expert en egindako azpikeria aurpegiratzen zizkion, besteak beste.873 ELAk urrats kualitatiboa eman nahi
|
zuen
lan hitzarmenen negoziazioan, LABi Mallabian aurreratu zion bezala: edukien aldetik, soldaten balioaz gain, lanaldiaren murrizketa eta bereizkeriaren aurkako neurriak lortu nahi zituen; jokamoldeen aldetik, gatazka bihurtu nahi zuen negoziaziorako tresna behinen, horretarako, behar izanez gero, greba kutxaren babesa erabiliz; negoziazio esparruen aldetik, emaitzak lortzeko aukera gehien eskaintzen zuen eremua lehenesten zuen; iraupenaren aldetik, hitzarmen laburrak —urte betekoak— hobesten zituen.
|
|
|
Banku Etikoan
|
duen
lanak talaia ona ematen dio herrialdean gertatzen ari diren humanizazio prozesuak ezagutzeko. Eraikin alternatiboak, kooperatiba txikiak, nekazaritza arloko proposamenak, merkataritza alternatiboko dendak, energia berriztagarriak, zerbitzu sozial gertukoak... pultsua hartzen ari zaio Kroaziako gizarte zibil ekintzaileari.
|
|
|
Uste dut bestelako kultura bat ezagutu dudala nik: uste
|
dut
lana ondo egiteak ematen ziola zoriona zahar askori. Badakit altruismoa ere onuragarria izan daitekeela, zaharrek eta gazteek erakutsi baitidate.
|
|
|
Beste herrialdeetan jakina da beste hainbeste gertatzen dela, baina zenbaitzuetan jarduteko irizpide eta muga profesional oinarrizko batzuk errespetatzen dituzte, hemen ez bezala. Kazetari arruntari itogarri egin dakioke hori, alderdikeria dantza horretan egin behar
|
duelako
lan ahalik eta duinen, profesionalen (herritarrek, norbere alderdiaren arabera, duintasun gutxi ematen badiete ere). Eta hedabide zuzendariari ere beste hainbeste gerta dakioke, alderdiaren onespena izanda ere.
|
|
|
Zoritxarrez, Sisifok sekulan ez du lortuko tontorrera heltzea, heldu bezain laster erortzen baita haitza beheraino. Gora eta behera ibili behar
|
du
lan absurdu horretan betiko.
|
|
2016
|
|
|
—Harigabeko aparatu horiek oso praktikoak dira.
|
Zuen
lanerako ere ondo etorriko litzaizkizueke. Bartzelonako portuan nahiko merke lortzen dira esan zuen Carlosek bere eskuak bidoi bateko urarekin garbituz.
|
|
|
Gisa berean behar othe zauku itzaldu eskuara, ezpain gaztek ez dutelakoan ibili nahi? Bilzarreko buruzagiak,
|
zuen
lana ederrenetarik da ez izanik ere errechenetarik, eskuararen gutartean atchikitzeko".
|
|
|
Euskara aldetik freskoa dugu Tapiaren lana, Baztanen ikasitako euskaraz apailatua, hitanoaren erabilera maratzak harritzen gaituela, sinesgarri gertatuz. Egintza, ordea, konbentzionala, bukaeran moraleja
|
duten
lan horietakoa, eta irakaskintza arras kristaua: oker hasi eta zuzen bukatzen den beste istorio bat dugu, laua, ia hutsala, bere tamaina laburra kontuan harturik aldapa erpinegia gertatzen dela, eta horretan ez zuen sobera asmatu gure olerkariak; kondentsatuegia atera zitzaion, trinkoegia.
|
|
|
Lanaren edukiaz denez bezainbatean, hasmenta
|
du
lanak deklinabide kontuekin," Modo breve de sauer declinar los nombres vascongados"; jarraian aditzaren txanda datorkigu," Conjugacion de los verbos vascongados"; baita hiztegi gaiak ere," Ditionario breve de vocablos los mas usados en vasquensepropiopuestos por ordena alphabetico"; gramatika kontuak alde batera utzirik, on Rafaelek" Modo de la vizcayna poesia y...
|
|
|
obligacion de hablar alpueblo en su lengua nativay de cultivarla izenburuko saiakera eman zuen argitara. Pezeta bakarra balio
|
zuen
lan hori Iruñeko gotzain zegoen Mateo Mujikari eta Nafar Aldundiari eskaini zien. 1926/ 1927 ikasturteari hasiera emateko apezgaitegi kontziliarrean egin ekitaldian irakurritako hitzaldia dugu hondarrean.
|
|
|
Orduko josulagungaiek ohi zuten bidea kurriturik, Camposko Villagarcian, Iruñean eta Valladoliden ikasi zuen. Behin apeztuz gero Bilbon, Iruñean, Azkoitian, Oñatin eta Loiolan jardun zuen irakasle, gogokoen
|
zuen
lana misiogintzarena bazen ere, zeregin hartan Euskal Herri gehienean arizan zela, bere biografoek zioten bezala: " Erriz erri predicatze asi zanetik, jendetza talde andiac jarraitzen zioten eta elizetan cabitu eciñic, zelai edo plaza zabaletan bere itzaldiac eguin bear izaten zituan".
|
|
|
Apeztu ondoren, Lesaka izan zuen lehenbiziko helmuga Etxeberrik, hango benefiziadutza bat 1856.ean erdietsita, bertan ziharduten zazpi apezen gazteena geneukala. Labur joan zitzaion Bortzirietan, ordea, eta 1858.erako Zugarramurdiko erretore zegoen, 1907.ean hantxe bertan hil bitarteko berrogeita hamar urte luzeetan bete
|
zuen
lana, bitartean Olatzagutian nonbait zigortuta eman zuen epe laburra izan ezik. Etxeberri hil ostean, euskal idazlea ere izan zen Blas Aierra Indak hartu zuen Zugarramurdiko elizaren lema, geroago Arakil Hiriberriko apeza eta Euskal guratsoen argiya eliz liburuaren egilea izanen zena.
|
|
|
Errektorea Joakin Etxenike donostiarra zen eta gogo zuzendaria Pedro Ongai lizarragarra. Orixek Tuteran bete behar
|
zuen
lana, mutikoei literatura bere osotasunean irakastea zen, generoak zein historia: " Me dieron las clases de preceptiva y literatura con inspeccion".
|
|
|
Kardaberaz oso lanpeturik zegoelako edo, ez
|
zuen
lan hori burutu, eta Mañerukoa zen Aita Alustiza batek bete behar izan zuen eginbide hori. Alustizaren iritzia guztiz aldekoa izan zen, baina Larramendirena ez zen bat etortzen puntu batean, dantzarenean alegia.
|
|
|
Hark bazekien Marieren berri, eta azaldu zion zergatik ez zuen han zain bere anaia, otto Louis. Aldi berean argitu zion Currie Hotelean hasi behar
|
zuela
lanean, eta hara eraman zion maleta. Horixe izan zen Marieren lehenbiziko lana kontinente urrun hartan:
|
|
|
Egiturari dagokionez, hiru atal
|
ditu
lan honek: IRAGANALDIA, ORAINDALDIA ETA ETORKIZUNA, eta ERASKINAK.
|
|
|
Izan ere, lehorrean zegoenean hori bilakatu zitzaion denbora pasarik gogokoena. Portuan bizi zen orduan, amaren etxean eta, beraz, erraza
|
zuen
lana. Metro gutxitan aurkitzen zuen ia goizero norbait, emakumeak beti, baina berak ez zion bere buruari hori aitortzen, ez zuen sekula onartuko gizonezkoek beldurra ematen ziotela edo ezinezko zitzaiola gizon baten gainetik zegoela pentsatzea.
|
|
2017
|
|
|
Baina toponimiak aldakuntza gutxirekin jarraitzeko ahalmena du, gorago zehaztu ditugun baldintzak ematen badira behintzat. Alorrez alorreko ikerketa sakonagoak beste batzuentzat utziko baditugu ere, ez
|
genuke
lan hau amaitu nahi euskal filologoen eta euskaltzaleen artean asko eztabaidatzen diren puntu banaka batzuk astindu barik.
|
|
|
Atsegin
|
du
lan hori Unai Iturriagak:
|
|
|
Haatik, esperientziak argi erakutsi digu zenbat eta gehiago luzatu fantasiazko mundu hori, geroz eta kolpe handiagoa hartzen dutela errealitatearekin topo egindakoan, goi mailako ikasketei aurre egin behar dietenean —inoiz baino handiagoa da goi mailako ikasketak egiten dutenen kopurua; baita, goi mailako ikasketak ezintasunagatik lehenengo urratsean uzten dituztenena. Ez da harritzekoa, horrenbestez, Bigarren Hezkuntzan gertatzen diren aldaketa psikologiko zein fisiologikoak kontuan harturik, depresioak eta bestelako gaitzak loratzea ohituta ez dauden hori egitera derrigortzen ditugunean(" orain arte ez dut piperrik ere egin, zergatik hasi behar
|
dut
lanean orain. Ezin dut!" esaten dute gero eta gazte gehiagok, ez gaitasun faltagatik, ohitura faltagatik baizik).
|
|
|
noski; bere neurrian. Zentzu honetan, pedagogo eta neurozientzialariek
|
badute
lana.
|
|
2018
|
|
|
Lan honen iturri bibliografikoei dagokienez, aitortu behar
|
dut
lan hau burutzeko kontsultatu ditudan liburuez gain (ikus Bibliografia), nire oroimena ere baliatu dudala, ia konturatu gabe urteak hasi zaizkidalako bizkarrean pilatzen eta datu eta zehaztasun asko daude nire burmuinean, eta haietariko asko non ikasi edo entzun ez jakinki.
|
|
|
Manuel Iribarrenek axolagabekeriaz hitz egin zuen haren olerkiez, onak zirelako seinale, eta hanpuruskeriaz tratatu zuen emakumea zelako: gizonek baizik ezin
|
dute
lan onak idatzi literatur kritikari falangistaren iritziz. Maria Blanca Ferrer Garcia Zuzenbidean eta Kazetaritzan lizentziatua zen.
|
|
|
Ildo horretatik, lehen ere adierazi dugun bezala, hilketei buruzkoak alde batera utzirik, zifra horiek behin behinekotzat hartu behar direla azpimarratu behar dugu, une honetan abian diren ikerlanak jada agerian uzten hasiak baitira beste errepresio bide batzuen zabalkundearen arrastoak eta oraindik ez baitugu horiei buruzko behin betiko zerrendarik. Horien artean aipagarri
|
ditugu
lan talde batzuei (Iruñeko Udaleko langileei, Diputazioko funtzionarioei eta langileei, Espainiako Iparraldeko Burdinbideen Konpainiako burdinbideetako langileei, errepresaliatu ekonomikoei eta abarri) aplikatutako garbiketa, deserriratzeak, atxiloketak, despidoak, torturak, frankismoaren azken urteetan auzipetuak gertatu zirenak eta betiere ezkutatuago aplikatuak diren genero erasoak jasan zitu...
|
|
|
Azken berrogei urteetan (1975etik orain arte) Iruñean gertatu diren aldaketa garrantzitsuenak labur labur biltzeko asmoa
|
du
lan xume honek. Batez ere biztanleriaren eta demografiaren alorretan gertatutako aldaketak bildu nahi ditu, hein txikiagoan hiriko hirigintza garapenaren alorrean izandakoak.
|
|
|
Euskara ofiziala balitz Euskal Herri kontinentalean, Frantziako eta Euskal Herriko biztanleak ez lirateke baldintza beretan, lan bat bilatzeko tenorean. Legez, Lilleko herritar batek ezin du Bidarraiko herritar batek baino eskubide gutxiago eduki Basusarrin lan egiteko, frantses hiritar batek Frantzia guztian eduki behar
|
lukeelako
lan egiteko eskubide bera. Hori da Frantziako Errepublikaren oinarria.
|
|
|
Lurralde batasunak ez du balio, ordea, euskaldunentzat. Etxalarreko herritar euskaldun batek ezin
|
du
lan bat aurkitu Senperen, frantsesik ez badaki. Irisarriko euskaldun bat egoera berean legoke, espainolik jakin gabe Iruñean lan egin nahi balu.
|
|
|
Euskal Herri penintsularrean berean ere ez dago erabateko batasunik jai egunetan. Probintzia bakoitzak baditu bere egunak; Nafarroa Garaian, adibidez, ez
|
dute
lanik abenduaren 3an. Bizkaian eta Gipuzkoan, uztailaren 31n dute besta eguna.
|
|
|
Elkarren edukiak trukatzen dituzte; horregatik ere dauzka hainbeste berri Espainiakoak. ETBk espainiar erreferentzia galtzeko eta, horren ordez, Euskal Herriko berri gehiago emateko, tokian tokiko sare zabal horrekin egin behar
|
luke
lan. Horrela ez luke aipatuko Murtzian izan den istripua eta, bai ordea, Mendaroko edo Sarako berri gehiago.
|
|
|
Paper horiek ez dute balio legalik, eta ez daukate besterik. Horrekin eguneroko arazoak
|
dituzte
lan kontratuetan, gizarte segurantzari, langabeziari edo erretretari begira. Herritarren elkartasunak eztitzen die trantze hori.
|
|
|
Esaten zidan aukera bat eman zidala berak, zorte handia nuela han lan egiteagatik. Eta egia da gustukoa
|
nuela
lana. Ezagutzera eman genituen zuzendari berri batzuk publiko handiarengana iritsi dira urteekin.
|
|
|
—Ez, Claire. Esango nizun sasoiz abisatu behar
|
dudala
lanean, norbait bilatu dudala nire etxeko alokairua ordaintzeko...
|
|
|
Gehienak gara Sergio. Arkitektoa, baina ez
|
du
lan askorik: apur bat noraezean eta bakarrik dago.
|
|
|
Usadio zaharra segituz, heriotzaren kasuetan auzokoak oraino bete behar
|
dituen
lanen artean dagoena herri txikietan.
|
|
2019
|
|
|
Enpleguak berak ez
|
ditu
lan indarraren erreprodukziorako bizi baldintza" onargarriak", beharrizanen maila sozialari egokitzen zaizkionak, bermatzen. Medialdeak eta Alvarezek (2005:
|
|
|
1) Lan indarra merkatuan merkantzia gisa azaldu dadin, nahitaezkoa da lan indarraren propietarioek berau merkantzia gisa saltzeko aukera izatea; subjektu hauek hortaz, beren lan indarraren" jabe askeak" izan behar dute. Bestalde, merkantzien zirkulazioaren esparruan gauzatzen diren merkantzia elkartruke denen determinazio formal berdinak izan behar
|
ditu
lan indarra merkantziak, halaxe, edonolako merkantzien salerosketan burutzen den erlazio ekonomiko bera burutzeko aukera eskainiz; eta hargatik, lan indarraren salerosketan parte hartzen duten subjektuek" juridikoki pertsona berdin" bezala aintzatetsi behar dute elkar. Horrez gain, harreman ekonomiko hau bideragarria izan dadin eta denbora tarte luzeei begira efektiboa bilakatzeko asmoz, beharrezkoa da lan indarra merkantziaren jabeek euren lan indarra denbora epe baterako bakarrik saltzea, kolpean bere lan indar osoa salduko balute ordea, juridikoki libre izatetik esklabu izatera igaroko lirateke eta merkantzia baten jabe izatetik merkantzia bihurtzera (dirudienez klase dominazio burgesak beharrezkoa du askatasunaren ameskeria edo zuzenbidea askatasun formalaren instituzioa opresio teknologia bezala).
|
|
|
Beraz, lan sozialki ezinbestekoaren kontzeptuak irmotasuna galtzen du. Nola definitu behar
|
dugu
lan sozialki ezinbestekoa, baldin eta planeta honetako lan sektore zabal eta nahitaezkoena ez bada horren partetzat jotzen. Eta zer irizpide eta printzipioren arabera arautuko dira zaintza lanaren, sexu lanaren eta ugalketaren antolamendua, baldin eta jarduera horiek ez badira jotzen lan sozialki ezinbestekotzat?
|
|
|
Kapitalismoak ez zuen aurrerabidea ekarri, ezta hurrik eman ere; kapitalismoaren garapena kontrairaultza bat izan zen, azpikoz gora ipini baitzuen borroken bidez eratzen hasitako komunalismo molde berrien sorrera, bai eta feudoetan lehenagotik zeuden komunalismoak ere, komunen erabilera partekatuan oinarritzen zirenak. ...lankidetza eta Marxek (zientziarekin eta teknologiarekin batera)" produkzio molde kapitalistaren forma funtsezkotzat" daukan faktore teknikoa ez dira berdinak nolakotasunari dagokionean.67 Are gehiago, zalantzan jar dezakegu lankidetzaz hitz egin ote dezakegun langileek berek kontrolatzen ez dituzten lan harremanez ari garenean —hau da, erabakitze ekintza independenterik sortzen ez
|
duten
lan harremanak—, ez bada erresistentzia unean, lan prozesuaren antolamendu kapitalista hankaz gora jartzen denean. Ezin dugu ahaztu, gainera, Marxek lan antolamendu kapitalistaren ikurtzat daukan eta hainbeste miresten duen lankidetza langileen gaitasunen deuseztapenari eta langileek beren borroketan erakutsitako lankidetzari esker etorri dela historian zehar.68
|
|
|
—Baina zuk, ez al
|
zenuen
lan egin behar arratsaldean?
|
|
|
Biharamunean, kafetegiko leihatean, bezperan gertatutakoaz mintzatu ginen. Oso argi azaldu nion nik ez
|
nuela
lana beste gauzekin nahasiko, joandako arratsaldekoa oso kontu atsegina izan zela, baina ez zela berriro errepikatuko, nork bere aldetik jarraituko zuela ordura arte bezalaxe. Berehalaxe ulertu zuen.
|
|
|
Aktore bat da. Une txarra ari zen nozitzen, ez
|
zuen
lanik filmetan, inor ez zen berarekin gogoratzen, emazteak alde egin zion, eta bere buruaz beste egitea erabaki zuen. Pistola non jarriko zuen, buruko zein ataletan, ari zela duda egiten bere txakurra azaldu zen.
|
|
|
Lisanne eta Annike oporretan zeuden. Lisannek amaitua
|
zuen
lan bat, eta, hurrengoan hasi aurretik, egun batzuk hartu zituen oporretarako. Annike, Holandatik iritsi berria, laguntzera etorri zitzaion.
|
|
|
Azpian izen batzuk eta aditzoin batzuk dauzkagu...
|
Badugu
lana!
|
|
|
Bidenabar, horietako baten erantzun ustez egokia asmatuz gero, poz handia hartuko dut, betiere, iritzi jantziagoren baten zain, baita oraingoan eskura ez dudan datu berriren esperoan. Horrexegatik, eskuan daukazun honek ez
|
du
lan bukatua izan nahi, amaierarik gabe aldatuz, osatuz, joango den saialdi irekia baizik.
|
|
|
Ez da aurki izango filologo akademiko batek espero
|
lukeen
lan ortodoxoa. Egia esan, filologia ez da nire espezialitatea, nahiz eta, joeraz, filologo aseezina bizi den nigan.
|
|
|
OHARRA. Gabriel Aresti Euskaltegiak Bakaikun duen Barnetegikoa omen zen Pantxike Kontreras Rodriguezek 1996an Bakaiku izenburu
|
duen
lana argitaratu zuen. Lan horren atal bat bete zuen, antza," Voces vascas de Bacaicoa" bere osoan kopiatuz, jatorrizko egiletza garbi aipatu gabe eta, makurrago dena, gaizki kopiatuz:
|
|
|
Gauzak horrela, Bakaikuko leku izenak jaso eta gorde nahi
|
duen
lan honetan, ezinbestekoa iruditu zait izen horien ahoskera ere azaltzea. Batzuetan, ez da erraz izaten azentu marken bidez ahoskera islatzea.
|
|
|
Zuri agian lotsa, baina niri poza ematen baitit, gaurko munduak daraman martxa ikusita, bere oilalur intimoa etengabe deskubritzen ari den hirutan hogei urteko haurra naizela sentitzeak oraindik. Horixe besterik ez
|
duzu
lan honen muina, eta alferrik bilatuko diozu garantia hoberik.
|
|
|
Zuhur bizkarroiaren ideia hau da: ez
|
dut
lan egin beharrik, berdin profitatuko bainaiz ondasun kolektiboaz. Baina horretarako besteek lan egiten jarraitu behar dute, bigarren logika hori kolektiboko partaideen artean kutsatzen den heinean jarduera osoa zapuztuko delako.
|
|
|
Alderdi horretako euskara aztertzen aritu ziren Iñaki Carrera eta Imanol Garcia eta, hainbat urtetan egindako ikerlanaren ondorioz, Legutiano aldeko euskara liburua argitaratu zuen Arabako Aldundiak 2005ean. Harrezkero hamahiru joan badira ere, susmoa
|
dut
lana ez dela ezaguna, ez Araban eta ez Euskal Herrian. Beraz, egileek liburuaren sarreran aipatzen zuten egoera ez da larregi aldatu:
|
|
2020
|
|
|
Orduan, aita eta amak esan zuten: " Hau osasunarentzat ezin da ona izan eta beste nonbaiten hasi behar
|
duzu
lanean". Aitak norbaiti esan zion eta segituan bilatu zidan lana SAMen, sobre fabrikan.
|
|
|
—Dudarik gabe, Andolin, baduk hi bezalako jendea esan nion.
|
Badituk
lan eskerga egin duten enamoratuak, hor daukak esate baterako Susa argitaletxeko kideek osatutako Literaturaren zubitegia, non mila idazle ingururen ia bost mila idazlan aurki daitezkeen; baina lehen pauso horrek ez dik maiz bigarrenik izaten. Hor gelditzen dituk, ez zeru alboko linboan, baizik eta Internet sarekoan.
|