|
2009
|
|
|
Nik irakurritako liburuak aipatuko ditut
|
orain
, Jokin Muñozen Antzararen bideak nobelarekin hasita. Fikzio liburu bat hartzen dudanean zera bilatzen dut:
|
|
|
Beste hari bati helduko diot nik
|
orain
. Jean Louis Davant-i Berrian() eginiko elkarrizketan aipatzen du berriki, bai Jurgi Kintanak Urre urdinaren lurrinan eta bai Kirmen Uribek bere liburuan euskal literaturaren inguruan egiten duten hausnarketa.
|
|
|
Gaia aldatuz, uda honetan irakurri ditudan hiru nobela aipatu nahi nituzke
|
orain
: Kirmen Uriberen Bilbao New York Bilbao, Anjel Lertxundiren Zoaz infernura, laztana eta Jokin Munozen Antzararen bidea.
|
|
|
Gorpuzkiak hilobitik atera eta beraien gurasoenarekin batera lurperatu zituzten Washingtongo estatuan. Familia
|
orain
«osorik» eta «batera» dago.
|
|
|
Hardestyren ustez, Morris Hill hilerriari egotzi behar zaizkio huts egiteak edo osatu gabe jasoriko datuak. Kantzelergo katolikoaren bulegoko artxiboak izan ziren lagungarrienak, baita Schreiber McCann Gibson hileta etxearenak ere;
|
orain
, aldiz, Gibson hileta etxearenak eta Idaho Estatuko Historia Elkarteko liburutegi eta artxiboenak. «Hileta etxeetako artxiboak ziren zehatzenak, St.
|
|
|
John katedraleko eta Gibson hileta zerbitzuetako idazkera erabilirik? hilobia aurkitu eta ziurtatu zaien euskaldunak;
|
orain
metalezko plaka bat daukate, eta bertan idatzirik dute jaiotze nahiz heriotza data:
|
|
|
Commedia desagertu da, demodé dagoela esango du batek baino gehiagok, baina Los Angelesko antzerki eskoletan bada ariketa bat commedia berbera dena, funtsean: irribarrea eta tristura aurpegia dibujatuta zituzten maskara veneziarren ordez,
|
orain
, ohiko dantza, kantu eta esgrima eskolekin batera, kirurgialarien maskarekin (aurpegia erdi ezkutuan dutela, alegia), sentimenduak nola adierazi ikasteko ariketak egiten dituzte aktore ikasle amerikarrek, telebistan boladan dauden medikuei buruzko telesailetan lana aurkitzea errazteko. Posible da commedia gabeko commedia bat:
|
|
|
ezin zaigu denbora guztian dena gustatu. Aukeratu egin behar dugu zer eta noiz, eta poesiaren abantailak saltzen ez gara inoiz trebe izan, ez behintzat poesia etiketaren pean, nahiz eta tresna egokiak baditugun
|
orain
sarean: afinitatezko sare sozialak «nire lagunaren etsaiak nire etsaiak dira» edo «nire poeta gustukoenen poetarik gustukoenak nire gustuko poetak dira» gisako formulak.
|
|
|
Horren froga bizia: Times Squareko Virgin disko denda erraldoian (disko denda ohia esan), garai batean musikaren tenplua zen horretan, deslekutua izan da musika, metro karratu gehien okupatzen dituena guitar hero simulazio jokoa da
|
orain
, non hamabost urteko raperoak eta malandro zapeladunak Angus Young sentitzen diren AC/ DC taldearen punteoak informatikoki birsortzen (kalkatzen) dituztelarik. Hautua eginda dago, zentroa gu gara, eta gu analfabetoak gara, ez digutelako erakutsi bereizten bekatu orijinalaren eta fotokopiaren artean, eta borroka hori galduta dagoelako, nahiz eta ni ez naizen apokaliptikoa.
|
|
|
Iloba batek boladak pasatzen ditu
|
orain
han. Gero eta hobeto moldatzen da harri gogorren kontra.
|
|
|
«Egun batean norbaitek esan zidan,. Pete, zergatik ez duk meatzaritzan proba egiten?
|
Orain
egiten duana baino gogorragoa ezin duk izan?. –Ezer ez zekiat meatzaritzaz?, esan nion nik.
|
|
|
|
Orain
, ez dut pizten irratirik.
|
|
|
|
Orain
, nahiago dut isil isilik egon.
|
|
|
Dirulaguntzak eskatzeko egitasmo asko gaztelaniaz egin behar izaten ditugula ez aipatzeagatik, dirua eman edo ez eman deliberatu behar duten profesionalek askotan ez dakitelako euskaraz. Baina jakina,
|
orain
esan ohi den bezala: garrantzitsuena ez da hizkuntza, ebakuntza egingo dizun zirujaua ona izatea baizik.
|
|
|
Une honetan munduan diren 6.000 hizkuntzetatik, erdiak baino ez bide dira geratuko mende bat barru. Salvador Giner soziologo katalanak honakoa deitoratzen zuen oraindik
|
orain
: «Hizkuntza bakar bat galtzeak gizateria pobretzen du[?] hizkuntz aniztasun zabala pobretzen baitu, eta guk, bioaniztasuna bezala, horri ere kosta ahala kosta iraunarazten saiatu genuke.
|
|
|
euskararen batasuna da bata; euskal administrazioaren sorrera bestea. Bi biak dantzari bikiak izan dira ia (erkidego autonomoan baino ez, hala ere), eta estu estu helduta egin dute
|
orain
artean dantza.
|
|
|
Nahiko erraz seinala ditzaket
|
orain
hogei urteko euskara literarioaren eta gaurkoaren arteko aldeak. Egin dugun bidea sekulakoa da, eta nonahi antzematen ditut gure arrastoak.
|
|
|
Otto Pette idatzi nuenean, erdi aro hipotetiko batean oinarritutako nobela bat, istorioaren sinesgarritasunak adinako garrantzia zuen niretzat hizkeraren sinesgarritasunak. Nola hitz egiten zuten
|
orain
seizazpi mende, ez dakigu. Jakin izanda ere, nuke orduan bezala idatzi.
|
|
|
Bi zerrenda egin genituen bion artean. Nik
|
orain
zerrenda bakarra egin dut gehien errepikatzen ziren gauzekin eta aukeratu dudan lehen gauza penizilina izan da.
|
|
|
Penizilina, beraz. Aukeratutako bigarren gauza,
|
orain
.
|
|
|
Eta esan zidan: ez dakit zergatik, baina ez daukat
|
orain
gogorik.
|
|
|
Eta Salvatekin ere bai, Ricard Salvatekin. Hil da
|
orain
dela gutxi. Gu han ginenean, Ronda de mort a Sinera Espriuren obra muntatu zuen.
|
|
|
Bueno, herri osoak... ziur asko izango ziren gizonak bakarrik.
|
Orain
izango lirateke gizonak eta emakumeak, ziur asko, baina orduan ez. Juerga izugarria izan omen zen, gaupasa izugarria, gosaldu zituzten baratzetik ekarritako letxugak, oso onak eta hola.
|
|
|
|
Orain
, emakume itsuak bezala, denok dauzkagu gure oroitzapenak argazkiek, kafe ehogailuak eta gutun gutxi batzuek lagundurik, Atlantikoaren bi aldeetan. Euskal Herriko nire ahaideek gogoan dute nire amamak hirurogei urte zituela nola etorri zen Bizkaira urtebeterako.
|
|
|
Duela gutxi egin nion bisitan, konturatu nintzen amak bere argazki bat besterik ez daukala beste guztien artean. Arrebak eta biok emandakoa da
|
orain
urte gutxi, hemezortzi urte zitueneko erretratu zahar bat, odol koloreko behor bat belardi batean barrena daramala bridatik helduta. Sumatzen duzu bere argazkia besteekin batera ipini zuela, ez nolabaiteko harrotasunagatik, bere umeei amore emateagatik baizik.
|
|
|
Laxalt familia idazketaren bitartez identifikatu izan da bere buruarekin: aitonak Amerikar Mendebaldeko euskal immigranteen esperientziaz idatzi zuen;
|
orain
Brucek poesia sortzen du, maitasuna, bere lanbidea eta gaitzak dokumentatzeko eta ulertzeko. Orobat, gure familiak badu sinbolo fisikoen bitartez komunikatzeko era bat, agian batez ere gure artean.
|
|
|
Nortasunaren giltzarri jo ohi den elementua, hizkuntza, oraindik menperatzen du gizonak. Baina
|
orain
euskara ez da bere hizkuntza bakarra. Beste horrenbeste esan daiteke lurraldetasunaz.
|
|
|
AEBetara itzuli baino lehen, Dominiquek azken bisita egingo dio gurasoen etxea zenari. Logela zuen horretan, hormak betiko pitzadura ageri duela konprobatzen du, baina
|
orain
beste pertsona batzuk bizi dira bertan (137). Etxera daraman bidean behera doazela, Dominiquek behin ere ez du atzera begiratzen.
|
|
|
XXI. mende honetan begiekin ez ikustea
|
orain
dela bi mende baino errazagoa da izatez. Hala ere, oraindik itsuok itsaso zabalean laino dagoenean bezala bizi gara, gaur egungo gizarteak batzuetan hala lainotzen du-eta gure mundua.
|
|
|
Askotan gertatu izan zait, lagun berri bat egin dudan bakoitzean bederen, egin didaten lehenengo galdera nire amesteko era izan dela. Horregatik burura etorri zait
|
orain
esplikazioa.
|
|
|
Eta nik, nire txokotik Aneren memoriaren jarduna etetea erabaki dut. Bestela badakit zer datorren
|
orain
: gizonak Laiaren dohain sexualak goraipatuko ditu zigarroari orain artekoak baino atxiki pausatuagoak emanez, dastatuz.
|
|
|
Bestela badakit zer datorren orain: gizonak Laiaren dohain sexualak goraipatuko ditu zigarroari
|
orain
artekoak baino atxiki pausatuagoak emanez, dastatuz. Nire txanda beraz:
|
|
|
Aneren sukaldeko leiho parean dagoen aulki urdinean eserita nago. Anek ezin nau ikusi, baina
|
orain
badaki hemen nagoela, bere etxeko aulki bakarrean eserita. Urdin elektrikoz pintatu duen aulki honetan, ezkerreko hanka eskumakoaren gainetik gurutzatuta eta bi eskuak belaun gainean ditudala irudikatzen nau, eta hala nago, patata tortilla nola prestatzen duen begira.
|
|
|
Nik esango nioke, iraganeko kilkerraren bila antzeman ahal izan ditudan begi beltz horiek gaur dituen berberak direla. Baina
|
orain
muturra sartuko banu, arreta galaraziko nioke eta Aneren gogoeten bidea jarraitu nahi dut beste puska batean. Umetako portaerak, nagusitan, eskalaz aldatzen dutela, besterik ez.
|
|
|
Nahikoa dut! egin dit garrasi, Zertara dator
|
orain
halakorik esatea. Kontrola galdu du, bai.
|
|
|
Zu esna zeunden. Ametsetan,
|
orain
bezala, baina esna. Eta ni ere esna mantentzen ninduzun.
|
|
|
Anek arrautza gutxiegi du patata guzti horientzat eta, esne botila hutsik dagoenez, gosarian sobratu zaion kafesnea isuri du tortillara, lehorregi geratu ez dadin. Ia hiru urte pasa dira Esteban hil zenetik eta
|
orain
hasi da agertzen.
|
|
2010
|
|
|
Joxe Azurmendiren Azken egunak Gandiagarekin lan mardula hartuko dut
|
orain
aintzat. Liburuaren kanpoko azalean agertu ez arren, tituluak badu bigarren zati bat:
|
|
|
Lau nobela aipatu ditugu
|
orain
arte, eta bosgarren bati toki egin nahiko nioke nik, eranskin modura edo: Marie Darrieussecqen Herria (Xabier Payak euskaratua).
|
|
|
Liburu osoan gailentzen den absurdoaren literatura, esaterako. Juan Rulfo eta Julio Cortazar aipatu izan badira Elorriagaren
|
orain
arteko idazle erreferentziazkotzat, kasu honetan ez legoke soberan, Marijok egin bezala, Eugene Ionesco ekartzea hona, liburuko zita bat ere badena. Eleberriaren bigarren kapituluan, bestalde, Agatha Christieri eta sokako idazleei egindako omenaldi modura edo, detektibe nobelaren traza duen testua aurki dezakegu.
|
|
|
Gaiaz beste egitera gonbidatu nahi zaituztet nik
|
orain
; nik Uxue Alberdiren Aulki jokoa hartuko dut ahotan. Idazle gazte baten lehen eleberria da hau, baina bere adinekoen errealitatetik aldendu eta gerra garaian gazte zirenen belaunaldiari eskaini dio arreta liburu honetan.
|
|
|
Hitz beste egingo dut nik
|
orain
, Aritzek hasieran aipatutako Autokarabanari helduko diot. Gustura irakurri dut nobela.
|
|
|
Nago, gainera, Elias Aldasoro protagonista lotsabako eta pindartsu horrek, beharbada, horrelako idaztankera desorraztu eta arteza behar zuela, irakurleak hurbileko eta sinesgarri senti dezan. Burura ekarri dit
|
orain
urte batzuk disfrutatu genuen Rock, n, roll nobela ederreko Eduardo Saragueta kazetari iruindarra.
|
|
|
izan dezakeen aurrera egiteko aukera; ea, boterea alde izanez gero, hizkuntza guztiak ailega daitezkeen leku guztietara. Esan genezake, beraz, Etxegoienek aurretik idatzitako Neurona eta zeurona saiakerako hausnarketa haiek ekarri dituela
|
orain
«praktikara».
|
|
|
Berriki argitaratu den liburu bat aipatu nahi dizuet
|
orain
, Alberto Barandiaranek idatzitako Postkronikak kazetaritza lana. Ea inor animatzen den komentatzen hastera!
|
|
|
Ados nago zurekin, Aritz: Katu jendea da Rodriguezek
|
orain
arte argitaraturiko lanik biribilena, batez ere gaiari begira. Dena den, ez nituzke narrazio guztiak maila berean jarriko.
|
|
|
Izan, Erresuma eta fedea deritzon proiektuaren bigarren emaitza da, eta hirugarrena bidean ei dago. Trilogiako lehenengoa den Mailuaren odola
|
orain
urte bi irakurri nuen, uda partean, eta berehalako batean amaitu zitzaidan, nahiko potoloa izan arren (hirurehun orrialde trinko). Nobela historikoa ez zait bereziki gustatzen, edo behintzat ez dut normalean irakurtzen, baina lehenengo hark harrapatu egin ninduen zalantza barik.
|
|
|
Geure belaunaldiak sortzen dituen onenetarikoak, nire ustean. Azken bilduma honekin aurrekoen langa gainditu duela iruditzen zait,
|
orain
arteko borobilena dela. Ale ezin ederragoak ditu Katu jendea honek:
|
|
|
Erantzun.
|
Orain
, hemen, Shirley Templerekin
|
|
|
Bitxi da aroa zein laster alda daitekeen. Goizeko seiak inguru
|
orain
eta kanpoan euria zurruztaka. Shono n:
|
|
|
Bi herrietako pilota kirolari dagokionez, aipatu beharra dago, oraindik
|
orain
, 2001ean, irlandar pilotari enbaxada bat Azkoitira etorri zela; zenbait partida jokatu ziren. 2005ean, aldiz, euskal pilotariak joan ziren Irlandara.
|
|
|
–hematie deritze
|
orain
, lehen globulo gorri?
|
|
|
Ez da bakerik, ez,
|
orain
naizen hiri setiatuan;
|
|
|
Klinikari Crossroads izena eman dio, «Bidegurutze». Claptonek 62 urte ditu
|
orain
, eta hogei daramatza alkoholik dastatu gabe. Baina bere familia berri gaztearekin daraman bizi estiloak ez du galdu antzinako glamourraren usaina:
|
|
|
Familian guztiek hijaba eramaten ez badute ere,
|
orain
dela hiru urte Alsaneak eta ahizpak eramatea erabaki zuten «gure fedearekiko atxikimendua adierazteko. Eta Estatu Batuetan izan ditudan esperientziek sendotu egin naute nire sinesmenean.
|
|
|
Nik garatu egin nuen. Enkargu bat bezala izan zen», dio
|
orain
Zarauzko idazleak.
|
|
|
Gabriel Arestik argitara eman zuen Boccaccioren Dekamerone ttipi bat bildumako ipuin batetik aterea da goitizena», adierazi dit. Urteak pasatakoan, aitortu zuen gaztetako azioa, eta
|
orain
Armiarma.com delakoan ezizen eta guzti agertzen da gure idazle eta irakasle galdakaotarra.
|
|
|
Liburuen kontrazaletan Gorrotok azalpen bat eman ohi du, beti bera, eta honela hasten da: «Mikelats Gorroto
|
orain
dela 306 urte jaio zen, Anbotoko mendian». Eta honela bukatzen:
|
|
|
Pertsona honek Erlea aldizkari honixe buruzko artikulu oso kritikoa plazaratu zuen
|
orain
dela hilabete batzuk egunkari batean. Sinaduraren aldamenean «Itzultzailea» jarri zioten.
|
|
|
Nabaritzen da, zerrenda luze horri erreparatuta, hemengo idazle jendea oso izan dela ezizen eta goitizenen zale. Manuel Larramendik berak ere erabili zituen batzuk
|
orain
300 urte baino gehiago, eta kantitatez eta ugaritasunez Bernardo Estornes historialaria gailentzen da: hamabost antz eman zizkion Amezagak!
|
|
|
«Nire laugarren eta hirugarren deiturak dira, esan dit
|
orain
–. Liburua Donostiako elizbarrutiko buruzagi bati eskandalagarria iruditu omen zitzaiolako izenpetu nuen horrela, Elizako batena zela ikus ez zedin, alegia Jakin eko lagunak ez konprometitzeko.»
|
|
|
Irribarre batekin utzi dio. Ongi da,
|
orain
badaki zergatik etortzen den jendea holakoetara: zakurdunak parkera zakurrekin bezala, beste zakur jabeak ezagutzera.
|
|
|
Izenburuak ez du bere alde jokatzen, ez dakar aieru onik batere, ez horixe. Zertara dator, bestalde, lehen «iraultzaile» zen hari
|
orain
«terrorista» deitzea? «Orduan, terroristak, irribarre burlati batekin?.» Ez du deus ulertzen.
|
|
|
Edo ez. Ideiak indartuak geratu zaizkion arren, geroratu daitezkeen ideiak direlakoan dago
|
orain
.
|
|
|
Idazleok beti daukagu antzeko arazoa: liburu berri bat, bikaina, idatzi nahi dugu,
|
orain
arte inoiz egin ez dena. Jakina, ez dugu asmatzen eta beti ari gara beste bat, hurrengoa, prestatzen.
|
|
|
Gure iragana pixkanaka aurkitzen joatea, teorian behintzat, denek defendatzen duten gauza da. Gure ondarea kontserbatzea, gure aurretik beste batzuek, agian
|
orain
dela milaka eta milaka urte, egin zutena gorde tzea?
|
|
|
Egiten diren saioak, askotan, oso ahulak izan ohi dira, eta ematen du batzuetan ahaztu egin nahi dela dena, ezkutatu egin nahi dela iragan hori. Praileaitz dut
|
orain
gogoan; haitzulo aparta Europa osoan ere, salbuespena. Deban dago; eta harrobi batek egunetik egunera gero eta gehiago itotzen du.
|
|
|
Plaza erdian dagoen Giordano Brunoren irudia ikustean,, hementxe erre zuten, Lurra ez zela unibertsoaren erdigunea esateagatik?, azaltzen zigun taldeko zaharrenak. Aspalditxoan, Gasteizko Andra Mari Zuriaren Plaza zeharkatzen dudalarik, begitazioa egiten zait, Eliseo Gilen estatua ikusten dut
|
orain
gerra monumentua dagoen lekuan.
|
|
|
Uxue Alberdi berandu hasitako bertsolaria da. 25 urte ditu
|
orain
eta 20 urterekin hasi zen kantatzen. Aurretik, umetatik ibili izan da bertso eskoletan, baina idatzian bakarrik.
|
|
|
«Bietan ez dakit ehuneko ehunean egoten eta garaika funtzionatzen dut, hasi zitzaigun bere esperientzia kontatzen?.
|
Orain
, adibidez, txapelketa nagusiak iraun duen bitartean, azken hiru hilabete hauetan esan nahi dut, ezin izan dut lerro bakar bat idatzi literaturan. Beste hainbat lan idatzi dut, baina nik nahi dudan horretan ezin izan dut ezer aurreratu, nire idazteko moduak patxada eskatzen didalako.
|
|
|
«Txapelketak gauza on asko ematen dizkigu, baina beste gauza asko galarazten dizkigu. Nik bertsotan izan ditudan bezala, idazle gisa sei txapelketa izan banitu azken hiru urteotan, idazle gazteen lau txapelketa, Gipuzkoako bat eta Euskal Herri mailako beste bat, seguru asko ariketa jakin batzuetan
|
orain
baino hobea izango nintzatekeen, baina horrek ez du esan nahi idazle hobea izango nintzenik».
|
|
|
«Zer nukeen beste nobela bat idazteko? Txapela galtzea zen lehen baldintza eta hori lortu dut, eta saio kopurua urritu nuke
|
orain
eta, batez ere, bizimoduz aldatu. Baina arazo larriak daude bertsolaritzatik bakarrik bizi ahal izateko.
|
|
|
Hala, bada, gaur egun arte, Joyceren Ulysses irakurri dugun lanik exijenteenetakoa izan da seguruenik ere, eta asegarrienetakoa ere bai?. Bigarrena,
|
orain
interesaturik gaude, egoki denean, lanen arteko konexioak lantzen (hala suertatu zen azken txandan, Madame Bovaryrekin eta Anna Kareninarekin). Era berean, neurri batean Odisearen irakurketak (Robert Fagles en itzulpen bikainean) iradoki zigun Ulyssesen hautaketa.
|
|
|
Eta sarritan konturatu gara, eta hau denon esperientzia da agian, hainbat urte lehenago irakurritako lan batera itzultzea, gaztetan irakurritako batera agian, oso esperientzia desberdina suertatzen dela askotan. War and Peacen, lera ibilaldi zoriontsua, gure gaztetako pertsonak arrazoi osoz gogoratua, zurbil geratzen da
|
orain
beste material askoren parean, esate baterako, Pierre Platonekin topatzen deneko unea presondegian edota Nikolai Bolkonsky Printzearen heriotza; Anna Kareninan, Annaren eta Vronskyren arteko harremanak ez dirudi agian duela berrogei urte zirudien bezain erromantikoa, baizik eta suntsitzailea eta itogarria, eta Levin, bere huts guztiak gorabehera, argi positibo, are heroiko batean agertzen zaigu; ... Benetan, nobelak bere freskotasun eta modernotasunagatik harritzen du orain, eta are modernismoaren hainbat alderdiren aitzindari izateagatik.
|
|
|
War and Peacen, lera ibilaldi zoriontsua, gure gaztetako pertsonak arrazoi osoz gogoratua, zurbil geratzen da orain beste material askoren parean, esate baterako, Pierre Platonekin topatzen deneko unea presondegian edota Nikolai Bolkonsky Printzearen heriotza; Anna Kareninan, Annaren eta Vronskyren arteko harremanak ez dirudi agian duela berrogei urte zirudien bezain erromantikoa, baizik eta suntsitzailea eta itogarria, eta Levin, bere huts guztiak gorabehera, argi positibo, are heroiko batean agertzen zaigu; Don Kixotek subertsiboagoa dirudi duela urte batzuk aurrenekoz irakurri genuenean baino, irakurlea ohartzen baita, batik bat bigarren atalean, Cervantes ez dela Kixotez eta Santxoz trufatzen ari, baizik eta haiek topatzen duten jende ustez «sanoaz». Benetan, nobelak bere freskotasun eta modernotasunagatik harritzen du
|
orain
, eta are modernismoaren hainbat alderdiren aitzindari izateagatik. Izan ere, egon al da inoiz halako narratzaile ez fidagarririk?
|
|
|
Gure taldeak
|
orain
Britainian agian gutxitzen ari den zerbait irudikatzen du: auto ikasketarako gustu «protestante» bat, gutako inork ez baitu irakasle batek irakasterik nahi (irakasle erretiratu gehiegi dago gure artean!).
|
|
|
Modu pasiboan ikastea espero duten kideek laster etsi eta taldea utzi edo heziketa partekatuaren eskakizunetara moldatzen dira. Eztabaidaren eta debatearen bitartez esploratu nahi ditugu literatura lanak, geure kabuz jakin nahi dugu zer pentsatzen dugun
|
orain
beharbada duela hogeita hamar edo berrogei urte azkarregi edo azaletik irakurritako lanei buruz, baita guretzat guztiz berriak diren liburuei buruz ere. Irakurtzen dugunaren bidez aberastu, hori nahi dugu beste ezer baino gehiago:
|
|
|
Liburuek
|
orain
ez dute behinolako auctoritas aura hori, eta irakurleen kopuruak gora egin izanak arrunt bilakatu du oraintsu arte erudituen eta pertsona ikasien zeregina zena. Ohikoa da, oso, best-sellerren irakurle batek obra klasikoak disekzionatzen dituen kritikari jakintsuaren mailan jartzea bere burua, haren pare.
|
|
|
Gero Saharan ez nuen bakar batekin ere topo egin, salbu itzulerako trena hartu nuelarik Touggourteko geltokian: nirekin igo zen Piarres Ainciart heletarra, Uztaritzeko ikastetxe katolikoan urte batez ikasle laguna,
|
orain
euskal idazle bezala ezaguna. Touggourteko izeba serora baten babesean opor batzuk harturik, bere soldadu konpainiara itzuli behar zuen bere soldaduzka denboraren bukatzeko.
|
|
|
Azkarra! Ez niz sekula izan azkarra, ez niz
|
orai
azkartuko!
|
|
|
[salaketa] Etxekopar: «Non behar düt hasi
|
orai
poliziarat joaten?». Ikusten nüen lotsatüa zela.
|
|
|
Oraino ere Etxahunek egin kantuak kantatzen dütüe hemengo jendeek. Eta, aldiz,
|
orai
düela hiru, lau urte gazteek egin kantuak, biga hiru aldi kantatu, eta fini!
|
|
|
A, ez, ni bühamea niz.Osaba zena kantari ederra zen, bai! Baina
|
orai
ez da kantari zaharrik.
|
|
|
Esan nionean hala uste nuen, behintzat. Baina
|
orain
ez nago horren seguru.
|
|
|
Manhattanen zegoen, ez 57 kalean Capotek aipatzen duen bezala, Ekialdeko 55.ean baizik, eta izena pixka bat aldatuta zeukan:
|
orain
La Côte Basque Brasserie da. Eta prezioak oso altuak ziren arren, ez zirudien jada garai bateko maila goren goreneko jatetxea, «New Yorken benetako klasea duen bakarrenetakoa», Capotek aldarrikatzen omen zuenez.
|
|
|
Beldurra Tangerren bertan bizi dut nik. Rifekoa naiz, euskal marokoarra nahi baduzu, nabarmenago nintzen garai batean
|
orain
baino. Txoke handia dut Tangerretik hegoalderantz joatea.
|
|
|
Alemanian, tomate hori bera 40 dirhametan saltzen dute. Eta,
|
orain
, jendea ere eramaten ari dira. Kontatu didate gazteak Espainiara ezkutuan joan, klandestinitatean, han lan egin, paperak eskatu eta nagusiak esaten diela:
|
|
|
Enbata egunetan lan gehiago egiten ohituta gaude.
|
Orain
zoazte ospatzera, esan zigun aitatasunez hogei urte eskas zituen mutilak, walkie tik iristen zitzaion ahotsari erantzuteko gogoz.
|
|
|
–Eta
|
orain
–
|
|
|
–Eta zer egingo duzu
|
orain
–
|
|
|
–Eta etxea? Non biziko zara
|
orain
–Eta lana?
|
|
|
Edo, hobeto esanda, Maitaneren etxean bizi nintzen.
|
Orain
, beraz, ez daukat etxerik eta ez daukat lanik. Baina diru pixka bat bai oraindik, denbora batez lasai ibiltzeko lain.
|
|
|
–Buruaren osasunerako, hauxe duk
|
orain
hik premiazkoena: telebistaren urrutiko agintea.
|
|
|
Stoneybatter auzoan, Booker Sarirako izendatutako John Banville ren nobelako protagonistak [The Book of Evidence (1989)], hilketa zital bat zuela atzetik eta beste bat bidean, inbidiaz begiratzen dio tabernetako argi urre koloreari,
|
orain
betiko galdu duen adiskidetasun bizigarri baten munduari. Hori nuen behintzat nik gogoan, liburua irakurri eta handik urte askora.
|
|
|
Izan ere, 1960tik aurrera, modernizazio laster batek murriztu ditu Eliza Katolikoaren botere monolitikoa nahiz agintari politiko arras kontserbadore batzuen hegemonia, Elizarenaren paraleloa. Badago zer ospatua aldaketa horren ondorioz etorritako estereotipo hertsagarrien apurketan, baina berebat geratu gara
|
orain
nor garen eta nora jo ez dakigula, ordena zaharra eraitsi denean sortu diren auzi berriek oinazeturik, baina oraindik seguru ez dakigularik zer ari den haren lekuan eratzen.
|
|
|
Horrexen premia dut eta
|
orain
.
|
|
|
Oso euskarri gutxirekin geratu gara, euskarri garrantzitsuak dira ordea?, garai batean pizgarria zen eta
|
orain
mehatxu egilea bihurtzen ari den paisaia post-moderno batean barna akrobataren sokaren gainetik ibiltzeko. Leopold Bloom engana itzuli beharko dugu agian, hots, Barney Kiernan en tabernan. Stoneybatter etik oso gertu, horra?, saiakera honen hasieran ageri den aipamenetako batean, bere burua irlandartzat definitu duen judu horrengana.
|
|
|
Carmiñaren seme deabru hori teilatura igo da, bai, bai, denak bildu ditut, nondik igo da ordea, nik zer dakit, ez nazazula mareatu, armairu gainekoak bildu al dituzu, kamioi zahar horretan ez da dena sartuko, begira zenbat traste oraindik, Benito, Jainkoaren izenean, lepoa hautsiko duzu hortik erorita, atzeko madariondotik aurrena, eta gero handik uraren kanalean goiti segurenik, hala pentsatu zuen mutikoak, ezinezkoa zen hura beretzat, hanka luzeak eskatzen zituen. Ezkutatu eginen zen, horixe ezkutatuko zela, santua baletor
|
orain
, edo alanbratzailea, haiekin alde egiteko Arantzazura, edo Petrak ezagutzen ez zuen zokoren batera. Non da ume hori?
|
|
|
Zergatik ez dira azaldu Petra eta Exteban? Tira, mugi zaitez, aita gero etorriko da, gu
|
orain
joanen gara, trasteak etxe berrian jartzen hasteko. Ez zagok dudarik, hi marinela izateko jaio haiz, gaizto itxura horrekin.
|
|
|
–Eta, gonaren batek lotu hau
|
orain
ala?
|