|
2004
|
|
|
Oraingo testua Deustuko Unibertsitateko Euskal Gaien Institutuak sail honekin duen lankidetzaren ondorioa da.
|
Nire
esker ona, hortaz, berau bultzatu eta errealitate bihurtu duten guztiei.
|
|
2005
|
|
|
Are gehiago, garai honetan hartutako bideak erabakigarriak izan dira hurrengo hamarkadetan. Arestian esan bezala, gaur eguneko Hego Euskal Herria zein Estatu espainiarra 70 hamarkadan gertatuko aldaketen emaitza zuzena da,
|
nire
ustez.
|
|
|
Honela, bada, gaur egun, kontsumitzaileak babesten dituzten 20 zuzentarau eta jurisprudentzia zabala dago Batasunean. Lau dira,
|
nire
ustez, zuzentarau garrantzitsuenak:
|
|
|
Denok izan dugu kontsumoari loturiko esperientzia txarren bat, eta gainera ez dugu jakin behar bezala erreakzionatzen. Gauzak horrela, garrantzitsua da,
|
nire
ustez, hezkuntza sistemak eskubide hauei buruzko heziketa ahalbidetzea, kontsumoaren gaia, zehar lerro gisa, ikasleen prestakuntza prozesua osatzen duten gai, eremu eta elementu guztietan integratuz. Are gehiago, nire ustez, ezinbestekoa da edozein adineko kontsumitzaileen prestakuntza eta hezkuntzaren sustapena ziurtatzea, zazpi eskubide hauek behar bezala betetze aldera.
|
|
|
|
Nire
ustez, helburu hauek guztiak lortzea ezinbestekoa da gizarte justuagoak eta demokratagoak lortu nahi badira. Kontuan izan behar da kontsumitzaileen eskubideak modernitatearen eta garapenaren oinarrietariko bat direla.
|
|
|
Hau da, kanpoan sortu eta hemen saltzen diren produktuek ez dute zertan euskarazko etiketarik izan behar. Honek,
|
nire
ustez, zera esan nahi du: kontsumitzaileen euskaldunen eskubideak ez direla behar bezala errespetatzen.
|
|
|
Ugariak dira helburu hori lortzeko asmatu diren estrategiak. Publizitatea eta markak dira estrategiarik garrantzitsuenak,
|
nire
ustez.
|
|
|
Gauzak horrela, eta iragarkien eraginkortasuna ziurtatzeko, marketing adituek estrategia ugari jarri dituzte martxan. Sei dira,
|
nire
ustez, ezagunenak:
|
|
|
Pertzepzio subliminalak eragina izan dezakeela ukatu gabe, inork ez du frogatu kontsumo portaeran eragin zuzenik duenik.
|
Nire
ustez, era honetako iragarkien moral gabezia helburuetan dago gehiago, dituzten eraginetan baino.
|
|
|
guztiak ez dira egun aita, ama eta bi seme alabez osatutakoak, baina hori ez da islatzen iragarkietan. Zentzu honetan,
|
nire
iritzia da publizitatea gizartearen atzetik doala, gehienetan. Eta hau arazo larria da, zeren iragarkien bitartez igortzen zaizkigun balio eta estereotipoak eragin handia dute gure pentsamoldeetan eta balioetan, eta, beraz, baita gure gizartea eta mundua ulertzeko eta ikusteko moduetan ere.
|
|
|
Eta hau arazo larria da, zeren iragarkien bitartez igortzen zaizkigun balio eta estereotipoak eragin handia dute gure pentsamoldeetan eta balioetan, eta, beraz, baita gure gizartea eta mundua ulertzeko eta ikusteko moduetan ere. Publizitatea giza errealitatearen adierazlea dela esaten dutenen aurrean,
|
nire
ikuspuntua da gaur egun egiten den publizitatea errealitatearisti, 2005). Are gehiago, egiten den publizitate askok gizaki gisa dauz bera baino sexistagoa, arrazistagoa eta kontserbatzaileagoa dela (Juakagun eskubideak urratzen dituela iruditzen zait.
|
|
|
Marken erreinua nagusituko da gure gizartean (Gray, 2000); Levis, Benetton edo Reebook bezalako marka ezagunen erakargarritasunean oinarritutako erreinua. Eta horrek ondorio negatiboak izango ditu,
|
nire
ustez, kontsumitzaileontzat. Hiru ondorio aipatuko ditut:
|
|
|
Balizko produktu onargarri perfektuak honako berezitasun hauek izango lituzke,
|
nire
ustez: ez da transgenikoa, bere ekoizpen, eraldaketa eta paketatze prozesuek ez dute kutsadurarik sortzen, umeen edo langileen esplotaziorik gabe egina dago, pestizida, sulfato edo osasunarentzako kaltegarriak izan daitezkeen antzerako produkturik ez dauka, sortzen den herrialdean finkatzen da bere prezioa, aise birziklatzen da eta produktuaren osagaiei eta erabilpen egokiari buruzko informazio gardena ematen du.
|
|
|
|
Nire
irudiko, horrelako ikur batek arrakasta izango luke; hain justu ere, esanahidun sinboloak kontsumitzea gustatzen zaigulako. Hau da, ikur hori izango luketen produktuek izan nahi duguna edo izan nahiko genukeena, modernoak, ekologistak eta herritar onak, adierazteko oso erabilgarriak izan daitezke, balio eta esanahi positiboz beterik daudelako.
|
|
|
) kodeak argi erakusten du antzinakoa dela produktuen kalitateari buruzko kezka. Hala eta guztiz,
|
nire
ustez, XXI. mendean kontsumitzaileak babesteko lege eraginkorrak falta dira, gertatzen ari diren iruzur guztiek erakusten duten bezala. Herrialde gehienetako kode penaletan kontsumitzaileen interes sozio-ekonomikoen babesa falta da, edo, kasurik onenean, legeak egon arren, ez da hauek betearazteko ezer egiten.
|
|
|
Gauzak horrela, garrantzitsua da, nire ustez, hezkuntza sistemak eskubide hauei buruzko heziketa ahalbidetzea, kontsumoaren gaia, zehar lerro gisa, ikasleen prestakuntza prozesua osatzen duten gai, eremu eta elementu guztietan integratuz. Are gehiago,
|
nire
ustez, ezinbestekoa da edozein adineko kontsumitzaileen prestakuntza eta hezkuntzaren sustapena ziurtatzea, zazpi eskubide hauek behar bezala betetze aldera.
|
|
|
Euskal Hiria zein euskal kontsumo gizartea jaiotzen ari ziren. Are gehiago, gaur eguneko Hego Euskal Herria zein Estatu espainiarra 70 hamarkadan sortutakoaren emaitza zuzena da,
|
nire
ustez (Juaristi, 2005).
|
|
|
Izan ere, kontsumitzaileen eskubideak errespetatzen direnean, goian aipaturiko arazoak hobeto saihesten eta kudeatzen dira, eta ongizate maila altuagoak lortzen dira; aldiz, kontsumitzaileen eskubideak zapaltzen direnean, desberdintasunak eta gizarte gatazkak areagotzen dira. Esanak esan, kontsumitzaileen eskubideak dira,
|
nire
ustez, edozein demokraziaren zutaberik garrantzitsuenetarikoa.
|
|
|
Aitzin solas hau bukatzeko, lan hau bultzatu duten guztiekin zorretan nagoela aitortu gura nuke. Eta
|
nire
zorra aitortzearekin batera, esker oneko nautela ere esan nahi diet. Bihotz bihotzez esan ere. Bereziki, Deustuko Unibertsitateko Giza Eskubideen Institutua eskertu gura nuke, lan hau argitaratzeko emandako erraztasun guztiengatik.
|
|
|
Eskerrak baita ere testua zuzentzeko iradokizunak eta zuzenketak egin dizkidaten lagun eta lankideei. Txarto egindako eta idatzitakoen errua
|
nirea
izaki, ondo egindako gauza asko eurek emandako aholkuen ondorio dira.
|
|
|
Azkenik, lan hau eskaintzen diodan
|
nire
aita Angel Juaristi aipatu nahi nuke. Kontsumitzaileen eskubideek duten garrantzia txikitatik erakutsi zidalako eskaintzen diot, hain zuzen ere, liburu hau.
|
|
|
kontsumitzaileek inolako babes legalik ez zuten egoeratik, kontsumo segurua ziurtatu nahi duten neurri, arau eta protokoloen ugaritasunera pasatu gara. Gainera, bilakaera hau urte gutxitan egin da, hau da, XX. mendeko azken 30 urteetan; eta,
|
nire
ustez, hiru hamarkada ez da denbora gehiegi eman diren pauso guztiak eta kontsumitzaileek lortu duten babes maila kontuan hartzen badira.
|
|
|
Aurreko bi artikuluen kasuan, zuzenketa 314 artikuluan ezarri bezala egingo da, baina «titulua Erregistroan dago» dioten hitzak kendu eta horien ordez hauxe esanda: «Horretan interesa duen J./ A.ri deialdia egin ostean, eta, horren adostasunarekin, titulua
|
niri
erakutsitakoan (edota,, k, an emandako probidentziaren bidez), inskripzio hori zuzentzen dut, eta abar».
|
|
2006
|
|
|
Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza sailburu moduan Konkurtso legeria/ Legislación concursal deritzon lan hau aurkezteak garrantzi berezia dauka
|
niretzat
, hainbat arrazoi direla eta.
|
|
|
Hasteko,
|
nire
ardurapeko sailak eta Deustuko Unibertsitateko Euskal Gaien Institutuak sinatutako hitzarmenari esker zenbait argitalpen plazaratu dira dagoeneko, eta oraingo hau bilduma hori osatzen duen beste lan emankor bat da. Arean ere, hitzarmen horrekin erdietsi nahi den helburua biribiltzeko gakoa dugu aurrean, lan honek helburu horren garapenari ekiten baitio etenik gabe.
|
|
|
Laburbilduz, fruitu txalogarri hau lortzeagatik
|
nire
balorazio positiboa eta zorionak helarazteaz gain, egileei animoak eman nahi dizkiet, hartu duten eta gauzatzen ari diren lan goresgarri honi euts diezaioten; aldi berean, sail honen borondatea berresten dut, elebitasun ofizialaren aldeko helburu guztiak benazkoak eta eragingarriak izan daitezen.
|
|
|
Lan honen aurkezpena egitea eginkizun atsegina da neuretzat eta
|
nire
sailarentzat. Poztasunerako arrazoia da, bereziki, Prozedura Kriminalaren Legeari buruzko argitalpen elebiduna aurkeztea, aurreko argitalpenen segidan beste mugarri bat delako.
|
|
2007
|
|
|
Azkenik, eskerrak damaizkiet,
|
nire
ardurapeko Erakundearen izenean, langintza honetan parte hartu izan duten guztiei.
|
|
|
Horrenbestez, azken kasu horretan, epaileen epaia aurretik ezar daiteke segurtasun juridikoaren mesedetan, aplikatu beharreko arauaren hitzez hitzekotasuna baino harago doan konponbide zuzenagoa bilatzeko aukera nola edo hala sakrifikatuz.
|
Nire
ustez, sistema bakoitzean legearen interpretazioa eta aplikazioa jorratzeko oinarriko eredu teorikoan horrelako zerbait egon daitekeen arren, praktikan bi sistemak puntu erkideetara iristen ari dira: epaile ezin du nahi duena egin aplikatu beharreko arauarekin eta epaile kontinentala ere ez dago arauaren hitzez hitzekotasunari estu estutik lotuta, araua nolabaiteko malgutasunez interpretatzeko aukerarik gabe.
|
|
|
aurretik aztertu dugun guztiari estu estutik lotuta, printzipio hau agertzen zaigu. Konstituzioan bi atal ditu, eta
|
nik
banaka aztertuko ditut.
|
|
|
Modu horretan, «atzeko atetik» legegintza aldarazpen ugari eta garrantzitsuak sartzen dira, eta ondorioz, omnibus lege berriak bihurtzen ari dira, lege iruzurraren ertzertzean.
|
Nire
ustez, askotan, segurtasun juridikoaren printzipioa urratzen dute, baina Konstituzio Auzitegiak esanbidez ez du ezer esan «gehiegikeria» horien inguruan.
|
|
|
Ondorio gisa esan daiteke alderdi politikoak finantzatzeko eredu espainiarra batez ere publikoa dela eta hauteskunde irizpideei estu estutik lotuta dagoela (horrek mesede egiten die sisteman kokatutako alderdiei eta berriei kalte egiten die), eta gainera, Kongresuko ordezkaritzari lehentasunez begiratzen diola (besteak beste, Senatuko ordezkaritzaren kaltetan).
|
Nire
ustez, alderdi politikoek gastu gero eta handiagoak dituztenez, esperientziak diru xahuketa nola edo hala geldiarazi behar dela gomendatzen du. Nabarmena da finantzaketa publikoa (Espainiako alderdiak horren mendekotasun handiegia dute) ezin dela infinitua izan, eta «establishment» izenekoan kokatutako eta erakunde publikoek diruz lagundutako alderdi politikoen eredua sortzen duela.
|
|
|
Atal hau amaitzeko, alderdi politikoen sistema espainiarra baloratu balitz,
|
nire
ustez, kontraste argiak dituela esan litzateke: irekia da oro har alderdiak sortu eta erregistratzeko erraztasunak ematen direlako, baina era berean murriztailea da, batez ere hauteskunde arautegia eta finantzaketa sistema kontuan hartzen baditugu, horiek, praktikan, alderdi eta formazio berriei Parlamentuko eta tokiko erakundeetara sartzea mugatzen baitie.
|
|
|
Azken fenomeno horri, Espainiako historian, «kantonalismo» esan izan zaio. Hori guztia gorabehera,
|
nire
ustez, I. Errepublikako Konstituzio Federalaren proiektua, indarrean jarri ez zen arren, oso interesgarria da, Espainiako konstituzio historiako arazorik larrienetakoari aurre egiten ahalegindu zen eta: herrialdearen lurralde egituraketa.
|
|
|
Bestalde, 46 artikuluan lanerako eskubidea arautu zen, gizarte betebehar moduan ulertuta. Langile guztiei bizitza duina izateko beharrezko baldintzak bermatu zitzaizkion eta gizarte legeriak nahitaez jorratu behar zituen gaien multzoa ezarri zen (gaixotasun, istripu, langabezia, zahartzaro, ezgaitasun aseguruak, emakumezkoen eta gazteen lana, amatasunaren babesa, lanaldia, gutxieneko alokairua, oporrak, langileek enpresen kudeaketan parte hartzea, etab.).
|
Nire
ustez, eta autore batzuek izaera «iraultzailea» aitortu dioten arren, arlo horretako konstituzio arauketa «ongizate estatu» deitu izan den horren ildokoa zen (1932an, esaterako, garai hartan lan babesaren arloan zeuden nazioarteko hitzarmenik garrantzitsuenak berretsi ziren). Nolanahi den ere, eta ondoren ikusiko dugunez, langile arazoen eraginez, 1934ko urriko iraultza eta anarkistek errepublikaren aurka zuten jokabidea tarteko, gai hori erregimen errepublikarrean ezegonkortasun handia eragin zutenetako bat izan zen.
|
|
|
Beste prozedura batek aurrera egin zuen,
|
nire
ustez guztiz irregularra izan zen arren. 64 artikuluan ezarritakoa alde batera utzita, prozedura hori dela bide, Lerroux gobernua kanporatzea lortu zen, Konstituzioaren 75 artikuluaren «sui generis» interpretazioa eginda.
|
|
|
ba al zegoen beste prozedurarik, 64 artikuluan araututako zentsura botoa alde batera utzita, Gobernua edo bertako kideren bat boteretik botatzeko? Alderdi Sozialistak baietz ulertu zuen,
|
nire
ustez, 75 artikuluaren azken tartekaduraren interpretazio behartua eginda: egiatan, Lerroux Gobernua boteretik bota nahi zuten, 64 artikuluko prozedurari jarraitu gabe.
|
|
|
Adostasun hori bermatzeko, prozedura areagotua ezarri zen (168 artikuluan ezarritakoa), gehiengo oso kualifikatuak eta, nolanahi ere, erreferenduma eskatzen dituena, herriak azken hitza izan dezan.
|
Nire
ustez, arrazoibide hori egokia den arren, artikulu horretan ezarritako prozedura zurrunegia da. Gainerako aldaketentzat, garrantzi txikiagoa zutenez, eraldaketa prozedura errazagoa ezarri zen, 167 artikulukoa.
|
|
|
Hamalau urte egin ditut Deustuko Unibertsitateko Zuzenbide Fakultatean konstituzio zuzenbidea irakasten, eta urte horietan guztietan eskuliburu hau idazteko ideia apurka apurka heldu egin da. Denbora horretan, Protagorasek esaten zuen moduan, asko ikasi dut
|
nire
irakasle eta kideengandik, baina askoz gehiago nire ikasleengandik. Irakasle moduan apurka apurka lortu dudan esperientzia aintzat hartuta, argi ilunak ahaztu gabe, nik neuk testu bat idazteko unea iritsi dela uste dut, esaerak ere hala baitio:
|
|
|
Hamalau urte egin ditut Deustuko Unibertsitateko Zuzenbide Fakultatean konstituzio zuzenbidea irakasten, eta urte horietan guztietan eskuliburu hau idazteko ideia apurka apurka heldu egin da. Denbora horretan, Protagorasek esaten zuen moduan, asko ikasi dut nire irakasle eta kideengandik, baina askoz gehiago
|
nire
ikasleengandik. Irakasle moduan apurka apurka lortu dudan esperientzia aintzat hartuta, argi ilunak ahaztu gabe, nik neuk testu bat idazteko unea iritsi dela uste dut, esaerak ere hala baitio:
|
|
|
Denbora horretan, Protagorasek esaten zuen moduan, asko ikasi dut nire irakasle eta kideengandik, baina askoz gehiago nire ikasleengandik. Irakasle moduan apurka apurka lortu dudan esperientzia aintzat hartuta, argi ilunak ahaztu gabe,
|
nik
neuk testu bat idazteko unea iritsi dela uste dut, esaerak ere hala baitio:
|
|
|
Hori dela eta, Espainiako konstituzio zuzenbidea ezagutzen ez duen ikasleari zuzenbide hori apurka apurka ezagutzeko aukera eman nahi izan diot.
|
Nire
asmoa ikaslearen lekuan ipintzea eta gaia ikasten laguntzea izan da, hasieratik hasita, aurretiazko ezagutzak alde batera utzita, legegile eta pertsona moduan garatzeko trebakuntza prozesuaren barruan. Kintiliano erromatar munduko erretoriko eta pedagogo handiak irakaslearen eginkizuna azaltzeko irudi zoragarria erabiltzen zuen, eta hurrengoa gomendatzen zion:
|
|
|
Lehen ere esan dut eskuliburu hau idaztean izan dudan asmo nagusia argitasuna izan dela, eta horren zerbitzura jarri dut beste guztia. Kintilianori berriro ere aipamen eginez, adierazgarritasunaren lehen bertutea argitasuna zela esaten baitzuen, irakasle moduan izan dudan ardura nagusietakoa ikasleek
|
nire
azalpenak «ulertzea» izan da. Horregatik, testua albait gehien sinplifikatu dut, oin oharrak kendu ditut eta azalpen argi eta ulergarriak ematen ahalegindu naiz, batzuetan gauza bera behin eta berriro esanez.
|
|
|
Baina beste pertsona batzuei ere eskerrak ematea behar beharrezkoa iruditzen zait. Eskuliburu honen lehen liburukia gaztelaniaz eta euskaraz sortu da aldi berean, eta
|
ni
egilea naizen arren, bi pertsonarekin elkarlanean aritu naiz, eta egindako lanarengatik modu berezian eskerrak eman nahi dizkiet: batetik, Arantza Etxebarria Iturrate gure terminologoa, testuaren euskarazko lehen bertsioan, elkarrekin zuzendu dugun horretan, modu zoragarrian lan egin duena, eta bestetik, Andrés M.ª Urrutia Badiola Deustuko Unibertsitatearen barruan eta kanpoan euskara juridikoarekin zerikusia duen guztiaren benetako suspertzailea, euskarazko testua gainbegiratu duena.
|
|
|
«nik ahal dudana egiten dut, eta gainerakoa Jainkoak egiten du, ahalguztiduna da eta». Eta
|
ni
, apal apal, bide horri heltzen ahalegindu naiz. Hartara, liburu hau ahal izan dudan modurik onenean idatzi dut, nire ikasle maiteak gogoan izanda beti, egunero egunero, ikasleok legegile eta, batez ere, «legezko» pertsona moduan trebatzen ahalegintzen naiz eta.
|
|
|
Eta ni, apal apal, bide horri heltzen ahalegindu naiz. Hartara, liburu hau ahal izan dudan modurik onenean idatzi dut,
|
nire
ikasle maiteak gogoan izanda beti, egunero egunero, ikasleok legegile eta, batez ere, «legezko» pertsona moduan trebatzen ahalegintzen naiz eta.
|
|
2008
|
|
|
Horrenbestez,
|
nire
balorazio positiboa eta zorionak azaldu behar ditut beste behin ere, emaitza bikain hau erdiesteagatik, eta egileei adorea eman nahi diet lan goresgarri honi ekin diezaioten; aldi berean, nik zuzentzen dudan sail honen asmoa da elkarlanean aritzea elebitasun ofiziala zinezkoa eta eragingarria izan dadin, eta erronka horri eutsiko diogu, ezbairik gabe.
|
|
|
Horrenbestez, nire balorazio positiboa eta zorionak azaldu behar ditut beste behin ere, emaitza bikain hau erdiesteagatik, eta egileei adorea eman nahi diet lan goresgarri honi ekin diezaioten; aldi berean,
|
nik
zuzentzen dudan sail honen asmoa da elkarlanean aritzea elebitasun ofiziala zinezkoa eta eragingarria izan dadin, eta erronka horri eutsiko diogu, ezbairik gabe.
|
|
|
Justizia, Lan eta Gizarte Segurantzako sailburu moduan, lan hau aurkeztea
|
niretzat
izugarrizko abagunea izan da, beste behin ere nire aintzatespena eta esker ona azaltzeko, lege testuen bilduma osatzen aritzeagatik; izan ere, testu hau Eusko Jaurlaritzako Justizia, Lan eta Gizarte Segurantzako sailaren eta Deustuko Unibertsitateko Euskal Gaien Instituaren artean izenpetutako lankidetza hitzarmenaren beste fruitu bat da, emaitza oparo horren barruan koka daitekeena.
|
|
|
Justizia, Lan eta Gizarte Segurantzako sailburu moduan, lan hau aurkeztea niretzat izugarrizko abagunea izan da, beste behin ere
|
nire
aintzatespena eta esker ona azaltzeko, lege testuen bilduma osatzen aritzeagatik; izan ere, testu hau Eusko Jaurlaritzako Justizia, Lan eta Gizarte Segurantzako sailaren eta Deustuko Unibertsitateko Euskal Gaien Instituaren artean izenpetutako lankidetza hitzarmenaren beste fruitu bat da, emaitza oparo horren barruan koka daitekeena.
|
|
|
Seguru nago autoreak ere hala ulertzen duela.
|
Nik
, behintzat, bera ezagututa, hala ikusi eta ulertu dut. Hurrengoaren zain, bego hau esandakoaren lekuko.
|
|
2009
|
|
|
|
Niretzat
ohore handia da, Justizia eta Herri Administrazio Sailburu moduan beteko dudan agintaldi honi hasiera ematea lege testu hauen itzulpenaren aurkezpenarekin. Izan ere, hizkuntza normalizatzeko ahalegin eta kezkak ez dira sekula nahiko izango gure herrian.
|
|
|
Izan ere, hizkuntza normalizatzeko ahalegin eta kezkak ez dira sekula nahiko izango gure herrian. Aurreko administrazioek legatu esanguratsua utzi didate, eta
|
nire
asmoa da, orain arte egindakoa sendotu eta bultzatzea.
|
|
|
Itzulpen honen gaiak Merkataritza Kodea eta Kanbio letra eta Txekeari buruzko Legea dira.
|
Ni
ez naiz mintzatuko bi lege testu horien inguruan, zeregin hori ezin hobeto gauzatu delako aurkezpen honen osteko atarikoan. Itzulpen honek, bestalde, indarrean dagoen oinarrizko merkataritza legeria osatzen du.
|