|
2000
|
|
|
Familiaren Kontseilua, agi denez, zer eskatu eta aurretik huraxe emateko prest dago. Ez du besterik eskaintzen nonzeberri edo onarterraz askoren
|
taldea
baino, beti zain senar emazteekin bat egiteko, legeen aurka eta gainetik. Senideak erraz har daitezke amodio edo gorrotoaren susmagarritzat, alderdi bata nahiz bestearen aurka:
|
|
|
Ordutik aurrera, Brumaireren 18koak Zaharren Kontseilutik atera eta Kode Zibilaren Idazketa Batzordeko egin zuen. Batzorde horretako zaharrena zen eta berorri egokitu zitzaion
|
taldearen
lehendakaritza.
|
|
|
zientziaren filosofia eta epistemologia gauza bera direla baieztatzen duenari. Berlingo
|
taldea
ere guztiz ados zegoen honekin, hain zuzen ere Reichenbach izan baitzen hobekien aurkeztu zuena106 Reichenbachen baliokidetasun horrek oso ongi islatzen zuen filosofia zientifikoaren ikusmoldearen pentsaera, eragin handia izanik harrezkeroko ikusmolde estandarrean, batik bat hark garatu zuen aurkikuntza/ justifikazio testuinguruen arteko dikotomia izan zela eta.
|
|
|
enpirista logikoen arabera, epistemologia ez da horretaz arduratzen. Horretarako osatuko dira komisio politikoak, edo
|
talde
aktibista salatzaileak agertuko dira, edo, zergatik ez, ustelkeriak aurrera egingo du eroso. Baina inoiz ez da izango epistemologiaren auzia, hots, ez da izango zientziaren filosofiaren helburua.
|
|
|
Ezein proposizio enpiriko erabat egiaztatzerik ez zegoela erabaki eta gero, probabilitate eta berrespenaren kontzeptuak haren tokia betetzera etorri ziren. Jarrera teoriko honetaranzko hurbilketak, izan ere, Vienako Zirkuluaren denbora mugetatik haratago kokatzen gaitu, nozio induktibista berriak hobeki uler ditzagun
|
taldeko
partaideen ibilbidearen zirriborro bat aurkeztea komeni zaigun arren. Biziak izan baitziren Zirkuluaren baitan logika induktiboarekiko interesa eta arreta.
|
|
|
Esan moduan, Wittgensteinengandik hautatu eta interpretaturiko ideia batzuen gain, egiaztagarritasunaren lehendabiziko bertsioa hemen ikusten ari garen Zirkuluaren garaian jorratu zuten.
|
Taldea
apurtu eta ‘ikusmolde estandarra’ deiturikoa finkatu eta gero, hasierako bertsio xinple eta zakar hau beste batek ordezkatu zuen, egiaztagarritasun irizpideak, hain zuzen. Azkenik, bigarren horrek ere kritika gaindiezinak jaso zituenez, Carnapen berrespenaren irizpide liberalagoa finkatu zen.
|
|
|
Arestian esan bezala, beraz, ikus dezagun zein zen Vienako Zirkuluak ezagutza, zientzia eta bizitzarekiko zeukan ikusmoldea. Honetarako, lehenengo eta behin,
|
taldea
identifikatu eta berau pentsamenduaren historian kokatuz hasiko gara.
|
|
|
Garapen hau guztiz garrantzitsua zen Machentzat, berarentzat zientzia esperimentalak ez zirelako oinarrizko elementuez arduratu behar, beraien arteko erlazio eta funtzioez baizik. Hauei esker, esperientziaren objektuen kategorizazioa lor zitekeela uste zuen; Machek hiru
|
talde
proposatu zituen: objektu fisikoak eta nire gorputza, alde batetik; norberaren objektu psikikoa, bestetik; eta, azkenik, besteon objektu psikikoak.
|
|
|
Tractatus, 4.46: Egibaldintzen daitezkeen
|
taldeen artean
muturreko bi kasu daude.
|
|
|
‘Zirkulu’ hitzak izan dezakeen esanahiaren aurrean, Vienako Zirkulua ez zen
|
talde
bat zorrozki itxia. Aitzitik, maila profesional desberdinentzat irekia zegoen talde informala zen; baita ere espezialitateentzat, nazionalitateentzat, joera politiko eta erlijio jatorri desberdinentzat.
|
|
|
‘Zirkulu’ hitzak izan dezakeen esanahiaren aurrean, Vienako Zirkulua ez zen talde bat zorrozki itxia. Aitzitik, maila profesional desberdinentzat irekia zegoen
|
talde
informala zen; baita ere espezialitateentzat, nazionalitateentzat, joera politiko eta erlijio jatorri desberdinentzat. Partaide guztiak batzen zituen lokarria, ‘munduaren ikusmolde zientifikoa’ adierazpena lantzeko balio zuten ikuspegi teoriko, interes zehatz eta ideal batzuek osatzen zuten.
|
|
|
Zirkulua astero biltzen zen, Moritz Schlick izanik antolaketaren arduraduna, hau da, saioak prestatu eta partaideak gonbidatzen zituena. Bera zen, bada, antolakuntzaren arduradun nagusia,
|
taldeari
Schlicken Zirkulua ere deitu baitzioten batzuek. Jakina, unibertsitatean zuen karguak —katedraduna zen— laguntzen zuen egoera hau aurrera eramaten.
|
|
|
Schlick fisikako esparrutik etorritakoa zen, Carnap eta Reichenbach lez, baina bere joera zientziarekiko interesa zeukan filosofoarena izatera hurbilduz joan zen gutxinaka, bere aurretik Katedra berean egondako bi aitzindariak ez bezala —Ernst Mach bera, 1895 eta 1901 urteen artean, eta Ludwig Boltzmann, 1902 eta 1906 bitartean—, biak filosofian interesaturiko zientzialariak baitziren. Nolanahi ere,
|
taldea
eraikitzeko egin zuen lana aurretiaz existitzen zen beste talde batek erraztu zion. Beste talde honek, ‘Historiaurreko Vienako Zirkulua’ deiturikoak, Vienako Zirkuluaren nukleoaren zati handi bat osatu zuen, bere izen asko ikusita nabari daitekeenez:
|
|
|
Schlick fisikako esparrutik etorritakoa zen, Carnap eta Reichenbach lez, baina bere joera zientziarekiko interesa zeukan filosofoarena izatera hurbilduz joan zen gutxinaka, bere aurretik Katedra berean egondako bi aitzindariak ez bezala —Ernst Mach bera, 1895 eta 1901 urteen artean, eta Ludwig Boltzmann, 1902 eta 1906 bitartean—, biak filosofian interesaturiko zientzialariak baitziren. Nolanahi ere, taldea eraikitzeko egin zuen lana aurretiaz existitzen zen beste
|
talde
batek erraztu zion. Beste talde honek, ‘Historiaurreko Vienako Zirkulua’ deiturikoak, Vienako Zirkuluaren nukleoaren zati handi bat osatu zuen, bere izen asko ikusita nabari daitekeenez:
|
|
|
Nolanahi ere, taldea eraikitzeko egin zuen lana aurretiaz existitzen zen beste talde batek erraztu zion. Beste
|
talde
honek, ‘Historiaurreko Vienako Zirkulua’ deiturikoak, Vienako Zirkuluaren nukleoaren zati handi bat osatu zuen, bere izen asko ikusita nabari daitekeenez: Hans Hahn matematikaria zegoen, Otto Neurath ekonomialari eta soziologoa, Philipp Frank fisikaria —Josef Frank arkitektoaren anaia— eta Richard von Mises matematikari eta ingeniaria —Ludwig von Mises ekonomialari ospetsuaren anaia, hain zuzen—.
|
|
|
Esan dugunez, Zirkulua ez zen itxia eta ez zegoen une bakoitzean partaideak zeintzuk ziren guztiz jakiterik, Edgar Zilselekin gertatu lez, inork ez baitzekien serioski parte hartzen zuenentz. Beste askok, intelektual
|
talde
desberdinetan sartuta egon arren, batez ere Reichenbachen Zirkuluan Berlinen, lotura sakonak zituzten, pertsonalak eta teorikoak, Vienakoekin. Esan daiteke ‘Vienako Zirkulua’ izenak pentsalari horiek guztiak besarkatzera heldu dela, nahiz eta oro har ‘enpirista logiko’ edo ‘positibista logiko’ izenak erabiliz ezagunagoak diren37.
|
|
|
Munduaren ikusmolde zientifikoaren dibulgazioa eta proposamenen aurrera egitea 1928an gorpuztu zen sendo Ernst Mach Elkartearen sorrerari esker. Ikusmolde zientifikoaren patroiak batzen zituzten
|
taldeek
, irizpide etiko eta epistemologiko antzekoek gidatuta, ontzat eman zuten elkartea. Presidente Schlick izendatu zuten, eta Carnap, Neurath eta Zilsel zuzendari.
|
|
|
Haatik, 1929ra arte ez zen Zirkulua behin betiko eta autonomoki finkatu, beste
|
talde
batzuekin ere harremanak mantendu arren, Berlineko taldearekin batik bat. Hau ‘Filosofia Enpirikoaren Elkarte Berlindarra’ deitzen zen, eta 1929an, Vienako Zirkuluarekin batera, hiru ekitaldi antolatu zituen:
|
|
|
Haatik, 1929ra arte ez zen Zirkulua behin betiko eta autonomoki finkatu, beste talde batzuekin ere harremanak mantendu arren, Berlineko
|
taldearekin
batik bat. Hau ‘Filosofia Enpirikoaren Elkarte Berlindarra’ deitzen zen, eta 1929an, Vienako Zirkuluarekin batera, hiru ekitaldi antolatu zituen:
|
|
|
Vienako Zirkuluaren pentsamenduaren ikuspegi zabalak emaitza asko lortu zituen, beraz. Partaideek
|
talde
lanean jarduten zuten eta ez zen onartzen inolako gidari edo maisuren inposaketarik, ezta Schlickena ere, honek inoiz ez baitzuen gogoeten ildorik bideratu40 Alta, onartu behar da Zirkuluko izen batzuk gakoak zirela mugimendua ongi ulertzeko. Bide teoriko nabarmenenak difinitu zituzten sinadurak ziren horiek; egun, egoera hura hobe uler dezagun, berariaz kontuan hartu behar dira.
|
|
|
Zirkuluko triunbiratuak, Schlick, Neurath eta Carnapek osatuak, barne eztabaida teoriko eta politiko ugari eduki zituen hasieratik, egun
|
taldearen
bipolarizazioari buruz mintzatzea ahalbidetzen gaituena. Alde batean, eskuinean, Schlick zegoen —Waismann eta von Juhosekin batera—, Zirkuluko filosofo nagusia.
|
|
|
Zirkulua ‘eskola’ filosofiko monolitikoa baino gehiago izan dela erakusten da horrela. Zeren, aitzitik, eztabaida filosofiko polemikoak (askotan gartsuak)
|
taldeari
berezkoak zitzaizkiola onartu behar da (eztabaida garrantzitsuena ‘protokolo enuntziatuei’ buruzkoa izan zelarik).
|
|
|
Filosofiaren historia tradizionalak Zirkulua instituzio bakarra balitz bezala aurkezten du, garai bateko filosofo eta zientzialarien
|
talde
itxia bailitzan. Irudi hau sinplistegia da.
|
|
|
Honako hau esatea litzateke egokiagoa: Zirkulua ez zen pentsalarien
|
talde
monolitiko bat, ezta zentzu tradizionalean ulertzen den doktrina argi bat zeukan eskola filosofiko bat ere, are gutxiago fenomeno bakarra garai hartako Vienako eszenatokian. Rudolf Haller filosofo austriarrak deskribatu bezala, garai horretan Vienako
|
|
|
20ko hamarkadaren amaieratik 30ekoaren erdira arte, Vienan, Berlinen eta Pragan —Europa zentraleko filosofia zientifikoaren nukleo garrantzitsuenak aipatzearren—, filosofia, zientzia eta artearen arteko lotura oso hurbila eman zen. Lotura hau Vienako Zirkuluaren eta Bauhaus
|
taldeen artean
azpimarratu zen —Bauhausek" bizimodu" modernoen proiektu komuna diseinatu zuen— eta funtsezko bilakatu zen Zirkuluaren filosofiarentzat. Vienar pentsalarien ustez, metafisika, filosofian, artearen tankera hantuste bat litzatekeenari zegokion.
|
|
|
Beren arteko desadostasuna, bakoitzak Zirkuluaren izanbeharra era desberdinean ulertzen zuelako eman zen baita ere: Neurathek lan
|
talde
gisa ikusten zuelako, eta Schlickek bakoitzak bere erara lan egin dezakeen gizabanakoen multzoa bailitzan. Jakina, taldearekiko jarrera bakoitza beren iritzi etikoekin estuki loturik zegoen.
|
|
|
Neurathek lan talde gisa ikusten zuelako, eta Schlickek bakoitzak bere erara lan egin dezakeen gizabanakoen multzoa bailitzan. Jakina,
|
taldearekiko
jarrera bakoitza beren iritzi etikoekin estuki loturik zegoen. Neurath gizakiaren ongiaren aldeko ideiak zituen sozialista zen —lan kooperatiboa, tolerantzia, elkarrekiko errespetua—; Schlickek, aldiz, bere estatus ekonomiko eta sozialarekin bat zetorren indibidualismoa nahiago zuen:
|
|
|
(Honek erakusten du zer oinarri mota eduki dezakeen halako kezkak.) Orain suposatu, kasu, interpretazio bakun bat ematen dela: norbait sutara botatzeko mehatxuaren aukeraren plazerra lortzeko egin dute zozketa, eta hori ez da atsegina, orduan Beltaneko jaiak dibertimentu baten antza edukiko luke, hots, halako dibertimentuetan
|
taldeko
kide batek, —dauden bezala— beharren bat asetzen duten ankerkeria batzuk jasan behar ditu. Eta, azalpen honen bidez, Beltaneko jaiak benetan bere misterioa galduko luke, baldin eta polizia eta lapurrena bezalako joko arruntetatik bereizten ez badugu bai ekintzan bai izaeran.
|
|
|
gizonak eta emakumeak etxola bananduetan edo aire zabalean bizitzera, sexuzko harremanak baztertzera, bestek erabilitako ontziak ez erabiltzera eta abarretara behartzen dituzten arauen bidez. Eta gerrariak garaile datozenean ere, bereziki etsaien odola isurrarazi badute, ondorio berdina eragiten da antzeko bideetatik. Timor irlan, gerrari
|
talde
bat etsaien buruekin irabazle itzuli denean, erlijioak eta ohiturak debekatu egiten diote taldeburuari berehala etxeratzea. Etxola berezia prestatzen diote, eta han bizi behar izaten du bi hilabetez, bere gorputz espirituen garbikundea jasanez.
|
|
2001
|
|
|
Dimentsio ekonomikoaz ari gara, gutxieneko garapen puntu batera iritsi diren gizarteetan bederen, lanaren banaketa teknikoari lotuta azaltzen dena. Lanaren banaketa honek
|
talde
sozial ezberdinei dagozkien eginbeharrak finkatzen dituenean, lanaren banaketa sozialaz ere hitz egin genezake; gerta liteke talde sozialen arteko banaketarik ez egotea ere (utopia komunistak).
|
|
|
Dimentsio ekonomikoaz ari gara, gutxieneko garapen puntu batera iritsi diren gizarteetan bederen, lanaren banaketa teknikoari lotuta azaltzen dena. Lanaren banaketa honek talde sozial ezberdinei dagozkien eginbeharrak finkatzen dituenean, lanaren banaketa sozialaz ere hitz egin genezake; gerta liteke
|
talde
sozialen arteko banaketarik ez egotea ere (utopia komunistak).
|
|
|
Gizarte orok sufrimendua sortzen du, gizartearen partaide guztiek egin behar diote uko zenbait desirari falta zaiena ordainean jaso eta elkarbizitza hobetzeko. Batzuetan galdutakoaren sentsazioa areagotu daiteke, bai gizartea premia kolektiboei erantzun ezinean dabilelako, bai zenbait
|
taldek
edo banakok gainerakoen gain gehiegizko presioa egiteagatik (ekonomikoki, sozialki edo izaera aldetik), edo baita banakoren bat gaizki integratzeagatik eta populazioaren batez bestekoaren gaindiko sufrimendua pairatzeagatik ere. Hemen sortzen da sufritzen duen pertsona zuzenaren irudia, literatura guztietan agertzen dena.
|
|
|
Komunitate baten partaideek hainbat mota eta mailatako sareak eratzen dituzte
|
taldearen
partaide izateko: klase sozialak, lanaren zatiketa teknikoan nola kokatu, prestigiodun talde edo banakoekiko erlazioa, boterea nola eskuratu, truke ekonomiko edo sinbolikoa gauzatzeko moduak...
|
|
|
Komunitate baten partaideek hainbat mota eta mailatako sareak eratzen dituzte taldearen partaide izateko: klase sozialak, lanaren zatiketa teknikoan nola kokatu, prestigiodun
|
talde
edo banakoekiko erlazioa, boterea nola eskuratu, truke ekonomiko edo sinbolikoa gauzatzeko moduak... Hauek guztiek integrazio soziala gauzatzeko modu eta mekanismo gisa funtzionatzen dute.
|
|
|
Gaizki esaleek eta ezjakinek salatuta, indarrean zeuden arau legal guztiak betez, heriotza zigorra ezarri zioten. Gaur egun ez bezala, Atenasen ez zegoen epaile
|
talde
espezializaturik. Aitzitik, epaitze lanak gizartearen goiko maila guztien adierazgarri ziren bostehun hiritarrez osaturiko asanbladak betetzen zituen (hemendik at geratzen ziren bai etorkinak —urte luzez Atenasen bizi izandakoak ere— bai esklaboak).
|
|
|
Atenastarrek merkataritzan beraien moneta inposatuko dute, eta askotan hiri horietan Atenasentzat komenigarri diren sistema demokratikoak ezarriko dituzte. Kasu batzuetan gobernari edo soldadu
|
talde
atenastarrak ere ezarriko dituzte. Eta matxinada edo independentzia saioen aurrean errepresio bortitza ere erabiliko dute, ligaren baitan zeinek agintzen duen erakusteko.
|
|
|
Baina (bai landan edo bai hirian) lana esklaboei eginarazi zieten, eta hiritar asko lanik gabe pobrezian murgildu ziren. Era honetan, aberatsenen eta pobreenen arteko zuloa handituz joan zen, bigarren gizarte
|
taldea
ikaragarri ugarituz. Platonek ere hiri bakoitzaren baitan bi hiri daudela esango du, aberatsena eta pobreena, etengabe borrokan, eta borroka hori dela hiri estatuaren zoritxar guztien iturri.
|
|
|
honetarako artisautzaren aldaerekin (larru ontzaileak, zapatariak, arotzak, arkitektoak...), nekazaritzarekin eta gutxieneko merkataritza batekin aski izango da. Jarduera hauetan aritzen diren pertsonak langileen gizarte
|
talde
edo klasea osatzen dute, gizarteko beherena. Beraien lanbidearen erregelak ikasteko beharrezkoa duten heziketa intelektual gutxia besterik ez dute jasotzen, eta arimaren alde begetatiboa da beraien baitan nagusi.
|
|
|
Horretarako, judizio mota guztiak jasotzen dituen taula bat ematen du. Taula hiru judizio motez osatutako lau
|
taldek
osatzen dute.
|
|
|
Azken finean, kategoria hauek benetan ezagutza konkretuan besterik ez dute ekiten, eta honek kategorien arteko lotura ezberdinak suposatzen ditu. Horregatik, Kantek jadanik esaten duen modura, kategorien
|
talde
bakoitzean lehenaren eta bigarrenaren sintesiak hirugarrena osatzen du.
|
|
|
Baina, gainera, kategorien
|
taldeak
ere ezin dira isolaturik ulertu. Jarraitasunaren bitartez kantitatearen kategoriek nolakotasun bat lortzen dute eta, bestalde, nolakotasunaren kategoriek kantitate bat, maila bat izateko gaitasuna lortzen dute (ikusi gero oinarri esakuneak).
|
|
|
Horrela, kantitatearen eta nolakotasunaren arteko loturak erlazioaren kategoriek jorratzen duten dinamismoa lantzeko oinarria jartzen du. Kategorien
|
taldeen arteko
garapen honek gainera zentzu historiko bat du. Kantitatearen kategoriek Descartesen Geometria analitikoan jasotako oinarriak biltzen dituzte; nolakotasunaren kategoriek Leibnizen monadologia kualitatiboa biltzen dute; eta erlazioan, argiki, Newtonen dinamika biltzen da.
|
|
|
Sarri, gizakiak bi
|
taldetan
banatzen ditugu: artzainak eta ardiak.
|
|
|
Gogoa gogoaren kontra ari. Maitagogoa, bere gogoko dena egin/ maite ordez, bere adimenezko ideia bat burutzen ari izaten da; maitagarria maite ordez, bestelako idoloren bat jasotzen dihardu, edo idolo bihurtzen, burutzen, maitatzen —sasimaitatzen— Idolo hori ez da beti norbera; batzuetan beste pertsona bat da, edo
|
talde
bat, edo giza eremu bat, edo ideia handiren bat. Baina beti ere idolo bat.
|
|
|
Hau da, nahiz eta atsekabeak izan eta bekatuak egin. Baina halakoei ere eta halakoetan ere, eta behin eta berriz, bere maitasunezko soka eskura ematen jarraitzen digu, bere
|
taldeko
eskalatzaile/ eskaladakide berregiten gaitu. Jesukristoren maitasun betea azaltzen da.
|
|
2002
|
|
|
Inguruan dauzkagunen iritziek arautzen dute gure bizimodua, horiek ematen dizkigute bizitzeko beharrezkoak diren printzipioak oro. Espetxeetan preso dirautenek
|
talde
bereizia osatzera jotzen dute; beren hizkuntza zein ohiturak desberdindu egiten dira ezagutzen ditugun hizkuntza eta ohituretatik. Ohikoa izaten da presoek beren artean akordio ezkutukoak egitea eta akordio horiek lege bihurtzea.
|
|
|
|
Talde
txikitan bildutako presoen artean adiskidetasuna bultzatuko da, hartara, beren artean harreman sendoak sor daitezen; harreman zintzoek presoen ohitura txarrak bide onera zuzentzen dituzte eta beren arteko atxikimenduak asoziazio onuragarriak bultzatzen.
|
|
|
Proiektuaren eskala handiak, horren xehetasun ugari behar baita kontuan eta gogoan hartu, Benthamen jenio berezia agerrarazi zuen. ..., eta eragin iraunkorra izan du3 Agian Benthamen sormenaren ondarea antzeman genezake zenbait asmakuntza modernotan; segurtasun kameretan esaterako, eguneko hogeita lau orduetan zaintza eskaintzen dutenak, halaber hizkuntza laborategian, horietan" elkarrizketa hodien" sistemaren aldaera batek —Benthamek horren bidez lotu nahi zituen zeldak ikuskariaren etxearekin— irakasle bati
|
talde
bateko edozein ikasleri entzuteko aukera ematen baitio, edozein unetan eta ikasleak jakin gabe.
|
|
|
Horrek, gainera, ikuskaritza printzipioaren alde egiten du nabarmen, presoak ere elkarren ikuskatzaile bihurtzen baititu. Hemendik segitzen da presoak
|
talde
txikitan banatzearen komenientzia, denak elkarren zaintzaile izan daitezen.
|
|
2003
|
|
|
Jonian eta beste toki askotan, barbaroen menpe bizi diren guztiek alegia, lotsagarritzat jotzen dute ordea. Barbaroen artean tiraniengatik da hori lotsagarri filosofia eta gimnasia zaletasunarekin batera, nik uste, agintariei ez zaiec lako komeni menpekoengan pentsamendu handirik sortzea ezta laguntasun sendoak eta
|
taldeak
ere, besteen artean horixe baita maitasunak gehien sortarazten duena. Eta egitez ikasi zuten hori hemengo tiranoek ere.
|
|
|
Hori gorabehera, argi dago Zuzenbide naturalarekin bat zetorrela eta betidanik bat etorri dela hurrengoa: alabak ere, seme alaben
|
taldean
izatean, gurasoen oinordeko izan behar direla, eta Zuzenbide naturala ezin daitekeela indargabetu. Aipatu adibidearen inguruan, ezin ahantz daiteke ekitate naturalaren beste printzipio batek ere alabei semeekin batera oinordeko izateko aukera kentzen ziela, baina horrekin ez zitzaien kalterik egiten alabei, oinordeko izateko eskubidearen ordez, legeak ezkonsaria ematen zielako; hori ez zuzena izan beharrean, guztiz naturaltzat hartzen zen, ezkonsari horren bitartez nebei utzitako abantailen modukoak aurkitu ahal zituztelako alabek euren familia berrian.
|
|
|
Erlijio legeak dira, gizakiaren jokabidea lehenengo bi legeen espirituaren arabera arautzen dutenak, barne xedapenen bitartez; xedapenok direla bide, gizakiak Jainkoari, bere buruari eta gainerakoei begira dituen eginbehar guztiak beteko ditu, dela bere aldetik, dela ordena publikoari dagokionez.
|
Talde
horretan, fedearen eta ohituren inguruko erregelak ez ezik, Jainkoa gurtzeko kanpo gaiak eta diziplina eklesiastikoari lotutakoak ere sartzen dira.
|
|
|
Autu horiek guztiak legeen bitartez zehaztu behar izan dira, eta nazioek ez dutenez ezelako aginterik legeok elkarri ezartzeko, bi lege mota daude, erregela gisa erabiltzen direnak: lehenengo
|
taldean
, gizatasun, abegitasun eta zintzotasunari buruzkoak nahiz horien menpeko guztiak sartzen dira, baita nazio desberdinetako herriek bakenahiz guda egoeretan elkarren aurrean izan beharreko joera aipatzen dutenak ere; bestean, nazioek tratatu edo ohituren bidez finkatutako erregelamenduak sartzen dira, eta nazioek erregelamenduok betetzeko eska diezaiekete elkarri. Lege, tratatu nahiz ohitura horien kontrako urratzerik gauzatuz gero, zigorrak ondokoak izan daitezke:
|
|
|
44 Erromatarrentzat, zuzenbide publikoko legeak ziren errepublikari buruzkoak, eta zuzenbide pribatuko legeak, berriz, gizabanakoen inguruko guztiak, azken horiek hiru
|
taldetan
banatuz: zuzenbide naturala, jendeen zuzenbidea eta zuzenbide zibila.
|
|
|
1 Legeen izendazioa edozein izanda ere —jainkonahiz giza legeak, lege naturalak eta positiboak, erlijio legeak eta politikoak, jendeen zuzenbidea eta Zuzenbide zibila, edo bestelakoak—, lege mota desberdinei buruz izan daitezkeen ideia oro bi
|
taldetan
sailka daitezke: lege aldaezinak eta nahierarakoak; izan ere, edozein legek du ezaugarri horietatik bat, eta bi biak izan behar dira gogoan, hala geroko sailkapenak ekarriko duen lehenengo zatiketa orokorra egiteko, nola legeon izaerako osagairik funtsezkoen oinarria aurkitzeko.
|
|
|
Gauza bera esan daiteke ordena horri begira eta lehenengo bi legeen ondoriozko betebeharrei begira oinarrizkoak diren beste erregela berezi guztien inguruan. Ildo horretatik, tutore karguaren oinarrizko betebeharra da, bere zaintzapeko umezurtzaren aita bihurtu eta horren pertsona nahiz ondasunak jagotea, eta, horregatik, betebehar hori lege aldaezinen
|
taldean
sartzen da. Hari berari segiz, oinarrizko erregela da inork maileguan emandako gauza artatzeko betebeharra; eta arrazoi berberagatik, lege aldaezina izango litzateke eginbehar horren kontrako hutsegiteen ondorioz erantzun behar izatea.
|
|
|
7 Lehenengo adibidea: lege natural eta aldaezina da, hil eta gero gurasoek seme alabei utzi behar dizkietela euren ondasunak; lege naturalen
|
taldean
sartu ohi da beste hau ere: nork bere ondasunak xedatu ahal ditu testamentu bidez. Lehenengo legeari norainoko mugagabea emanez gero, aitak edo amak ditu bere ondasunak xedatu, eta, kontrara, bigarrena gehiegi zabaltzen bada, eta gurasoei euren ondare osoa xedatzeko askatasuna ematen bazaie, aitak edo amak jarauntsirik gabe utzi ahal ditu seme alabak, are gehiago, mantenu barik ere utz ditzake, den dena arrotzei ematen badie.
|
|
|
Legeen izendazioa edozein izanda ere —jainkonahiz giza legeak, lege naturalak eta positiboak, erlijio legeak eta politikoak, jendeen zuzenbidea eta Zuzenbide zibila, edo bestelakoak—, lege mota desberdinei buruz izan daitezkeen ideia oro bi
|
taldetan
sailka daitezke: lege aldaezinak eta nahierarakoak; izan ere, edozein legek du ezaugarri horietatik bat, eta bi biak izan behar dira gogoan, hala geroko sailkapenak ekarriko duen lehenengo zatiketa orokorra egiteko, nola legeon izaerako osagairik funtsezkoen oinarria aurkitzeko.
|
|
|
Egungo burutzapen onenekin aldera daitekeen arte miragarria daukagu. Egia da ez zegoela ilargiranzko
|
talde
bidaiarik, baina norbanako soilek, beren arima eta osasunarentzako arrisku larriak mespretxatuz, esferaz esfera gora egin zuten azkenean Jainkoa bera Bere gorentasun osoan aurkitu arte, beste batzuk animalia bihurtu eta gero berriro gizaki izatera itzultzen ziren bitartean. Garai guztietan hurbildu izan da gizakia bere ingurunera zentzumen zabal eta irekiekin eta adimen emankorrarekin, garai guztietan egin izan ditu aurkikuntza sinestezinak, garai guztietan ikas dezakegu bere ideietatik.
|
|
|
Bere helburuek egonkor irauten dute, edo aldatu egiten dira, argudio baten ondorioz, edo aspermenaren, edo esperientzia konbertsio baten ondorioz, edo norbait liluratu nahi duelako, eta abar. Xede bat emanik, hura lortzen saia daiteke
|
talde
antolatuen laguntzaren bitartez, edo bakarrik. Arrazoimenera jo dezake, edo emoziora.
|
|
|
Edozein unetan espezialitate jakin bateko profesionalek hainbat eta hainbat klasiko ezagutu ditzakete, horietako batzuk —Ptolomeo eta Kopernikoren edo Newton eta Descartesen obrak, esaterako— neurri handi batean elkarren artean bateraezinak. Baina
|
talde
horrek berak, paradigmaren bat izatekotan, soilik bat eta bakarra izan dezake. Artisten komunitateak ez bezala —Rembrandt eta Cezanneren obratan inspira daitezke aldi berean, adibidez, eta, beraz, biak aztertu—, astronomoen komunitateak ez du aukerarik Kopernikok eta Ptolomeok eskainitako zientzi jarduerarako eredu lehiakideen artean hautatzerakoan.
|
|
|
Aldarapena bigarren mailako efektu gisa hartzera jotzen zuten (XVII. mendean zehar errebote mekaniko motaren bati egotzi zitzaion aldarapena), eta aldi berean eroapen elektrikoari —Grayren efektu aurkitu berriari— buruzko hala eztabaida nola ikerketa sistematikoa ahal bezainbeste atzeratzera. Aurrekoarekin hertsiki lotutako beste
|
talde
batek aldarapena jotzen zuen funtsezko efektutzat, eta beste talde batek, berriz, erakarpena eta aldarapena biak ala biak zituen elektrizitatearen oinarrizko agerpen gisa. Talde horietako bakoitzak oinarri horien arabera moldatzen zituen bere teoria eta ikerkuntza, baina lehenak adina zailtasun izan zituzten sinpleenak ez diren eroapenaren edozein efekturen berri emateko.
|
|
|
Aldarapena bigarren mailako efektu gisa hartzera jotzen zuten (XVII. mendean zehar errebote mekaniko motaren bati egotzi zitzaion aldarapena), eta aldi berean eroapen elektrikoari —Grayren efektu aurkitu berriari— buruzko hala eztabaida nola ikerketa sistematikoa ahal bezainbeste atzeratzera. Aurrekoarekin hertsiki lotutako beste talde batek aldarapena jotzen zuen funtsezko efektutzat, eta beste
|
talde
batek, berriz, erakarpena eta aldarapena biak ala biak zituen elektrizitatearen oinarrizko agerpen gisa. Talde horietako bakoitzak oinarri horien arabera moldatzen zituen bere teoria eta ikerkuntza, baina lehenak adina zailtasun izan zituzten sinpleenak ez diren eroapenaren edozein efekturen berri emateko.
|
|
|
Aurrekoarekin hertsiki lotutako beste talde batek aldarapena jotzen zuen funtsezko efektutzat, eta beste talde batek, berriz, erakarpena eta aldarapena biak ala biak zituen elektrizitatearen oinarrizko agerpen gisa.
|
Talde
horietako bakoitzak oinarri horien arabera moldatzen zituen bere teoria eta ikerkuntza, baina lehenak adina zailtasun izan zituzten sinpleenak ez diren eroapenaren edozein efekturen berri emateko. Efektu horiexek izan ziren hirugarren talde baten abiapuntua, elektrizitatea eroaleetan barna iragaten den" fluido" gisa ikusteko joera baitzuen, ez eroaleetatik jariatzen zen" effluvium" gisa baino.
|
|
|
Talde horietako bakoitzak oinarri horien arabera moldatzen zituen bere teoria eta ikerkuntza, baina lehenak adina zailtasun izan zituzten sinpleenak ez diren eroapenaren edozein efekturen berri emateko. Efektu horiexek izan ziren hirugarren
|
talde
baten abiapuntua, elektrizitatea eroaleetan barna iragaten den" fluido" gisa ikusteko joera baitzuen, ez eroaleetatik jariatzen zen" effluvium" gisa baino. Talde horrek, bere aldetik, zailtasunak izan zituen bere teoria erakarpen eta aldarapen efektu mota batzuekin bat etor zedin.6
|
|
|
Efektu horiexek izan ziren hirugarren talde baten abiapuntua, elektrizitatea eroaleetan barna iragaten den" fluido" gisa ikusteko joera baitzuen, ez eroaleetatik jariatzen zen" effluvium" gisa baino.
|
Talde
horrek, bere aldetik, zailtasunak izan zituen bere teoria erakarpen eta aldarapen efektu mota batzuekin bat etor zedin.6
|
|
|
Elementu subertsibo hori nabarmenagoa da, egia esan, berrikuntza teoriko handienetan, esaterako Koperniko, Lavoisier edo Einsteinen izenei lotutakoenetan. Baina ustekabeko fenomeno baten aurkikuntzak ondorio deuseztatzaile berak izan ditzake, nahiz eta eskuarki
|
talde
txikiago batengan eta denbora tarte laburrago batez izan. Behin Rontgen ek bere lehen saiaketak arrakastaz egin ondoren, bere pantaila goriak frogatu zuen ordura arteko izpi katodikoen ekipamendu estandarrak inork aurreikusi ez zuen bezala funtzionatzen zuela.
|
|
|
Teoria berriak beste zahar batzuek bideratutako lanetik abiatuz sortzen dira, eta zerbait gaizki doala ikusi denean bakarrik gertatzen da halakorik. Teoria berri horien atarikoa oro har aintzatetsitako anomalia bat da, eta gauzak ongi joateak zer esan nahiko lukeen oso ongi dakien
|
talde
batek bakarrik burutu dezake aintzatespen hori.
|
|
|
Oinarrizko zatiketa, 1720az geroztik, bere teoriak erakarpen aldarapen efektuetan oinarritzen dituen eskola frantsesaren (Du Fay, Nollet, etc.) eta arreta eroapen efektuetan jartzen duen eskola ingelesaren (Desaguliers, Watson, etc.) artekoa da.
|
Talde
bakoitzak zailtasun itzelak izan zituen besteak oinarrizkotzat jotzen zituen fenomenoak azaltzeko. (Ikus, adibidez, Lemonierren ikerketen Needham en txostena:
|
|
|
(Ikus, adibidez, Lemonierren ikerketen Needham en txostena: Philosophical Transactions, XLIV, 1746, 247 or.).
|
Talde
horietako bakoitzaren barnean, eta bereziki ingelesean, ondoko beste zatiketa bat ere marraz liteke, efektu elektriko funtsezkoagotzat erakarpena edo aldarapena hartzearen arabera.
|
|
|
Halere horrek ez du esan nahi, ohituta gaudenaren aurka, gizabanakoen aukera horiek tradizio partikular bakar batek, nagusiak, finkatutako aukerak izan behar dutenik, ideologia hau edo bestea izan. Zientziaren heziketaren eginbeharra, lan praktikoa, ez dute diseinatu behar tradizio nagusiaren adituen arabera egindako patroiek, gizartean elkarrekin bizi diren
|
talde
anitzek baizik. Horretarako, lehenengo betebeharra, beraz, beste mitoak erbesteratu dituen zientziaren mitoa bera desmitifikatzea da, bere izaera mitikoa ezkutatu nahian baitabil etengabe.
|
|
|
Eta, zorionez, konpromiso hori ez da arinkeriaz hausten. Esperientziak erakusten duenez, ia kasu guztietan, bai banakoaren bai
|
talde
profesionalaren etengabeko ahaleginek arazo setatienak ere ebaztea lortzen dute paradigmaren baitan. Horixe da zientziak aurrera egiteko duen moduetako bat.
|
|
|
Beraiei dagokie beren seme alaben hezkuntza erlijiosoaz erabakitzea. Ideologien babes finantzarioak ez du gainditzen alderdiei eta
|
talde
pribatuei bermatutako babes finantzarioa. Estatua eta ideologia, estatua eta eliza, estatua eta mitoa arretaz banatuta daude.
|
|
|
bide ziurretik joatearen konfiantzak elektrizitatearen ikertzaileei adorea eman zien lan mota zehatz, esoteriko eta xahutzaileagoei ekiteko. Fenomeno elektriko guzti guztiez arduratzeko betebeharretik askatuta sentitzean,
|
talde
bateratu berriak xehetasun osoz jorra zitzakeen fenomeno hautatuak, beren lanetarako ekipamendu berezia diseinatuz eta ordura arte ikertzaile elektrikoek horiei emandakoa baino erabilera temati eta sistematikoagoa eskainiz. Cavendish, Coulomb edo Voltaren eskuetan, gertakari elektrikoen bilketa eta elektrizitatearen teoriaren eraketa, lehenbizikoz, erabat zuzendutako jarduerak izan ziren.
|
|
|
Haatik, zenbait alderdi garrantzitsuei zegokienez, mendearen azken bi hamarkadetako elektrizitateari buruzko idazkiak Gray, Du Fay eta Franklinenetatik ere urrunago zeudela zirudien, elektrizitatearen XVII. mende hasierako lehen ikertzaileen idazkiak ehun urte lehenagoko aurrekariekiko zeudena baino. 1740 eta 1780 arteko uneren batean, elektrizitatearen ikertzaileak,
|
talde
gisa, astronomoek Antzinatean, higiduraren ikerlariek Erdi Aroan, optika fisikoarenek XVII. mende amaieran eta geologia historikoarenek hurrengo mendean lortutakoa eskuratu zuten. Paradigma bat eskuratu zuten, bada, eta horrek beren esparruaren oinamtzapena bermatzen zien eta ikerkuntza arazo zehatz eta ezkutuagoetara bideratzea ahalbidetzen.9 Atzera begiratzeak ematen duen abantailagatik ez bada, oso zaila dirudi zientziaren esparru bat hain garbi aldarrikatuko duen beste irizpide bat aurkitzea.
|
|
|
Are garrantzitsuagoa, burutzapen horrek amaiera irekia du, era guztietako ikerketak uzten baititu egiteke. Eta, azkenik, onartutako burutzapen bat da, jadanik berarekin lehiatu duten edo alternatibarik aurkeztu nahi ez dioten kideez osatutako
|
talde
batek bere egin duen heinean. Aitzitik, kide horiek modu askotara saiatzen dira hura hedatzen eta ustiatzen, laster ikusiko dugun legez.
|
|
|
Honen ustez, termino horren hogeita bat esanahi desberdin aurki ditzakegu Egitura n. Hiru
|
taldetan
batu daitezke:
|
|
2004
|
|
|
Gure gizartean Ni hori edozein andre gizonen (baina ez inolako animaliaren, batzuetan ezta ere andre gizon batzuen) duintasunaren aitorpenaren oinarrian jarri dugu. Neuk nahi dudana pentsatzeko eskubidea gaur egun giza eskubideen oinarri sakratua bihurtu da; eta garrantzi handiagoa emango zaio, gainera, mendebaleko biztanle baten iritzia emateko eskubideari, Afrika erdiko biztanle batek jateko eta osasunerako duen eskubideari baino, edo Amazonia aldeko
|
talde
aborigen batek bere lurraren ugazaba izateko izan dezakeen eskubideari baino.
|
|
|
Balio sozialen berebiziko garrantzia azpimarratu beharra dago, horiek baitira
|
taldearen
kohesioa eta berezitasuna segurtatzen dituztenak eta, halaber, taldekide bakoitzaren unibertso mentala konfiguratzen dutenak. Balio sozialak diogunean gizatalde edo kultur jakin batek aro historiko batean dituen balio komun nagusiak adierazi nahi ditugu bereziki.
|
|
2005
|
|
|
Jarraian
|
taldearen
epaia eransten da, esana berresten duena. Taldea emakume arrotzek osatzen dute.
|
|
|
Jarraian taldearen epaia eransten da, esana berresten duena.
|
Taldea
emakume arrotzek osatzen dute.
|
|
|
53 Zuzenbide erromatarra lantzen dutenen artean, hiru
|
talde
bereiz daitezke. Horietatik lehendabizikoa osatzen dute Pandectasen, Teodosioren Kodean, Justinianoren Kodean eta Nobeletan jasotzen diren lanen egileek.
|
|
|
Horietatik lehendabizikoa osatzen dute Pandectasen, Teodosioren Kodean, Justinianoren Kodean eta Nobeletan jasotzen diren lanen egileek. Bigarren
|
taldekoak
dira, ordea, Irnerioren oinordekoak, kasurako, Accursio, Bartolo eta foroan luzaroan agintedun izan zirenak. Eta hirugarrenekoak, azkenik, zuzenbidea aztertzean letrak gehitu zituztenak.
|
|
|
54 Bigarren
|
taldekoek
ez dituzte banantzen zuzenbide jainkotiarra eta Antzinako Historia, eta ahaleginak egiten dituzte erregeen eta herrien arteko gatazka guztiak definitzeko, erromatarren legeen bitartez, batzuetan kanonen laguntza erabiliz. Baina euren garaiak zorigaiztokoak izan zirenez gero, maiz horrek oztopatu egin zien lege haiek ondo ezagutzea.
|
|
|
55 Hirugarren
|
taldeko
maisuak zuzenbide erromatarraren mugen barruan geratzen dira, eta ez dute inoiz azaltzen edo gutxitan azaltzen dute zuzenbide erkidea. Hori dela eta, gure proiektuan ez dira batere erabilgarriak.
|
|
|
Zuzenbide erromatarra lantzen dutenen artean, hiru
|
talde
bereiz daitezke. Horietatik lehendabizikoa osatzen dute Pandectasen, Teodosioren Kodean, Justinianoren Kodean eta Nobeletan jasotzen diren lanen egileek.
|
|
|
Horietatik lehendabizikoa osatzen dute Pandectasen, Teodosioren Kodean, Justinianoren Kodean eta Nobeletan jasotzen diren lanen egileek. Bigarren
|
taldekoak
dira, ordea, Irnerioren oinordekoak, kasurako, Accursio, Bartolo eta foroan luzaroan agintedun izan zirenak. Eta hirugarrenekoak, azkenik, zuzenbidea aztertzean letrak gehitu zituztenak.
|
|
2006
|
|
|
Esaterako, guk geuk ez dugu ikusten nola gutxiets daitekeen Odiseoren aberastasuna, hain zuzen, errege horren jabetza urriak Aro Lausoan egon zen txirotasunarekin adosteko5: Eumeo txerrizainaren kontuen arabera —Katalogo edo Linear B taulatxo baten estiloa ere nabarmentzen da—, hamabi behi
|
talde
ditu, eta hamabi artalde, eta hamabi ahuntz talde, eta hamabi zerri talde Itakatik kanpoko lurretan, mertzenarioek eta esklaboek zaintzen dituztenak, eta, Itakan bertan, beste hamaika ahuntz talde, artzain adituek zainduak; bestalde, Eumeo txerrizainak berak mila zerri zaintzen ditu. Itakak Mizenasekin izan zezakeen aldea aintzat harturik —ehun itsasontzi daramatza Troiara Agamemnonek6, eta hamabi besterik ez Itakak7— aberastasun handia iruditzen zaigu geuri, inondik ere ez exajerazio kontu bat.
|
|
|
Esaterako, guk geuk ez dugu ikusten nola gutxiets daitekeen Odiseoren aberastasuna, hain zuzen, errege horren jabetza urriak Aro Lausoan egon zen txirotasunarekin adosteko5: Eumeo txerrizainaren kontuen arabera —Katalogo edo Linear B taulatxo baten estiloa ere nabarmentzen da—, hamabi behi talde ditu, eta hamabi artalde, eta hamabi ahuntz
|
talde
, eta hamabi zerri talde Itakatik kanpoko lurretan, mertzenarioek eta esklaboek zaintzen dituztenak, eta, Itakan bertan, beste hamaika ahuntz talde, artzain adituek zainduak; bestalde, Eumeo txerrizainak berak mila zerri zaintzen ditu. Itakak Mizenasekin izan zezakeen aldea aintzat harturik —ehun itsasontzi daramatza Troiara Agamemnonek6, eta hamabi besterik ez Itakak7— aberastasun handia iruditzen zaigu geuri, inondik ere ez exajerazio kontu bat.
|
|
|
Esaterako, guk geuk ez dugu ikusten nola gutxiets daitekeen Odiseoren aberastasuna, hain zuzen, errege horren jabetza urriak Aro Lausoan egon zen txirotasunarekin adosteko5: Eumeo txerrizainaren kontuen arabera —Katalogo edo Linear B taulatxo baten estiloa ere nabarmentzen da—, hamabi behi talde ditu, eta hamabi artalde, eta hamabi ahuntz talde, eta hamabi zerri
|
talde
Itakatik kanpoko lurretan, mertzenarioek eta esklaboek zaintzen dituztenak, eta, Itakan bertan, beste hamaika ahuntz talde, artzain adituek zainduak; bestalde, Eumeo txerrizainak berak mila zerri zaintzen ditu. Itakak Mizenasekin izan zezakeen aldea aintzat harturik —ehun itsasontzi daramatza Troiara Agamemnonek6, eta hamabi besterik ez Itakak7— aberastasun handia iruditzen zaigu geuri, inondik ere ez exajerazio kontu bat.
|
|
|
Esaterako, guk geuk ez dugu ikusten nola gutxiets daitekeen Odiseoren aberastasuna, hain zuzen, errege horren jabetza urriak Aro Lausoan egon zen txirotasunarekin adosteko5: Eumeo txerrizainaren kontuen arabera —Katalogo edo Linear B taulatxo baten estiloa ere nabarmentzen da—, hamabi behi talde ditu, eta hamabi artalde, eta hamabi ahuntz talde, eta hamabi zerri talde Itakatik kanpoko lurretan, mertzenarioek eta esklaboek zaintzen dituztenak, eta, Itakan bertan, beste hamaika ahuntz
|
talde
, artzain adituek zainduak; bestalde, Eumeo txerrizainak berak mila zerri zaintzen ditu. Itakak Mizenasekin izan zezakeen aldea aintzat harturik —ehun itsasontzi daramatza Troiara Agamemnonek6, eta hamabi besterik ez Itakak7— aberastasun handia iruditzen zaigu geuri, inondik ere ez exajerazio kontu bat.
|
|
|
• Gerra
|
taldean
elkarturik egiteko gaitasuna53, Tebasen eta Troian nabarmen.
|
|
|
•
|
Talde
deskribapenak.
|
|
|
• Odol
|
talde
edo leinu baten sortzailetzat hartzen direnak.
|
|
|
• Mediku, buztingile edo beste
|
talde
profesionalen aitzindariak direnak.
|
|
|
haietarik asko eta asko errege etxearen sendikoak izango ziren. Buruzagi haien artean
|
talde
bi bereiz daitezke: batetik, noble dependenteak eta, bestetik, independenteak —independenteagoak, esan dezagun—.
|
|
|
• E qe ta139 edo laguntzaileak: pertsonaia hauek erregearen lagun
|
talde
edo jarraitzaileak140 izan zitezkeen, edo, bestela, funtzio sazerdotala partekatuko zuten erregearekin141 Litekeena da gerrari noble hauek uniforme bereziz janztea eta zalgurdi berezietan ibiltzea142 Hauetako hiru garrantzi nabarmenekoak ziren, gainera, lur zati handi bana izateko pribilegioa baitzuten. Ematen du, bestalde, e qe ta izena i qo (ippoj) edo zaldi izenetik datorrela143, eta horrek berauen izaera goren eta gerraria azpimarratuko luke.
|
|
|
• O na ta: jabetza arauetan aintzat hartzen ez den lur mota bat eta, nonbait, behe mailako
|
taldeen esku
egon zitekeena164.
|
|
|
[1] Munduan nagusitu den gustuen aniztasuna —baita usteena ere— hain da nabaria, ezen ez baitago horretaz jabetu ez den inor. Ezagutza urrieneko gizakiak gai dira beren adiskideen
|
talde
estuan ere gustu aldaketak sumatzeko, nahiz eta pertsona horiek gobernu beraren pean heziak izan diren eta aurreiritzi berak zurgatu dituzten hasieratik. Alabaina, urrutiko nazioak eta aspaldiko aroak begietsiz, beren ikuspegia zabaltzeko aukera dutenak are eta harrituago geratzen dira dauden inkonsistentzia eta alde handien aurrean.
|
|
|
Eman dezagun musikari buruzko eztabaidan ari direla Murphy gaztea, Murphy heldua eta Murphy zaharra. Gazteari Ramones
|
taldea
gustatzen zaio; helduak Bod Dylan onena dela dio, eta zaharrak, ordea, Robert Johnson goresten du. Humeren ideiak kontuan hartuz, ziur aski eztabaida horrek ez du amaierarik, denek baitute arrazoia, nahiz eta aukera desberdinak egiten dituzten.
|