|
2010
|
|
|
Abertzale eta kristau konpromisoa gauza beraren bi alde balira bezala ikusten zituen. 1933an ELA sindikatu kristau abertzalea
|
sortu
zenean, sindikatu horretan sartzeko langileei gogoa berotzen saiatzen zen bere artikuluetan. Sozialistak indarra hartzen ari ziren aldi hartan, langileak abertzaletu beharra zegoela adieraziko zuen.Ana Urkizak hiru gai berri lantzen hasi zela diosku:
|
|
|
1936ko bukaeran, Eusko Jaurlaritzak, itxaropena zabalduko zuen erabaki garrantzitsu bat hartu zuen: Eguna euskara hutsezko eguneroko berria
|
sortzea
.
|
|
|
Egunaren erredakzio batzordea
|
sortu
zen: zuzendaria Manu Ziarsolo. Abeletxe?, erredakzio burua Augustin Zubikarai eta erredaktoreen artean hauek:
|
|
|
Baina bere berea izango zuen idazkera finkatu zuen. Dena dela, aldian aldiko joera nagusietara moldatzen jakin zuen, 60ko hamarkadan
|
sortu
zen euskara batura izan ezik. Bizkaieran eta idazkera forma zaharrean, h gabekoan, irmo iraun zuen.
|
|
|
Hala gertatzen direla esango nuke. Izan ere, bata eta bestea Ondarroako herriak bideratutako bi proiekturen barruan
|
sortu
dira, nahiz eta Anarenak Elkar argitaletxearen bidez argia ikusi eta Julenenak, Ondarroako Udalaren bidez.
|
|
|
Haren bizitza zertzeladak, haren ingurumaria, pentsaera, joerak, harremanak, idazlanak agertu dizkigu luma erraz eta trebez. Julenek ez du testu propiorik
|
sortu
. Izenburuak berak dioenez, 1931tik 1937ra arteko Augustinen idazlanak bildu ditu, egunkari eta aldizkarietan argitaratuak.
|
|
|
Barruz, adimenez, janzteko, pentsamendu eta ideien munduan murgiltzeko ezin hobeki etorriko zitzaizkion irakurketa haiek. Lehenik barruko biltegia hornitu behar, gero beretik emango bazuen, hutsetik ez baita ezer
|
sortzen
. Hala ekingo zion idazle gisa lehen saiotxoak egiteari:
|
|
|
Euzkadin Lauaxetarekin bat egingo du, zorionez. Honek hartu zuen bere gain Kirikiñok
|
sortu
eta bere ardurapean izan zuen euskal atala. Lauaxetaren lan nagusietakoa herrietako berriemaileak eta idazleak bilatu, antolatu eta haiei gogoa piztarazi eta idaztera bultzatzea izango zen.
|
|
|
–Ekinen
|
sortzea
ezagutu neban, bertan iñardu nebalako lanean, nire lenengo ogibidean. Giroa aldatu eta kristautasunari Euskalerrian eusteko, beste era baten plazara urten bearra egoala eta origaitik sortu zan Ekin?.
|
|
|
–Ekinen sortzea ezagutu neban, bertan iñardu nebalako lanean, nire lenengo ogibidean. Giroa aldatu eta kristautasunari Euskalerrian eusteko, beste era baten plazara urten bearra egoala eta origaitik
|
sortu
zan Ekin?.
|
|
|
kronikak, artikuluak eta herri jakintza. Bestalde, Lauaxeta eta herrietako idazleen artean konfiantza handiko euskal eskola modukoa
|
sortu
zen. Gainerako idazleek ere, esaterako, garai hartako olerkariek, begi onez ikusten zuten Lauaxeta:
|
|
|
Augustini dagokionez, hau dio Ana Urkizak: Halaxe, 1931ko uztailaren 8an, Augustin El Día egunkarian idazten hasi zen, egunkaria
|
sortu
eta urtebetera. 16 urte besterik ez zituen.
|
|
|
Jose Ignacio Munilla dogu Donostiako gotzain barria. Beronen aukeraketak makina bat esames
|
sortu
ditu. Gauza asko entzun eta idatzi dira.
|
|
|
Zalapartak
|
sortu
dirala. Eta noiz, ez?
|
|
|
Abokatuak izan ditugu, abokatu on onak eta oso ezberdinak. Hortaz, defentsa dela-eta, honek ez dit goian aipaturiko sentipena
|
sortu
. Zerk ordea?
|
|
|
Manta bana hartu eta oheko 2 izkinatan jarri gintuzten: batzuetan biak eserita, besteetan bat zutik paretara begira eta bestea ohe gainean etzanda, e.a. Bera ezarrita ikusi eta neu zutunik egoteak enbidia pixka bat
|
sortzen
zuen nire baitan: zergatik bera bai eta ni ez?
|
|
|
Zein eginkizun ederra egin dezakedana holako pertsonekin, batez ere kartzelan dauden horiekin! Berriro ere frogatu ahal izan dut pertsonekin tratatzeko?
|
sortu
–naizela, jota dauden horiei laguntzeko, heldua?
|
|
|
Inputatuok inoiz ez gara ETAkideak izan eta EGUNKARIA inoiz ez da ETAren zerbitzuan izan. EGUNKARIA
|
sortzea
eta bizirautea ahalegin zoragarria izan da eta merezi izan du, guri 7 urteotan egindako bidegabekeria oroz gain. Inoiz ez naiz damutu sasoi hartan euskararen eta Euskal Herriaren alde egindako lan ederraz eta EUSKALDUNON EGUNKARIA martxan ipini izanaz.
|
|
|
Aztergai dugun kantua jatorriz Zuberoakoa izan arren, Lapurdira ere zabaldu zen, itxurak direnez. Kantua,
|
sortu
zen txokotik bide luze xamarra eginez, Iparraldeko mutur batetik bestera zabaldu zen.
|
|
|
Gure ustean behintzat bukaera ahapaldiak Etxahuen estiloko silu edo zigilu nabarmenagoa du. Autore ezagunak
|
sortutako
kanta asko tradizionaldu egin dira, denok dakigunez. Etxahunen amodiozko kantu asko herriak beretu eta aldaeretan bizi dira.
|
|
|
18. Greziako olerkaria, natura filosofoa eta endagilea (483 K.a.). Geroago, bere burua Etnako sumendira bota ebala kontaketa
|
sortu
zan.
|
|
|
Historian herri baketsua izan da gehien baten eta kanpokoa hartzeko irekia. Azken aldian nazionalismo kulturala eta erlijiosoa
|
sortu
da, gogorkeriaz be bai. Baina kristautasunaren kontrako lege eta ekintzetan arazo soziala dago azpian:
|
|
|
Izan ere, inguruan gertaeraren bat sumatuz gero, luma dantzatzeari ekingo zion kalezain jatorrak: . Esangairikan
|
sortu
ezkero/ gu segituan kantura?. Kronika kutsu hori da, beraz, Arriolaren bertsogintzari darion, alderdi nabariena, eta aipagarriena?, Lekuonaren 1981eko berbak erabilita.
|
|
|
Horien guztien inguruan umotu zen Goikoetxe baserriko semearen bertsogintza. Elkarrengandik ikasiz, eta elkar animatuz eta adoretuz, eskola berezi bat
|
sortu
zuten, Basarri handia gidari zutela. Liburuko 318 orrialdeko argazkia eta. Esker xamurra?
|
|
|
Xabier Soubelet Laskibar, 1953ko maiatzaren 20an
|
sortu
zen Lapurdiko itsas hegiko Ziburu herrian. Aita lapurtarra zuen, Ziburukoa, eta ama, berriz, gipuzkoarra, Tolosakoa.
|
|
|
Eta aipaturiko ezaugarriak arrunt nabariak badira Xabierren nortasunean, oraindik nabariagoak dira
|
sortzen
dituen obretan. Azter ditzagun orain, lapurtar polifazetiko honek jorratutako sorbideak:
|
|
|
Testua mezua da, gai baten inguruan garatua eta batasuna eta osotasuna dituena. Hau gertatzen da, bestalde, testua
|
sortu
duen igorlearen eta hartzailearen artean.
|
|
|
Guk ematen dugun klasean, edo solasaldi baten hari jakina dauka diskurtsoak, eta berbaz jardunik, hari hori galtzen dugunean, bai klasean nahiz solasaldian,
|
sortzen
ari ginen testuaren ordez, esaldi inkoherenteak esaten jarraitzen dugu. Testuak berak batasuna eskatzen du.
|
|
|
Alde horretatik, irakasleak eta ikasleak elkar ez ikustea deserosoa da. Akordetan naiz, orduko 1973ko Alfabetatze kanpainetan, Imanol Berriatua Bermeora eramanik h a dela-eta
|
sorturiko
itzelezko nahastea baretze aldera, Aita Luis Villasante ekarri genuela Arantzazutik. Edo entzuleak haserre barruntatzen zituelako edo frantziskotarren abituak hartara bultzatzen zuelako, behin ere ez zion aurpegira begiratu, ez andrazkori, ez gizonezkori; orain lurrera, orain sabaira mugitu zen haren buru hiletsua, olatu handiek lerabilketen txalupen balantzan.
|
|
|
(...) Baiñan aspaldi xamar ontan, erriaren gogo naiak utzirik, or zebiltzan bertsolariak utskeriko gaiak abesten, errien parregarri. Erri abeslari auek, bide zuzenera ekartzeko asmoz
|
sortu
zan yai au? (Bertsolari Guduak, 29 or.).
|
|
|
3?. Bertsolari egunaren
|
sortzea
–, in Bertso minez [Euzko Deya,], 37
|
|
|
Orientean gertatzen zena, adibidez, eta horrekin indikatzen dut soluzioa, etorkizun denaz ez badakit arren zer gertatuko den). Jakitun naiz ezen marxismoak garrantzi handia eduki duela
|
sortu
zenetik, hainbeste ezen teologia ere kutsatu duen, baina ni ez nago teoria politiko bat teologian sartzearen alde, eta ez nago askapen teologiaren alde, izan daiteke bat betiko teologia monoteistaren aldekoa, gu kristatuasunetik, eta gero politikan ezkerrekoa, sozialismoaren aldekoa, teologia ikutu gabe. Eta nik, politika egiterakoan, lokalizatzen dut usuraren hastea, klase formazioen hastea, joera akumulativoaren hastea, privazio ekonomikoa larria den zonaldeetan; batez ere historian ikasten dugu basamortuen inguruetan direla halako kulturak garatu.
|
|
|
Proposamenak mahai gainean jartzea ere lortu zuen: , bertako euskaldunek beti euskara erabiltzeko konpromisoa hartzea; ikastola
|
sortu
berriari laguntzea; aurreko urtean hasitako gau eskolak indartzea; euskarari berehala eskola nazionalean tokia egitea. Era berean, benetako konponbidea aramaioarren esku zegoela ere gogoratu nuen, agintariei nahiz herritarrei euskararen aldeko konpromiso sendoagoa hartzeko eskatuz?.
|
|
|
Matxin
|
sortzean
zuten deitu Mattin Irabola
|
|
|
–Matxin Senperekoa ezagutu nuen. Ene ahizpak bibitxiak
|
sortu
ziren eta Matxinen herrian, Senperen, bazen osaba bat. Ez zekien idazten ez irakurtzen, baina bertsoa maite zuen.
|
|
|
Arnoa baino askoz hobia derizkiotdela ura, garbitzeko' re behartu izannaiz ni gauza hortaz ardura. Hartazninduten ni bataiatu
|
sortu
nintzanianmundura, ta hari esker esperantza dutjoatea gero zerura.70
|
|
|
Zioskunez, bizkunde halako bat barruntatzen zuen Euskal Herrian, bai hizkuntzaren berreskurapenean, bai ahozko tradizioen arloan ere. Ur zaharrek ur berriekin egin ei dute topo gurean, iturri emaro eta itxaropentsu bat
|
sorturik
.
|
|
|
–Bertzalde, senpertar baten semeak ederki hartu du Matxinen lekukoa. Ekhi Erremundeguy Baionan
|
sortu
eta bizi da, baina bere familia Senperekoa da. Hamar urtetan bertsu eskola batean ikasi zituen bertsuaren teknikak; eta, primadera oraino hogoi aldiz ikusi gabea zelarik, Ipar Euskal Herriko lehen bertsu txapelketako finalean parte hartu zuen, Donibane Lohizunen, 2008ko hazilean? 36.
|
|
|
Oso kezkatuta bizi gara, inguruan ikusten dugun ardura falta dela eta. Egia esan, euskararen gizarteko erabilera ikusirik, egoerak samina eta sumina
|
sortzen
dizkigu barruan. Azken hilabete hauetan, esan bezala, hainbat idazlan irakurri ahal izan ditugu honetaz.
|
|
|
Euskaldunon artean sarritan izan dugu eztabaida-gune azken aldian. Beste hainbeste agertzen zigun horrek
|
sortzen
zion barruko kezka Anjel Lertxundi idazleak oraintsu telebistan egin zioten elkarrizketan. Gazteen artean euskararen erabilerak izan duen atzerakada kontuan izanik, irakaskuntza metodoak aldatzea ere proposatu zuen, euskara irakasterakoan beraren ahozko erabilera bultzatzen ardura gehiago jartzea proposatuz.
|
|
|
Gasteizen euskalki propio baten falta sentitzen dugu. Gazteen hizkera ez forma
|
sortu
beharra dago.
|
|
|
Hizkuntza, batez ere ahozko jarduna izanik, eta ondorioz bere bizia eta indarra erabileran egonik, kezka handia
|
sortzen
digu zenbait egoera berrik, esaterako, gure ume eta gaztetxoek geroago eta denbora gehiago ordenagailu eta antzerako tresna, mutuen, aurrean egiteak, hizkuntza ezin delako hitz egin gabe bizi.
|
|
|
Eleaniztasunean oinarritutako irakaskuntza dela eta ere, hainbat zalantza eta kezka
|
sortzen
zaizkigu, euskarak azken urteotan irakaskuntzan (A eta ereduetan batez ere) sekulako porrota izan duela ikusi ondoren. Hainbat itaun datozkigu batbatean burura:
|
|
|
Atera berri ditu Kontseiluak (Euskal Herrian euskaraz lanean diharduten berrogeita hamasei erakundeetako ordezkariek osotutako erakundeak) horretarako bide izan daitezkeen bi liburuxka eder: Ikasle euskaldun eleanitzak
|
sortzen
eta Euskararen erabilera areagotzeko estrategiak eskolatik abiatuta.
|
|
|
Eurok izango direlako etorkizunean gure haurren gurasoak. Eurok
|
sortuko
dutelako euskaraz bizi ahal izateko ezinbestekoa izango den familia eta herriko giroa.
|
|
|
Etorkizuna gazteen esku izango dugunez, kezkarik eta egonezinik handiena gazte horiek, itxura batean, euskarari bizkar egiten ari direla ikusteak
|
sortzen
digu. Egin eginean ere, zenbait alorretan, euskararenean ere bai, hain jantzia dugun gazteria euskararen erabileratik aldentzen ari dela ikusteak edo, behinik behin, hala gertatzen ari dela susmatzeak jota uzten gaitu, bizitzan zehar euskararen alde jo eta ke lanean jardun izan dugunok.
|
|
|
Jone Miren Hernandez andereak antropologia ikerketak abiapuntutzat hartuz eskaini zigun bere ikuspegia. Gazteek gizarte paraleloa, geroago eta pribatuagoa
|
sortzen
ari direla gogoratu zigun. Horren adibide aparteko bizitza egiteko gogo hori ahalbideratzeko lonjak eta alokatzea.
|
|
|
Euskara irakasteaz gain,
|
sortzen
ari diren mundu paralelo horretan euskararen aldeko moldeak bultzatu beharra du, bertan eurek bidelagun direla eta euren emozioen bidetik aurrerantz tira eginez.
|
|
|
Ama izango da titia emango diona haur jaioari, aitak inola emango ez diona, bai. Baina hasieratik hil arte, giza zigotoa (izaki berria) amaren obulua eta aitaren esperma bat eginez
|
sortu
den momentu bertatik, aitaren ekintza seme eta amaren ekintza seme izango da berdin berdin. Amak egingo dituen guztiak egin eta gero, ez du izaki berrian bere andra/ ama eragin/ partadeitza gehituko, aitaren eragin/ partaidetzarekin konparatuz.
|
|
|
Hala ere zerbait esan beharra dagoela uste dut. Andrazkoen artean gizonezkook eraginda (alderdi batetik behintzat horrela dela aitortu behar dugu gizonezkook), feminista talde txiki baina bihurriak
|
sortu
dira, andrazko izatea pozik onartzen ez dutenak eta, batez ere, genero eskubideak aipatuz okerreko bideak aukeratzen eta gizartean ezartzen ari direnak. Gizonezkoen matxismoa bereganatuz feminismo matxista gaitzesgarria eratzen ari direnak.
|
|
|
Halako aginduak, jakinekoa zenez, hainbat erlijioso talderen haserrea
|
sortu
zuen eta hauek Ordenako Jeneralarengana eta Erlijiosoen Kongregazio Santura9jo zuten. Orduko nagusientzat neurritasun oro, bitarteko jarrera oro susmagarria zen eta, beraz, kondenagarria.
|
|
|
Giro itogarria
|
sortu
zen gerra zibila amaitu berri zela, irabazleek, inork zirkinik egin ez zezan, beldurgarrizko kontrola ezarri zutelako Ordena erlijioso, erakunde eta agintari guztiengan. Ikus dezagun 1939an izan zen Probintziako Kapituluan gertatu zena:
|
|
|
Karmeldar Probintzia honen sorrerako hirugarren mendeurrena betetzeko zenean, urtebete aurretik 1706 urtean
|
sortu
baitzen, argitaratu zen gaztelaniazko liburua. Hasieratik genuen, obra hau laburturik euskaraz ere argitaratzeko asmoa, baina zorra kitatu orduko bost urte igaro zaizkigu ia ustekabean?
|
|
|
La Encarnación deritzan monasterioan aurkitu zuen giroa eta Jainkoarekin harreman estuan, Hark barru barrutik eraginda,
|
sortu
zitzaion misio karismatiko eta apostolikoa kontatzen dira:
|
|
|
–1706an
|
sortu
zen Probintzia. Urte horretako apirilaren 23an bildu zen Pastranan Espainiako Kongregazioko Kapitulu Jenerala.
|
|
|
Alan be, urtea otz eta abesti gabea dan lezdoakion aroan, baina zelai zuritik bedar izpiberdeak
|
sortzen
diran lez, eta txori bakartibatek abestu dagi,
|
|
|
A saldu?, ai, leenengo dana, zentzuna eta bizia
|
sortu
euskuna, a, gure maitasunarenjainko jagolea, arima emoilea, ori ez, orixe ezin daiket nik.
|
|
|
Holako ikastetxeetan, beti be,, barrukoen eta kanpokoen? tirabirak erraz
|
sortzen
dira. Bere ahizta nagusiei esker, egunero ondo baino hobeto orraztuta eta dotore jantzita agertzen da Teresa ikastetxean.
|
|
|
Orduan nire lagunak inguruan biltzen zitzaizkidan adi adi, eta batzuetan zenbait ikasle nagusik ere bat egiten zuten entzule taldearekin. Istorio berak egun batzuetako iraupena izaten zuen, gogoko bainuen, geroago eta interesgarriago egitea,
|
sortzen
zituzten zirrarak eta nire lagunen aurpegietan ageri zirenak ikusi ahala. Baina laster nire irakasleak debekatu egin zidan neure hizlari lanari ekitea, jolasten eta arineketan ikusi nahi baigintuen, eta ez pentsatzen??
|
|
|
Gero, AEBetara joan nintzenean bizitzera, Chicagoko beste diskoetxe batentzako lan egin nuen nazioarteko marketing eta promozio zuzendari bezala. Egun osoz lan egiteari utzi egin nion liburua idatzi ahal izateko eta, ondotik, neure enpresa
|
sortzeko
: Miss Nyet Publishing, LLC. Urpeko igeriketa irakaslea ere banaiz eta Frantziako aldizkari baterako zutabeak idazten ditut.
|
|
2011
|
|
|
Hori dela eta, Begiraleak izeneko mugimendu zabala
|
sortu
zuten. Lehen elkartea Donibane Lohizunen sortu bazuten ere, laster antzeko elkarte eta talde gehiago eratu zituzten Ipar Euskal Herriko geografia osoan zehar.
|
|
|
Eta antzerkiarekin eta dantzarekin batera, Begiraleak elkarteak landu zuen hirugarren arloa euskal kantua izan zen. 1966an abesbatza bat
|
sortu
zuten Juan de Urteagaren eskutik, arrakasta handiz 70.eko hamarkada arte iraun zuena. Geroztik kantu eskolak eta kantu saioak zabaldu zituen, eskola horietara ehun lagun baino gehiago hurbiltzen zirelarik.
|
|
|
Elkartea
|
sortu
zenez geroztik sei elkarte buru izan dira: Elise Aramendi(), Peio Colombet(), André Etxeberri(), Pierrot Gil(), Henri Etxebers() eta Xabier Soubelet (1998tik gaur arte).
|
|
|
Aurten, hau da, 2010 urtean, Begiraleak elkarteak bere 75 urteurrena ospatu du. Martxoan, eta elkartearen
|
sortzearekin bat
eginez, elkarteko leiho eta balkoietatik Agur Donibane abesti ederra kantatuz hasiera eman zioten urteurrena ospatzeko antolatu programa zabal eta aberatsari. Dena dela, ekitaldi nagusiak azaroan burutu dituzte.
|
|
|
Hori dela eta, Begiraleak izeneko mugimendu zabala sortu zuten. Lehen elkartea Donibane Lohizunen
|
sortu
bazuten ere, laster antzeko elkarte eta talde gehiago eratu zituzten Ipar Euskal Herriko geografia osoan zehar. Osora 30 talde.
|
|
|
Mende laurden bat zuei Madeleine, Antoinette eta Elisagure sortzaile izateagatikta gure lehendakarisa.Aro horretan antzerkia zentaldeko haize ta brisata haren haurra
|
sortu
zenuten.Agur zuri dantzarisa, arrakastatsu izan baiginen, eta aintzindari gisaBetti Beteluren eskutik tinkoLapurdin dantzaren hitza.Kantuz ere bai aritu ginaden, abesleku zen eliza, hala hasita, hola hazita, eraman genun bizitza.
|
|
|
Markina eta Xemein errepublikarrek kontrolatzen zuten gerrako fronte izatetik matxinatuek militarki hartutako herriak izatera pasatu ziren. Berehala, maiatzaren lehenengo egunetan, Luis de la Chapelle komandanteak Udaleko Batzorde Kudeatzailea
|
sortu
zuen. FET JONS alderdian integratu ziren buruzagi tradizionalistek osatu zuten batzorde hau; hain zuzen ere, errepublikarrak agintean egon ziren garaian atxilotuta egon zirenek edota isunak eta ondasunen bahiketak ezagutu zituztenek (Garaian, 1, 1987: 29).
|
|
|
Nahiz eta errepresio hau guztia gauzatzeko behar ziren bitartekoak eta azpiegiturak militar matxinatuek goitik behera bideratu eta antolatu zituzten, herritarren salaketak izan ziren errepresio honen guztiaren oinarria. Herriko tradizionalistak edota
|
sortu
berria zen FET JONS alderdiko kideak beste herritarren zaintzaile eta salatari bihurtu ziren, Markinako eta Xemeingo gizarte bizitza hankaz gora jarriz.
|
|
|
Gertatutako guztiaren aurrean, hainbat galdera
|
sortzen
zaizkit: nola azaldu gertatukoa?
|
|
|
Edozein gizartetan beti daude autoritate gehiago edo gutxiago duten pertsonak eta taldeak, eta autoritate horren menpe daudenak. Beraz, taldeen eta pertsonen artean dominazio mendekotasun harremanetan oinarritutako harremanak
|
sortzen
dira. Talde edo pertsona batzuk euren dominazioa ezartzen dute, eta beste pertsona eta talde batzuk mendekotasuna pairatzen.
|
|
|
Autoritatearen banaketa dikotomikoak ondorio garrantzitsuak ditu: interesen gatazka
|
sortzen
da autoritatea dutenen eta autoritate honen mende daudenen artean. Autoritatea dutenek interes batzuk dituzte komunean, eta euren mende daudenek dituzten interesen desberdinak dira.
|
|
|
Hiru alderdi politiko hauek Errepublikaren Aldeko Batzordeak eta Udal Batzordeak
|
sortu
zituzten 1936ko urrian, eta agintean egon ziren 1937ko apirilaren 27ra arte. Markinan eta Xemeinen frontea geldirik egon zen zazpi hile horietan, abertzaleek, ezkertiarrek eta errepublikazaleek lan asko egin zuten herritarren artean elikagaiak banatzen, Markinako frontean zeuden gudari eta miliziarrei laguntzen, elkarbizitza ziurtatzen, frontea sendotzen eta herritik metro gutxira zeuden matxinatu frankisten aurka borrokatzen.
|
|
|
Ezkertiarrek eta abertzaleek gerra garaian antolatu zutena baino askoz bortitzagoa eta eraginkorragoa izan zen tradizionalisten errepresioa. Hitz gutxitan esateko, gerra garaian zein ostean, tradizionalistak agente aktibo giza jokatu zuten euren interesak babesten; jendea euren nahierara erabiltzen; eta herritarren artean ezkertiarren, abertzaleen eta euskaltzaleen aurkako jarrera
|
sortzen
.
|
|
|
Izan ere, ezkutuko interesek aktoreen portaera bideratzen dute, baina aktoreek ez dute horren kontzientziarik. Aldiz, ageriko interesek aktoreen portaera bultzatzen duten arrazoi kontzienteak
|
sortzen
dituzte. Alegia, ezkutuko interesek interes gatazkak sortzen dituzte, baina agerikoak eta kontzienteak ez direnez, ia taldeak sortzen dituzte bakarrik, eta, ikusi bezala, horrelako taldeak ez dira oso eraginkorrak modu antolatuan eta agerikoan talde interesak babesteko.
|
|
|
Aldiz, ageriko interesek aktoreen portaera bultzatzen duten arrazoi kontzienteak sortzen dituzte. Alegia, ezkutuko interesek interes gatazkak
|
sortzen
dituzte, baina agerikoak eta kontzienteak ez direnez, ia taldeak sortzen dituzte bakarrik, eta, ikusi bezala, horrelako taldeak ez dira oso eraginkorrak modu antolatuan eta agerikoan talde interesak babesteko. Ageriko interesek, aldiz, talde aktiboak sortzen dituzte (alderdi politikoak, sindikatuak, gizarte mugimenduak?), eta hauek gai dira helburuak zehazteko, eta euren interesak lortzeko ekintza egitasmoak eta estrategiak sortzeko eta garatzeko.
|
|
|
Aldiz, ageriko interesek aktoreen portaera bultzatzen duten arrazoi kontzienteak sortzen dituzte. Alegia, ezkutuko interesek interes gatazkak sortzen dituzte, baina agerikoak eta kontzienteak ez direnez, ia taldeak
|
sortzen
dituzte bakarrik, eta, ikusi bezala, horrelako taldeak ez dira oso eraginkorrak modu antolatuan eta agerikoan talde interesak babesteko. Ageriko interesek, aldiz, talde aktiboak sortzen dituzte (alderdi politikoak, sindikatuak, gizarte mugimenduak?), eta hauek gai dira helburuak zehazteko, eta euren interesak lortzeko ekintza egitasmoak eta estrategiak sortzeko eta garatzeko.
|
|
|
Alegia, ezkutuko interesek interes gatazkak sortzen dituzte, baina agerikoak eta kontzienteak ez direnez, ia taldeak sortzen dituzte bakarrik, eta, ikusi bezala, horrelako taldeak ez dira oso eraginkorrak modu antolatuan eta agerikoan talde interesak babesteko. Ageriko interesek, aldiz, talde aktiboak
|
sortzen
dituzte (alderdi politikoak, sindikatuak, gizarte mugimenduak?), eta hauek gai dira helburuak zehazteko, eta euren interesak lortzeko ekintza egitasmoak eta estrategiak sortzeko eta garatzeko.
|
|
|
Alegia, ezkutuko interesek interes gatazkak sortzen dituzte, baina agerikoak eta kontzienteak ez direnez, ia taldeak sortzen dituzte bakarrik, eta, ikusi bezala, horrelako taldeak ez dira oso eraginkorrak modu antolatuan eta agerikoan talde interesak babesteko. Ageriko interesek, aldiz, talde aktiboak sortzen dituzte (alderdi politikoak, sindikatuak, gizarte mugimenduak?), eta hauek gai dira helburuak zehazteko, eta euren interesak lortzeko ekintza egitasmoak eta estrategiak
|
sortzeko
eta garatzeko.
|
|
|
Hiru alderdi hauetako kideek elkarrekin borrokatu zuten matxinatu frankisten aurka, baina hain interes desberdinak zituztenez, kontraesan eta gatazka ugari
|
sortzen
zen euren artean. Ia talde bat ziren, eta gerra garaian, boterea izan zuten zazpi hileetan, arazo asko izan zituzten helburuak finkatzeko, estrategia zehazteko eta matxinatuen aurka modu antolatuan eta eraginkorrean borrokatzeko.
|
|
|
Lewis Coser en arabera (Coser, 1964), gatazkan parte hartzen dutenek elkarteen eta taldeen izenean parte hartzen dutenean, eta, euren helburuengatik borrokatu beharrean, ordezkatzen duten taldearen ideiengatik eta helburuengatik borrokatzen dutenean, erradikalagoak eta errukigabeagoak bihurtzen dira. Helburu pertsonalak gatazkatik alboratzen direnean, gatazka bortitzagoak
|
sortzen
dira (Proposition 12: Ideology and Conflict; Coser, 1964: 111) 6.
|
|
|
1934 urtean, Euzko Nekazarien Alkartasuna Markinan eta Xemeinen hedatu zen. Gipuzkoan
|
sortu ostean
, Markinakoa izan zen Bizkaian sortu zen nekazarien lehen herri batzordea (Larrañaga).
|
|
|
1934 urtean, Euzko Nekazarien Alkartasuna Markinan eta Xemeinen hedatu zen. Gipuzkoan sortu ostean, Markinakoa izan zen Bizkaian
|
sortu
zen nekazarien lehen herri batzordea (Larrañaga).
|
|
|
Eskola biak publikoak ziren, udalaren eta gobernuaren babesa zuten eta klaseak erdaraz izaten ziren. Bi eskola hauez gain, auzoetan era bazeuden Aldundiak
|
sortutako
auzo eskolak. Azken hauetara inguruetako baserritarrak joaten ziren, eta Errepublika garaian, hauetariko batzuetan, euskaraz ematen ziren klaseak.
|
|
|
Benetako gatazken bidez, gabezia bat sentitzen duten pertsonek edo taldeek gabezia hori ase nahi dute; hau da, gatazkak, kasu honetan, helburu zehatz bat lortzeko bitartekoak dira. Egiazkoak ez diren gatazkak, aldiz, ez dira
|
sortzen
aurkariek helburu desberdinak dituztelako, baizik eta gatazkan parte hartzen duten pertsona edo taldeek pilatuta duten tentsioa arindu nahi dutelako. Bigarren gatazka honetan, tentsioa arintzen da aurkarien aurkako ekintza bortitzen bidez7.
|
|
|
Horrez gainera, isunak ordaindu behar izan zituzten eta euren etxeak eta ondasunak bahitu zizkioten erabilpen militarrerako. Honek guztiak
|
sortu
zuen amorru eta frustrazioaren ondorioz, gerra ostean ez egiazko gatazka bat hasi zen. Gerra irabazi eta boterea eskuratuta ere, jauntxoek eta tradizionalistek jasan zituzten kalteen ordain gisa erabili zuten bortizkeria.
|
|
|
Bere ideia segitu zuen eta bista galtzeraino hedatzen ziren pagoak horren lekukoak ziren. Haritzak ostotsuak ziren, kaskarrien arriskua gainditu zuten eta goi arduraren oldeei zegokienez,
|
sortu
obra suntsitzekotan, zikloiaz baliatu zukeen jagoitik. Bost urte zeramatzaten urkihespil zoragarriak erakutsi zizkidan, erran nahi baita 1915 ekoak, Verdun en borrokatzen nintzen garaiekoak beraz.
|
|
|
Haizeak ere haziak banatzen zituen. Uraren berragertzearekin batera zumeak, zardak, larreak, baratzeak, loreak eta nolabait bizigura delako bat ere, besteak beste,
|
sortu
berri ziren. Baina paisaiaren aldaketa hain erritmo apalean zegien usaian sartu zela nehor harritu gabe.
|
|
|
1933 garren urtean, gure artzainari bisita egin zion basozain txotxolo batek, oihanaren hazkuntza arriskuan jartzearren beldurrez, surik ez egiteko larderiatu zion ikusi zuen nehoren laguntzarik gabe
|
sortutako
lehen oihana zela gehituz. Garai horretan, artzaina bere etxetik hamabi kilometrotara zihoan pagoen landatzera eta joan jinak ez egiteko nahizik, ezen hirurogeita hamabost urte zeramatzan, bere landaredien lurretan zeukan harrizko etxola baten eraikitzearren egitasmoa.
|
|
|
Denetan aldaketa izugarri baten aztarnak, itxaropena Vergons era itzulia zenaren lekukoak. Lehenagoko hondamenetik bost etxe eder
|
sortu
ziren eta hogeita zortzi biztanle berri errotu ziren alderrian. Horietariko lau bikote gazteak ziren eta berri emokatu zituzten etxe ingurutan baratzeak zeuzkaten non, nahasirik ere, ugaritzen ziren barazkiak, azak, porruak, apioak, arrosatzeak, astapitzak eta eguerdiliak, besteak beste.
|
|
|
–Euskal aldizkarien arazorik edo problemarik gogorrenetarikoa, bizirik irautea da; ia danak bizi laburra izan dabe. Aldizkari asko
|
sortu
dira gure herrian, baina bizitza laburrekoak. Gitxi izan dira ibilbide luzekoak.
|
|
|
1931n, orain dala 80 urte, Karmengo Argia agertu zan, hobeto esateko, Karmeldar euskaltzale langileak argitaratzen eben... 1931 aparteko sasoia izan zan, gerra aurreko pizkundean
|
sortu
zan, euskal kulturaren loraldikoa dogu Karmengo Argiaren sorrerea.
|
|
|
Hirugarren helburua: ostalaritzako eta euskal kulturaren eta kiroletako ekintzen kudeaketarako enpresa errentagarria
|
sortzea
. Aurreko helburuak bete ahal izateko eta proiektuaren oinarri ekonomiko gisa, ostalaritzako eta kultura zein kirol ebentoen kudeaketarako enpresa errentagarria eta autofinantzatua sortuko da.
|
|
|
ostalaritzako eta euskal kulturaren eta kiroletako ekintzen kudeaketarako enpresa errentagarria sortzea. Aurreko helburuak bete ahal izateko eta proiektuaren oinarri ekonomiko gisa, ostalaritzako eta kultura zein kirol ebentoen kudeaketarako enpresa errentagarria eta autofinantzatua
|
sortuko
da. Bertan taberna eta jatetxe zerbitzuak eskainiko dira, astegunetako eguneko menuak inguruko enpresetako langileentzako, asteburuko gazteentzako jateko merkeak eta aproposak, taldeentzako menu bereziak edota ospakizunetarako jatorduak eskainiz, beti ere gure kirolaren eta kulturaren osagaiekin atonduak.
|
|
|
Artikulu honetako lehen paragrafoetara bihurtuz, euskara eta euskal kultura sustatzeko instituzioek irakaskuntzanegindako lanari segida emateko, iniziatiba pribatuak euskararen erabilera bultza dezan, euskal guneak
|
sortzeari
ekinnahi zaio. Horretan, eta aisiari dagokionez, Bilboko KafeAntzokiak itzelezko garrantzia izan zuen.
|
|
|
Gaur egun, euskararen erabilera bermatzeko eta herri zein eskualde orok dituen erroak eta sustraiak ahalik eta ondoen mantentzeko, ezinbestekotzat jotzen da euskal guneak
|
sortzea
eta sortu ere, bakoitzaren bizilekuaren inguruan, osterantzean gune hauen gabeziak hiri handietara joatea dakar eta berarekin batera herrietako jendearen deserrotzea eta lekuko kulturaren galera.
|
|
|
Gaur egun, euskararen erabilera bermatzeko eta herri zein eskualde orok dituen erroak eta sustraiak ahalik eta ondoen mantentzeko, ezinbestekotzat jotzen da euskal guneak sortzea eta
|
sortu
ere, bakoitzaren bizilekuaren inguruan, osterantzean gune hauen gabeziak hiri handietara joatea dakar eta berarekin batera herrietako jendearen deserrotzea eta lekuko kulturaren galera.
|
|
|
Proiektua mamitu eta taxutu zenean,. Baserri Antzokia? izeneko fundazioa
|
sortzea
hobetsi zen, formula horrek ondoen ahalbidetzen duelako administrazio publikoaren eta ekimen pribatuaren arteko kooperazio eta elkarlana.
|
|
|
Txorierrin Euskara eta euskal kultura sustatzea, euskal giroa berpiztea, ohiturak eta ekanduak ezagutaraztea, kultur ekintza euskaldunak bultzatzea, euskal elkarte eta euskaltzale guztien indarrak batzea eta euskararen erabilera sendotzea eta areagotzea du xede; horretarako, kalitate handiko ostalaritza, dibulgazioa eta kultur zerbitzuak eskainiko dituen, baserri? itxurako gune bat
|
sortuko
da.
|
|
|
Arterago iradoki bezala, TXORIERRIKO. BASERRI ANTZOKIA? proiektua TOTOAN Txorierriko Euskara Elkarteen Federazioaren baitan
|
sortzen
da 2008 urtean, zuzendaritza batzordearen proposamenez. Kultur eta enpresa proiektua izan gura du, euskara eta euskal kultura eskualdeko herri guztietan (Larrabetzu, Lezama, Zamudio, Derio, Sondika eta Loiun) eta inguruan bultzatzeko asmoz.
|
|
|
Onartu eben guztiei, barriz, Jaungoikoaren seme izateko eskubidea emon eutsen, Haren izenean sinisten badabe. Honeek ez dira odolotik
|
sortu
, ez haragiaren nahieratik be, Jaungoikoagandik baino. Eta Berbea haragi egin zan, eta geure artean jarri eban bizilekua; eta geuk ikusi dogu haren aintza, Aita Seme bakarrari dagokion aintza graziaz eta egiaz betea?.
|