|
2003
|
|
|
WalterAlvarezKaliforniaraitzulizen, Berkeleyunibertsitatera, etabere aitagazmintzatuzen, Gubbio nbururatuideiazoroaz.Walter enaita, Luis Alvarez, ezzenaitaarruntbat, zureaedonireadirenbezalakoa: laburesateko, fisikariNobelsaridunazendelakoLuisAlvarezhori.Kontuadabuztinezkogeruzarenenigmaebazteko, metodoanalitikoberriabeharzelajakin ahalizatekobuztinanolakoabiadurazdepositatuzenitsasokohondalean. Hori
|
lortzeko
, Alvareztarrek deliberatuzutenez, sedimentuetakohauts meteorikoarenkontzentrazioaizanzitekeenbidea.Izanere, meteoroak etengabejaustendiraLurrera, etahondartxikitxoakuztendituztejalkinak metatzen direntokietan, kasurako ozeanoetako hondaletan. Material meteorikoaknahikoaerrazbereizdaitezkeozeanokosedimentuarruntetan, zerenmeteoroenosaketan kontzentraziohandietanagertzenbaitira Lurreanarrasurriakdirenelementuak.Ildohorretatik, Alvareztarrekbazekitenezmaterialextralurtarraren egungoakumulazio tasa zeinden, haien iritziannahikoaizanzitekeenbuztinezkogeruzakomaterialmeteorikoaren neurketa, eskuratuahalizatekozorionekogeruzarendeposizioakbeharizan zuendenbora tartearen estimaziozehatzbat.Aita semeakBerkeleyko irakasleakizanik, eskueranedukizutenmundukotresneriaanalitikosofistikatuena, Gubbio kobuztin laginakaztertzeko.Neutroi aktibazio deritzon metodoanalitikosupersentikorraerabiliz, iridioetaplatino kontzentrazioakneurtuzituzten, hauda, meteoroetankontzentraziohandikoaketa, ostera, lur azaleanosoarraroakdirenelementuak.
|
|
|
PeterD.Ward enpaleontologoaren ustez, zalantzagarritasunhorrekedogiroosoeskasasortuzuenfisikarienartean,
|
lortutako
emaitza itzelak gorabehera.Euronfrustrazioa paleontologoenkomunitatearenkontra zuzenduzuten, berauek, antza, ezbaitzirengaiaurkitzeko, inpaktuaren hipotesiederrakaurresandakofosilegokiaklekuegokietan.Hauda, 1980ko artikuluarenostetikiridio kontzentrazio anomaloakmunduzabaleanhan etahemenaurkituzirenbezala, batzuekpentsatuizanzuten, sekzioestratigrafikoegokienazterketapaleontologikozehatzeksuntsip... Hipotesiaren arabera, masa suntsipenean iraungitako bizidunen, dinosauroen, ammoniteen, etaabarren, azkenagerpenfosilakjustubuztinezkogeruzarainoiritsibehar ziren, etaaldibereangertatubeharzirentaldedesberdinendesagerpenak, hots, sinkronikoki, etahoriK/ T mugaguztietan.Jakina, hipotesiakhala eskatzenzuelakobainoago, Alvareztarrek erahorretakozerbaititxarongo zuten, Gubbio kokareharrietakoaurrekobehaketengatik: hangoforaminiferoplanktonikoak 50espezieinguruizatetik5izateraaldatudira, hainjustugeruzairidiozaberatsarenoinean.Itxaropenak itxaropen, Berkeley-ko taldeaktopoeginzuen munduzabalekopaleontologoen desadostasun nabarmenarekin, etahainzuzeneredinosauroenpaleontologoakagertu zirenberezikisinesgogor.
|
|
2007
|
|
|
Clément Mathieu ere Literatura ikas zezan konbentzitzen saiatu zen, baina ez zuen
|
lortu
, Nor zira Piarres La, tte... aipatu artikulua, 20 or.
|
|
|
Garai hartan Lhande hiztegi bat prestatzen ari zen, baina utzi behar izan zuen, Parisera deitu baitzuten Les> Etudes> aldizkariaz arduratzeko60 Horrela, La, ttek Lhanderen hiztegia osatzeko ardura hartu zuen, jesuiten diru laguntzaz eta Philippe Aranarten lankidetzarekin. Lhanderen hiztegia amaitzea
|
lortu
zuen La, ttek zazpi urtean.
|
|
|
Gerlari ohiak, gerrak zauriturik suertatu zirenez gero, bizitzeko laguntza jaso behar izan zuten Gobernuarengandik gerratik bueltatzean; laguntza hori
|
lortu
eta bideratzeko elkartu egin ziren eta Gerlari ohi en kolektiboa sortu zuten. Abertzaletasun amorratu eta atzerakoia izan zuten pentsamoldearen oinarri.
|
|
|
Jean Ybarnegaray notable horietariko bat izan zen, nagusimaizterra izan baitzen (zeukan dirutzarekin hauteskunde kanpainak ordaindu ei zituen80). Uharte Garaziko sindikatuaren burua ere izan zen eta horrek, bidea erraztu zion baserritarrekin harremanak izateko eta, beraz, botoak
|
lortzeko
.
|
|
|
1919ko bozketetara aurkeztu zenean, Entente> Républicaine> Démocratique> ERD alderdi eskuindarraren izenean, Ybarnégaryk 47.749 botoetatik 21.218
|
lortu
zituen.
|
|
|
1928ko hauteskundeetan Ybarnégarayk URD> ordezkatu zuen berriro, Mauleko 15.632 botoetatik 10.289
|
lortuz
: Sans prononcer le mot de République, sa proclamation de foi se contentait du cri de Vive lunion nationale83.
|
|
|
instituzio erlijiosoak babestearen alde agertu ziren eta Estatuak irakaskuntza monopoliza zezanaren kontra. Ybarnégarayk Mauleko 15.819 botoetatik 10.207 boto
|
lortu
zituen. Hona hemen Eskualdunan argitaraturiko Ybarnégarayren aldeko miti, kazio hitzak:
|
|
|
Staviskyren iruzurraren ondorioz bereziki ezkertiarrak suertatu ziren kaltedun,, nantza ministroak Garat ezkertiarra aurkitu baitzuen errudun eta giltzapetu. Ybarnegarayk, ostera, arrakasta handia
|
lortu
zuen manifestaldian, jendetza laudatu egin baitzuen Gobernu frantziarrari kontra egitearren; lana, ordena, autoritatea eta ohorea85 berreskuratzeko itxaropena jarri zuten Ybarnégarayrengan. Manifestaldiaren arrakasta handi hori 1936ko hauteskundeetan islatu zen:
|
|
|
Manifestaldiaren arrakasta handi hori 1936ko hauteskundeetan islatu zen: Indépendant> Républicaine> taldea ordezkatu zuelarik, Mauleko 16.439 botoetatik 11.053
|
lortu
zituen Ybarnégarayk86.
|
|
|
Eskualdunak salatu egin zuen Le> Réveil> errepublikazalea, berau erlijioaz baliatu baitzen hautesleen botoak
|
lortzeko
:
|
|
|
Laburbilduz, Constantin, Dassance, Diriart, Dufau, Eizagirre, Etchepare eta López de Mendizabalek 1926, 1928 eta 1929 urteetan egin zuten topo; era berean, Ariztimuño, Dassance, Eizagirre eta Elissaldek 1932, 1933 eta 1935ean; Dassance, Dufau eta Eizagirre 1926, 1928, 1929, 1933 eta 1935 urteetako bileretan elkartu ziren; Dassance, Eizagirre eta Elissalde 1929, 1932, 1933 eta 1935 urteetakoetan; azkenez, Dassance, Eizagirre eta Moulier 1926, 1932, 1933 eta 1935 urteetakoetan. Beraz, Louis Dassance eta José Eizagirre izan ziren harreman estuak
|
lortzeko
aukera handienak izan zituztenak Eskualzaleen Biltzarraren bilerak zirela medio, sarrien parte hartu zutenak izan baitziren. Azpimarratu beharra dago Eizagirreren leialtasuna; azken baten, gainerako guztiek karguari zetxikion erantzunbeharra zuten, baina Eizagirre, urte bat baino ez zen buru izan eta zazpi bileretara joan zen.
|
|
|
1897an dAbbadie hil zenean, Azkuek gonbidapen bat jaso zuen dAbbadieren alargunarengandik senarraren liburutegia erabil zezan (puisque Madame dAbbadie paraît animée dexcellentes intentions en faveur de notre cher euskara, vous faites très bien de répondre à son invitation le plut tôt possible277). Abbadieren jauregian egon zen Azkue, Pierre Broussainekin; posible ikusten zuen dAbbadieren alargunarengandik dirua
|
lortzea
Akademiaren proiektua gauzatzeko278 Hala ere, dAbbadieren alarguna 1901ean hil zen, Akademiarako dirurik testamentuan aipatu barik.
|
|
|
Horrenbestez, argi dago La, tte, ia gazteena bazen ere, intelektual, nkatuenetariko bat izan zela Gure> Herrian artikuluak argitaratzeari zegokionez; are gehiago, jadanik 1930eko hamarkadaren hasieran bazuen
|
lorturik
nahiko maila altua (29 urte baino ez zituenean 43 artikulu zituen argitaraturik), hamardakan zehar mantenduz.
|
|
|
Gure> Herria> eta RIEVen idazten zutenak elkartuz gero, lantalde desberdinak
|
lortuko
ditugu Gure> Herria Eskualdunarekiko: Jean Baptiste Daranatz, Henri Gavel, Georges Hérelle, Philippe Veyrin, Julien Vinson eta, bereziki, Georges Lacombe.
|
|
|
1930ean Etcheparek hilabetekari moduan argitaratzeko proposatu bazuen ere, bihilbetekari izanez jarraitu zuen. Dena dela, arazoak arazo, Gure Herria elkarteak
|
lortu
zuen Gure> Herriak 1938 arte iraun zezan. Are gehiago, oso eginkizun garrantzitsua bete zuen, bidea eman baitzuen idazleek iritziak, kritikak eta laudorioak argitara zitzaten, aurrerago ikusiko dugun bezala.
|
|
|
Jules Moulieren ikuspuntutik, P. Etcheverry lapurtarra Ez du, egia erraiteko, eskualtzain batek bezen garbiki itzulikatzen eskuara... 445, baina Laborarien Gidaria Euskaltzaleen Biltzarreko baimenarekin agertu du446; ez zen txarra izango, beraz, Eskualzaleen Biltzarraren onespena
|
lortu
zuenez gero.
|
|
|
Angel Irigarai euskaltzainak derrigorrezko ikusi zuen intelektualek
|
lor
zezaten une, entente au sujet de quelques signes ortographiques458 eta, Euskaltzaindiaren oniritzia lortuz gero, testuetara hedatu gra, a estandar hori. Adibidez, Irigaraik proposatu zuen tx> erabiltzea, tch> eta x> alboratuz?, baita h> aspiratuaren eta dieresi gra, aren erabilpena murriztea ere459 Seguru asko, Irigaraik ez zekien Pierre Lhandek beranduago jakinarazi ziona:
|
|
|
Angel Irigarai euskaltzainak derrigorrezko ikusi zuen intelektualek lor zezaten une, entente au sujet de quelques signes ortographiques458 eta, Euskaltzaindiaren oniritzia
|
lortuz gero
, testuetara hedatu gra, a estandar hori. Adibidez, Irigaraik proposatu zuen tx> erabiltzea, tch> eta x> alboratuz?, baita h> aspiratuaren eta dieresi gra, aren erabilpena murriztea ere459 Seguru asko, Irigaraik ez zekien Pierre Lhandek beranduago jakinarazi ziona:
|
|
|
Bulletineko lankidetza gainerako aldizkariekin erkatzen badugu, honako lauki hau
|
lortuko
dugu:
|
|
|
Hala ere, Mestelanen ustez, Goyhenechek ez zuen inoiz inor alemaniarrei salatu, baizik eta Budaren bidez erresistentziako batzuk askatzea
|
lortu
; Jacques Mestelanekin izandako elkarrizketa, Baiona, 1996ko uztailaren 6a.
|
|
|
Piarres Xarrittonekin izandako elkarrizketa, Baiona, 1996ko uztailaren 6a. Badirudi alemanekiko harremanez baliaturik, Aintzina> 1940 hamarkadan berrargitaratzeko baimena
|
lortu
zuela Goyhenechek.
|
|
|
Ekonomiaren arloan, talde euskaltzalea nekazarien alde lerratu zen. Horrela, Gobernuari leporatu zion hirietako langileei herritarrei baino laguntza handiagoa eskaini izana676 Greben bidez lagileek hobekuntzak
|
lortzen
zituztela azaldu zuten Aintzinan, soldaten igoera, berrogei orduko lan astea, oporrak?, laborarien kalterako, hobekuntzok nekazarien lan prozesua kariotzen baitzuten.
|
|
|
Aintzinan azaldu zutenez679, korporazioek produkzioa arautzen zuten, lan orduen kopurua mugatuz, lan taldeak, nkatuz eta lan-egunak, soldatak eta salneurriak zehaztuz. Antolaketa horren ondorioz, zioten, guztientzako irabaziak
|
lortuko
zituzten eta orekaturik bizi izango ziren.
|
|
|
Mugimenduaren propaganda egiteko Eskual> Herriaren> Alde> taldearen xedeak eta Aintzina> aldizkaria Eskualzaleen Biltzarrak egiten zituen urteroko bilkuretara eraman zuten. Horrela, 1933ko irailaren 25ean Luhuson elkartu zirenean, Jean Pierre Casabonne pozik agertu zen
|
lortutako
emaitzekin:
|
|
|
Ostera, 1934ko Eskualzaleen Biltzarraren bileraren ostean. Donibane Lohizunen, irailaren 13an?, Pierre Amoçainek ezkor hitz egin zuen
|
lortutako
harpidetzen kopuruaz:
|
|
|
Aintzinaren lankideak aztertu ditugun aldizkarien lankideekin konparaturik, honako lauki hau
|
lortu
dugu:
|
|
|
Marc eta Jacques Legassek, Legasse familiaren sei neba arrebetatik abertzaleenak zirenak eta dirua zutenak721, aldizkari bat argitaratzea erabaki zuten. Horrela, Xabier Diharceri722 adierazi ostean, La, tteren bila abiatu ziren horren berri emateko; Piarres Xarrittoni ere zuten asmoa aurkeztu zioten723 Baina Bigarren Mundu Gerraren garai hartan Frantzia alemanenmende zegoen eta aldizkari kulturalak baino ezin zitezkeen argitaratu; zaila zatekeen ere izen berriko aldizkari bat kaleratzeko baimena
|
lortzea
. Hori guztia zela eta, Gure> Herria> aldizkari kulturala birsortzea erabaki zuten, 1936tik argitaratzen ez baitzen.
|
|
|
Baina argitalpena kaleratzeko bazegoen beste arazo bat: gerra garaian ez zen batere erraza papera
|
lortzea
:
|
|
|
Argitalpena argitaratzen jarraitzeko Hazparnen bikario zegoen Pierre Lartzabali eskatu zioten Aintzinaren> zuzendari izan zedin. Hala ere, Lartzabalek Aintzinaz arduratzeko nagusien baimena behar zuen; eta
|
lortzeko
eskatu zioten Lartzabali eta gauzak garbi izan zitezen742 aldizkarian argitara zezala artikulu bat, adieraziz aldizkariak ez zuela kutsu abertzale, komunista edo ezkertiarrik. Larzabal prest zegoen delako artikulua egiteko, baina Piarres Xarritton, Marc Legasse eta André Ospital abertzaletasuna ukatuko zuen artikulurik argitaratzearen kontra zeuden743.
|
|
|
Lartzabalek berak azaldu zuen bezala, 60 eskutitz bidali zituen Aintzinarako irakurleak
|
lortzeko
, Jean Elissalde, Jules Moulier eta Minvielleren lankidetza lortzeaz gain; Pierre Lartzabalek idatzitako eskutitza, 1943ko otsailaren 15a.
|
|
|
Beste aldetik, Prefekturako baimena
|
lortzeko
zenbait oztopo gainditu behar izan zituen La, ttek, prefekturaren nagusiak jakin nahi baitzuen nortzuk ziren argitalpenaren diru emaileak, artikulu frantsesik bazutenentz, ea edonork idatzi ahal zuen aldizkarian, etab.:
|
|
|
Piarres La, tte nortasun gogorreko pertsona zen jadanik ikasle zenean: Ithorrotzeko apaiza ez zegoen ados La, tte Apaizgaitegi Txikian sartzearekin, sarritan gaixorik zegoelako; hala ere, La, ttek
|
lortu
zuen han sartzea. Bestetik, Jean Saint Pierreren ustez egokia zen La, ttek Letrak ikas zitzan; baina zail izan zuen La, tteri hori buruan sartzea (Mathieu irakasleak ez zuen lortu), La, ttek Filoso, a ikasi nahi baitzuen827 La, tte horretara jartzea lortu zuen Saint Pierrek, baita euskara ikas zezan ere, herritar euskaldunengan apaiz bezala eraginkorra izateko ezinbestekoa zelakoan euskaraz aritzea828.
|
|
|
Ithorrotzeko apaiza ez zegoen ados La, tte Apaizgaitegi Txikian sartzearekin, sarritan gaixorik zegoelako; hala ere, La, ttek lortu zuen han sartzea. Bestetik, Jean Saint Pierreren ustez egokia zen La, ttek Letrak ikas zitzan; baina zail izan zuen La, tteri hori buruan sartzea (Mathieu irakasleak ez zuen
|
lortu
), La, ttek Filoso, a ikasi nahi baitzuen827 La, tte horretara jartzea lortu zuen Saint Pierrek, baita euskara ikas zezan ere, herritar euskaldunengan apaiz bezala eraginkorra izateko ezinbestekoa zelakoan euskaraz aritzea828.
|
|
|
Ithorrotzeko apaiza ez zegoen ados La, tte Apaizgaitegi Txikian sartzearekin, sarritan gaixorik zegoelako; hala ere, La, ttek lortu zuen han sartzea. Bestetik, Jean Saint Pierreren ustez egokia zen La, ttek Letrak ikas zitzan; baina zail izan zuen La, tteri hori buruan sartzea (Mathieu irakasleak ez zuen lortu), La, ttek Filoso, a ikasi nahi baitzuen827 La, tte horretara jartzea
|
lortu
zuen Saint Pierrek, baita euskara ikas zezan ere, herritar euskaldunengan apaiz bezala eraginkorra izateko ezinbestekoa zelakoan euskaraz aritzea828.
|
|
|
1933ko apirilean euskaltzaleek batzar erdi publiko bat egin zuten, non Pierre Amoçain eta Eugène Goyhenechek Eskual> Herriaren> lde> taldearen egitaraua aurkeztu zuten836; Piarres La, ttek, taldearen sortzailea eta gidaria izan bazen ere, adierazi zuen baietza ematen ziola mugimendu euskaltzalea sortzeari baina, apaiza zenez gero, jendaurreko ekintzetatik bazterturik izango zela. Talderako kideak
|
lortzeko
, La, ttek ideia abertzaleak bota zituen Apaizgaitegi Txikiko bere ikasleen artean, argiegi adierazi barik, jakinik ideiok norbaitengana helduko zirela eta irakaslearengana hurbilduko zirelako jakin minaz. Horrela jaso zuten pentsamolde euskalzalearen berri Pierre Amoçain, Fabien Dargains, Michel eta Xabier Diharce, Jean Hastoy, Jacques Mestelan eta Piarres Xarrittonek.
|
|
|
euskara bikaina zerabilen Ybarnégaray politikoa antzinako euskal ezaugarriak babestearen alde agertu zen, Elizarekiko harremanak ere zainduz. Horrela, 1914 eta 1939 urteen artean buruturiko hauteskundeetan gehiengoa
|
lortu
zuen Ybarnégarayk, garaiko Iparraldeko biztanleen pentsamolde kontserbadorea baitzetorren Ybarnégarayren egitarau politiko horrekin.
|
|
|
argi erakusten du euskalzaleak ez zeudela ados Ybarnégarayrekin. Azken baten, Ybarnégaray nazionalismo frantziarraren irmotasun eta zorroztasunaren erakuslea zen (botoak
|
lortzearren
euskaltasunaren ezaugarriez baliatu bazen ere). Euskaltzaleek, ostera, euskal abertzaletasuna ordezkatu zuten, Frantziarekiko deszentralizaziora joz.
|
|
|
Dena dela, hasiera baten, euskaltzaleek Ybarnégarayren politika baztertu bazuten ere, 1936ko hauteskundeetan La, ttek Ybarnégarayri botoa emateko eskatu zuen Aintzinan, bide bakarra baitzen komunistak
|
lortzen
ari ziren indarra eteteko848 (euskaltzaleek etsaitzat zituzten komunistak). Horrela, Aintzinak herritarrak eragin zituen à rejoindre... lordre établi quil critiquait avec tant de véhemence849, euskalzaleek ez zutelako euren burua gai ikusten mugimendu ezkertiarrari aurre egiteko nazionalismo frantziar eskuindarrarekin bat egin barik.
|
|
2008
|
|
|
...erreparatu, esan, eskaini, eskatu, eskiatu, etorri, eutsi, ezkon du, eztabaidatu, gelditu, gertatu, gogoratu, hartu, hasi, hautatu, hautsi, hazi, hil, hornitu, hozkatu, hustu, ibili, igo, ikasi, ikusi, irakurri, iraun, iritsi, isildu, isuri, izan, izendatu, izerditu, jaitsi, jakin, jan, jantzi, jarraitu, jarri, jaso, jo, joan, jokatu, josi, kezkatu, koka tu, konparatu, konturatu, korritu, loratu,
|
lortu
, lotu, marraztu, mintzatu, moztu, mugitu, musukatu, nahastu, nekatu, oroitu, otu, pasa (tu), poztu, saldu, saltatu, sartu, sinistu, topa tu, ukitu, ulertu, zamatu, zeharkatu, zutitu
|
|
|
Hautatutako prozedura honen bitartez, hauxe da
|
lortzen
duguna, edo bederen lortu nahi genukeena: aditz forma bakoitzak, guk definitutako irizpideetan oinarritu ta izan ditzakeen balio desberdin guztiak banatuta.
|
|
|
Hautatutako prozedura honen bitartez, hauxe da lortzen duguna, edo bederen
|
lortu
nahi genukeena: aditz forma bakoitzak, guk definitutako irizpideetan oinarritu ta izan ditzakeen balio desberdin guztiak banatuta.
|
|
|
Honenbestez, azterketa linguistiko sakona jart zen badugu helburu nagusi gisa, beharbada hankamotz geratuko gara; baina, aldiz, gure helburu behinena corpusa aztertu ahal izatea bada, zentzu horretan asetu egingo ditugu gure asmoak. Eta esana dugun bezala, une honetan horixe da gure ikuspegi konputazionaletik
|
lortu
nahi duguna. Hortaz, hasteko oso baliagarri eta beharrezko tzat jotzen dugu azterketa hau.
|
|
|
eskainiz. Bestetik, esaldi bakoitzean era biltzen den laguntzaile mota errazki
|
lor
dezakete. Beraz, hor baditugu hainbat ezau garri gure erabilpenerako eskuragarri.
|
|
|
Hau, egun, eztabaidagai da oraindik auto reen artean; batzuen iritziz, goiko kasuak bezala, operazio lexikal batez, alegia, ekintzaren egilea edo kausa oinarrizko egituratik sintaxirako bidean txertatuz, edota alderantziz, ezabatuz, abiapuntutzat hartzen den egituraren arabera?
|
lortzen
da (Hale and Keyser, 1991). Beste batzuek, aldiz, inkoatibotasuna lexikoan bertan dagoen baliotzat hartzen dute, hau da, lexikoko egituran zehaztu beharreko egitura gisa (Levin & Rappaport, 1992b).
|
|
|
Operazio lexikalen bidea hartuz gero (hau da, oinarrizko egitura bat hautatzera joko bagenu), hautatuko genukeen oinarrizko egituraren arabe ra, bi kasuotan aditzaren forma bera ere aldatu genuke. Oinarrizkotzat kau satiboa hartuz gero, erori, agian bota tik sortu genuke, eta inkoatiboa hartuz gero, eragin en inkoatiboa
|
lortzeko
gertatu?, genuke.
|
|
|
Honenbestez, hemen, aditzak lan.tzeko hautatutako metodologia bera eta horretarako baliatu ditugun tresna auto matikoak nahiz beharrezkoa izan zaigun eskuzko lanaren nondik norakoak azaltzeak du garrantzia. Ondorengo lanetan etorriko dira, hemendik
|
lortutako
emaitzekin egin beharreko azterketak.
|
|
|
Hitz bitan esateko,, sintaxi partziala? perpausaren, analisi osoa, ri kontrajarria ulertu behar da, perpausaren ulerkuntza osoa
|
lortu gabe
, zenbait meka nismo eta tekniken bidez (Abney 1991, 1997), analisi sintaktiko tradizionalaren infor mazio zati erabilgarriak lortzean baitatza; hau da, analisi osoa lortzerik ez dagoene an, gutxienez, tarteko emaitzak aurkezten dira, eta analisi aukera anbiguoak modu xeheago eta erabilgarriagoan erakusten dira. Gure taldean, horrelako mekanismoei esker, gai gara perpauseko sintagmak dagokien informazio morfosintaktikoarekin identifikatzeko; eta horiexek baliatu dira, hain zuzen ere, besteak beste, azpikategori zazioaren azterketan lagungarri izateko (Arriola & Soroa, 1996; Aldezabal et al.
|
|
|
Hitz bitan esateko,, sintaxi partziala? perpausaren, analisi osoa, ri kontrajarria ulertu behar da, perpausaren ulerkuntza osoa lortu gabe, zenbait meka nismo eta tekniken bidez (Abney 1991, 1997), analisi sintaktiko tradizionalaren infor mazio zati erabilgarriak
|
lortzean
baitatza; hau da, analisi osoa lortzerik ez dagoene an, gutxienez, tarteko emaitzak aurkezten dira, eta analisi aukera anbiguoak modu xeheago eta erabilgarriagoan erakusten dira. Gure taldean, horrelako mekanismoei esker, gai gara perpauseko sintagmak dagokien informazio morfosintaktikoarekin identifikatzeko; eta horiexek baliatu dira, hain zuzen ere, besteak beste, azpikategori zazioaren azterketan lagungarri izateko (Arriola & Soroa, 1996; Aldezabal et al.
|
|
|
Lan hau, orduan, taldeak garatutako bide horiek erabilgarri ditugula, lexikoa sintaxiari begira lantzen hasiko garen unean kokatu behar da. Taldean garatu ditugun tresnek, beraz, batetik, guk azterkizun dugun gaiari buruzko informazioa dute beha rrezko aurrerapausoak emateko, baina bestetik, baliagarri izango zaizkigu horixe bera
|
lortzeko
.
|
|
|
Kanpo konparaketaren alorrean emaitzak eskasak izan badira, eta zenbait kasutan lehengo egoeraren aldean atzerapauso nabaria ekarri badute?, ezin da gauza berdina esan barne konparaketaren bitartez aitzin euskararen zenbait puntuz
|
lortu
dugun ezagueraz.
|
|
|
Aipatutako erroaren teo riak argi egin dezake, ordea, arazo honetan, Ivan Igartuak idatzi berri duen bezala. Teoria honen arabera aspirazioa bakarrik erroaren hasieran zilegi denez, ez da harri tzekoa gero ere hitz bisilaboetan HV (R) HVR egitura egotea; bakarrik beranduago lotuko zaio aspirazioa bigarren silaba azentodunari, honen hasieran kontsonante has perengarriren bat baldin badago, HV (N) KhVR egiturako hitzak
|
lortuz
. Egitura biak akitanierazko izenetan aurki daitezke oraindino:
|
|
|
Lergako izkrizioa agertu zenean, berehala ikusi zen hango izen bat, Ummesahar, > euskaratik errez uler zitekeela eta beste biak, Abisunhar> eta Narhunges, hain zuzen, Akitaniako izen mult zoan sar zitezkeela bai osagaien aldetik bai fonetika arrazoiengatik ere. Mitxelenak Lizarra inguruan agerturiko Loxa> jainkosaren izena ere euskarazko lotsa rekin lotu zuen eta halaxe
|
lortu
zen euskal izen multzo ñimiño bat Nafarroan ere identifikatzea (Mitxelena, 1991).
|
|
|
Azpimarratu beharrekoa da elkarketa prozedura bakoitzak sintaxian beregainki erabil daitekeen ondorio bat dakarrela: (8c d e) koetara heltzeko, sintaxian beregainki (9b 10b 11b) erabil daitezkeen izen edo izenondo elkarteak
|
lortu
dira lehenago eta mendekotasunezko elkarte bat egin da gero.
|
|
|
Elkarte hauen lehenengo osagai bikoitza ezin da oro har beregain erabili eta (20) ko galderei erantzuteko unean, tandem elkartea egiteko aukera dugu (21) baina oso aldakorra da lehenengo osagai bikoitza soilik erabilita
|
lortzen
denaren gramatikaltasuna (22).
|
|
|
Izan ere, (22) ko bikoteak ez dira (21) ekoak
|
lortzeko
erabili diren abiapuntuak. Alderantziz, (21) ekoen gainean egiten den elipsi baten ondorioa dira (22) ko horiek.
|
|
|
Seignanx Gosse eta Chalosse. Agian, aurkikuntza interesgarriak
|
lortuko
genituzke. Baliabide faltaz ez dut Iparraldeko gehiago azter tzeko modurik izan.
|
|
|
Hortaz, berbaldi zientifikoa kriptikoa izaten da esparru bakoitzeko zientzialarien taldetik kanpo, baina kriptikotasun hori ez dator berbaldi estrategia bereziak erabiltzetik. Areago, ereduzko berbaldi zientifikoaren eraginkortasuna6
|
lortzeko
erabiltzen den estrategia orokorra da hizkuntz baliabideen artean, prozesatzen errazenak, hautatzea7.
|
|
|
7 Jakina, beste komunikazio egoera batzuetan beste xede batzuk izan ditzake hiztunak, eta beste modu batera
|
lortuko
du bere berbaldiaren eraginkortasuna.
|
|
|
8 Ondoko adibide eta gogoeta gehienak aurreko lan batetik hartu ditugu (Zabala, 2000) eta nahi duen irakurleak lan horretara jo dezake azalpen xeheagoak
|
lortzeko
.
|
|
|
Ondorioztatu> edo esan aditza ikusi bezain laster, > konplementatzailea igar dezakegu. Mendeko perpausaren aditza aurreratuz, are segida eraginkorragoak
|
lor
ditzakegu: askoz ere askatasun handiagoa izaten dugu mendeko perpausaren hurrenkera aldatzeko eta hurrenkerarik eraginkorrenak bilatzeko (7c) 15.
|
|
|
(13) a. [Saio ugari egin arren], ez> dugu ondorio ikusgarririk
|
lortu
. (EGIAREN PRESUPOSIZIOA)
|
|
|
b. [Saio ugari egin arren], ez> genuke ondorio ikusgarririk
|
lortuko
.
|
|
|
(14) a. [Saio ugari egin ditugun> arren], ez dugu ondorio ikusgarririk
|
lortu
. (EGIAREN PRESUPOSIZIOA)
|
|
|
|
lortuko
. (BALDINTZA)
|
|
|
Esana dugunez, izena edo aditza aurreratuz prozesatzen errazagoak diren segidak
|
lortzen
ditugu; edonola, badira izena edo aditza segidaren bukaeran uztera behartzen gaituzten sintaxi faktoreak, euskara, burua azken, hizkuntza izatearekin zerikusia dutenak.
|
|
|
Datu guztiak diagrama batean sartuz, herrika ondoko emaitzak
|
lortzen
dira: Gipuzkoako Goierrin %88 eusten diete bertako ezaugarriei helduek eta %74 ean gazteak.
|
|
|
Bi inkesta lekutako helduak eta gazteak konparatuz
|
lortu
dira diagrama hauek. Helduengan herriko hizkeren ezaugarriak hobeto gordetzen dituzte Diman Goierrin baino.
|
|
|
Dialektoko hiztunek estandarreko material lexiko zein hizkuntza ezaugarriak bereganatzen dituztenean dialektoko hiztun horiek rol agentea dutela esaten da. Horrela estandar erregionala dialektoko hiztunek nazio mailako estandarra
|
lortzeko
egiten duten arrakasta partzialeko ahalegina baino ez litzateke izango. Gai honen inguruko ikerketa asko dago (Berruto 1983, Spitzer 1922 italierarako; alemanerako Hinskens 1992), baina aldaera berrien sorreran ematen diren hizkuntza mekanismoak oso gutxi ezagutzen dira oraindik.
|
|
|
Baina azterketei dagokie nez egin den lanaz gain, ikerketa honei dagokien beste alde batzuk ere azpimarratu nahi ditut. Alde batetik, euskarak latinetik jaso duen materiala oraindik gehienez kro nologikoki sailkatu gabe dago, eta horretarako ahalegina egitea behar dugu ikerketa zientifikoagoa
|
lortu
nahi bada: Segura eta Etxeberriak katalogatzen egin duten lanaz gain, sailkapen kronologikoa behar dugu.
|
|
|
Ezaugarri hauek guztiok kontuan izanda, zuzena eta zentzuzkoa begitantzen zait Euskara Batua erdialdeko euskalkian oinarritu izana, eta horren ondorioa da, ezbairik gabe,
|
lortu
duen arrakasta.
|
|
|
Gauza xelebrerik ere ikusten da han hemen. Esate baterako, eskoletako ahozko azterketetan, eta zenbait lan
|
lortzeko
egin ohi diren elkarrizketetan, Euskara Batuan ez daudela eroso dioten batzuek, euskalkian hasi, eta erdi euskalkia eta erdi batua egiten dute gero. Txirrita bertsolariak esango lukeenez, Batua ikasi ez, eta euskalkia ahaztu, gertatu zaigu, nonbait, oraingooi ere.
|
|
|
Herri euskaldunetako hizkera bultzatzeak beste helburu bat ere badu. Hizkuntza bat familian eta lagunartean erabiltzen denean, orduan
|
lortzen
da hiztunaren eta hizkuntzaren arteko lotura, orduan lortzen da hiztunaren eta hizkuntzaren arteko jolasa, eta hizkuntzarekin jolas egiten denean, berez sortzen dira hitz eta esapide berriak, eta, denok dakigunez, hizkuntzak iraungo badu, sortuaz eta sortuaz joan behar du etengabe. Hain zuzen, euskalkien arabera, hitz egin, berba egin, elestatu, mintzatu esan ohi dena, Nafarroako alderdi batzuetan jolas egin esaten da, eta horixe da, nafarrek ez ezik, gainerako euskaldun guztiok ere egiten ikasi behar duguna:
|
|
|
Herri euskaldunetako hizkera bultzatzeak beste helburu bat ere badu. Hizkuntza bat familian eta lagunartean erabiltzen denean, orduan lortzen da hiztunaren eta hizkuntzaren arteko lotura, orduan
|
lortzen
da hiztunaren eta hizkuntzaren arteko jolasa, eta hizkuntzarekin jolas egiten denean, berez sortzen dira hitz eta esapide berriak, eta, denok dakigunez, hizkuntzak iraungo badu, sortuaz eta sortuaz joan behar du etengabe. Hain zuzen, euskalkien arabera, hitz egin, berba egin, elestatu, mintzatu esan ohi dena, Nafarroako alderdi batzuetan jolas egin esaten da, eta horixe da, nafarrek ez ezik, gainerako euskaldun guztiok ere egiten ikasi behar duguna:
|
|
|
Alde batetik, errazago
|
lortuko
dugu beste alderdi batzuetatik herri jakin batera joandako euskaldunak bertakotzea. Laminaciones lantegian lan egiteko Lesakara joan den bizkaitarrak, esate baterako, jakin egin behar luke heldu> den, > eginen, > ortzeguna, > ra, > solastu> zer diren, eta hori jakinda, errazago ekanduko da Lesakako bizimodura.
|
|
|
Hirugarrenik eta azkenik, errazago
|
lortuko
genuke hasieran aipatutako helburua betetzea: euskaldun guzti guztiek onartu behar dutela Euskaltzaindiak aurkeztu duen Euskara Batua.
|
|
|
eta ez hain, berezkoa?, eta, inoren eremuan? jokatuta, nekez
|
lortuko
du hizkuntzarekin benetan jolastea eta gozatzea, eta, azken batean, nekez lortuko du, hizkuntza sortzea. Sarritan, gainera, euskara zuzena egitea ere ez du lortuko, zaila delako, hizkuntzalari ez denarendako,, inoren zelaiko?
|
|
|
eta ez hain, berezkoa?, eta, inoren eremuan? jokatuta, nekez lortuko du hizkuntzarekin benetan jolastea eta gozatzea, eta, azken batean, nekez
|
lortuko
du, hizkuntza sortzea. Sarritan, gainera, euskara zuzena egitea ere ez du lortuko, zaila delako, hizkuntzalari ez denarendako,, inoren zelaiko?
|
|
|
jokatuta, nekez lortuko du hizkuntzarekin benetan jolastea eta gozatzea, eta, azken batean, nekez lortuko du, hizkuntza sortzea. Sarritan, gainera, euskara zuzena egitea ere ez du
|
lortuko
, zaila delako, hizkuntzalari ez denarendako,, inoren zelaiko, arauak zuzen ikastea eta menderatzea.
|
|
|
Eta, amaitzeko, atzizkien erabilera oparoa. Bide horiek guztiak erabiliz
|
lortu
zuen Larramendik gaztelaniazko DAut en agertzen ziren berbak ematea. Hutsarte asko eta asko agertuko zitzaizkion gure idazleari, batez ere voces> facultativas> edo berba espezializatuak emateko orduan.
|
|
|
Esan dezagun, ezer baino lehen, Larramendiren hasierako baldintzak ikusirik, arrakasta
|
lortzea
zail zamarra zitzaiola (gogoan izan behar da, nahitaez, zuzenbideko hizkeraren ezaugarri garrantzitsuenetarikoen artean hiztegi berezitua eta zehaztasuna daudela) 22 Horretan, lehen esan dugunez, Mitxelenak idatzi zuena aintzat hartuz gero, jesuitarena ezinaren bidetik ere ikus daiteke.
|
|
|
hizkeraren eredua jasotzeko modurik errealena grabaketa egiten ari den momentuan berriemailearen senideak edo lagunak ere bertan egotea da eta noizbehinka elkar hizketan, etenak edo mozketak eginez. Soziolinguistikako helburuetarako estilorik desiatuena guztiz zuzendugabekoa (hau da, gainbegiratu gabekoa) da, eta baita
|
lortzeko
zailena ere elkarrizketatzaile baten eta grabatzeko ekipo baten presentzia baldin badago. Labov ek (1970) behatzailearen paradoxa izena eman zion Soziolinguistikako arazo hain ezagun honi.
|
|
|
hizkuntzaren egituraren ulerpen hobea
|
lortzeko
asmoz, hizkuntzen funtzioa komunikazioa dela ulertuz. Era berean, Hizkuntzaren Soziologiaren helburua gizartearen egitura hobeto ulertzea da hizkuntzaren ikerketaren bitartez, eta hizkuntza ezaugarri batzuez baliatzea gizarte eraketa batzuk aurkezteko.
|
|
|
29an, Zizur Txikian. Irizpide horien arabera, aurreko iturrietatik (batez ere, OEH eta EEBS)
|
lortutako
zerrendak osatu egingo dira arloz arlo oinarrizko ikusten diren termino eta hitz bereziekin. Bigarren pasaldi horretan, beraz, Hiztegi Batuaren altxor juridikoa osatzeko aukera egongo da.
|
|
|
Testu horietako hitzak eta zegozkien testuinguruak atera. Programa egokien bidez, lerro bateko testuingurua baino luzeagoak ere
|
lortu
; pazientzia pitin batekin (behar bada pitin batekin baino gehiagorekin) lematizazioa egin... Uste dut hemen gauden guztiok ohartzen garela zenbaterainoko aldaketa ekarri duen informatizazioak.
|
|
|
Bide anitzak erakusten ditu kontalariak bere errola nabarmendu eta finkatzeko orduan. Justifikazio eta argibideak emateko fasea da eta publikoaren onarpena
|
lortzeko
hainbat azalpe ager daiteke: zer helburu dituen, zergaitik hasiko den honela edo horrela, bertsioen eta aldaeren ezagupena, bereganatutako jakintzak.... Testu monogestionatuaren arduraduna izate hori negoziatu beharra dago.
|
|
|
Beraz, soziologiaren ikuspegitik edo soziolinguistikaren ikuspegitik edo, hor zer eta nola egin behar den ez dut nik esango. Lantalde horrek, Jagon saileko Euskalkien> hor hitz egingo du, aztertuko du eta, halako adostasunik
|
lortu
eta onduz gero, Euskaltzaindiari proposamenen bat egingo dio. Zer nolako proposa mena egingo dion ez dakit, baina lantalde horrek zerbait proposatuko dio Euskaltzaindiari:
|
|
|
Bestalde, autonomia
|
lortu ondoren
euskara irakaskuntza eta komunikabideetara ofizialki iragan zenetik, 1968an Arantzazun Xarrittonek azalduriko kezka hura, neu rri handiz, bete egin da. Gipuzkoar peto peto eta kimikoki hutsen, erran nahi baita, gainerako euskalkien berri izan (nahi) gabeen?
|
|
|
Epe> erdian: > bizitzan beharrezkoak diren hitz maileguak eta eratorriak idaz kera bakarra erabiliz finkatzea. Goian aipaturiko hiztegietan, kasurik gehienetan bat etorri arren, adostasun handiagoa
|
lortu
beharra dago.
|
|
|
Gazteentzat zein gainerako ikertzaileentzat bekak
|
lortzeko
.
|
|
|
Mikel Zalbideren hitzak gogoratuz, hiztegigintza arautzailea ez da amaitzen hitzak hiztegietan sartzen direnean, hiztunak hitzok bere egiten dituenean eta erabiltzen dituenean baizik. Hori
|
lortu
ezean, hitz berria hilda dago, ez du ezerta rako balio. Izan ere, hizkuntzak ezin du jasan hiztegietako ereduaren eta erabilera errealaren arteko aldea denboran mugarik gabe irautea.
|
|
|
hizkuntz premia berriei erantzun beharra. Behar horiei taxuz erantzuten zaien neurrian
|
lortuko
da osasungintzan euskara eredu aldi berean adierazkorra eta eraginkorra. Eta horrekin batera biologiako nomenklaturetan egiten den antzera, klinikan ere (gaixotasunen izenetan adibidez) nazioarteko estandarrei begira jokatu da neurri batean.
|
|
|
(5), hildakoen organoak erauzteko, bizidun emailearen giltzurrun erauzketarako, anato mi ehunak eta zatiak
|
lortzeko
, giltzurrun, kornea eta larru aldaketarako histokonpa tibilitatea erreferentziarako laborategi 1ez iharduteko eta,[...] ospitaleari kreditape na emateko? (1992)
|
|
|
Hortaz, garaiko eta ondoko mentalitate herritarraren moldakuntza ezagutzeko, almanaka hauek aztertu beharra dago,
|
lortu
zituzten leku eta ga rrantziagatik. Berariazko balio historiko eta soziala ezagutu behar zaie urteal di oroko argitalpen hauei, ezagumendu historiko sozialerako.
|
|
|
7 Egindako kontsulta eta bilaketen artean ez dut
|
lortu
egutegi tako sabindarrek jarrai pen osorik() izan zutenaren segurtasunik; horregatik iradokitzen da hemen baliz ko eten horren hipotesia.
|
|
|
Hartutako bideak ez zuen, nonbait, onarpen handirik izan, eta hurrengo urtetik aurrera, López Mendizabal-ek gipuzkera hutsean eman zituen bere egutegi edizioak. Bizkaiko euskaltzaleak segur aski Euzkeltzale Bazkunaren eskaintzari lotu zitzaizkion, eta Tolosako argitaratzaileak azken buruan, euskalkien mugak gorabehera,
|
lortu
zuen bere argitalpenaren hedapen zabala.
|
|
|
Udako Euskal Unibertsitatearen sorreran ba du zer ikusi handia Euskaltzaindiak, azken antolatzaileak ahaztu badute ere eta erakunde akademikoaren barnean, dudarik gabe, Jeanek, zeren eta bera izan bai zen 1973an, buruorde izateaz gain IKASeko presidente eta Bordeleko Unibertsitateko irakasle gisa baimenak
|
lortu
eta bideratu zituena. Ez bakarrik hori, aurreko hiru urtetan Baionako Euskal Asteen buru eta arima izan zen Jean eta kokagune babestua Euskal Museoa zeinetan zen zuzendari.
|
|
|
Ba zekien idazkari eta idazkariorde gure terminologia erabilita ez zuela ongi ulertuko hiriko alkate frantsesak. Errepublikako agintariekin ez zuen
|
lortu
bere amets nagusia, hots, Euskaltzaindia instituzio akademiko ofizial gisa aitortzea, egia ezan oso nekeza hizkuntza bakarra aitortzen duen estatu batean. Hala eta guztiz ere kudeatu zuen, utilité publique?
|
|
|
Alfabetatze Batzordean eta. Euskaltzaindiaren araudia berritzea eta, personalidad jurídica? behar bezala
|
lortzeko
batzordean?, hitzez hitz aktak dioen bezala. Euskaltzainburuaren proposamenak honela zioen:
|