|
2004
|
|
|
Ikasle horiek, gainera, beren adierazpenean honako hau proposatu zuten: premia bereziak dituzten ikasleei arreta ematea, langile eta material egokiak erabiliz; legezko neurri zorrotzak hartzea garapen jasangarria bermatzeko; Atzerritartasunari buruzko Legea indargabetzea; hezkuntzarako, etxebizitzarako eta
|
lanerako
eskubidea gauzatzea; gutxieneko soldata igotzea, eta gizonen eta emakumeen soldata berdintzea. Adierazpenaren helburua da, halaber, gastu militarrak murriztea, suntsipen masiboko armak kentzea, kultura ondarea babestea, eta topaguneak sortzea, gazteek beren eskaerak eta beharrak erakunde publikoen aurrean adierazi ahal izateko.
|
|
2005
|
|
|
Zubi lan honetan nabarmendu nahiko nuke Arartekoak jokatutako rola (aldi berean sektore askotatik kritikatua). Iñigo Lamarkak ahalegin berezia eskatzen zion Hezkuntza Sailari profilik gabeko 157 irakasleak bete zitzaketen lanpostuetan birkokatzeko ahaleginak egin zitzan edo, nola edo hala, beren euskalduntze prozesua buka zezaten eta" euskarak eta
|
lanerako
eskubideak talka egin ez dezaten". Bestalde, argi adierazi zuen gatazka konponezina bihurtzeko zuen beldurra; izan ere" haustura nahikoa ditugu euskal gizartean, orain beste berri bat zabaltzeko".
|
|
|
– Banekien atzodanik, nor izango zen grebalari eta herriko komisaldegian zuen aurkako auzibidea urratu dut, Delbard bahitzea eta langileen
|
lanerako
eskubidea trabatzeagatik!
|
|
|
– Uste duzue ala horrela pasatuko dela? Eskualdeko nagusiekin bat deliberatu dugu
|
lanerako
eskubidearen sustenguzko manifestaldi baten antolatzea...
|
|
|
Hargatik, grebak iraun zuen azken bost asteetan izugarriko barne biolentziaz ekin zuen Rogerrek. Hark zion Etxarri lantegiaren ondoko aterpeari su eman eta,
|
lanerako
eskubidearen aldeko manifestaldian Mattinen saihetsean agertu zen arren, eta suprefeturaren parean langileak bildu zirenean, bera zen polizien aurka edozer autikitzeko trebeena. Errepublikaren Ordezkari Penatua agertu zenean, punpa batez kasketa ebatsi zion eta jendaldeari bota boomerang bat bailitzan.
|
|
2006
|
|
|
Errefuxiatuei zelaietatik kanpo zirkulatzeko askatasuna ukatzen jarraitu zuen, eta horrek bizitza irabaztea eragozten zien, eta arazo larriak planteatzen zituen errefuxiatuen eskubideetan eta bizitzan epe luzean egoteko politikak zituen ondorioei buruz. Hiri eremuetan, errefuxiatu askori ukatu egiten zitzaien izaera juridikoa,
|
lanerako
eskubideaz gain, eta indigentziara edo beste nonbait bizirauteko bilaketa arriskutsura behartzen zituzten; horrek, batzuetan, beste herrialde batzuetara lekualdatzea eskatzen zuen.
|
|
|
Ildo horretatik, adierazi du sektoreak gero eta merkatu galera gehiago dituela, tabakoa eta alkohola saltzeko debekuaren ondorioz eta Administrazioak eskatutako ingurumen baldintzen ondorioz. Errespetua Langileek grebarako eskubidea erabiltzen badute, enpresaburuek
|
lanerako
eskubidea aldarrikatzen dute. Eta Espainiako Kontsumitzaile eta Erabiltzaileen Konfederazioko (CECU) Madrilgo bozeramaileak, Antonio Lópezek, berriz, “lasaitasunerako” deia egin du, Almudenako “zubia” baino lehen gasolindegiek greba egiteagatik hiriburuan sor daitezkeen “gatazka egoeren” aurrean.
|
|
2007
|
|
|
lan zaleek grevistes egoistes oihukatzen dute, ezpainak ezkel, grebalariak sekula gurutzatzen balituzte, arrabiaz kalituko lituzketela erantsiz. Mukitsu neoliberalek zuzentasuna eta Konstituzioan bereziki idatzi
|
lanerako
eskubidea non dauden galdatzen dute, steadycam gosetien aitzinean.Azaroaren 20an Baionako kaleetan, beste bospasei mila lagunekin manifestatzen nenbilela greba ideiaren bukaeraz gogoeta nintzen. Greba, amodioa bezainbat maite dut.
|
|
|
Espainiar guztiek lan egiteko eginbeharra eta
|
lanerako
eskubidea dute; lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eta lanaren bidez aurrera egiteko eskubideak dituzte; eta beren beharrizanak eta euren familiarenak asetzeko adina ordainsari jasotzeko eskubidea ere, inoiz sexu arrazoiengatik bereizkeriarik gertatu gabe.
|
|
|
EKren 35 artikuluaren arabera, espainiar guztiek lan egiteko eginbeharra eta
|
lanerako
eskubidea dute; lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eta lanaren bidez aurrera egiteko eskubideak dituzte; eta beren beharrizanak eta euren familiarenak asetzeko adina ordainsari jasotzeko eskubidea ere, inoiz sexu arrazoiengatik bereizkeriarik gertatu gabe. Artikuluan ezarritakoari jarraituz, Legeak langileen estatutua arautuko du.
|
|
|
Artikuluan ezarritakoari jarraituz, Legeak langileen estatutua arautuko du. Artikulu horretara bi eskubide desberdin bildu dira,
|
lanerako
eskubidea eta lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eskubidea. Lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eskubidea (gremioak sortzeko joeraren erreakzio moduan sortu zen) hemeretzigarren mendeko konstituzioetara bildu zen; lanerako eskubidearen konstituzio aitorpena Alemaniako 1919ko Konstituzioak egin zuen lehenengo, eta gero Bigarren Mundu Gerraren ostean sortutako konstituzioetara orokortu zen.
|
|
|
Artikulu horretara bi eskubide desberdin bildu dira, lanerako eskubidea eta lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eskubidea. Lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eskubidea (gremioak sortzeko joeraren erreakzio moduan sortu zen) hemeretzigarren mendeko konstituzioetara bildu zen;
|
lanerako
eskubidearen konstituzio aitorpena Alemaniako 1919ko Konstituzioak egin zuen lehenengo, eta gero Bigarren Mundu Gerraren ostean sortutako konstituzioetara orokortu zen. Nazioartean, bi eskubideak hurrengo hauetan agertzen dira:
|
|
|
35 artikuluan,
|
lanerako
eskubideaz gain, lan egiteko eginbeharra ezarri da. Espainia defendatzeko eginbeharra (EKren 30.1 art.) eta guztiek, nork bere ekonomia ahalbidearen arabera, gastu publikoei eusten laguntzeko duten eginbeharra (EKren 31.1 art.) estatuaren aurrean dauden eginbeharrak dira, baina 35 artikuluko eginbeharra betebehar orokorra da.
|
|
|
47 artikuluan espainiar guztiek etxebizitza duin eta egokia izateko eskubidea dutela ezarri da. Argi dago artikulu hori interpretatzerakoan ezin dela pentsatu edozein herritarrek administrazio publikora jo dezakeela etxebizitza eskatzeko, EKren 35 artikuluko
|
lanerako
eskubidearekin gertatzen den bezala, horretan ere herritar bakoitzari ez baitzaio enplegu bat bermatzen. 47 artikulura bildutako eskubidearen edukiak botere publikoek etxebizitza politika bat egiteko duten beharrizanari aipamen egiten dio.
|
|
|
c) hirugarren, edukiari erreparatuz, eskubideen zenbait fase edo belaunaldiri buruz hitz egin da: ...tar izaera errespetatzea eskatzea ahalbidetzen dutenak (prozesuko bermeak, etab.); eskubide politikoak, herritarrei gai publikoetan parte hartzeko baimena ematen dietenak (sufragio aktibo eta pasiborako eskubidea eta, zabalago, politikan parte hartzeko eskubidea); eta ekonomia, gizarte eta kultura eskubideak, eskubide eta beharrizan materialak, kulturalak, etab. dituen herritar moduan dagozkionak(
|
lanerako
eskubidea, etxebizitza izateko eskubidea, kultura eskubidea, etab.), gero eta gehiago zabaltzen ari direnak apurka apurka eskubide berriak sortzen direlako; horren eraginez, botere publikoak modu aktiboagoan inplikatu behar dira, horiek bermatzeko (ingurumenerako eta aisialdirako eskubidea, osasuna babesteko eskubidea, etab.).
|
|
|
Bestalde, 46 artikuluan
|
lanerako
eskubidea arautu zen, gizarte betebehar moduan ulertuta. Langile guztiei bizitza duina izateko beharrezko baldintzak bermatu zitzaizkion eta gizarte legeriak nahitaez jorratu behar zituen gaien multzoa ezarri zen (gaixotasun, istripu, langabezia, zahartzaro, ezgaitasun aseguruak, emakumezkoen eta gazteen lana, amatasunaren babesa, lanaldia, gutxieneko alokairua, oporrak, langileek enpresen kudeaketan parte hartzea, etab.). Nire ustez, eta autore batzuek izaera «iraultzailea» aitortu dioten arren, arlo horretako konstituzio arauketa «ongizate estatu» deitu izan den horren ildokoa zen (1932an, esaterako, garai hartan lan babesaren arloan zeuden nazioarteko hitzarmenik garrantzitsuenak berretsi ziren).
|
|
2009
|
|
|
Bizirauteko behar diren baldintzak biltzen ditu, hala nola edateko ura, saneamendua, energia eta elikadura. Gainera, osotasun fisikoa eta psikikoa, aldizkako diru sarrera kobratzea eta
|
lanerako
eskubidea, osasun laguntza, sendagaiak eskuratzea eta hezkuntza defendatzen ditu. 2 artikulua.
|
|
|
Konstituzio espainiarrak badio Estatuko bizilagun guztiek dutela
|
lanerako
eskubidea, bada lege hori betearazten saiatzea proposatzen dut.
|
|
|
Jakin dugu, minetik gertu dagoen sentimendu batez? arazo bilakatu dela euskara, aukera izan beharrean, hainbat eta hainbatentzat,
|
lanerako
eskubidea gauzatzeko bidean. Badakigu, larritasunez?
|
|
2010
|
|
|
Grebarako legez
|
lanerako
eskubidea ere bazutela zioskuten langileekin izaten genituen tirabirak ziren samingarrienak. Zer argudiatu behar genien, grebarako eskubidea lanerakoaren gainetik dagoela?
|
|
2011
|
|
|
Gure borroka ez baitago krisian! Eta, horregatik, maiatzaren 1 honetan ere, Euskal Herriko emakumeok kalera aterako gara bizitza duina izatea ahalbidetuko diguten eskubideak defendatzeko.Batetik, emakumeok ekonomiaren subjektu moduan aintzat hartuak izateko bidean ezinbestekoa da
|
lanerako
eskubidea oinarri izatea. Lanaren kontzeptuaren inguruko definizio berria eman behar da, lan produktibo eta erreproduktiboaren errekonozimendu soziala, politikoa eta ekonomikoa eman; honela, ekonomiaren kontabilitatean sartuko dena.
|
|
|
Pentsa, suitzarrek ia 80 hamarkadara arte itxaron behar izan zuten. Herrialde arabiarretako emakumeek askatasun pertsonalaren alde borrokatu zuten lehenbizi, inoren baimenik gabe noranahi joan ahal izateko eskubidea; gero, ikasteko eta
|
lanerako
eskubidea; gero, ezkondu ala ez aukeratzeko eta ezkontzekotan norekin ezkondu aukeratzeko eskubidea (eta zailagoa izaten da ez ezkontzea hautatzea, norekin ezkondu hautatzea baino)...
|
|
2012
|
|
|
«Hauteskunde kanpainan esandakoaren erabat kontrakoa egin dute». Lan erreforma kritikatu zuen,
|
lanerako
eskubidea «edukirik gabe» uzten duelako eta «lanaren eta kapitalaren arteko harremanak desorekatzen dituelako». CCOOko Molinerok, berriz, «tokian tokiko politika» aldarrikatu zuen.
|
|
2013
|
|
|
2 Ozen salatu nahi dugu Donostiako Aske Gunean, apirilaren 19an, Ertzaintzak Lander Arbelaitz kazetariarekin edukitako jarrera oldarkorra, bortitza eta neurrigabekoa. Ertzaintzak Arbelaitzen kazetaritza
|
lanerako
eskubidea zanpatu zuen, nahiz eta Arbelaitzek behin eta berriz adierazi lanean ari zela, alegia, kazetaritzaren funtzio soziala egiten ari zela. Kazetaria zela jakinarazi zuen, ertzainek ederki entzuteko moduan, kazetari agiria erakutsiz une oro.
|
|
2014
|
|
|
Anai arrebaren bat, agian, edo osaba izebaren bat. Konstituzio ezin demokratikoagoak, berriz, guztioi aitortzen digu
|
lanerako
eskubidea. Nork bermatzen digu, ordea, eskubide hori?
|
|
|
Hala sinetsarazi nahi digute bederen. Zertarako nahi dugu, baina,
|
lanerako
eskubidea aldarrikatzen duen demokrazia bat, lana bermatzen ez badigu gero. Zertarako nahi dugu etxe bat izateko eskubidea aldarrikatzen duen demokrazia bat, demokrazia horrek, ondoren, zozketa batera mugatzen badu posibilitate hori?
|
|
2015
|
|
|
Arrapaladako inflazioa eta langabezia eragiten ari ziren egoera sozial makurraren aurrean, soldaten izoztea bezalako neurriak arbuiatu egiten zituen ELAk; aitzitik, eros-ahalmena hobetu, lanaldia laburtu,
|
lanerako
eskubidea egikaritu eta despidoa kentzea eskatzen zuen, xede kualitatiboagoak ahaztu gabe: Euskaditik egindako ekonomiaren plangintza, eta" indarren arteko erlazioa bikaintzea", langilea soldatapeko bihurtzen duen lan moldea suntsitzeko.
|
|
|
Egiten duten bakarra jendeari
|
lanerako
eskubidea ezeztatzea da.
|
|
2016
|
|
|
Giza eskubideak (pertsona orok du
|
lanerako
eskubidea)
|
|
2017
|
|
|
Beraz, ni eskema zaharretan harrapatuta geldituko naiz nahita: ai esan dugunok, nahikoa da esan dugunok, inposatu digutena onartu nahi ez dugunok, ez gara inoren
|
lanerako
eskubidea zapaltzen ari. Zuek, martxoaren 29an lan egin duzuenok urratu duzue edozein langilek munduko edozein lekutan inork zapaldu gabe lan egiteko duen eskubidea.
|
|
2019
|
|
|
Onura guztien ifrentzua zama da; zama astunegia baldin bada, ordea, onura ez da morrontza baizik; langile gehienentzat, zeregin gaizto esker txarrekoa da lana: emakumeari, gainera, ez dakarkio duintasun sozial konkreturik, ez bizimoldean askatasunik, ez autonomia ekonomikorik; naturala da
|
lanerako
eskubidea obligazio bat iruditzea emakume obrero eta enplegatu askori, eta ezkontza, berriz, hartatik libratzeko bidea. Nolanahi ere, bere buruaren kontzientzia hartu eta lanaren bitartez ezkontzatik ere libra daitekeela jabetzen denean, emakumeak ez du hain otzan onartzen mendekoa izatea.
|
|
2020
|
|
|
Arantxa Tapiak gaineratu du: «Grebarako eskubidea badago,
|
lanerako
eskubidea ere badago, eta eskubide biak errespetatu behar dira. Eta atzo gertatu ziren hainbat gauzek ez zuten zertan gertatu».
|
|
|
Era askotako lanetan aritu ziren: errepideak eta trenbideak egiten, meatzaritzan edo nekazaritzan, eraikuntzan, etab. Erregimen frankistak errepresio hau"
|
lanerako
eskubidea" ri atxiki zion. Begira zer zioen orduko legeak:
|
|
2021
|
|
|
Hedabide ugarik «santutegi» ospea eman zioten Iparraldeari, baina santutegitik gutxi zuela dio Irazolak: «Ez zen estatuturik, ez zen
|
lanerako
eskubiderik. Espainia ez zen sartua Europako Batasunean.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak udaltzaingoetan bitartekotasunak betetzera deitutako azken lan poltsak eztabaida sutsua piztu du, baita administrazioarekiko auzi prozesu bat eragin ere. Estatuan ordezkaritza duen euskal sindikatu batek ulertu duenez, lanpostu bat lortzeko ez ezik, enplegu poltsa batean sartzeko ahalmena ematen duten prestakuntza ikastaroetan B2 profileko euskara maila baldintza gisa ezartzeak –maila proba bat ere egiteko aukerarik eman gabe–
|
lanerako
eskubidea urratzen du; kasu zehatz honetan, ehunka udaltzain interinoren eskubidea. Herri administrazioetan euskararen normalizaziorako 86/ 1997 Dekretuak arautzen duen udal errealitate soziolinguistikoen araberako hizkuntz eskakizuna egiaztatuta izanda ere, poltsa berri horrek ehunka udaltzain interino kale gorrian utz ditzake, antza, baldintza hori tarteko.
|
|
2022
|
|
|
Eta asko hitz egiten da ezintasunen bat dugun jendearen
|
lanerako
eskubideaz, osasun eskubideaz, hezkuntzarako eskubideaz… baina, badago beste gai bat gutxiago aipatzen dena: aisialdirako eskubidea.
|
|
|
Ikusi dugu lantokiak funtsezkoak direla Quebeceko hizkuntza plangintza aplikatzeko, eta frantsesezko
|
lanerako
eskubidea nagusi izan dela 70eko hamarkadatik. 96 Lege Proiektuak eragindako eztabaidek erakusten dute, printzipioz, frantsesaren babesari buruzko adostasuna dagoela.
|
|
|
Bestalde, administrazio egoera irregularrean dauden biktimei dagokienean (35.art)«[...] gainerako biktimei aitortutako eskubideak izango dituzte[...]. Era berean, bizilekurako eta
|
lanerako
eskubidea izango dute, 4/ 2000 Lege Organikoan (Atzerritartasunari buruzkoa) salbuespenezko zirkunstantziengatik baimenetarako aurreikusitako baldintzetan». Honek ez du esan nahi, argudiatu den moduan, paperik gabeko emakumeek sexu erasoren bat salatuz paperak lortu ahal izango dituztenik, esan nahi duena da orain artean paperik gabeko emakumeek pairatutako sexu erasorik salatzen bazuten, beren egoera administratiboa agerian geratzen zenez zigor administratiboa jaso eta estatutik kanporatua izatera arriskatzen zirela, beraz, ez zitzaiela sexu indarkerien aurkako babesik eskaintzen.
|
|
|
Ama eskolak behar bat asetzeko era gisa ikusteari utzi, eta eskubide bezala onartzen diren arte, amek
|
lanerako
eskubiderik ez dutela sinets daiteke. Azkenean, handik eta hemendik, nola edo hala, ama malabaristek kanpoan eta barruan lan egitea lortzen dute, umeak orduro non eta norekin egongo diren zehatz mehatz kudeatuz, garbigailua jarri eta arropak esekitzen dituzten bitartean, ondoren plantxatu, tolestu eta armairuan gordetzeko; eguneko gosari, hamarretako, bazkari, merienda eta afariaren ondoren, hurrengo eguneko gosari, hamarretako, bazkari, merienda eta afaria antolatu, eta guztiz prest dagoen baieztatzen duten bitartean.
|
|
2023
|
|
|
Erantsi du epaiek ez dutela aintzat hartu euskara hizkuntza gutxitua dela eta berezko hizkuntzatzat jasota dagoela legedian; eta horrek babes berezia ematen diola. Epai horietan, gainera, hizkuntza eskubideak eta
|
lanerako
eskubideak kontrajarri nahi dituzte: «Guk uste dugu ez dela horrela:
|
|
|
Ekonomia, gizarteeta kultura eskubideak arautu dituen testua da; halako eskubideen artean daude nolabaiteko lan edukia duten gehienak:
|
lanerako
eskubidea (1 artikulua), bidezko lan baldintzak izateko eskubidea (2 artikulua), laneko segurtasun eta higienerako eskubidea (3 artikulua), bidezko ordainsariak jasotzeko eskubidea (4 artikulua), sindikatu eskubidea (5 artikulua), negoziazio kolektiborako eskubidea (6 artikulua), haurren eta nerabeen babeserako eskubidea (7 artikulua), emakumeak diren langileen babeserako eskubidea (8 artikulua),...
|