|
2005
|
|
|
Segmentazioadelaeta, hiztunontzat horrenerrazadenkontua, nolalitekehorrennekezaizatea ikertzailearentzat. Eredutradizionalekeskaintzen digutenbideaokerraote. Alamakinekjasotzendituztenxehetasunaskoeta askopisugabedirahiztunakduenberezkotasunlinguistikorako. Alafonologia psikologiaalorretanlaneanaridirenekinetaguztionlanadelabitarteko ahalegindu behar dugu
|
orain
ezinean gabiltzan erantzunak aurkitzen. Zalantzaizpirikgabe, lehengalderasaihestu gabe, bigarrenarenaldekoanaiz, elkarlanarenedoauzo lanarenaldekoa, alegia.
|
|
|
|
orai
arte. Nola munduko lehen mintzaiak ukan dezake erdaratik hastea?
|
|
|
Oraiko euskaldun fededuna jarraikitzen zaie arbasoei, lehen bezala
|
orain
ere, sanoki bizi baita Jainko bakarraren baitan sinetsiz. Bi aldiz errepikatuz gure hitza (gure arbasoetan, gurek) Dibarrartek azpimarratzen du nola euskaldunen historian, belaunaldiz belaunaldi, seinale lehena den fidelitatea, erlisione sainduan egoitea eta irautea.
|
|
|
Iparraldean ere nabari da giro aldaketa eta bereziki Gratien Adema Zalduby ren baitan. Hura bera, Errepublikaren kontra bortizki azaldu zena,
|
orain
, hogei urteren buruan, agertuko da Zazpiak bat ospatuz.
|
|
|
Iduri dute casic zeruco choco bat. Zazpietaco seme, Escualdunac oro, Gauden elgar maitatuz
|
orai
eta gero.
|
|
|
lraganean ikusten du zazpien batasuna, lehen egina zena,
|
orain
hautsia. Lehengoaren mina, iraganaren mina azaltzen du azken bi neurtitzetan, bere baitan daukan bihotz mina eta auhenka deitoratzen du bereizte hori, auhenka ere askatasun galdua.
|
|
|
Hortik dator otoitza: egon dadin Euskal Herria, den bezala, arbasoak eredutzat hartuz, lehen bezala
|
orain
ere, beti euskaldun fededun, orduko leloari jarraikiz. Otoitz bihotz hunkigarria, kontserbatzailea.
|
|
|
Folklorean murgildu garenok badakigu tradizioa nahaste eta borraste guztien bilgunea dugula. Hiriguneetan ere
|
orain
gertatu da modernizazioaren ondorioz. Diferentzia bakarra da, oraingo nahasteak askoz bizkorrago gertatzen direla, abiadura handiagoak dituela belaunaldien artean eta, beraz, sarritan jasangaitzak gerta tzen zaizkigula.
|
|
|
oraintsuko lan batzuen berri ekarri da
|
orain
anikulura, baina 1999an idatzitakoa bera da funtsean dakarguna.
|
|
|
Adibide inozo batekargitzen ahaldigu kontua: esandaiteke zarauztar gazteek heinbatezZarauzko euskararen jarraipentzat jodezakegun hizkera egiten dutela; mintzatzendirenean arreta pixka batezartzea askidaegiten dutena euskara batua ezdela jabetzeko. Zarautzen,
|
orain
artean Nor Nori aditzsaileanoraineko aldaeretanlehenpertsonan zatzait&aukera izanda, horidadialektologia lanekdioskutena; egungogaztearizaitentzunen diozu eta«hai, gureaitakzatesatendu»erekontatukodizu.Bialdaerakherrikoak izaniketahorietarik batereduestandarrari dagokionez, ulertzekoa daegungo gaztezarauztarrenaukera; halazere, entzunen diozuzarauztar gaztearizakuzaigu rekin rik, hatera, ...
|
|
|
Ekarpena, hizkuntzalaritzaren esparruak lantzetik etorriko da, jakina. Zalantzarik ez dago euskarak
|
orain
arte landu ez diren esparruetara hedatzeko aldatu egin behar duela. Hortaz, hizkuntzen aldaketen nondik norakoak ulertzea funtsezkoa da gertatuz doazen aldaketak ebaluatu ahal izateko' 0 Filologia ere funtsezkoa zaigu euskarak mendeetan zehar garatu dituen baliabideak ezagutzeko eta orain arte gertatu diren aldaketen noranzkoa finkatzeko.
|
|
|
Zalantzarik ez dago euskarak orain arte landu ez diren esparruetara hedatzeko aldatu egin behar duela. Hortaz, hizkuntzen aldaketen nondik norakoak ulertzea funtsezkoa da gertatuz doazen aldaketak ebaluatu ahal izateko' 0 Filologia ere funtsezkoa zaigu euskarak mendeetan zehar garatu dituen baliabideak ezagutzeko eta
|
orain
arte gertatu diren aldaketen noranzkoa finkatzeko. Edonola, Filologia idatzitako testu jakin batzuetan oinarritzen da eta, beraz, garai batean hizkuntzak onartzen zituen bideen berri ematen digu; ez digu, ordea, ezinezkoak ziren erabileren berri ematen.
|
|
|
Sistema horrek ezinezkoak diren esaldiak ere aurresateko gai izan behar du. Orain arte egon ez den hizkuntzaren erabilera batean ezinbestean egon behar dute
|
orain
arte sortu ez diren esaldiek eta hiztunon gaur eguneko hizkuntz ahalmena ezagutzea lagungarria izan daiteke esaldi horiek sortzeko edo epaitzeko orduan. Edonola, arreta bereziaz jokatu behar dugu esparru honetan ere, hizkuntzalarion tentazioa baita askotan gure anali sitik ateratzen ditugun ondorioak hiztunen intuizioaren gainean ezartzea:
|
|
|
«... aukera paregabea eskaintzen du, orobat, erdal izen+ adjektibo erreferentzial egiturak ordezkatzeko: esku-lan (trabajo manual! travail manuel), abo literatura (literatura oral! lit térature orale) ekonomi teoria (teoría económica/ théorie économique), etab. Bide honi eutsi litzaioke
|
orain
ere, ahal den guztian, erdal hitz mol daera arrotzen menpekoegi bihurtu nahi ez badugu...» (Euskaltzaindia (1992: 31 Euskara Tekniko zientifikorako ere hitz hurrenkera hori hartu izan da inoiz eredugarritzat (Zabala eta Odriozola, 1992). Lan honetan aipatuko ez ditudan zenbait joera aurki daitezke Odriozola eta Zabala (1992)
|
|
|
dituzte ifrantses mutil 1 mutil frantses). Hortaz,
|
orain
arte euskaraz tasunez
|
|
|
Ataltxo honetan partizipioen azentuera baino ez dugu aztertuko; aukera teoriko bat baino gehiago dagoen arren, kasu gehienetan azentu nagusia partizipioak berak hartzen du. Beraz, datuen aurkezpena,
|
orain
arte bezala, partizipioaren silaba kopuruaren arabera egingo dugu, laguntzailearen azentu bigarrenkariaren arazoa hurrengo baterako utziaz.
|
|
|
Ikusten izan dugun moduan, desberdintasun kuantitatibo horiek islatu baino ez dituzte egiten sakonean dauden desberdintasun kualitatiboak. Ahoz egiten den eta familiaren bidez transmititzen den euskara batuaren ereduak ikertzea gauza garrantzitsua bada ere, hori gainako garrantzitsua izango litzateke honi buruzko erabakiren bat edo beste hartzea Txillardegik (1984, 1986, 1987 eta 1992) hainbestetan aldarrikatu duen moduan; bestela, euskararen irakaskuntzan, komunikabideetan, ahots teknologietan eta abarretan,
|
orain
arte legez, noraezean eta erdararen menean segitzeko arriskuan egongo gara.
|
|
|
Hain luze daramagun guduka horren xehetasunetan sartu gabe, egundai notik Iparraldearen historiak kezkatu duen Txillardegi adiskidearen ohoretan nahi nituzke
|
orain
hemen XX. mende honetako bi gertakari soil aipatu: lehe na 1919an, 14 gerlaren ondotik, Frantzia garaile handios atera zelarik; bigarrena, berriz, 1941ean, 40eko erauntsiaren ondorioz, Frantzia hura bera suntsitua ikusi genuelarik, bi gertakariak Iparraldean gertatuak, eta euskara guti dakiten gure historialariek, nik dakidala, ez bilduak.
|
|
|
Gure irakasle zenak errana zuen lehenago Euskal Herriko historia eta geografia apur bat behar luketela ikasi Euskal Herriko ume guziek eta atsegi nekin jakin du
|
orai
jakitate hori etsaminetan ere baliagarri duketela beren ama hizkuntza bezala. Eskerrak igorri ondoan Vichy rat Carcopino jaun minis troari, euskarari egin dion fagore handiaren gatik (sic), ikusi behar da nola hobekienik balia eskola orenez landa eskaintzen den asteko ordu eta erdi hura.
|
|
|
Sailkapen honek izenburua darama: Dialetti d' Italia eta
|
orain
arteko sailkapenetan herriak soilik aipatu baditu, hemen dialektoen eta azpidialektoen izenak ematen ditu. Hau da segidan emango dudan sailkapena, osoena eta sistematikoena iruditzen zaidalako.
|
|
|
250 ale kaleratu baitzituen Bonapartek hangoekin eta 1O edo gure euskalkiekin.
|
Orain
ere Italiako biblioteka pribatu eta publikoetan kontsultatzeko aukera izango dutelakoan nago.
|
|
|
Ez du balio
|
orain
harengana joan nadin. Akiturik nago eta oso berandu da.
|
|
|
Alda dezakete
|
orain
arteko jarrera, eta osterantzean, jokaera berri bat bila dezakete
|
|
|
b Alda dezakete
|
orain
arteko jarrera, baina osterantzean, jokaera berri bat hila dezakete
|
|
|
e Alda dezakete
|
orain
arteko jarrera, edo osterantzean, jokaera
|
|
|
Eta agian baita besteren batetik, esaterako hitzen distribuzio osagarriak eta bestelako kon binaketek beren jatorria ikertzeko eman lezaketen laguntzarenetik. Ikus
|
orain
Lakarra 2002 eta 2005.
|
|
|
|
orain
arte ukitu ez den zemai ren etimologiara bihur gaitezenean13
|
|
|
Vuelve a usarse a partir de fines del siglo XIX, sobre todo por auto HLEH an zemaitu, zematzaile bezalakoak biltzen dira baina lekukotasun modernoekin; cf. 9 oh.l3b Cf.
|
orain
Adam Zawiszewski ren lana, usu uste baino emaitza murritzagoekin.14 Azkuek sarreraren akabuan Parece que estas voces son derivadas de abago, abaga o algu na palabra por el estilo, perdida o tal vez ignorada. Il semble que ces mots sont dérivés de abago, abaga ou de quelque mot semblable, perdu ou peut etre inconnu zioen, baina ez bide zitzaion Mitxelenari 1964an eztabaidarako gai iruditu.15 Mitxelenarentzat eta OEH k oinarritzat darabilen Azkuerentzat ikusi dugunez soilik B da; beranduago, mende honetan esaterako, G-ko idazleren batzuek erabiltzeak ez bide du jatorria aldatzen.344ZEMAI ABAGADAUNEres guipuzcoanos esaten zaigu, DFrec delakoan hiru abagadune eta lau aba gune direla gehituaZ16 eta bigarrenean Intervalo de tiempo itzultzen delarik, Euskalzale ko bi kasu eta Agirreren beste hirurekin.
|
|
|
Artetik esan dezadan, ez dakit badenetz euskalliteraturan
|
orain
|
|
|
Atsotitz edo erran zuhurrak, ordea, usu baliatzen ditu (biltegi aberatsa ere bazuen, bearnes, frantses eta gaz telaniazkoak barne) gauzen aterakizun morala finkatzeko. Baina erranakbihurtzen ere zituen, edo erranetarik adierazpideak sortzen.77XABIER ALTZIBARIronia da errege Hiriart Urrutiren pentsamentu figuretan,
|
orain
arteko adibide anitzetan ikus daitekeenez. Berebiziko indarra ematen dio egilearen luma oldarkorrari.
|
|
|
artikuluan Gaineko Prezident hura aipatzen du (E 314,1893). Maltzurkeria poxi bat bazuen frankotan Hiriart Urrutiren ironiak, insinuazioz hetea.Hiruetarik guretzat
|
orai
arte gizonena Morroxko Harriague; jakintsu
|
|
|
(EO 52,). Azkenik, irakurleekin bat egitekoak diren prozedura estilistikoak ausar ki darabiltza, bereziki galdera erretorikoak, communicatio (Badakizue...?, Erradazue?, Entzun duzue...?) eta dialogismoa. Azken honetan, euskal kazetaritzan
|
orain
baino lehen askoz erabiliagoa (Kirikiño, Lizardi etab.), kazetaria irakurleari (Manex) mintzatzen zaio zuzenki, alegia hizketan ari, honen gogoa eme atxikitzeko.Arto bat osorik iresteko aho bat idekirik hor zagote so, bi begiak ezin aski zabalduz: Nola hori, Manex?
|
|
2019
|
|
|
Idazteco maneran eracusten duzun zuhurtzia nai ta naiezcoa da; emen egin dira ainbertze bidegabekeri, ezen
|
orai
icusten dugu, hainitz jende eskaldun garbiek uzten dutela bazterrerat euskarazco dotrina edo catishima eta Elizaraco liburua, erdarazcoak usatuz, erraiten dutela: " eztugu comprenitzen batere euskera zerratu ori".
|
|
|
Xarles Videgain eta Gotzon Aurrekoetxea unibertsitate irakasleak arduradun izan dituen taldeak, Euskararen herri hizkeren atlasa erraldoiaren bederatzi liburuki() argitaratu ditu
|
orain
arte, hamabi izatera iristeko helburuarekin (cf. Aurrekoetxea 1987; Videgain 1987).
|
|
|
Krutwig jaunak dino bere eritziz Euskaltzaindia zelanbaiten barriztu bear litakela,
|
orain
dagoan ta dabilen lez jarraitu ezkero, euskerearentzat onura gitxi datorrela ta. Onezaz adierazoten dauz zertzelada batzuk.
|
|
|
Hurrengo egunetan prentsa frankistak Akademiaren ekitaldiaren berri eman zuen.368 CE PV egunkariak, noski, azalean eman zuen berria, bi fotografiarekin. Entzuleen artean,
|
orain
arte aipatutakoez eta JCVko kideez gain, Berako alkateordea, Joaquín Caruncho Bizkaiko poliziaburua, itsas komandantziaren ordezkariak eta beste agintari frankista batzuk zeuden. Ekitaldiak soslai politiko argia izan zuen, are gehiago Nafarroako J. M. Seminariok ematen zion" laurac bat" iar kutsuarekin.
|
|
|
Hunelako prozedura Aquinastarr Thomasek dioenez iura naturalearen kontra baldin ba da, zergatik hunelako gisak gure herrian monjattoek eta praideek eskoletan darabiltzate? Zergatik
|
orain
Euskalherriaren bihotzean, gaztediari erdaraz irakasten eta predikatzen zaiko. Ez othe deraue Vatikanuk debekatzen gure herriko etsaie [i] ’ iura naturalearen kontra ari izaitea, bertze thokietako gaizkilei bezala?
|
|
|
[I] azarritakoaren ostikatu eskubidea, ala iazarrten duenaren bortxaren eskubidea, indarrtsuenaren legea othe? Zergatik ezta
|
orain
euskaraz predikatzen orain hogei urthe duela predikatzen zen herri guztietan? 802 Nola dago Elizaren zuzentarzuna hizkuntzazko muga herrietan, eta euskaldunik askoren minoriak dagozen lekhuetan, adibidez: Gorlitzen, Plentzian, Sopelanan, Berangon, Algortan, Derion, Sondikan, Erandion, Zaratamon, Basaurin eta a.?
|
|
|
[I] azarritakoaren ostikatu eskubidea, ala iazarrten duenaren bortxaren eskubidea, indarrtsuenaren legea othe? Zergatik ezta orain euskaraz predikatzen
|
orain
hogei urthe duela predikatzen zen herri guztietan? 802 Nola dago Elizaren zuzentarzuna hizkuntzazko muga herrietan, eta euskaldunik askoren minoriak dagozen lekhuetan, adibidez: Gorlitzen, Plentzian, Sopelanan, Berangon, Algortan, Derion, Sondikan, Erandion, Zaratamon, Basaurin eta a.?
|
|
|
Baldin
|
orain
arte bezalako arrera ona aurrera ere gure" Egan" i euskal irakurleek egiten ba die, denbora asko baño len zertxobait saiatuko gera, bear bada," Egan" en orrialdeetan lanbide ontan. Ez gaude beintzat asmoa galduta (Arrue 2008:
|
|
|
Ehun urte betetzear dagoen Euskaltzaindiaren historia hiru arotan banatzen duen konbentzioa onartuta ere(,, 1968 gaur arte), ikerketa honetan, zalantzarik gabe, garai ezezagunena deskribatu dut
|
orain
arte ez bezalako ponderazioarekin. Izan ere, Akademia ezinbestez frankistaren gaia sakon azaltzea tabu moduko bat izan da gaur egungo ikerketa akademikoan.
|
|
|
Bestetik, adibidez, iñork esaten aal du Fray Luis de León edo Montaigne edo Francis Bacon’en izkuntza baino ederragoa zanik orduko edozein Peru nekazari edo Matxin urtzaillerena? Nik eztut beintzat
|
orain
arte entzun. Jatorragoa, bai, izango zan agian, aurrekoen oiturei estuago lotua, baiña, zer egingo zukean nekazari orrek edo urtzaille orrek besteek esan zituzten gauzak esan bear izan balitu?
|
|
|
Krutwig ere ikusi dut. Emen dago
|
orain
, Parisen, eta ostatua bila ta beste zenbait gauzetan lagundu diot. Iz aspertu luzeak eginak gaituzu.
|
|
|
Eliza katolikoak jipoia ta zigorra bear ditu garbi Ebangeri ta Jesukristoren arabera iraun dezan. Erroma’k ikusiko balu euskaldun protestantismo ori indartzen ari dala ez ginuzke ostikoka ibilliko eta gutxiago bidaliko
|
orain
ditugun bezelako" sasi" artzaiak.859
|
|
|
" Behaŕekoa zan euskararen alde zerbait egitea eta neuk uste dut’ zure abegiaren egunean zuk eta biok euskararen eta euskal kulturaren alde asko, anhitz egin dugula. Euskararen salbatzekotz lan egin dugu eta
|
orain
euskalzain ephelen belduŕagatik’ aitzinatu garela uste dut". 861
|
|
|
Huna hemen hitzez hitz bere guthunetik aldatua: " Erran iezezu Euskaltzaindikoei, beldur izan eztaitezen, zure eta nire hitzaldiez
|
orain
Euskaltzaindiak
|
|
|
" Elentxea" ezizenarekin" Buru lan, kultur lan" artikulu saila sinatzen zuena ez baitzen T. Monzon sailburua, baizik eta A. Ibinagabeitia (Alderdi 1952; 1952; 1952; cf. ABA EUS/ ABA AIB: A. Ibinagabeitiaren gutuna L. Villasanteri,). nehoiz baino handiago bere prestijea duela; bertzenaz
|
orain
uzta egin dituen ereñotzak galduren dituela. Zure eta nire bitartez Euskaltzaindiak euskararen interesseak zaindu nahi dituela erakhutsi du; bainan han dagozen euskaltzainak bildurtzen badira, laisterr akademiak bere prestija galt dezake".
|
|
|
Ni, Atsularrez gustaturik, pozik asi nintzan bide aratz, baiña
|
orain
zalantzaz bete naiz, eta etsi agiñean naukazu. Ain zuzen ere, aste ontan berton, beste gauza bi iaso zaizkit:
|
|
|
J. Gorostiagaren" Bizkai zaharreko izenak" apirilean bidali zion F. Krutwigek eta 1952ko maiatzeko zenbakian agertu zen.736 Ez ordea beste bienak, seguru asko arrazoi politikoengatik: " Seminario iauna guztiz faxista baita goganbehaŕtsua da, eta
|
orain
niri baietz erranagatik’ beharr bada geroz ezetz eŕan diroke". 737 Dena dela, kontuan hartu behar da Guatemalako aldizkaria nekez argitaratu eta atzerapen handiarekin iristen zela Espainia frankistara. Era berean, F. Krutwigek" h" grafemadun hitzen zerrenda eta Akademian irakurritako" Sobre ortografía vasca y el vascuence escrito" lana bidali zizkion, bere estandarrerako proposamenak azaltzeko.
|
|
|
GPDk ez zuela diru laguntzarik emango jakin bezain laster, EAJ PNVren agerkariak ez zuen aukera galdu: " Ori egin baidu
|
orain
Gipuzkoar Aldundi zipotz onek: Euskaltzaindiari ematen zion limosna ori kendu" (Alderdi 1952).
|
|
|
Garaia hobeto ulertu ahal izateko, beharrezkoa da arreta gehiagorekin barnealde (uste osoz edo ezinbestez) frankista aztertzea. Hor sartzen dira Ángel Irigaray, Luis Michelena edota Alfonso Irigoyen bezalako euskaltzain abertzaleak, linguistika filologiez kanpo,
|
orain
artekoak baino ikerlan sakonagoak merezi dituztenak. Ondorio bera aterako dugu, adibidez, erbesteko Euzko Gogoa eta barnealdeko Egan aldizkariak konparatzen baldin baditugu.
|
|
|
Maila guztiak hautsi izan balira, ez nintzateke honelako ikerlan bat egiteko gauza izango. Nire tesiaren asmoa da, hain zuzen, Euskaltzaindiaren eta euskal kulturaren aro ilunegi hori
|
orain
arte ez bezalako oinarri enpirikoarekin eta edozein azterketak izan lukeen zintzotasun historikoarekin aztertzea.1
|
|
|
Aŕese Beitia, Otxandioko bersolari azkaŕak,
|
orain
irurogeta amar urte dirala, euskerea galduaz yoiala ikusirik, Elizondoko euskalyaietan sortutako bertso edeŕetan, biotz minduz," Ama euskereari azken aguŕak!" itun itun egiten baeutzazan ¿ zeintzuk izango zirean bere negaŕak gaurko egun erostagaŕi oneetan?
|
|
|
Irigarai ta Krutwig jaunen asmoz, gaia ondo ondo ta zeatz zeatz azterturik eta eztabaida luze ta bizien ekinik, auxe ebatzi da: 1) Euskaltzaindiak, idazkerea dala ta,
|
orainarte
artuta daukazan erabagiak oraingoz era berean bete daitezala. Baina irarkoletan izki eredu berezirik eztagoanean D, L, R, ta T gangardunen ordez DD, LL, RR ta TT izki bikoitzak erabili leitekezala.
|
|
|
Aldi berean, bere autonomia gordeko zuenaz ohartarazi zituen gainerako euskaltzainak: "
|
orai
artio ez nitzaizue biziki urrundik baizik jarraiki, eta orok badakite ez omen naizela aise aise jartzen deusen ez nehoren meneko" (Lafitte 1949: 02).
|
|
|
Donibane Lohizuneko Gernika aldizkarian, A. M. Labayen jeltzalea, ezizenpean, euskal tradizionalismoaz balorazio hau egitera mugatu zen: " Alare esan bearrean gaude karlista izeneko geienak gutxi lagundu ziotela Urkijo’ri euskal jakintza, izate ta eskubideak zaintzen,
|
orain
besterik agertu nahi badute ere" (Labayen 1951a). Bestalde, H. Gavelek Gure Herriako hilberrian, gerra zibilean berrogei ahaide galdu zituela adierazi zuenean, J. Garatek protesta egin zuen, kopuruaren gehiegikeriagatik.
|
|
|
Irigaray neure adichkideri erran bainion ez nintzela jarraikitzen zuen bilkureri, hunan non
|
orai
neure buruzagiek onhartzen duten neure lan-egunen antolatzea, zuen ganat ethortzeko gisa. Beraz huna ni zuen eskuko, Lacombe zenaren jargia nahi badautazue berri eskaini.400
|
|
|
Banago ere, on baiño kalte geyago ez duenez egin artikulu orrek zombeit buru minberetan. Berandu izanen dea
|
orai
gauza zaharren churitzen astea?
|
|
|
Dena den, irakurleak jakin dezan, errain dut Euskaltzaindian erreboluzionerik ez dela gertatuko" langue littéraire" orreri buruz; euskalari geyenek uste bai dute ez dela
|
orai
tenorea, Gipuzko eskuara eta lapurtarra zimikoka as daizten. Ez orai ez nehoiz ere.
|
|
|
Dena den, irakurleak jakin dezan, errain dut Euskaltzaindian erreboluzionerik ez dela gertatuko" langue littéraire" orreri buruz; euskalari geyenek uste bai dute ez dela orai tenorea, Gipuzko eskuara eta lapurtarra zimikoka as daizten. Ez
|
orai
ez nehoiz ere. Oraiko eskualzaleen nai gurea, eskuaraz mintzatzen (Andiazabal & al. 2005:
|
|
|
Bañan, —ez
|
orain
orain egiña— or daukagu argitara zai, lan bat, ain xuxen nik orain dakarkidana zuen artera nere egun onetako" besoetako" bezela. Nikolas Ormaetxea Jaunaren Poema" Euskaldunak".
|
|
|
Bañan, —ez orain
|
orain
egiña— or daukagu argitara zai, lan bat, ain xuxen nik orain dakarkidana zuen artera nere egun onetako" besoetako" bezela. Nikolas Ormaetxea Jaunaren Poema" Euskaldunak".
|
|
|
Bañan, —ez orain orain egiña— or daukagu argitara zai, lan bat, ain xuxen nik
|
orain
dakarkidana zuen artera nere egun onetako" besoetako" bezela. Nikolas Ormaetxea Jaunaren Poema" Euskaldunak".
|
|
2021
|
|
|
Hernaniko Kronikan urte luzez kazetari ibilitakoa, bertsolaritzari buruzko lehen hedabide digitala sortu zuen, bertsoa.com, 2007an. Horretan dabil
|
orain
ere (bertsoa.eus da orain), Elkartearen baitan, Hitzetik Hortzeran ere kolaboratzen. Argia saria birritan irabazitakoa, bigarrena bertsoa.eus eko lanagatik.
|
|
|
Hernaniko Kronikan urte luzez kazetari ibilitakoa, bertsolaritzari buruzko lehen hedabide digitala sortu zuen, bertsoa.com, 2007an. Horretan dabil orain ere (bertsoa.eus da
|
orain
), Elkartearen baitan, Hitzetik Hortzeran ere kolaboratzen. Argia saria birritan irabazitakoa, bigarrena bertsoa.eus eko lanagatik.
|
|
|
" Erritar maiteac, Zuben biziyac eta zubec dezuten guzia galdutzera zuazte, ez sinistu esan disquitzuten gaucic[...]. Gure guizon maitia D. Gaspar Jauregui (Artzaya) ezagutcen dezute nic bañon obeto; badaquizute zembat estimatcen gaituben escaldunac, au degu
|
orain
gure Erreguiñac eguin digun aguintari principala provincia eta ejercitua aguintceco; atozte veriala onengana edo bere beste ofíciliengana, zuben escopeta edo fusillac uztera, zuben echietara juateco[...]. Orra non dezuten zuben Guibelalde, igues eguiteco dabil aspaldian; Francian jarriac ditu oguei eta amar milla ezcutu[...].
|
|
|
Hain zuzen, Basarriri tokatu zitzaion txapelketako lehen bertso puntuagarria botatzea, eta lehen bertso horretatik bertatik markatu nahi izan zuen bere bidea: " Uso zuri bat inguratu zait/ goizean egun argitzez/ alaitasuna hartxek sortu dit/ jaun maiteak, bere hitzez/ eta ni
|
orain
zuen aurrean/ nauzute pozaren pozez/ lendabiziko, entzule onak,/ agur danon bihotzez".
|
|
|
Ogei ta bat urteko gazte auxe dezute igandean bertsolari guduan lenengo saria irabazi zuana. Gazte apal da zintzo bezin lagun maitea degun oni bijoakio guk gure biotz txoko txokotik bialtzen diogun zorion agurra[...] Aberri aldez lan egiteko jaioa aiz, Iñaki, ta jarrai zintzo
|
orain
arteko bideari." (Argia, 1935/I/22, Eizmendi’tar Iñaki," Basarri")
|
|
|
" Ezin nezake iñor berexi; danak dira bersolari onak. Orain bai, oyetatik badago jarraitzen badu
|
orain
arte bezela, etorkizun aundikoa izango dana eta ori nire adizkide on ‘Zepai’ da".
|
|
|
Hark esan zian: ‘.. garai batean, bertso afaria zen lekura heldu ahala, dena Land Roverrak ikusiko hituen... ’ Irudi polita duk
|
orain
hogei urte bertsoak entzutera ze jende mota joaten zen adierazteko. Arrakastaren eta bertsolaritza hedatu grinaren belaunaldia izan duk bai gurea.
|
|
|
Gorabehera haien kondar batzuek jarraitu dute oso gerora ere, baina, umorez hartzeko jarrera da nagusitu dena: "[...] Egiteko, aurrena jaio egin behar izaten dela esan izan dugu
|
orain
arte, txiste merke modura, gai hori saihestu nahirik edo. Txiste horrek ere badu bere buelta.
|
|
|
Urtean zenbat egun etxetik kanpora, ze neke... Etorri zirenean, nik sentitu nuen guk egin dugu zerbait, ahal genuena, eta
|
orain
etorri daitezela beste batzuk[...]. Haranburuk ere berdin esango dizu.
|
|
|
‘Seguru asko, Jon Sarasuak ere izango zituen oso intuizio politak, baina bertsolaritzak zer behar zuen, hori uste dut Koldo Tapiaren buruan zegoela.
|
Orain
esaten dena, bisioa’" (Barandiaran, 2011: 36).
|
|
|
Sarea eta telebista ere bakoitza bere aldetik genbiltzan, eta hurrengo pausoa bi alorrak batzea izan da. Denok denean gabiltza
|
orain
. Hedapen taldea deritzo Elkartearen ikus entzunezkoen ekoizpenaz arduratzen garen taldeari.
|
|
|
Jexux Mari Irazu eta Beñat Gaztelumendi, bertsoa.com etik datozenak; Felix Irazustabarrena Hitzetik Hortzeran ibilbide luzea egindakoa; Eneritz Urkola bertsoplaza.tv n hasi, Hitzetik Hortzeratik pasa eta
|
orain
Hedapen talde horretako eragile eta koordinatzailea dena; eta soslai teknikoago bat duten Luis Gurrutxaga, Haritz Arrizabalaga eta Gaizka Azkarate. Besteak bertso mundutik komunikazioan murgildu baziren hiru horiek komunikazioaren mundutik murgildu dira bertsolaritzan, kameralari, errealizadore edo editore gisa egindako lanagatik kontratatu dira.
|
|
|
Profil teknikoa zuten ardurak
|
orain
arte ETBk edo ekoiztetxe batek hartzen zituen, baina azken ziklo honetan teknikoak ere Elkarteko langile gisa integratu
|
|
|
Denok batzen gara
|
orain
erredakzio bileretan. Eta administratiboki denok Elkarteko langileak gara[...].
|
|
|
Eta perfil sortzaileagoa dugunok ere ahalduntze bat izan dugu teknikari dagokionean ere. Aurretik erredaktore ginen batez ere,
|
orain
kamerarekin ere ari gara, edizio lan batzuk egin... (F.
|
|
|
Urtean behin Erredakzio eta Administrazio Batzordeetako bilera egiten da
|
orain
ere. Jende asko pasa izan da horietatik, baina badaude errepikatu diren izen batzuk:
|
|
|
"[...] badaude bertsolariak sare sozialetan modu pertsonalean oso aktiboak direnak. Garai batean gehiago ziren blogak, bertsolaritzan zentratuagoak, eta
|
orain
gehiago dira twitter nahiz facebook, bertsolariaren bestelako interesak ere agertzera bideratuak. Igor Elortza, Josu Goiko, Zihara Enbeita... oso aktiboak dira" (E.
|
|
|
"[...] Xenpelarrek kudeatzen du. Lehen bertsozale.eus en barruan zegoen eta elkarlanean egiten genuen baina
|
orain
diseinu irizpideak baino ez ditugu ematen. Agenda, bertsolaritzari ekarpenen bat egindakoen biografiak, doinutegia eta liburutegia eskaintzen ditu" (E.
|
|
|
Esan bezala, datu batzuk eta besteak ikusita, eta hainbat ñabardura egin daitekeen arren, ez dago zalantzan jartzerik bertsolaritzak sarean presentzia garrantzitsua eta jarraitzaile komunitate adierazgarria lortu dituela. Hasierako jauzia eta murgilketa gainditu dira jada, eta beste fase batean aurkitzen da
|
orain
.
|
|
|
Bertsoak eskaintzerakoan bidenabar egiten diren azalpen teknikoez gainera, teoriari propio atal bat eskaintzeko asmoa askotan gogoan izan bada ere, ez zaio irtenbide egokirik topatu
|
orain
arte. Egitekotan, eskola kutsu edo sermoi itxurarik gabeko zerbait behar luke[...].
|
|
|
Orain apar hori beheraka dator. Somatzen genuen apar azkarregia zela, eta
|
orain
ona izan liteke likidoa non dagoen ikustea. Betetzearen alde nago, poliki, aparrarekin liluratu gabe, bere martxan[...].
|
|
|
Gero joan gara hitzak jartzen.
|
Orain
hasi gara hirugarren hankari jakintza deitzen; lehen artxibo deitzen genion, baina hori duela 25 urteko intuizioa da. (Barandiaran, 2011:
|
|
|
Garziak aurretik egindakoaren mapa eskaini zuen 2002an argitaratutako Bertsolaritzari buruzko ikerkuntzak
|
orain
artikuluan. Bertan hiru ildotan sailkatzen ditu ordura arte burututako ikerketak (biltze lana, alderdi teknikoei buruzkoak eta alderdi poetiko erretorikoei buruzkoak), egile bakoitzaren ekarpenaren errepasoa eginez:
|
|
|
Nik uste dut ez dela egon, batzordeetan, behintzat, ez. Elkarteko jendea,
|
orain
ere, barru barruko jendea da, eta hor dago beti, edozertarako. Laguntza handia izan dugu, eta horrek ez du utzi etena sortzen" (Barandiaran, 2011:
|
|
|
Planteatzen zena ez zen proiektuaren ukoa, horren baitako lehentasunen eta Elkartearen baliabideen banaketaren inguruko eztabaida bai370 Ordura arte zuzendari lanetan ibilitako Koldo Tapiak berresten ditu hitzok: " Koldo Tapiak esan zuen, Elkartea utzi berritan, hasieratik pentsatutako Elkartea bideratuta zegoela eta
|
orain
beste fase batean sartzen zela" (Barandiaran, 2011: 151). zik.
|
|
|
Honela azaltzen du Zerainek: " Elkartea sendotzeko egindako lan horren ondorioz, gaur egun sail bakoitzak bere arduraduna dauka, eta horrek ekarri du lehen gutxi batzuen ardura zena, bertikalagoa zena,
|
orain
banatuagoa izatea, horizontalagoa" (id.: 135).
|
|
|
Uste dut hori izango dela bidea, autoretasuna edo. Baina seguruena ez da
|
orain
egiten dugunetik oso urrun egongo. Bertsolaritza ezin da literaturan bezain muturrera iritsi.
|
|
|
377 Igor Elortzak ere antzeko gogoeta eskaintzen du: " Bizkaian bere garaian bertsotan gurekin ibilitako hainbat jende gauza ezberdinetan dabil
|
orain
: Ander Lipus, Mikel Urdangarin, Unai Elorriaga, Leire Bilbao...
|
|
|
Eta Manuel Lekuonak ere ez du zalantza handirik: "[...] Zinta sonoroetan egiten den lana bideoz egin beharra dago
|
orain
baino gehiago, oso garrantzi handia izango bait du geroari buruz. [...]" (Id.:
|
|
|
Poema gaiak ere bai. Ia
|
orain
arteko zenbait gaiaz gaiñera goitituagoak ere kantatzen dizkiguten. (Etxezarreta, 1993:
|
|
|
16). eman zien haize publizitarioa gero, bertsoak argitaraziz eta jardun haiei buruzko komentarioak eginez. Mende erdi luze bat joan da hil zenetik, eta
|
orain
altxor preziatu gisa irakurtzen ahal ditugu hartaz idatzi zituenak. (2002:
|
|
|
Txirrita bertsolarien erori aldian, antzu aldian, guzien eusle, buru, biotz, maixu izan baita. Bertsolari guziak aitortzen diote maixutasun au[...] Ta
|
orain
[...] izlariak zeruetaraino jaso, lasterkari pizkorrenak saritu ta ukabilkariak aberasten diran egunetan, ¿ ez ote zan legezkoa gure izakera, oiturak, gure izkuntzan goratu ta abesten Laburdi, Gipuzko ta Naparroan saiatu dan oni gorasarrea eskeintzea egoki? (El Día, 1936/III/24," Txirritari bertsolari bikaiñaren omenez")
|
|
|
Afrikan beintzat bukatu, Campo de Infantarax’en, Melillatik emezortzi kilometrora. Nere denbora guzian ez det poz aundiagorik izan, libre etortzeko txartela eman zidatenean baiño[...] Hainbeste urtetan katigatuta, eta azkenean libre[...] Ez dakit
|
orain
ziur, baiña 1943’a zala uste det. la zazpi urte etxetik kanpo. (Zavala, 1992b:
|
|
|
Bederatzigarren tokian agertzen dira bertsolari gazteen sariketei buruzko testuak. Aurreko zikloetan ez zen horrelakorik egiten, eta
|
orain
gai albistegarri garrantzitsuenetakoa izango dira. Bestalde, bertsolarien pasadizo eta ateraldien inguruko testuek zerbait behera egingo dute, bertsolariaren betiko irudikapen horren proiekzioa zerbait apalagoa izan ote daitekeen adieraziz.
|
|
|
309 Larrinagak saltsa honen guztiaren errepaso interesgarria egiten du (2007b: 212). tzeko gai; borondatezko lanarekin osatu beharra du mugimenduak, aurrera aterako bada, eta oreka puntua da
|
orain
eztabaidagai.
|
|
|
Alegia, posible al den, komeni ote den, hortik jarraitzea. Hitz egiteko eta mitinak egiteko aukera
|
orain
badago eta bertsolariak lehengo moduan jarraitu behar al duen ala tradiziozko gai zabalak tratatu." (1987: 23)
|
|
|
Baina apunteak atera eta aurkeztu nituen, borondaterik onenez. Bilera handi batean banatu egin nituen, eta bertsolarien artean erreakzioa berehala izan zen, esan balute bezala, ‘baina
|
orain
honek irakatsi behar al digu bertsotan? ’ Errespetuz hartu zuten, baina errezeloz ere bai: ‘Zertan ari duk hau? ’ (Barandiaran, 2011:
|