|
2000
|
|
|
planetekiko esperientzia egiaztagarria ez izan arren, esanahia zuela uste zuten, giza adimen batek planeten ibilbidearen esperientzia izan zezakeelako esperientzia horiek izateko egoeran balego. Schlick, dena den, ez zen kontrafaktikoen
|
laguna
, eta tesi errealista egiazkotzat jotzen bazuen, zio honegatik izan zen, alegia: gizabanakoengandik independentea den munduan erregulartasun zenbakaitzak daudelako.
|
|
|
Baina sozialisten artean ere autonomoa izan zen; ez zuen begi onez ikusten Bavaria Soviet Errepublika batean birmoldatzearen ahalegina, baina, hala eta guztiz ere, Plangintza Zentraleko Bulegoan egin zuen lan alternatiba hobeak heldu arte. Dena den, bere plan sozialistek eta bere
|
lagunenek
ez zuten asko iraun: Bavariako gerra zibila hasi eta atxilotua eta espetxeratua izan baitzen.
|
|
|
Bavariako gerra zibila hasi eta atxilotua eta espetxeratua izan baitzen. Vienara itzultzea Max Weber eta Otto Bauer
|
lagunen esku
hartzeagatik soilik izan zen posible.
|
|
|
Adibidez, posible da termino bat argitzea beste termino batzuetara murrizgarria dela edo beste termino batzuen bitartez definigarria dela erakutsiz. Horrela, Schlicken adibide bat hartuz52," Nire
|
laguna
etzi zendu zen" enuntziatuak ez du inolako zentzurik, egungo denbora eta heriotzaren definizioak ez baitira batere kontsistenteak termino konbinaketa horrekin.
|
|
|
Miseria hauek osatzen baitzuten benetako desordena, gehienetan ezkutatu nahi den anabasa: zientziaren iruzurrak, obskurantismo politikoa eta diktadoreek eta totalitarismoaren
|
lagunek
hain ongi maneiatzen zekiten apublikotasuna (109 orr.). Areago, metafisikaren ukapenak —zentzugabeko proposizioen gorputza zela eta—, Horkheimerren ustez, ez zion ezagutzari inolako iraultza kognitiborik ekarri, alderantziz baizik:
|
|
|
Alde batean, eskuinean, Schlick zegoen —Waismann eta von Juhosekin batera—, Zirkuluko filosofo nagusia. Vienako goi burgesian hazia, Wittgensteinen
|
laguna
—hau, bere aldetik, hiriko pertsonaia aberatsenetako baten semea zen— eta kulturalki harreman onekin, bere jarrera filosofikoa nahiz politikoa ere argi eta garbi kontserbadorea zen. Ezkerraldean, berriz, Neurath erradikala eta beti tolerante agertzen zen Carnap neurritsua zeuden.
|
|
|
ez zuen beste inolako ikasgairik irakatsi eta bere lan kurrikulum guztia gai honi buruzko konferentzia eta idazkietan bukatzen zen. Vienako gizarte kulturalki elitistan ongi barneratua, goi mailako musikariekin zuen tratua, burgesia finaren bileretan izaten zen eta hipika praktikaren bikaintasunen
|
laguna
zen. Dama amerikar aberats eta ohoragarri batekin ezkondu zen, eta entzute horretaz bere burua harro erakusten zuen nonahi.
|
|
|
Oso altua, ia bi metroko luzera zuen, ez zen apainduren
|
laguna
jokamoldetan, are gutxiago burges konbentzionalismoena. Aitzitik, langile klasearekin identifikatzen zuen bere burua, fintasun bereizleetatik urrun.
|
|
|
Liburuaren jatorrizko bertsioa zaharragoa da, baina bigarren edizio honetan Wittgensteinek idatzitako gutun batzuk gehitu dituzte. Malcolm Wittgensteinen ikaslea eta
|
laguna
zen. Orrialde hauek austriarraren biografia berreraikitzen saiatzen dira, bere oroipenak bilduz.
|
|
|
Nahiko orekatua da. Malcolm filosofo austriarraren dizipulu eta
|
laguna
zen eta liburuaren izenburua Wittgensteinek bota zion esaldi batetik hartua da: " Ez naiz erlijiozalea:
|
|
|
Wittgenstein bizirik ezagutu zituzten pentsalari, senide eta
|
lagun
batzuk (Hermine Wittgenstein, Norman Malcolm, Fania Pascal, F.R. Leavis, John King, M. O’C. Drury eta Rush Rhees) hemen bilduta dauzkagu filosofo austriarraren bizitza gogoratuz. Druryren testuan filosofia, etika, estetika, politika eta erlijioari buruzko uste eta iritziak Wittgensteinen ahotik era paregabean sortzen dira.
|
|
|
• 1938 Otsailean Norvegiatik Dublinera, Drury
|
lagunaren
etxebizitzara. Martxoaren 2an Austria Alemania naziaren zati bat bihurtu zen:
|
|
|
• 1941 Urrian Francis Skinner bere
|
lagun
mina hil zen. Azaroan, bedel gisa, Londresko Guy’s Ospitalean lan egin zuen, bere izena eman gabe eta Cambridgeko klaseak utzi gabe.
|
|
|
William Jamesen The Varieties of Religious Experience irakurri zuen. Urrian Islandiara bidaia David Pinsent
|
lagun
minarekin. Apostles elkarteko kidea.
|
|
|
• 1918 Martxoan, Italiako gerra tokian, teniente gisa. Maiatzean David Pinsent bere
|
lagun
mina hil zen hegazkin istripu batean. Logisch philosophische Abhandlung en eskuizkribua bukatua.
|
|
|
• 1932 Carnapen aurka jo zuen ideiak lapurtzeagatik. Francis Skinner,
|
lagun
mina izango zena, ezagutu zuen. Klaseak emateari utzi zion.
|
|
|
21 Frazerrek hurrengoa dio: " Ahia jan ondoren, puska askotan banatzen dute opila —zenbat
|
lagun
bildu diren, hainbeste puska—, denak ere ahalik eta berdinenak tamainaz eta formaz. Puska horietako bat ikatzez belzten dute erabat.
|
|
|
alde batetik, bere jaioterrian, Vienan, eta bestetik, bere adopzio lurraldean, Ingalaterran (gogora dezagun Wittgensteinen bizitza eta bihotza ere bi mundu gerratan mugitu zirela: lehenengoan, kasu, bere
|
lagun
mina David Pinsent ek —berari eskainita dago Tractatus Logico Philosophicus liburua— ingelesekin egin zuen gerra, eta Wittgensteinek Austria Hungariarekin: gerra bukatzear Pinsenten heriotzaren berri tragikoa jaso zuen.
|
|
|
The Heretics elkarteko kideak ez ziren filosofoak. Kasu, Wittgensteinen
|
lagun
mina zena, David Pinsent, kideen artean zegoen, 1918an hil zen arte. Wittgensteinek hitz egin baino lehen, hara joandako hizlarien artean Bertrand Russell, H.G. Wells eta Virginia Woolf ditugu.
|
|
|
Honi esker, 1930ko urtarrilean klaseak ematen hasi zen Cambridgeko Unibertsitatean. 1930etik 1933ra bitartean emandako eskoletara joandako
|
lagun
eta ikasleen artean Moore zegoen. Sei kaier bete zituen aldi hartan apunteak hartzen (behin Wittgensteinek esan zion ideia ona zela Moorek apunteak hartzea, bere pentsamenduaren erregistro on bat zelako).
|
|
|
• 1893 Kultura eta artea bere gurasoen arduren artean zeudenez —bere gurasoak mezenasak ziren, nolabait—, bere hezkuntza gurasoen etxean hasi zen. Artista
|
lagunen artean
Brahms zuten gurasoek.
|
|
2001
|
|
|
Sok. Hau, behintzat, ez da asmatzen oso zaila,
|
lagun
, nabaria baita guztiontzat Homerori buruz zientziaz eta artez hitz egiteko gauza ez zarela; izan ere, artez hitz egiteko gauza izango bazina, gainerako olerkari guztiei buruz hitz egiteko gai izango zinateke, olerkigintza osotasuna dela baiteritzot. Ala ez?
|
|
|
Sok. Baina, orduan, lon, jainkoak
|
lagun
, grekoen artean zu rapsoda zein estratega hoberena izanik, nola liteke Grezian zehar rapsoda aritzea eta ez, ordea, estratega. Edo agian uste duzu grekoentzat baliagarria dela urrezko koroaz koroatutako rapsoda eta ez, ordea, estratega?
|
|
|
gezur gaiztoa esaten du norbaitek. Hori analiza daiteke pertsona horrek jasan dituen eragin guztiak, hezkuntza,
|
lagun
txarrak, eta abar aipatuz. Baina, hala ere, hori egitea gaitzesten dugu:
|
|
|
Eta une batean, gezurretan gogoko zaiona —ez benetan— betetzen jarduten du gogoak. Eta, nolabait, adimena eta nahimena eta oroimena ere bere menpeko, gezurraren
|
lagun
bihurtzen saiatzen zait sarkin hori.
|
|
|
Zoriona maitasuna beste helbururik ez duen maitatzearen ondorio edo
|
laguna
da. Zorion bila aritzea, maitatze bila aritzea da.
|
|
|
Eta maitatzea oso egite arrunta da. Zorion apurrak edo handiak, egunero mila eratan lortzen ditugu, bai bakardadean, bai gure
|
lagun
hurkoekin dauzkagun harremanetan. Eta baita arruntagoetan ere, jaterakoan, adibidez.
|
|
|
Gorrotoa gezur bikoitza da, gezurretan gezurrik handiena: gizakia —norbera— maitagogo dela ukatzen du, eta
|
lagun
hurkoa maitagarri dela ukatzen du. Bakerik ezaren leizea gorrotoa da.
|
|
|
Bakea zorionaren
|
lagun
mina da, biak maitatzearen ondorena.
|
|
|
Askotan, gehienetan behar bada, egia eta ederra maitatzean ez diogu ezer ematen edo kentzen
|
lagun
hurkoari. Zerbait ez ezaguna argitu gogoz gabiltzanean; edo loretoki bat ikustean, mendi eta basoak, katedral eder bat, marrazkiak, zeru izartsua, animaliak; edo fisikako edo astronomiako edo biologiako aurkikuntza bat ezagutzean; ez dugu zuzenean ezer egiten beste maitagogoen alde edo kontra.
|
|
|
Baina beste gauza bat da ondorengoa: egia aurkitua edo argitua gure
|
lagun
hurkoari eskaini nahi izatea, maitasunez.
|
|
|
Maitagogoaren maitabehar hau, maitatzearen aldeko joko hau agirian azaltzen da bere bizitza osoan. la gizaki orok nahiago du, parrean, ondo egin, lagundu, eman —maitatzearen
|
lagun
edo ondorioak—; kalte egin, eraso, kendu baino. Parrean ez denean, norbera gutxi edo asko galtzen —itxuraz edo nolabaiteko ustez, behintzat— geratzen bada zerbait/ norbait maitatzean, sor dakizkioke problemak.
|
|
|
Eta hori da gure poza, Jaungoikoari gogoko eta gogo gatzaizkiola denok eta bakoitza. Ondorioz, gaurko bizitzan ere maitagogo oro askoz maitagarriago da maitagogoarentzat, Jaungoikoarentzat gaurko eta betiko bizitzan bere seme
|
lagun
maitea dela/ izango dela dakigunez gero, gure anaia laguna dela eta betiko izango dela.
|
|
|
Eta hori da gure poza, Jaungoikoari gogoko eta gogo gatzaizkiola denok eta bakoitza. Ondorioz, gaurko bizitzan ere maitagogo oro askoz maitagarriago da maitagogoarentzat, Jaungoikoarentzat gaurko eta betiko bizitzan bere seme lagun maitea dela/ izango dela dakigunez gero, gure anaia
|
laguna
dela eta betiko izango dela.
|
|
|
Gizakia irakatsi didaten guztiei: lehenbizi Paki nire emazteari; nire guraso eta anaia arrebei; jesuita guztiei eta, batez ere, nire hausnarketetan gidari eta ibilbide izan den Roman, nire betiko
|
lagun
minari.
|
|
|
Eta denon eta bakoitzaren neurririk gabeko metroa, bete betean denon eta bakoitzaren gogoko den maitatzea dela. Denok dakigu
|
lagun
hurkoaren arazoa gure arazoaren berdin berdina dela, gu geu bezala maitagogo delako.
|
|
|
Nire fede berritua ez dut gogoetetan aurkitu, ni maitagogo muinean baizik,
|
lagun
hurkoen artean jasoa baizik, eguneroko maitajardunean Espiritu Santuak doan emana baizik. Amo ut credam, credo ut amem.
|
|
2002
|
|
|
Presootatik nor ote da gai bere ekinbide maltzurrak zentsuratzeko? Nor ote da gai
|
lagunaren
ekinbidea zentsuratuz haren etsai bihurtzeko. Inguruan dauzkagunen iritziek arautzen dute gure bizimodua, horiek ematen dizkigute bizitzeko beharrezkoak diren printzipioak oro.
|
|
|
Presoen arteko adiskidetasuna bultzatzea, gerta daitekeen arrisku handienetakoa saihesteko bidea dugu. Izan ere, askatasun egoerara itzuli eta preso gizagaixoak
|
lagun
baten beroa nabaritzen ez badu, erraz itzuliko da berriz ere ohitura txarretara eta eginbide okerretara. Ostera, adiskidetasunaren eskolan hezten badugu, alegia, zorigaitzetik aldentzen badugu, segurua da presoa ez dela espetxera eraman zuten delituetara itzuliko.
|
|
|
1786ko abenduan, Errusian zenean, Jeremy Benthamek (goian aipatu dugun legez)" Ikuskapen etxea deritzan eraikuntza mota berritzailearen erabilera azaltzen duen" gutun bilduma bat bidali zion Londresen zen bere aita Jeremiah Benthami, horiek argitaratzeko argibide eta guzti7 Hala eta guztiz ere, Benthamen aitak ez zuen Gutunak argitaratzeko prestatzeko enkargua onartu, ezta Benthamen
|
lagun
George Wilsonek ere, harengana ere hurbildu baitzen helburu berarekin8 Gutun" azaleko eta nolabait hutsal" 9 haiek oraindik ez zeudela argitaratzeko moduan irudituko zitzaien agian bai Jeremiah Benthami, bai Wilsoni. 1790 arte ez zen Gutun Panoptikoak argitaratzeko aurrerapen gehiago egin.
|
|
|
Catherine Pease Watkin eta Bentham Project eko langileei, hainbat zalantza argitzeaz gain, gure proposamen exotikoari baietz esateagatik. Amaitzeko, eskerrak ere proiektu hau egia bihurtzea ahalbidetu duten Jakineko
|
lagunei
, elkarlanerako erakutsi duten jarrera irekiagatik.
|
|
|
Horrez gain, gainera, badaude egon kuxkuxeroak, bidaztiak, presoen
|
lagun
eta senitartekoak, ikuskatzailearen nahiz espetxeko gainerako langileen ezagunak, arrazoi desberdinak bitarteko, beren presentziarekin gure printzipioa indartzera etorriko direnak eta, bide batez, zigor etxeotako nagusiak ikuskatuko dituztenak, nagusiok langileak ikuskatzen dituzten modu eta neurri berean. Publiko komisio handi honek gure zaintzapean geratzen diren eraikin guztiak perfekzionatuko ditu, zalantza izpirik gabe.
|
|
2003
|
|
|
Sinposioa idazterako jada aspaldikoa zen garai batean kokatzen du hitzaldi hau, K. a. 416 urtean, Agatonek antzerki saria irabazi zueneko urtean alegia, eta oso modu zeharkakoan kontatzen digu gainera: bileran bertan egon zen Aristodemo batek Apolodorori kontatu omen zion, eta honek, berriz, bilera horretaz galdetzen dioten
|
lagun
batzuei. Urrutiratze horrekin ekintza egoera ideal batean kokatzea lortzen du, eta baita bere ideiak azaltzeko inguru egokian ere.
|
|
|
Filiporen seme Fenixengandik entzundako beste batek kontatu dizkit, baina zuk ere bazenekizkiela esan zidan, berak ezin baitzidan ezer garbirik esan. Beraz, zuk konta izkidazu, egokiena zara-eta
|
lagunaren
hitzen berri emateko. Aurretik esaidazu:
|
|
|
Eta ni neu, gainera, filosofiari buruzko hitzaldiak nik neuk egin ala beste batzuei entzuten diedanean probetxu ateratzen dudala sinesteaz aparte, izugarri pozten naiz. Beste hitzaldi batzuk, batez ere zuenak, aberats eta negozio gizonenak, entzuten ditudanean, ordea, ni neu atsekabetzen naiz eta zuetaz eta zuen
|
lagunez
errukitzen naiz, ezer egin gabe zerbait egiten duzuela uste baituzue. Eta agian zuek, aldiz, ni naizela zorritxarrekoa uste izango duzue, eta egiazko d ustea duzuela uste dut nik, baina nik zuetaz ez dut usterik, jakin baitakit ederki asko.
|
|
|
Hauxe diot nik: zerbait lotsagarri eginez ala norbaiten esku jasanez eta koldarkeriagatik kontra egin gabe maiteminduta dagoen gizona nabarmen gertatuko balitz, ez litzateke ez aitak, ez
|
lagunek
, ez beste inork ikusita maiteak ikusita bezainbeste minduko. Eta gauza bera ikusten dugu maitearengan, askoz e gehiago lotsatzen dela maitaleek ekintza lotsagarriren batean ikusita.
|
|
|
Eskasa dela uste al duzu hara begira egon, behar denaz begiratu eta berarekin 212 elkarturik dagoen gizakiaren bizitza? Ez al zara jabetzen orduan bakarrik, edertasuna ikusgai den zeraren bidez ikusirik, gertatuko zaiola ez bertutearen itxurak sortzea, ez baita itxura bat ukitzen ari, benetakoak baizik egia ukitzen egonik; eta benetako bertutea sortu eta hazi duena jainkoen
|
lagun
bihur daitekeela eta hilezkor ere, gizakietako beste inor bihurtu bada?
|
|
|
Eta berandu gabe Altzibiadesen ahotsa entzun zen patioan, zeharo mozkortuta eta ozen oihuka, Agaton non zegoen galdezka eta haren ondora eramateko eskatuz. Eta haiengana eraman omen zuten, eusten zion flautista eta
|
lagunetako
beste batzuekin batera, eta ate ondoan zutik gelditu, huntz eta biolee tazko koroa sarri batekin koroatuta eta izugarri zinta piloarekin buru gainean, eta esan omen zuen:
|
|
|
Horrela maitasunak orokorrean botere anitz eta handia, are gehiago botere guztia, bilduta dauka. Baina zentzutasun eta justiziaz gauza onen inguruan burutzen denak, bai gure eta bai jainkoen artean, horrek dauka indarrik handiena eta zoriontasun oro ematen digu elkarrekin harremanak izan eta
|
lagun
izateko gai izanik, gu baino boteretsuago direnekin ere, jainkoekin. Eta Maitasuna goresterakoan agian gauza asko utzi ditut nik ere alde batera, nahita ez behintzat ordea.
|
|
|
— Begira zer egiten duzun, Aristofanes
|
laguna
. Hitz egiten hasterakoan txantxetan zabiltza eta zure hitzaldiaren zaintzaile bihurtzera behartzen nauzu ea barregurazko zerbait ote diozun, bakean hitz egiteko aukera izanda ere.
|
|
|
Niri gizakiek Maitasunaren boterea ez dutela inola ere hauteman iruditzen baitzait, hautemanez gero bere tenplu eta aldare eskergak egingo bailituzkete, eta egundoko eskaintzak, eta ez orain bezala horietako ezer ez zaiola egiten, beste ezer aurretik egin beharrekoak izanda ere. Jainkoen artean gizakien
|
lagun
handiena baita, d gizakien laguntzaile izanik eta gaixotasun horien mediku zeinak sendatuz gero gizateriari zorion handiena gertatuko litzaiokeen. Beraz ni saiatuko naiz zuei bere boterea azaltzen, eta zuek gainerakoen irakasle izango zarete.
|
|
|
guztiz garatu ondoren horrelakoak bakarrik sartzen dira gizonen gisa politika kontuetan; eta gizondu eta gero mutilak b maite dituzte eta ezkontza eta ume egiteari ez diote berez arretarik jartzen, legeak behartuta ezik; nahikoa zaie elkarrekin bizitzea ezkondu gabe. Izan ere horrelakoa zeharo mutilzalea eta maitalearen
|
laguna
bihurtzen da, sorrera berekoa besarkatuz beti.
|
|
|
Horregatik gizon guztiak jainkoekiko gauza guztietan eraspenez jokatzera bultzatu behar dira, hori ekiditeko batetik, eta bestetik, Maitasuna gure gidari eta buruzagi izanik, besteak b lortzeko. Ez dezala inork bere aurkako ezer egin (eta aurkakoa egiten du jainkoekin etsaitzen denak), bere
|
lagun
eginda eta jainkoarekin adiskidetuta geure maiteak aurkitu eta topatuko baititugu, oraingo gutxik lortzen dutena. Eta ez diezadala Eriximakok moztu nire hitzaldia barregarri utziz Pausanias eta Agatonez ari naizelakoan (horiek ere agian horietakoak dira eta biak izaeraz gizonezkoak dira).
|
|
|
Nik berriz hauxe uste dut: guztiz burugabea deritzot zuri horretan atsegin ez ematea eta nire jabetzatik zein nire
|
lagunengandik
beste zerbait bazenu ere. Niretzat ni ahal den hoberen d bihurtzea baino nagusiagorik ez baitago, eta horretarako niretzat zu baino laguntzaile boteretsuagorik ez dagoela uste dut.
|
|
|
Lehenik Lakes zenbat gainditzen zuen b zentzudun izatean! Bigarrenik niri ere iruditu zitzaidan, Aristofanes, zurea baita hau, han ere hemen bezala" harroturik eta begiratua alboetara jaurtiz" 33 zihoala, ingurua lasai aztertuz, bai
|
lagunak
bai etsaiak, edonorentzat zeharo urrutitik ere agerian utziz norbaitek gizon hori ukitzen badu, oso kementsu defendatuko duela bere burua. Eta horregatik alde egin zuten arriskurik gabe bai berak bai adiskideak.
|
|
|
Norbait hori ezik beste edozer gauzaren atzetik joateagatik eta lortu nahian ekintza horiek egitera ausartuko balitz, filosofiaren irain handienak jasoko lituzke. 183 Baina batek norbaitengandik dirua hartu edo kargu ala beste edozein agintetan jardun nahian maitaleek maiteekiko egiten dituzten ekintza berberak egin nahi izango balitu, eskaeretan erreguak eta arrenak egin, zinak egin, ateen aurrean etzan eta esklabo batek ere onartuko ez lituzkeen esklabotzak onartu nahi izan, bai
|
lagunek
eta bai etsaiek ekintza horrela egitea eragotziko liokete, azken hauek koipekeria eta doilorkeriaz gaitzetsiz, eta besteek errieta egin eta b ekintzez lotsatuz. Hori guztia egiten duen maitaleak ordea badu graziarik eta usadioak irainik gabe egiten uzten dio ekintza guztiz ederra egingo balu bezala.
|
|
|
Horrelako askatasun osoa eman diote maitaleari bai jainkoek eta bai gizakiek, hemengo legeak dioenez. Hoc rren arabera batek pentsatuko luke hiri honetan maitatzea eta maitaleen
|
lagun
egitea guztiz edertzat jotzen dela. Baina gurasoek pedagogoen ardurapean jarriz maiteei maitaleekin hitz egiten uzten ez dietenez eta pedagogoaren eginkizuna hori izanez, eta adin berekoek eta kideek horrelakorik gertatzen ikusiz gero kritikatzen dituztenez, eta zaharrek kritikatzaileei eragozten ez dietenez ezta zuzen ez hitz egid tea aurpegiratzen ere, batek horri guztiari begira ordea hemen horrelakorik guztiz lotsagarritzat jotzen dela pentsatuko luke berriz.
|
|
|
Era berean ere, norbaiti tutore izateko deitzen bazaio, haren betebeharra da, berak hori nahi ez arren, umezurtzari begira gurasoaren eginkizuna betetzea, umezurtz hori beraren zaintzapean geratzen baita. Norbait absente dagoen bitartean,
|
lagun
batek haren negozioak administratzen baditu, absente dagoenak ezer jakin gabe, absentearen betebeharra da lagunari itzuli edo ordaintzea horrek zentzuz gastatu duena, eta, orobat, lagunak ondo administratu duena baieztatzea. Ontzi bat hondoratzeko arriskuan dagoela, eta ontzi hori salbatzeko helburuarekin, ontziaren zama arintzen bada merkatu gai batzuk itsasora jaurtiz, salbatu diren merkatu gaien jabeak kalte ordaina eman du itsasora jaurti direnen ondorioz; salbatutakoen balioa zenbatekoa izan eta horren araberakoa izango da kalte ordaina.
|
|
|
Era berean ere, norbaiti tutore izateko deitzen bazaio, haren betebeharra da, berak hori nahi ez arren, umezurtzari begira gurasoaren eginkizuna betetzea, umezurtz hori beraren zaintzapean geratzen baita. Norbait absente dagoen bitartean, lagun batek haren negozioak administratzen baditu, absente dagoenak ezer jakin gabe, absentearen betebeharra da
|
lagunari
itzuli edo ordaintzea horrek zentzuz gastatu duena, eta, orobat, lagunak ondo administratu duena baieztatzea. Ontzi bat hondoratzeko arriskuan dagoela, eta ontzi hori salbatzeko helburuarekin, ontziaren zama arintzen bada merkatu gai batzuk itsasora jaurtiz, salbatu diren merkatu gaien jabeak kalte ordaina eman du itsasora jaurti direnen ondorioz; salbatutakoen balioa zenbatekoa izan eta horren araberakoa izango da kalte ordaina.
|
|
|
Era berean ere, norbaiti tutore izateko deitzen bazaio, haren betebeharra da, berak hori nahi ez arren, umezurtzari begira gurasoaren eginkizuna betetzea, umezurtz hori beraren zaintzapean geratzen baita. Norbait absente dagoen bitartean, lagun batek haren negozioak administratzen baditu, absente dagoenak ezer jakin gabe, absentearen betebeharra da lagunari itzuli edo ordaintzea horrek zentzuz gastatu duena, eta, orobat,
|
lagunak
ondo administratu duena baieztatzea. Ontzi bat hondoratzeko arriskuan dagoela, eta ontzi hori salbatzeko helburuarekin, ontziaren zama arintzen bada merkatu gai batzuk itsasora jaurtiz, salbatu diren merkatu gaien jabeak kalte ordaina eman du itsasora jaurti direnen ondorioz; salbatutakoen balioa zenbatekoa izan eta horren araberakoa izango da kalte ordaina.
|
|
|
Adiskidetasuna da, hain zuzen ere, lotura hori. Adiskidetasunak gizartean emaitza pozgarri asko eta asko sorrarazten ditu, dela
|
lagunek
elkarri egiten dizkioten zerbitzu on eta mesedeengatik, dela elkarri lotuta daudenen artean batak bestearengandik lortzen dituen laguntzengatik. Bistan denez, adiskidetasunak hedadura eta erabilera handiko harremanen katea ezartzen du, baina ez da nahasi behar orain arte azaldutako betebeharrekin.
|
|
|
Bigarrenaz denaz bezainbatean, adiskidetasuna ez da betebehar berezien mota bat, baizik eta beste betebehar orokorren ondorioa. Gauzak horrela, odolkidetasuna, ezkontza bidezko ahaidetasuna, enpleguak, merkataritza, negozioak eta horien antzekoak adiskidetasunaren aukera edo arrazoiak dira; adiskidetasunaren aurretik, beti izan behar da betebeharren bat, eta betebehar horrek harremanetan jarri ditu gero
|
lagun
bihurtu diren horiek.
|
|
|
Pizgarri hori izan ezean, beste ondasun batzuei erreparatu behar zaie, eta ondasun horiek ezin dira maitatu, nork bere burua maitatzearen indarrez ez bada. Gauzak horrela, norbaitzuek on gorenari zor zaion maitasuna alde batera utzi eta euren
|
lagunak
maitatzen badituzte, badirudi lagunok maitatzen dituztela euren merituengatik edo haien nolabaiteko mesedea egiteagatik. Are gehiago, batzuek euren ondasunak edota bizia lagunengatik ematen dituzte; bada, adiskidetasunaren ondore horietarako ere, nolabaiteko aintza edo gozamena bilatzen dute, edo eurentzat interesgarri den beste gauza erakargarriren bat aurkitu nahi dute, gauza erakargarri hori lagunen interesarekin nahasita dagoela.
|
|
|
Pizgarri hori izan ezean, beste ondasun batzuei erreparatu behar zaie, eta ondasun horiek ezin dira maitatu, nork bere burua maitatzearen indarrez ez bada. Gauzak horrela, norbaitzuek on gorenari zor zaion maitasuna alde batera utzi eta euren lagunak maitatzen badituzte, badirudi
|
lagunok
maitatzen dituztela euren merituengatik edo haien nolabaiteko mesedea egiteagatik. Are gehiago, batzuek euren ondasunak edota bizia lagunengatik ematen dituzte; bada, adiskidetasunaren ondore horietarako ere, nolabaiteko aintza edo gozamena bilatzen dute, edo eurentzat interesgarri den beste gauza erakargarriren bat aurkitu nahi dute, gauza erakargarri hori lagunen interesarekin nahasita dagoela.
|
|
|
Gauzak horrela, norbaitzuek on gorenari zor zaion maitasuna alde batera utzi eta euren lagunak maitatzen badituzte, badirudi lagunok maitatzen dituztela euren merituengatik edo haien nolabaiteko mesedea egiteagatik. Are gehiago, batzuek euren ondasunak edota bizia
|
lagunengatik
ematen dituzte; bada, adiskidetasunaren ondore horietarako ere, nolabaiteko aintza edo gozamena bilatzen dute, edo eurentzat interesgarri den beste gauza erakargarriren bat aurkitu nahi dute, gauza erakargarri hori lagunen interesarekin nahasita dagoela. Kontrara, norbaitzuek elkar maite badute, on gorenarekin lotuta egoteko espiritua dutelako, ez dute euren interes pertsonala bilatzen, baizik eta guztioi erkide zaien mesedea.
|
|
|
Gauzak horrela, norbaitzuek on gorenari zor zaion maitasuna alde batera utzi eta euren lagunak maitatzen badituzte, badirudi lagunok maitatzen dituztela euren merituengatik edo haien nolabaiteko mesedea egiteagatik. Are gehiago, batzuek euren ondasunak edota bizia lagunengatik ematen dituzte; bada, adiskidetasunaren ondore horietarako ere, nolabaiteko aintza edo gozamena bilatzen dute, edo eurentzat interesgarri den beste gauza erakargarriren bat aurkitu nahi dute, gauza erakargarri hori
|
lagunen
interesarekin nahasita dagoela. Kontrara, norbaitzuek elkar maite badute, on gorenarekin lotuta egoteko espiritua dutelako, ez dute euren interes pertsonala bilatzen, baizik eta guztioi erkide zaien mesedea.
|
|
|
Mesede horren izaera gainerako ondasun guztietatik desberdina da oso, eta, horregatik, ezin du inork bere buruarentzat gorde; alderantziz, guztiontzat berdin izatea nahi du, eta ahalegin guztiak egingo ditu besteek ere hori lor dezaten. Hori guztia aintzakotzat hartuta, norbaitzuk euren
|
lagunei
lotuta badaude lotura mota horren bitartez, besteen eta maite duten guztien ona eta onura bilatzen dute; eta on hori goraipatzeaz batera, beste edozein ondasun arbuiatzen dutenez gero, prest daude euren lagunengatik ondasunak eta bizia emateko, hori beharrezkoa izanez gero. Nork bere burua baino maitatzen ez duenak, ez du hori inoiz egingo bere lagunengatik.
|
|
|
Mesede horren izaera gainerako ondasun guztietatik desberdina da oso, eta, horregatik, ezin du inork bere buruarentzat gorde; alderantziz, guztiontzat berdin izatea nahi du, eta ahalegin guztiak egingo ditu besteek ere hori lor dezaten. Hori guztia aintzakotzat hartuta, norbaitzuk euren lagunei lotuta badaude lotura mota horren bitartez, besteen eta maite duten guztien ona eta onura bilatzen dute; eta on hori goraipatzeaz batera, beste edozein ondasun arbuiatzen dutenez gero, prest daude euren
|
lagunengatik
ondasunak eta bizia emateko, hori beharrezkoa izanez gero. Nork bere burua baino maitatzen ez duenak, ez du hori inoiz egingo bere lagunengatik.
|
|
|
Hori guztia aintzakotzat hartuta, norbaitzuk euren lagunei lotuta badaude lotura mota horren bitartez, besteen eta maite duten guztien ona eta onura bilatzen dute; eta on hori goraipatzeaz batera, beste edozein ondasun arbuiatzen dutenez gero, prest daude euren lagunengatik ondasunak eta bizia emateko, hori beharrezkoa izanez gero. Nork bere burua baino maitatzen ez duenak, ez du hori inoiz egingo bere
|
lagunengatik
.
|
|
|
Horien artean, gutxiago dira oraindik zati batez nork bere burua maitatze horretan oinarritzen ez direnak. Gainera, beste batzuetan,
|
lagunetako
batek xede du bere burua maitatzea, baina besteak jokatzeko ez du araurik lehen legeen espiritua baino. Hortaz, gaur egungo gizartearen egoeran, mota horiek guztiak nahasi egiten dira, adiskidetasuna zein subjektuk izan eta horrek ematen dituen xedapenen arabera.
|
|
|
Horregatik, adiskidetasunak ezin du betebeharrik eratu pertsona batentzat bakarrik. Bestalde, adiskidetasuna sortzen bada
|
lagun
batek bestearengan bilatzen dituen ezaugarri erakargarrien ondorioz, ezin da inor behartu adiskidetasun horretan irautera, jadanik ezaugarri erakargarri horiek desagertu badira. Ondorenez, adiskidetasun mota guztiak ezaugarrietan oinarritzen dira, lagun batek bestearengan halakoak bilatzen dituelako.
|
|
|
Bestalde, adiskidetasuna sortzen bada lagun batek bestearengan bilatzen dituen ezaugarri erakargarrien ondorioz, ezin da inor behartu adiskidetasun horretan irautera, jadanik ezaugarri erakargarri horiek desagertu badira. Ondorenez, adiskidetasun mota guztiak ezaugarrietan oinarritzen dira,
|
lagun
batek bestearengan halakoak bilatzen dituelako. Era berean, adiskidetasun mota guztiek kontuan hartzen dituzte lagunak eskaintzen dituen zerbitzuak, mesedeak eta bestelako abantailak, lagunaren meritu horiek erakargarri direlako, eta bestearen estimua eta maitasuna eragiten dutelako.
|
|
|
Ondorenez, adiskidetasun mota guztiak ezaugarrietan oinarritzen dira, lagun batek bestearengan halakoak bilatzen dituelako. Era berean, adiskidetasun mota guztiek kontuan hartzen dituzte
|
lagunak
eskaintzen dituen zerbitzuak, mesedeak eta bestelako abantailak, lagunaren meritu horiek erakargarri direlako, eta bestearen estimua eta maitasuna eragiten dutelako.
|
|
|
Ondorenez, adiskidetasun mota guztiak ezaugarrietan oinarritzen dira, lagun batek bestearengan halakoak bilatzen dituelako. Era berean, adiskidetasun mota guztiek kontuan hartzen dituzte lagunak eskaintzen dituen zerbitzuak, mesedeak eta bestelako abantailak,
|
lagunaren
meritu horiek erakargarri direlako, eta bestearen estimua eta maitasuna eragiten dutelako.
|
|
|
|
Lagunen arteko
elkarrekikotasunaren ondorioz, adiskidetasuna ezartzen da aurretiaz beste betebehar batzuen bitartez lotuta egon diren pertsonen artean. Pertsona horiek euren artean garatu dituzte aldez aurretik elkar maitatzeko zituzten joera berezkoak.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, horrek ez du esan nahi bigarren legearen ondorioa ez denik. Bigarren lege horrek
|
lagun
hurkoa maitatzeko agintzen du, eta, beraz, elkar maitatzeko agindua barneratzen du. Eta betebehar berezien ondorioz elkarrekin batzen direnean bigarren legearen espirituak bultzatzen dituen pertsonak, orduan, zalantzarik gabe, haien artean lotura estua sortzen da, eta lotura hori bat dator elkarri zor dizkioten eginbeharrekin.
|
|
|
Ahultze eta hauste horiek zilegiak dira oso; are gehiago, batzuetan, beharrezkoak dira, eta, horren ondorioz, zuzenak ere, eginbeharrik hautsi ez duen alderdiarentzat. Arrazoi berbera dela bide,
|
lagunetarik
batek adiskidetasunari kalte egiten badio, dela gaiztakeria bat eginez, dela oinarrizko eginbeharrak urratuz, dela bidezkoa edo zilegia ez dena eskatuz, besteak askatasuna du aurrerantzean hura lagun moduan ez hartzeko, horrek adiskide izateari utzi baitio. Kasuan kasuko inguruabarrak aintzakotzat hartuta, adiskidetasuna desegin daiteke hausturarekin zein hausturarik gabe, baldin eta haustura horren aldeko arrazoi zuzena duenak ez badu berak ere horretarako arrazoirik ematen, eta, aldaketa horretan, adiskidetasunaren ordez, elkarrenganako maitasunari eusten badio, hori ezin baitigu inork ez ezerk kendu.
|
|
|
Ahultze eta hauste horiek zilegiak dira oso; are gehiago, batzuetan, beharrezkoak dira, eta, horren ondorioz, zuzenak ere, eginbeharrik hautsi ez duen alderdiarentzat. Arrazoi berbera dela bide, lagunetarik batek adiskidetasunari kalte egiten badio, dela gaiztakeria bat eginez, dela oinarrizko eginbeharrak urratuz, dela bidezkoa edo zilegia ez dena eskatuz, besteak askatasuna du aurrerantzean hura
|
lagun
moduan ez hartzeko, horrek adiskide izateari utzi baitio. Kasuan kasuko inguruabarrak aintzakotzat hartuta, adiskidetasuna desegin daiteke hausturarekin zein hausturarik gabe, baldin eta haustura horren aldeko arrazoi zuzena duenak ez badu berak ere horretarako arrazoirik ematen, eta, aldaketa horretan, adiskidetasunaren ordez, elkarrenganako maitasunari eusten badio, hori ezin baitigu inork ez ezerk kendu.
|
|
|
5 Horrek guztiak erakusten du ezin dela adiskidetasun hitza erabili senar emazteen arteko maitasuna izendatzeko, ezta guraso eta seme alaben artekoa izendatzeko ere. Horien artekoak izaera guztiz desberdina du, eta
|
lagunen artekoa
baino askoz ere indartsuagoa da. Egiatan, senar emazteek elkar aukeratzen dute, eta askatasun osoz euren burua jartzen dute betebeharpean ezkontzaren bidez; alabaina, behin lotura hori sortu eta gero, nahitaezko eta deseginezin bihurtzen da.
|
|
|
Bestalde ere, horra Jainkoaren eta
|
lagun
hurkoaren maitasuna, gizabanakoari ezinbesteko zaiona, gizartearen eratze bidean,... erlijioa bera ere bai, horixe baita haren lege guztien bilketa eta bizitza horretara daramaten argia eta bidea baino ez dena; eta, azkenez, lege nagusia, erlijioaren espirituak, on goren hori bilatzeko eta maitatzeko agindua ematen diona, hara joan behar baitu bere indar guztiekin, espirituz eta bihotzez, bi biok... (Legeen Tratatua, I, 4, 5, 6)
|
|
|
Izan ere, bertako Zuzenbide Fakultatean nahiz Euskal Ikaskuntzen Institutuan aritu gara aspalditik euskararena eta zuzenbidearena uztartzen, uste baitugu egingarri zaigula euskara ere mundu juridikora ekartzea. Eskerrak eman bekizkie, hari beretik ere, Eba Gaminde eta Esther Urrutia bertako irakasleei, euskaratze lan neketsu honetan
|
lagun
eta aholkulari trebe izatearren.
|
|
|
Inor ez dago, kasurako, bere burua zein
|
lagun
hurkoarena hiltzea edo horri lapurrik egitea zilegi ez dela ezagutu eta sentitzen ez duenik, ezta ere egia horiez jabetuago dagoena, geometria teorema argienaz baino. Horiek horrela, nabari bada ere lapurketa eta giza hilketa legez kanpoko direla, ez dute halako ziurtasun maila bera, horiek zein printzipiotatik etorri eta printzipio horien adinakoa.
|
|
|
Bi biok jatorri berbera dutenez gero, gizonezkoak eta emakumezkoak osotasuna eratzen dute. Osotasun hori eratzeko, emakumezkoa gizonezkoarengandik atera da; eta, Jainkoaren eskutik, emakumezkoa gizonezkoari eman zaio, haren adiskide eta
|
lagun
izan dadin, haren antzeko eta harengandik sortua delako. Horrela hazi ditu Jainkoak gizonezkoa eta emakumezkoa, batasun estu eta santu horren bitartez.
|
|
|
Kuhnek egiten duen zientzialari ‘normalduaren’ deskribapenak jada zendutako nire
|
lagun
Philip Frank-ekin 1933 urtearen inguruan izan nuen elkarrizketa gogoratzen dit biziki.
|
|
2004
|
|
|
Arazo honi buruz Descartesen argudioaren haria alde batera utzita, guk geuk egin dezakegu puntu honetan zalantza egiteko ahalegina. Demagun
|
lagun
baten argazkia erakusten digutela. Aurrean dugun argazkitik ezaguna egiten zaigun norbaiten aurpegiaren antza aterako dugu, gure lagunarena alegia, baina dugu horregatik esan paperezko irudi horrekin gure lagun horren existentziaz ezer frogatuta dagoenik eta ezta bera ezagutzen dugunik ere.
|
|
|
Demagun lagun baten argazkia erakusten digutela. Aurrean dugun argazkitik ezaguna egiten zaigun norbaiten aurpegiaren antza aterako dugu, gure
|
lagunarena
alegia, baina dugu horregatik esan paperezko irudi horrekin gure lagun horren existentziaz ezer frogatuta dagoenik eta ezta bera ezagutzen dugunik ere. Ustezko errealitate baten irudia dugu aurrean, baina ezer gutxi esan dezakegu berari buruz.
|
|
|
Demagun lagun baten argazkia erakusten digutela. Aurrean dugun argazkitik ezaguna egiten zaigun norbaiten aurpegiaren antza aterako dugu, gure lagunarena alegia, baina dugu horregatik esan paperezko irudi horrekin gure
|
lagun
horren existentziaz ezer frogatuta dagoenik eta ezta bera ezagutzen dugunik ere. Ustezko errealitate baten irudia dugu aurrean, baina ezer gutxi esan dezakegu berari buruz.
|
|
|
Honek guztiak emango digu bera ezagutzen dugulako segurtasuna, baina orain ditugun arrazoiak bera ezagutzen dugula esateko ez dira argazkiaren bidez genituenak baino askoz sendoagoak, sentimenek esan digutenaz fidatu baikara lehen eta baita orain ere. Argazkiaren aurrean geundela ikusmena eta oroimena izan dira gure iturriak pertsona hori ezagutzen dugula esateko, eta kalean ikusi dugunean ikusmenaren erabilera zabalago eta zehatzagoaz eta oroimenaz gain entzumena ere erabili dugu, baina hemen geratuz gero ez da nahikoa esateko
|
lagun
horretaz argazkiarekin geneukana baino argitasun askoz gehiago dugunik.
|
|
|
Egia da guk genukeela esan pertsona horri buruz dugun ezagutza osoa zientzian oinarritzen denik, ezta beharrik ere; askok, gainera, higuina erakutsiko liokete eguneroko bizitzan
|
lagunekin
eta ezagunekin izan ditzakegun harremanak zientziaren galbahetik pasatzeari: " zera murriztuko dut nire betiko lagunarekin edo maite dudan neska edo mutilarekin dudan harremana zientziaren bide estura!", esango genuke, baina Descartesek une honetan ez dihardu ezagutza zientifikoaz, baizik eta ezagutzaren edozein formaren ahalbideaz; eta horregatik, hain zuzen, eraman dezakegu argudioa halako muturreraino, horregatik astintzen ditu gure konfiantza osoaren sustraiak.
|
|
|
Egia da guk genukeela esan pertsona horri buruz dugun ezagutza osoa zientzian oinarritzen denik, ezta beharrik ere; askok, gainera, higuina erakutsiko liokete eguneroko bizitzan lagunekin eta ezagunekin izan ditzakegun harremanak zientziaren galbahetik pasatzeari: " zera murriztuko dut nire betiko
|
lagunarekin
edo maite dudan neska edo mutilarekin dudan harremana zientziaren bide estura!", esango genuke, baina Descartesek une honetan ez dihardu ezagutza zientifikoaz, baizik eta ezagutzaren edozein formaren ahalbideaz; eta horregatik, hain zuzen, eraman dezakegu argudioa halako muturreraino, horregatik astintzen ditu gure konfiantza osoaren sustraiak.
|
|
|
Hobe dugu horrelakorik ez egitea, ez badugu eromenean erori nahi edo, beharbada okerrago dena, ez badugu erotzat jo gaitzaten gura. Goizean gosaltzen dugu eta ez gara zalantzan hasiko oraindik lo ote gauden —beharbada erdi lo eta erdi iratzarrita gauden arren—; esertzen gara telebista ikusteko eta ez diogu gure buruari galdegiten ea pantailan agertzen den kontu hori benetan gertatu den ala ez —sarritan, larregitan, ziri ederrak sartzen dizkiguten arren—;
|
lagunekin
elkartzen gara eta ez gara ingurukoei galdegiten hasten ondoko lagun hau atzoko edo herenegungo lagun berbera ote den, umorez, orrazkeraz, janzkeraz, e.a. oso aldatuta dakusagun arren edo gauza ezberdinak kontatu eta beste tonu batean hitz egiten duen arren. Etxeko bebarrutik irten eta beti eskuinean ikusi dugun Aloña mendia han izango dugu lainoek ezkutatuta egonda ere, bera ikusten ez dugun arren; beti bat guretzat, beti Aloña, bere koloreak aldatzen diren arren urtaroaren edo eguraldiaren arabera.
|
|
|
Hobe dugu horrelakorik ez egitea, ez badugu eromenean erori nahi edo, beharbada okerrago dena, ez badugu erotzat jo gaitzaten gura. ...ugu eta ez gara zalantzan hasiko oraindik lo ote gauden —beharbada erdi lo eta erdi iratzarrita gauden arren—; esertzen gara telebista ikusteko eta ez diogu gure buruari galdegiten ea pantailan agertzen den kontu hori benetan gertatu den ala ez —sarritan, larregitan, ziri ederrak sartzen dizkiguten arren—; lagunekin elkartzen gara eta ez gara ingurukoei galdegiten hasten ondoko
|
lagun
hau atzoko edo herenegungo lagun berbera ote den, umorez, orrazkeraz, janzkeraz, e.a. oso aldatuta dakusagun arren edo gauza ezberdinak kontatu eta beste tonu batean hitz egiten duen arren. Etxeko bebarrutik irten eta beti eskuinean ikusi dugun Aloña mendia han izango dugu lainoek ezkutatuta egonda ere, bera ikusten ez dugun arren; beti bat guretzat, beti Aloña, bere koloreak aldatzen diren arren urtaroaren edo eguraldiaren arabera.
|
|
|
Hobe dugu horrelakorik ez egitea, ez badugu eromenean erori nahi edo, beharbada okerrago dena, ez badugu erotzat jo gaitzaten gura. ...oraindik lo ote gauden —beharbada erdi lo eta erdi iratzarrita gauden arren—; esertzen gara telebista ikusteko eta ez diogu gure buruari galdegiten ea pantailan agertzen den kontu hori benetan gertatu den ala ez —sarritan, larregitan, ziri ederrak sartzen dizkiguten arren—; lagunekin elkartzen gara eta ez gara ingurukoei galdegiten hasten ondoko lagun hau atzoko edo herenegungo
|
lagun
berbera ote den, umorez, orrazkeraz, janzkeraz, e.a. oso aldatuta dakusagun arren edo gauza ezberdinak kontatu eta beste tonu batean hitz egiten duen arren. Etxeko bebarrutik irten eta beti eskuinean ikusi dugun Aloña mendia han izango dugu lainoek ezkutatuta egonda ere, bera ikusten ez dugun arren; beti bat guretzat, beti Aloña, bere koloreak aldatzen diren arren urtaroaren edo eguraldiaren arabera.
|
|
|
Zalantzak zalantza, badira arrazoiak defenditzeko sentimenetatik datorkigun informazioak baduela zerikusirik Niregandik kanpo existitzen den mundu fisikoarekin.
|
Lagun
batekin kaletik jardunean noala galdegiten hasten banaiz gorputz hau nirea ote den, niri (nire arimari, nire arrazoimenari) dagokidan ala ez, eta bere bidez jasotzen ditudan berriak kanpoko mundu fisikoari dagozkion ala ez, laster izan ahal izango dut erantzun positibo bat, labaindu eta takateko bat hartzen badut, edo, leunago esateko, estropezu egiten badut kaletik datorren eta maitekiro agurtze... Azken batean, oinazezko eta plazerezko sentipenak nire gorputz horren baitan sentitzen ditut guztiak; ba al du inork horretaz zalantzarik?
|
|
|
Zalantzak zalantza, badira arrazoiak defenditzeko sentimenetatik datorkigun informazioak baduela zerikusirik Niregandik kanpo existitzen den mundu fisikoarekin. ...n kaletik jardunean noala galdegiten hasten banaiz gorputz hau nirea ote den, niri (nire arimari, nire arrazoimenari) dagokidan ala ez, eta bere bidez jasotzen ditudan berriak kanpoko mundu fisikoari dagozkion ala ez, laster izan ahal izango dut erantzun positibo bat, labaindu eta takateko bat hartzen badut, edo, leunago esateko, estropezu egiten badut kaletik datorren eta maitekiro agurtzen nauen
|
lagun
batekin. Azken batean, oinazezko eta plazerezko sentipenak nire gorputz horren baitan sentitzen ditut guztiak; ba al du inork horretaz zalantzarik?
|
|
|
Haize bortitz batek jaso zuen airean eta elizako hormaren kontra bota zuen. Bertan aterpetuta zegoela, beste pertsona batek deitu eta esan zion
|
lagun
batek berarentzat zerbait zeukala; Descartesek pentsatu zuen bere ametsean zerbait hori meloi bat izango zela, urruneko lurralde batetik ekarritakoa. Amets honen ondoren buruari bueltak ematen egon zen apur batean iratzarrita.
|
|
|
Wittgensteinen filosofiari buruzko idazlanaren lehen zatiak (irudikapenaren teoriaz eta irudikatzearen etikotasunaz diharduenak, alegia) Udako Euskal Unibertsitaterako 1999an prestatu nuen izkribuzko hitzaldia jasotzen du ia osoan, zuzenketa txiki batzuk gorabehera. Hitzaldi hura Xabin Egaña aspaldiko
|
lagunari
eskaini nion eta orain ere eskaintzen diot gogo biziz eta esker onez. Margolari eta gogoetalari aparta den Oñatiko seme honi asko zor dio ene hitzaldi hark; ez, egia esan, adierazi nuenagatik, hura adierazteko jaso nuen kemena eta arrimuagatik baizik.
|
|
|
Etika (auto) errealizatzaile hori zer nolakoa izan daitekeen jakin ahal izateko ezinbestekoa da aurrenik gizakiaren egitura etikoa zein den eta zertan den argitzea. Horixe da gure bigarren idazlanean sakonen aztertu duguna, tradizio filosofikoak antzinatik irekitako bidetik abiatuz eta aldi berean urrats berri samarrak proposatuz, Xavier Zubiri, Ignacio Ellacuria, Jose Luis Aranguren eta Luis Cencilloren obra nagusiak inspirazio iturri izan ditugularik, era batean edo bestean, Jesus Martinez Gordo eta Andre Clavier teologo eta
|
lagunei
zor dieguna ahantzi gabe. Liburu hau irakurri ondoren irakurleak etikaren dimentsioari buruz argi zerbait erdiets baleza, gure lagunaren nekea ongi ordaindua legoke.
|
|
|
Horixe da gure bigarren idazlanean sakonen aztertu duguna, tradizio filosofikoak antzinatik irekitako bidetik abiatuz eta aldi berean urrats berri samarrak proposatuz, Xavier Zubiri, Ignacio Ellacuria, Jose Luis Aranguren eta Luis Cencilloren obra nagusiak inspirazio iturri izan ditugularik, era batean edo bestean, Jesus Martinez Gordo eta Andre Clavier teologo eta lagunei zor dieguna ahantzi gabe. Liburu hau irakurri ondoren irakurleak etikaren dimentsioari buruz argi zerbait erdiets baleza, gure
|
lagunaren
nekea ongi ordaindua legoke.
|
|
|
Kasu honetan balio judizio erlatiboa dugu, hala auziaren muntari begiraturik nola irtenbide posibleei dagokienez. Izan ere, jolaskideak bere
|
lagunaren
jokabidea ontzat (edo onargarritzat bederen) har baitezake, edo jolasa bertan behera utz. Demagun, baina, lagunari txantxetakoa ez den gezur bat esaten diodala edo jukutria bat egiten.
|