|
2008
|
|
|
Urte horietan arte abstraktuaren arazoaren inguruko eztabaidak
|
oso
arruntak ziren. Eztabaida horien helburuetako bat zen argitzea ea arte abstraktua gai erlijiosoak irudikatzeko erabiltzea zilegi ote zen ala ez (Autore Anitz, 1956).
|
|
|
Eztabaida horien helburuetako bat zen argitzea ea arte abstraktua gai erlijiosoak irudikatzeko erabiltzea zilegi ote zen ala ez (Autore Anitz, 1956). Eztabaida eliza katolikoaren barruan ez ezik, hainbat artisten artean ere ari zen jazotzen, eta Oteizaren testuetan
|
oso
garbi azaltzen da, hasieratik artearen eta erlijioaren artean ezarri zituen parekotasunen ondorioz. Nietzscheren. Jainkoa hil da?
|
|
|
Zertaz ari da artea?
|
Oso
haur nintzela Orion nire aitonak hondartzara eraman ohi gintuen pasioan. Izugarrizko erakarpena sentitzen nuen barneko zatian zeuden zulo handi batzuen aldetik.
|
|
|
Haietako batean ezkutatu ohi nintzen, etzanda, nire gainean geratzen zen ortziko espazio handi bakarra begiratzen, nire inguruan zegoen guztia galtzen zen bitartean.
|
Oso
oso babesturik sentitzen nintzen. Baina, zerengandik babestu nahi nuen nik?
|
|
|
Haietako batean ezkutatu ohi nintzen, etzanda, nire gainean geratzen zen ortziko espazio handi bakarra begiratzen, nire inguruan zegoen guztia galtzen zen bitartean. Oso
|
oso
babesturik sentitzen nintzen. Baina, zerengandik babestu nahi nuen nik?
|
|
|
sumatzen dugularik. Haurretako nire esperientzia hondartzako zulo horretan, zuek ere
|
oso
antzeko uneak biziko zenituzten, nire ezerez txikitik ihes egiteko, salbamen desioz sartzen nintzen ortziko ezerez handira ihes egiteko bidaia batena zen.
|
|
|
Quousque tandem?! liburuko pasarte garrantzitsuenetan bere eskultore ibilbidearen berrikusketa bat burutzen du Oteizak, ibilbide hori aztertuz eta artea ulertzeko
|
oso
emankorrak izan daitezkeen ideiak proposatuz. Ideia horiek bere esperientzia pertsonalarekin estuki lotuz, artea gizakion bizitzari zentzua eta osotasuna ematen dion jarduera dela gogoratzen digu Oteizak.
|
|
|
Eskultura misteriotsuak dira, iheskorrak. Beraien ezaugarririk nabarmenena zati ezberdinez osatzea da, nahiz eta izaera
|
oso
trinkoa aurkeztu. Zati horiek eskultura osatu aurretik definitzen ziren.
|
|
|
osotasunezko pertzepzioa zilegi ez egitea. Presentzia
|
oso
sendoa izan arren, ezinezkoa suertatzen da bat batean beraien forma osoki jasotzea. Unitateen antolakuntzaren dinamikotasunak gure begirada ere mugimenduan jartzen du, eta puntu edo plano batek beste batera eramaten gaitu, bueltaka eskulturaren kanpoko aldetik, une oro beraien forma aldatuz doan bitartean.
|
|
|
Erdialdeko orrietan Rothko, Boccioni, Pollock, bere eskulturen edo kronlech en imajinak aurkitzen ditugun bezala, liburuaren beste ataletan irudi bihurtzen diren hitzekin egiten dugu topo. Ezaugarri hau
|
oso
ohikoa da hainbat mistikoren eta poetaren idatzietan, zeren sistema kontzeptual bat baino gehiago sistema plastiko bat sortzen baitute (Hass, 1998: 13).
|
|
|
Quousque tandem?! liburuaren kasu konkretuan, mitifikazio prozesu hori
|
oso
nabarmena da, eta horren ondorio zuzena da Oteiza artista euskalduna kontsideratzea, enfasia euskaldunean jarriz, eta ez artistan, bere lan erraldoiak zentzua euskal kulturaren esparru motzean bakarrik balu bezala. Hori ordea, Quousque tandem?!
|
|
|
Gaztelaniazko ariketetan, bestalde, emaitza hobeak lortu dituzte ariketa bera aurretik euskaraz egina zutelako, gure iritziz. Bi hizkuntza horietan asmo komunikatiboak adieraztean hutsegiteak aurkitu ditugun arren,
|
oso
kasu gutxitan zapuzten da erabat testuaren komunikazio gaitasuna. Besterik gertatzen da, aurreratu dugun legez, ingelesezko ariketetan.
|
|
|
Estrategia gaitasuna erabiltzen ez daude
|
oso
trebatuak. Berez ateratzen zaizkie ikasleei irtenbideak eta, hortaz, horien ezaugarri indibidualek aparteko garrantzia dute.
|
|
|
Aldea
|
oso
handia ez den arren, ingelesaren aldagaian badira ezberdintasunak. Euskarazko ariketetan estrategia gutxiago erabiltzen dituzte 5 urterekin hasitako multzokoek.
|
|
|
Duda barik esan genezake, beraz, parte hartzearen erretorika modan egon dela azken hamarkadan politikan edo ekonomian aritzen diren teknikari edo agintarien ahotan. Hitz beraren erabilera orokortzeak, ordea, ez du esan nahi fenomeno berberaz ari garenik une oro; izan ere, moda horren atzean, helburu, interes eta praktika desberdinak, eta batzuetan kontrajarriak, ezkutatzen baitira2 Hots, parte hartzea ez da gauza bera batzuentzat edo besteentzat, ez da helburu berekin erabiltzen, eta, ondorioz, antzeko diskurtsoen baitan
|
oso
egitate desberdinak aurki ditzakegu.
|
|
|
2 Giza zientzietan kontzeptu askoren azalpen eta erabileran oinarrizko borroka semantiko ideologikoa gertatzea
|
oso
arrunta da. Hala gertatzen da parte hartzearen familia bereko hurrengo hitzekin:
|
|
|
lau botere mota horiek lortzen direneko prozesua. Eta botere harremanen azterketa hau osotasunean egitea
|
oso
garrantzitsua da; izan ere, eskala sozioekonomiko eta politikoan azpian dauden horiek bertan jarraituko baitute, jarrera aktibo bat hartzen ez badugu hori ekiditeko, botere harremanak autoberregiten baitira planteamendu bat parte hartzailea edo demokratikoa izan arren (Connell, 1997), parte hartzeko abiapuntuak eta gaitasunak desberdinak baitira.
|
|
|
Hirugarren argudioa
|
oso
lotuta dago garapen parte hartzaileak izan dezakeen arrisku batekin bestearen enpoderamendua bilatzen den heinean, bilaketa hori gure sopikuntza eta nahiaz zeharkatua egongo baita (Kapoor, 2005). Sopikuntza Iparraldeko gizartekook munduko ekonomia global kapitalistaren partaide onuradunak garelako, zeinak gure garapen lankidetzak konpondu nahi dituen bazterketak sortzen dituen.
|
|
|
Lehen aipatu dugu parte hartzeaz dauden ikuspegien arteko bereizketa
|
oso
arrunta dela, berau bitarteko gisa edo helburu modura hartzen duten begiratzea, bada, parte hartzaileen erabakitze gaitasun mailari dagokion sailkapena ere zabalduenetariko bat da. Kasu honetan oinarrizko galdera da ea zer neurritan dagoen erabakien gaineko kontrola aktore desberdinen artean sakabanatua, bereziki aurretiaz baztertuta zeuden subjektuei erreparatuta.
|
|
|
Euskal izenen historia euskararen historiaren partea da, eta euskarak Euskal Herrian mintzatu diren erdarekin izan dituen harremanen historiaren zati bat. Hau da,
|
oso
estatus ezberdina izan duten hizkuntzen arteko botere eta truke harremanen alderdi bat. Euskara, ezagun denez, herri hizkuntza izan da; botere zirkulu eta erakundeetatik kanpo bizi izan da gehienbat, behinik behin Modernitatean.
|
|
|
Santuen izenak euskalduntzeko lan horretako buru izan zen Sabino Aranak eraldaketa fonetikoen tradizioarekin hautsi eta izen berri berriak asmatu zituen. Izen haiek asmatzeko zenbait arau edo baliabide proposatu zituen, batzuk oraindik orain
|
oso
erabiliak, esaterako: a eta ne gizonezko eta emakumezkoen izenen atzizkiak, hurrenez hurren.
|
|
|
Horrela, bada, euskaldunek Josepha Joxepa emanda bazuten ere, Aranak Josebe proposatu zuen. Aranak eta haren eskolakoek asmatutako izen batzuk
|
oso
arrakastatsuak izan dira, beste asko, ordea, ez dira batere zabaldu. Hedatu direnek askotan kutsu aranatarra edo abertzalea galdu dute:
|
|
|
nahastea edo argi ez bereiztea ekar lezaketen izenak. Debekuak debeku,
|
oso
arruntak izan dira halakoak. Gaztelaniaz, esaterako, Trinidad, Cruz edo Alba izen anbiguoak aski erabili dira.
|
|
|
Gaztelaniaz, esaterako, Trinidad, Cruz edo Alba izen anbiguoak aski erabili dira. Baina
|
oso
tematia da legegilea gai honetan; orain dela gutxi onartu den Sexu Identitatearen Eskubideari buruzko Legeak ere sexu bereizketa anbiguotasunik gabe ezarri nahi du: sexu identitatea dena dela ere, erregistroan pertsonak duen izena eta sexu identitatea egokitu behar dira.
|
|
|
baten aurrean gaude. AEBn, adibidez,
|
oso
ezagunak dira Alexis, Taylor, Lauren eta beste izen androgino asko. Baina, kasu askotan doinu aldaketaz markatzen dira gizonezko eta emakumezko aldaerak (Lieberson, Bauman & Dumais, 2000).
|
|
|
kontsonantez edo i, o, u bokalez bukatutako izenak gizonezkoentzat izango dira, e eta a bokalez bukatutakoak, berriz, emakumeentzat. Emakumeen izenen stocka osatzeko Andre Marien izenak gehitu behar dira eta gizonezkoena biribiltzeko, a edo e bukaera izanda ere,
|
oso
zabalduta dauden tradiziozko gizon izenak erantsi9.
|
|
|
Izendatze kodea nolako eskuragarria den; horra gakoa. Eta badira talde kode mugatuak eta talde kode zabalak,
|
oso
mugatuak eta oso zabalak ere bai. Zer dioskute Jessica edo Yerai izenek?
|
|
|
Izendatze kodea nolako eskuragarria den; horra gakoa. Eta badira talde kode mugatuak eta talde kode zabalak, oso mugatuak eta
|
oso
zabalak ere bai. Zer dioskute Jessica edo Yerai izenek?
|
|
|
99). Ezagutzen ez dudan pertsona baten izenak ez du ezer denotatzen, baina
|
oso
aberatsa izan daiteke konnotazioetan. Konnotazioa, Eco k dio, hartzailearen gogoan adierazle batek sorrarazten dituen kultur unitateen multzoa baino ez da (1974:
|
|
|
Gustuak, irizpide eta arau estetikoak gizarte anizkunetan anitz badira ere, hainbat ezaugarri estetiko orokor seinalatu ahal ditugu izengintzan: izen bikoitz edo hirukoitzak murriztu dira
|
oso
, izen laburrak eta ozenak nahiago ditugu nonbait, bokal talde batzuk nonahi agertzen dira (adibidez,/ ai/ izen andana ikaragarrian topatuko dugu: Haizea, Araitz, Unai, Maider, Alaitz eta abar euskal jatorriko izenetan; Haimar, Sarai, Yeray, eta beste asko erdal jatorrikoetan;/ ier/ edo/ er/ taldeak arrakasta handia du bukaera gisa:
|
|
|
Ikerketa honetan abiapuntu dugun Bourdieu ren ekintzaren soziologia
|
oso
da anti intelektualista. Soziologia horrek ez du bere egiten behatzaile erreflexiboaren begirada, beretzat nahi du jokoan ari denaren begirada praktikoa, batzuetan irreflexibo, beste batzuetan erreflexibo ari denaren begirada engaiatua.
|
|
|
Izenaren eufonia, esanahi etimologikoa, identitate edo jatorri kulturala eta linguistikoa, originaltasuna, hurbiltasuna... ezaugarri horiek guztiak hartu behar dira kontuan artez hautatzeko. Beti ez da modu esplizitu batez eta intentzio argiz egiten, baina gurasoek badakite zer dagoen jokoan,
|
oso
dira jakintzaren gainean. Bourdieu k, jarrera naturala?
|
|
|
Gizakia berez izar multzo septentrional baten bila ari den izaera metafisikoa da, errealki bere kontingentzia baizik itxuratzen ahal ez duena; ezen «zazpikotea» ez da Espiritua bere burua islatzen ari den «analogon izartsua» baizik, Menturak sortu «gai pentsakor» baten kreazioa baizik. Definizio hori oinarri, Mallarmé k «Liburu»
|
oso
bat asmatzen du, sakonki bereganatuak lituzkeenak, ahalen Mentura menderatuz, Poema guziak, liburu guziak, erran nahi baita giza kondizioaren zentzuaz kontu emateko manera guztiak1 Horrela, Poesiaren «nabean» («nef») ontziratuz, itsas «Salbamena» eta «Salbamen» metafisikoa segurtatuak litezke: zentzugabezian, Menturak manatzen duen Unibertsoaren kaos menderaezinean hondoratzeko arriskua betikotz saihestua liteke unibertsoaren zortea ordenatzaile litekeen «Liburuan», bere burua miresten lukeen Espirituarentzat.
|
|
|
Internet bidezko irratietako orrialdeak
|
oso
intuitiboak dira erabiltzailearen kontsumoa errazteko. Kasu honetan, erabiltzailea urdinez agertzen diren mezu guztietan sar daiteke.
|
|
|
Haritxelharrek dioenez, XIX. mendeko azken hamarkada
|
oso
berezia izan zen Donibane Lohizunen, sekulako gatazkak gertatu baitziren xurien eta gorrien artean. Albert Goienetxe xurien buruetarikoa zen.
|
|
|
85). Egia esateko, xehetasun biografiko
|
oso
gutxi dakartza, eta batez ere auzapezaren heriotza supituak piztutako harridura eta saminean zentratua da? «etxe guziak doluminetan ziren»?, eta bai hiletaren kontakizunean ere? «Mundua han zen, ahokian. Herri guzia...»?.
|
|
|
Esate baterako, aipatzen du Salaberrik, orduan Mauleko arrondizamenduko kontseilaria, zubereraz emandako hitzaldia, eta bai denek batera Gernikako arbola kantatu zutela.
|
Oso
deigarria begitandu zait kronikaren tonua gero eta suharrago bilakatuz joan zela, Hendaiako korrespontsalak ondoko hitz aberkoi hauekin amaitu zuelarik:
|
|
|
Jaun eskualdun suhar horri deus ez zaio sobera Eskual herria ohora dezaketen gauza guzien
|
oso
begiratzeko eta gorarik agertzeko.
|
|
|
Izatez, iragarritako liburu hori 1899 urtean argitaratu zen azkenean, eta oraintsu berrargitaratu da (Askoren artean, 1899).
|
Oso
liburu mardula da eta nahi beste argibide dakar egun horietako giro eta ekitaldiez.
|
|
|
Goienetxeren arrastoaren atzetik Eskualduna astekarian egin bilaketan, 1898 urteari dagokionez, martxoaren 25eko zenbakian aurkitu dugu lehen aipamena80 Donibane Lohizuneko kronikak dioenez, Pauen izandako Pirinio Apaletako Laborarien Sindikatuaren azken bilkuran Goienetxe alkatearen
|
oso
eskutitz interesgarria irakurri zen, ganaduaren inportazioaren gainean. Hendaiako aduanatik sartzen ziren mota guztietako abelburuen urtekako kopuruak zehaztu eta gero, eta hori dela-eta ganadu frantsesaren prezioa amilduta zegoela azalduta, ganaduen inportaziorako tarifa babesgarriren bat ezartzea gomendatzen zuen.
|
|
|
Kontrakoa irudi balezake ere, kanpoko konplexutasunarekin tratatzeko (egokitzeko edo aurre hartzeko) modua enpresaren barneko konplexutasuna
|
oso
osorik askatzea da, ingurunea eta enpresa era sortzaile batean uztartuz. Eta hori lortzeko modurik eraginkor, adimentsu eta, are gehiago, ordenatuena (autoarautua), hain zuzen ere, autoantolaketa dugu15.
|
|
|
1 Edozein enpresatan aktibo ukiezinek duten garrantzia
|
oso
handia da dagoeneko, eta goraka doa gainera, hainbat kasutan enpresa kudeaketaren ardatz nagusia izanik. Horregatik, interesgarri eta baliagarria zaigu Kapital Ukigarria eta Kapital Ukiezina bereiztea.
|
|
|
3 Aktibo ukiezinak (Kapital Intelektuala eta Kapital Emozionala) imitatzea edo kopiatzea
|
oso
zaila da, eta horrek abantaila konpetitibo handia dakar; baina aktibook kudeatzeak ere baditu bi oztopo edo zailtasun: a) aktibo ukiezinak sortu, heldu eta fruituak emateko beharrezkoa den denbora askoz luzeagoa da aktibo ukigarriena baino (motelago eratu eta metatzen baitira, eta ez dutelako berehalako etekinik eman ohi); eta b) enpresetako zuzendariak ez daude aktibo ukiezinak kudeatu eta gidatzen ohituta (ez dute esperientziarik, ezta beharrezko ezagutza eta abileziarik ere).
|
|
|
sarrera edo abiada, hazkunde esponentziala, egonkortasuna edo helduaroa, eta, behin saturatu ondoren, gainbehera. Dirudienez, azken urteetan kudeaketa moden zikloak murriztu egin dira3, hainbat arrazoirengatik; besteak beste, agente ekintzaileek jarrera
|
oso
dinamiko eta proaktiboa izan dutelako (Álvarez, 1997). Hala ere, azken iritzien arabera, enpresa kudeaketako modak ahultzen ari dira4.
|
|
|
Esan bezala, enpresa kudeaketarako tresnak eta ideiak zuzendarientzako egiten dira, eta, gogoratu zuzendari askok ez dutela trebakuntza espezifikorik enpresen zuzendaritzan eta kudeaketan. Horregatik, eguneroko lanerako kudeaketa tresnak eta ideiak behar dituzte,
|
oso
garrantzitsuak izan baitaitezke zuzendaritza eraginkorragoa eta lehiatzeko ahalmen handiagoa izan ditzaten. Ordea, kudeaketarako jakintza sortzaile nagusiek kudeaketa kontzeptu berriak sortzeko eta saltzeko dauzkaten interes komertzialak edo legitimitate kognitibo eta soziala direla-eta, askotan, Albizu eta Olazaranek dioten bezala, «agintzak eta errealitatea ez datoz bat, ezta ideien formulazio orokorra eta enpresa eta erakundeetan egiten den benetako ezarpena» (Albizu eta Olazaran, 2003).
|
|
|
Ez dago erabateko adostasunik kalitate kudeaketaren paradigmak edo mugimenduak izandako edukia eta bilakaera finkatzeko garaian; izan ere, enpresa munduan kalitate kudeaketaren garapena
|
oso
heterogeneoa izan da (Heras et al., 2007). Badira zenbait aditu, bai enpresa alorreko profesionalen artean, baita akademikoen artean ere?
|
|
|
Kalitate zirkuluek, adibidez, oihartzun handia izan zuten laurogeiko hamarkadaren erdialde eta bukaera aldera; gaur egun ez dira aintzat hartzen, baina, kalitatea hobetzeko taldeak ez al dira, hein handi batean, kalitate zirkuluak? Batzuek esango dute ez direla gauza bera, baina nire ustez
|
oso
antzeko egiturak dira, neurri handian. Bestalde, ISO 9001 arauek eta gisa bereko beste arau batzuek zerbitzu jakin batzuetan izandako goraldia eta beheraldia ere hor daude.
|
|
|
ISO 9000 arauei dagokienez (2 grafikoa), argitalpen akademiko eta ez akademikoetako agerpenen joera
|
oso
desberdina da. Argitalpen ez akademikoetan, ISO 9000, ISO 9001, ISO 9002 eta ISO 9003 terminoek laurogeita hamarreko hamarkadan izan zuten goraldia, erabateko kalitate kudeaketak bezala.
|
|
|
Sei Sigma metodologiari dagokionez (3 grafikoa), geroago jendarteratu eta ezarri denez, bizi zikloaren fase
|
oso
desberdinean dago: hazkunde edo goraldi fasean, bai argitalpen akademikoetan bai ez akademikoetan.
|
|
|
|
Oso
modu laburrean jaso ditudan hiru adibide horiek badituzte, nolabait, enpresa kudeaketa moden aztarnak. Jakina, ebidentziak kontu handiz interpretatu behar dira, distortsioak gertatzen baitira, ezinbestean.
|
|
|
Eusko Indarra batailoiak ere hildako asko izan zituen. Preso errepublikarrak Gasteizera eraman zituzten eta zezen plazan konzentratu
|
oso
egoera larrian, janik gabe (Saenz Del Castillo, 2005: 34).
|
|
|
Hurrengo egunean egingo zutela esan, baina egunsentirako tropa nazionalak bertan ziren herria erasotzen. Polemikaren ildo nagusiak, ordea, beste zio bat zuen; izan ere, itxura guztien arabera, Gordexola batailoiko agintari gorenak ez ziren Nafarretera joan, aurreko egunean Gorbeiako gailurrean izan zirelako eskualdea ezagutzeko eta
|
oso
nekatuta jaitsi zirelako. Gogoratu behar da, bestetik, Gordexolak ez zuela ia borroka esperientziarik.
|
|
|
204). Izandako baja kopurua Euskal Armada osoaren% 16,7 zen, baina borrokatu zuten 30 batailoien% 25 Kontuan izan behar da soldadu guztiek ez zutela borrokatzen, atzeguardiako lanak egiten baitzituzten eta, ondorioz, baja kopuruak
|
oso
altuak zirela. Datu horiek ulertzeko aipatu daiteke, adibidez, Ebroko borroketan, 1938an kalte gehien jaso zuten Francoren armadako batailoiek soldaduen% 23,9 inguru galdu zutela, nahiz eta, kasu batzuetan,% 30 erraz gainditu.
|
|
|
7). Datu horiek, beraz, bi aldeetako baja kopuruaren tartea txikitu egiten du, 1.000 hildako inguru errepublikazaleek, 230 altxatuek; baina edozein kasutan, aldea
|
oso
nabarmena da errepublikazaleen kaltean.
|
|
|
38 Lehendakariaren esanetan, Errusiatik jaso zen material militarren kargamentu bakarra bigarren mailakoa izan zen, metrailadoreek gaizki funtzionatzen zuten eta fusilak
|
oso
zaharrak ziren (Krimeako gerrakoak esan zuen) eta blindatuak, akatsez josiak. Militar aholkulariak, aldiz, ondo prestatuta zeuden (Aguirre, 1978:
|
|
|
Espainiako Gobernuak brigadetan antolatzeko agindu zuenean, Agirre lehendakariak uko egin zion agindua betetzeari 1937ko apirila arte. Edozelan ere, gogoratu behar da Armada Errepublikazale brigadak ez zirela
|
oso
eraginkorrak izan, hasieran behintzat, Bruneteko borroketan agerian geratu zenez; bai, ordea, armada frankistaren dibisio klasikoa. Buzón teniente koronelak salatu zuenez, batailoien aginte bikoitza (militarra eta intendentzia) beste oztopo bat izan zen armadaren eraginkortasunerako45.
|
|
|
Praktikan, ordea, deitutako gazteek, nahi izan zuten ideologietako batailoetan integratu ziren. Era horretan,
|
oso
egun gutxitan milaka laguneko armada osatu zen. Orain arteko ikerketek, ordea, ez dute zehaztu zenbat izan ziren euren kabuz mobilizatu zirenak urriaren 16 baino lehen eta zenbatek hartu zituzten armak halabeharrez50 Are gehiago, Jaurlaritzak urriaren 22an eta abenduaren 1ean argitaratutako aginduek, kintoak koarteletan aurkezteko aginduz?
|
|
|
Erasoaldiaren jatorrizko asmoa Madrilen gaineko presioa arintzea izan zen.
|
Oso
iritzi eta datu kontrajarriak daude gai horren inguruan. Euskal errepublikazaleek, porrota onartzeaz gain, erasoaldiaren eragin hori azpimarratu zuten54 Pedro Urrutikoetxea gudariak, gure ustez era okerrean, ez zuen inongo zalantzarik
|
|
|
Erasoaldiak izan zituen bere irakaspenak ere: Euskal Armada trebatu zuen, nahiz eta
|
oso
salneurri garestian egin (Aberasturi 1978: 151).
|
|
|
Frankistak, aldiz, 24an bertan sartu ziren berriro Legution eta hurrengo asteetan pixkanaka pixkanaka indartu zuten goarnizioa 600 lagun inguru eduki arte4 Borrokak hasi zirenean Ricardo Iglesias teniente koronela zen frankisten burua. Errepublikazaleen iritziz ez zen matxinatuen
|
oso
aldekoa, baina gero erakutsi zuenez, profesional trebea zen. Defentsa lanek, gainera, Goiain eta Urbina hartu zituzten Legutio defendagaitz bilaka ez zedin.
|
|
|
Jarinto, eta Garrastegi. Erasorako emandako arrazoien artean komunikaziorako
|
oso
zentro inportantea zela argudiatu zen, Bilbo, Durango eta Arrasaterako errepideen bidegurutzean zegoelako. Bizkaitik eta Gipuzkoatik joanez gero, berriz, Gasteizko giltza zen.
|
|
|
Mendebaldetik, erasotzaileek, Betxina hartu ondoren, Legutioko aurreneko etxeetara heldu ziren eta herria inguratu. Egun horretako baja kopurua
|
oso
handia izan zen, errepublikazaleen artean bereziki. Bitartean Gasteizko agintari militarrak laguntza antolatzen ari ziren, Alonso Vega teniente koronelak Gipuzkoara eramandako zutabearekin, Logroñotik ekarritako tropekin eta Zaragozara eskatutako marokoar tropekin17.
|
|
|
errepresioa eta gerraren garapen militarra. Ez dut gehiegi aipatu errepresioaren kontua, gaiari buruzko lan batzuk argitaraturik baitaude; asko argitaratu dira 2006an eta
|
oso
garrantzitsuak izango dira 1936tik aurrera gertatu zena ulertzeko.
|
|
|
Aldi berean, ordea, etxebizitza politika horren bidetik lur berrietan hirigintzako egitasmoek aurrera egingo dutela ere aurreikus daiteke, eta horrenbestez gaur egungo hirien hedapena eman, emango dela. Beraz, ikuspuntu horretatik ez litzateke
|
oso
prozesu jasangarria abian duguna, funtsean, etxebizitza eta eraikin berrien eraikuntzan oinarritzen baita neurri handi batean oraindik ere. Horrela, datozen urteetan milaka etxe berri eraikitzeko asmoa azaldu dute Etxebizitza eta Gizarteko Gaietako Sailetik (27.000, hain zuzen ere, indarrean den Etxebizitza Planak dirauen hirurtekoan).
|
|
|
Azkenaldian
|
oso
modan jarri den kontzeptua da jasangarritasuna, eta hitzean eta hortzean darabilte politikariek, akademikoek, zein beste askok eta askok. Baina kaleko hizkeran hitz egiten denean ingurumen jasangarritasunera mugatzen da gehienetan kontzeptu honen esanahia.
|
|
|
Hots, EAEko hegoaldera zuzendutako leihateek berogailuen beharra murrizten dute, eta Andaluziako patioek aire egokituaren beharra murrizten dute. Beraz, etxebizitzaren diseinua eta materialen bidez energiaren kontsumoa murriztea
|
oso
egingarria da, eta hori da arkitektura bioklimatikoaren xedea. <http://www.geocities.com/ ResearchTriangle/Facility/8776/Pag01E.htm#Marcador2> (05/ 01/ 22)
|
|
|
Hau da, tresna motela eta zurruna da, eta kasu askotan, plangintza onartzen denerako, bertan jasotako berritasun edo proposamenak gauzatuta daude. Hortaz, beren helburuetako bat zen proposamen sortzailea izateko funtzioa
|
oso
korapilatsua daukate hasiera hasieratik.
|
|
|
Esan beharra dago, Etxebarriko hiztuna kontserbatzaileagoa dela, Bolibarkoa baino. Hala ere, estandarraren eragina izen morfologian
|
oso
urria da eta kasu batean azpimarra dezakegu: itxosoruntz.
|
|
|
Esan bezala, diagrama hauetan datuak ehunekoetan eskaintzen dira, argiago ikusteko parametro bakoitzean zein desberdintasun maila dagoen helduen eta gazteen hizkeren artean. Esan behar da herri hauetan gertatu den bariazioa
|
oso
txikia izan dela. Esate baterako, herri bakoitzeko belaunaldi ezberdinetan bariazio bera gertatu da:
|
|
|
Ondotik jarraitzen dio aditz morfologiak, helduaren eta gaztearen erantzunetan% 81 berdinak direlarik. Horren ostean, izen morfologia dator, erantzunen% 75 berdina da, eta azkenik, baina
|
oso
alde gutxirekin, sintaxia, erantzunen berdintasuna% 71koa delarik.
|
|
|
12
|
Oso
eztabaidagarria da herri batean sistema bat edo gehiago daudela esatea, oraindik zehazteke daudelako non dauden sistema baten mugak, hau da, non amaitzen den bata eta noiz hasten den bestea (ikus Aurrekoetxea, 2008: 23).
|
|
|
Lege horren arabera, kasu honetan helduak ez luke legea aintzat hartuko eta gazteak, aldiz, bai. Egia esan, gure egunotan
|
oso
murriztua da bien arteko bereizkuntza.
|
|
|
Egia da estandarizazioa ezinbestekoa izan zaigula, baina beronen abiada behar baino biziagoa izanez gero zer pentsatua ematen digu, ezagun baitu euskara batuak batasun mezua zabaltzeko dakarren asmoa. Hala ere,
|
oso
aberasgarria litzateke bata besteaz (batua euskalkiez eta euskalkiak batuaz) aberastea, trukean eta auzolanean arituz gero biek irabaz baitezakete.
|
|
|
bigarrenez alokatuz, lan egiten den etxean bertan bizi izanez interna modura, elkartasuna eta laguntza instituzionala jasoz. Kasu honetan ere, etxebizitza lortzeko zailtasunekin lotuta, bada Magrebeko eta Ekialdeko emakume etorkinen artean biztanleria
|
oso
marjinala(% 12 eta% 9,5), marjinalitate baldintzetan emigratzen duena eta kalean bizi dena, X2 (2)= 5,86; p= 0,053.
|
|
|
Hiru jatorrietako taldeetan
|
oso
antzekoa da harreman maila, bai hemen dauden herrikideekin, bai beren herrialdean daudenekin, baita bertakoekin ere. Beren herriko pertsonekin harreman maila, gutxi ertaina?
|
|
|
Emakume etorkinen artean
|
oso
ohikoa da jatorrizko herrialdeetan dauden senitartekoekin lotura mantentzea, batez ere, bertan seme alabak utzi dituztenean.
|
|
|
Bakardade sentsazioak eragiten duen tristezia
|
oso
ohikoa da emakumeen artean, batez ere, hasieran. Bakardadeaz hitz egiten dutenean, jatorrizko herrialdeetan dituzten harreman sareez, eta harreman horien estutasunaz ari dira.
|
|
|
|
Oso
garrantzitsua da azpimarratzea emakume etorkinek biztanleria autoktonoarengandik bizi duten bazterketaren eta emakume etorkinaren alderdi psikosozialaren arteko harremana. Bazterketa lotuta dago jatorrizko herrialdearekin edo jatorri horren berri ematen duten kanpo ezaugarriekin:
|
|
|
Magrebeko emakumeek lanaren eta baimenen inguruan bizi duten egoera berdintsua da Ekialdeko europarrenarekin konparatuta, bakarrik erdiak bete ditu behar horiek, hala ere, haien prestakuntza eta lan egoera
|
oso
desberdinak dira. Magrebtarrek ikasketa maila baxuagoa dute eta gehienek ez zuten etxetik kanpo lan egiten beren herrialdean zeudenean.
|
|
|
Kualifikatutako lanpostu bat lortzea
|
oso
zaila dute legearengatik, titulazioa homologatzeko beharrarengatik eta baita profesionalki birziklatzeko beharrarengatik ere. Zentzu horretan, duten ikasketa maila edozein dela ere, halako edo bestelako kualifikazio profesionala izan, lan merkatuan sartzeko zailtasun ugari izango dituzte (Ekialdeko europarrek nahiz eta ikasketa maila altua izan, erdia langabezian dago), eta aurkituko duten jarduera profesionalen multzoa oso txikia izango da.
|
|
|
Kualifikatutako lanpostu bat lortzea oso zaila dute legearengatik, titulazioa homologatzeko beharrarengatik eta baita profesionalki birziklatzeko beharrarengatik ere. Zentzu horretan, duten ikasketa maila edozein dela ere, halako edo bestelako kualifikazio profesionala izan, lan merkatuan sartzeko zailtasun ugari izango dituzte (Ekialdeko europarrek nahiz eta ikasketa maila altua izan, erdia langabezian dago), eta aurkituko duten jarduera profesionalen multzoa
|
oso
txikia izango da. Betetzen zailak diren lanbideen katalogo bati lotuta lan egitera behartuta daude.
|
|
|
Bigarrenez, ia populazioaren erdian, sintoma somatikoak agertzen dira. Sintomatologia hori
|
oso
garrantzitsua da, irudikatzen duelako beste era batetik agertzen ez den estresa, eta etorkinen osasuna ikertzen denean garrantzi handiagoa hartzen du: batetik, dagoen ezinegona agerian jartzen dutelako, eta bestetik, beste esanahi sinbolikoak irudikatzen dituztelako (Martín Ortiz, 2003), alegia, diskriminazioaren kontrako erantzuna, edota emakumen artean, matxismoaren kontrako aldarrikapena (García Campayo eta Sanz, 2002).
|
|
2009
|
|
|
Hona hemen adibide batzuk: aneiko, batutze buruketa, kenduketa, kondar, kopuru, malla, tolestu, toleste buruketa, zatiketa, zenbaki
|
oso
.
|
|
|
Adibideak: bakun, bikoitz, iku?, sos, zenbakeigai, zenbakengai, zenbakera, zenbakoizkun, zenbatentza, zenbatentza ez
|
oso
.
|
|
|
Ondoko tauletan ikus daiteke, oro har, nominalizazioaren erabilera ez zela
|
oso
zabala izan. Guztira 127 kasu aurkitu ditugu.
|
|
|
Bukatzeko esan behar dugu, kontzeptuen ezaugarri abstraktuak adierazten dituen tasun atzizkiari dagokionez, hori ere ez zela
|
oso
erabilia izan, terminoak sortzeko bidean, behinik behin. Taula honetan agertzen da erabileren kopurua, eta guztira 8 dira; horren erdia testu berean dago, [72 NEU] testuan, hain zuzen.
|
|
|
Esan genezake erabilera ez zela izan
|
oso
sistematikoa, eta ez zela erabili gaur egun erabiltzen dugun bezala; azken hori bi zentzuetan, marra erabili zuten gaur erabiliko ez genukeen kasu batzuetan eta, alderantziz, ez zuten erabili gaur erabiliko genukeen zenbait kasutan. Ikus ditzagun adibide batzuk.
|
|
|
Gainerakoek liburu gisa ikusi zuten argia, txukun eta arretaz landuta gehienak. Bi testu ez dira
|
oso
argiak, ez azalpenetan ez eta antolaketan ere, egile beraren Zenbakiztija, 1 eta 2, hain zuzen. Bestalde, [33 ZLI] testua gaztelaniazko testuarekin batera argitaratu zuen Bruño argitaletxeak; ziur asko euskarazko testua itzulpena izango da.
|
|
|
Industrializazioaren kulturarekin batera, irakaskuntza gizarte kide guztiei zabaltzen hasi zenean, Akademiek aukera guztien artean bat edo hautatzen zuten; eta hori zen eskoletan bultzatzen zena erabilera eremu osorako. Euskararen kasuan, estandarizazio prozesua
|
oso
berandu hasi zen, 1968an, Arantzazuko bileran, hain zuzen, eta aztertu ditugun testuak estandarra baino lehenagokoak dira. Hortaz, grafiak ez du berebiziko garrantzia izango gure azterketan.
|
|
|
Atal hau sortu dugu aztertu ditugun testuak gehienbat oinarrizko hezkuntzan erabiltzekoak zirelako, eta irakaskuntza maila horretan neurriak
|
oso
erabiliak zirelako zenbakien aritmetika lantzeko. Luzera, azalera, bolumena, pisua... ohiko elementuak dira gure bizitzan.
|
|
|
Aurrerago, baina, dio: «Aztertzen badugu aditzen agerpena testu espezializatuetan, egiazta dezakegu beren eginkizuna
|
oso
esanguratsua dela eta, horrez gain, azterketa terminologikoak baztertu ezin dituen oinarrizko elementuak ematen dituztela».
|
|
|
Hona hemen adibideak: [14 ZIA] testuan agerpen bakarra dago, zenbatentza ez
|
oso
; [23 DAN] testuan denak bukaeran daude, kide ez marrarekin eta laupikiez marrarik gabe; [31 ARG] testuan eta [31 AIH] hiztegian termino bera, berezkoez; [32 ZJA] testuan eta [32 ZJH] hiztegian ere bakarra, ziatzez; [33 ZJ2] testuan hiru termino daude, hiruretan bukaeran, badiñez?; [33 ZLI] testuan bi kasu berdin daude, zeatzez; eta termino gehienak [72 NEU] testuan eta [72 NEH] hiztegian agertze...
|
|
|
[13 ZYA] aritmetika, zatiketa, zenbaki
|
oso
; [14 ZIA] bakun, bikoitz, iku?; [20 EZB] ainbaki u, bil (hurbil), zati oso, zenbaki bakoiti; [23 DAN] boronbilerdi (erdi atzizkia), azal ganbil, leo zuzen?; [31 ARG] batuketa, obo nagusi (nagusi), zatiketa ondakin gabe (zatiketa); [31 AIH] baliogabe, kopuru, zatitzale; [32 ZJA] lauki lautu (lauki), neui?, Pitagoras; [32 ZJH] iruki, maa?, zatiki; [33 ZJ2] atal, etz?, banakin ziatz (zehatz); [33 ZL...
|
|
|
[13 ZYA] aritmetika, zatiketa, zenbaki oso; [14 ZIA] bakun, bikoitz, iku?; [20 EZB] ainbaki u, bil (hurbil), zati
|
oso
, zenbaki bakoiti; [23 DAN] boronbilerdi (erdi atzizkia), azal ganbil, leo zuzen?; [31 ARG] batuketa, obo nagusi (nagusi), zatiketa ondakin gabe (zatiketa); [31 AIH] baliogabe, kopuru, zatitzale; [32 ZJA] lauki lautu (lauki), neui?, Pitagoras; [32 ZJH] iruki, maa?, zatiki; [33 ZJ2] atal, etz?, banakin ziatz (zehatz); [33 ZLI] azal oso, leo elka?, zut (ak), lertzoko zo, otz (zorrotz); [33ZLH] elkar...
|
|
|
...IA] bakun, bikoitz, iku?; [20 EZB] ainbaki u, bil (hurbil), zati oso, zenbaki bakoiti; [23 DAN] boronbilerdi (erdi atzizkia), azal ganbil, leo zuzen?; [31 ARG] batuketa, obo nagusi (nagusi), zatiketa ondakin gabe (zatiketa); [31 AIH] baliogabe, kopuru, zatitzale; [32 ZJA] lauki lautu (lauki), neui?, Pitagoras; [32 ZJH] iruki, maa?, zatiki; [33 ZJ2] atal, etz?, banakin ziatz (zehatz); [33 ZLI] azal
|
oso
, leo elka?, zut (ak), lertzoko zo, otz (zorrotz); [33ZLH] elkarzut, ken, zeatz; [72 NEU] Arkimedes, bizabal alkar betegarri (betegarri), txapel; [72 NEH] zoko erdibitzalle (erdibitzaile), alkar neurgarri (ak) (neurgarri), alkar neurreziñ (ak) (neurtezin).
|
|
|
M2 estrategia gutxitan erabiltzen dute aditz hizkuntzek, eta guk aztertutako itzulpenean M1 estrategia bezainbeste erabili dela ikusi dugu: moduari buruzko informazioa
|
oso
osorik mantendu da kasu askotan.
|
|
|
Modua adierazteko joera hori beste estrategia batzuetan ere nabari da: M6 eta M7 estrategiak ez dira
|
oso
ugariak, baina bai esanguratsuak. Estrategia horietan Moduari buruzko informazio berri bat gehitzen da.
|
|
|
Euskara aditz hizkuntza izan arren, Bidea lexikalizatzeko erabiltzen dituen ereduak gertuago daude satelite hizkuntzen ereduetatik. Slobinen azterketetan, gaztelaniara itzultzen duten itzultzaileek
|
oso
sarri erabiltzen dituzte P1 eta P2 estrategiak, gaztelania bezalako hizkuntzak ez baitira gai Bideari buruzko informazioa ingelesak bezain xeheki emateko. Euskarak, aldiz, ez du horretarako arazorik.
|
|
|
Nabarmentzeko moduko beste estrategia bat P6 da. Bi aldiz soilik agertzen den arren,
|
oso
esanguratsua iruditzen zaigu, hain zuzen ere aditz hizkuntzek egin ohi dutenaren aurkakoa egiten baitu: satelite hizkuntzetan arrunta da aditz bakar batekin Bideari buruzko hainbat osagai agertzea (adb.:
|
|
|
a frightf11l fi end Dea bru i karagarri batek Manner verb+ Path verb+ t verb M I Doth cl ose behind him
|
Oso
hurbildik segi tzen palh comp l+ palh compl t number of M3
|