|
2000
|
|
|
Edota, are okerrago oraindik: gor mututasun hartan babesturik, ez al zion propio ihes egiten jakinduria amaigabe eta neurtezin hura
|
lagun
hurkoari elkartasunez erakutsi beharrari. Alegia, ez al zen, finean, Maria Morena lau titidun, baina halere irtirina, marka guztiak hausten zituen egolatra harro bat?
|
|
2001
|
|
|
Burduntzia baino zuzenago, emakume. Ez aspertzeko eta
|
lagun
hurkoari laguntzeko modua dugu. Nork eman gehiago?
|
|
|
Hizkuntzak, hizkuntza bakoitzak, alegia, ez gizontzen gaituen mintzatzeko gaitasunak? ez gaitu behin betiko eta betiereko" markatzen", ez digu ezin hautsizko pentsaerarik eta ikusmolderik egozten17 Gure irudimena tindatzen du gehienez, gure ipuin mitoak, gure poesia, maiz aski poesiaren
|
lagun
hurko den gure metafisika18.
|
|
|
Eta maitatzea oso egite arrunta da. Zorion apurrak edo handiak, egunero mila eratan lortzen ditugu, bai bakardadean, bai gure
|
lagun
hurkoekin dauzkagun harremanetan. Eta baita arruntagoetan ere, jaterakoan, adibidez.
|
|
|
Gorrotoa gezur bikoitza da, gezurretan gezurrik handiena: gizakia —norbera— maitagogo dela ukatzen du, eta
|
lagun
hurkoa maitagarri dela ukatzen du. Bakerik ezaren leizea gorrotoa da.
|
|
|
Askotan, gehienetan behar bada, egia eta ederra maitatzean ez diogu ezer ematen edo kentzen
|
lagun
hurkoari. Zerbait ez ezaguna argitu gogoz gabiltzanean; edo loretoki bat ikustean, mendi eta basoak, katedral eder bat, marrazkiak, zeru izartsua, animaliak; edo fisikako edo astronomiako edo biologiako aurkikuntza bat ezagutzean; ez dugu zuzenean ezer egiten beste maitagogoen alde edo kontra.
|
|
|
Baina beste gauza bat da ondorengoa: egia aurkitua edo argitua gure
|
lagun
hurkoari eskaini nahi izatea, maitasunez.
|
|
|
Eta denon eta bakoitzaren neurririk gabeko metroa, bete betean denon eta bakoitzaren gogoko den maitatzea dela. Denok dakigu
|
lagun
hurkoaren arazoa gure arazoaren berdin berdina dela, gu geu bezala maitagogo delako.
|
|
|
Nire fede berritua ez dut gogoetetan aurkitu, ni maitagogo muinean baizik,
|
lagun
hurkoen artean jasoa baizik, eguneroko maitajardunean Espiritu Santuak doan emana baizik. Amo ut credam, credo ut amem.
|
|
2002
|
|
|
" Eguneroko gorabeera latzei aurre emoteko era bat; eta orrelan,
|
lagun
urkoaz artu emon samurragoak izateko modu egokia."
|
|
|
|
Lagun
hurkoarekin
|
|
|
|
Lagun
hurkoa
|
|
|
Proxemiak mintzakideekin gordetzen den distantzia aztertzen du. Ez dira pertsonen artean distantzia berak mantentzen etxean edo ekitaldi publikoetan,
|
lagun
hurkoarekin edo ezezagunarekin.
|
|
|
Baina Olaizola jaunak irakurleari ez dio esaten Azpeitiko Udalak egiten duena egiten duela ere, berak eta bere sokakoek nahi duten hori egiten ez duen bitartean, beti azalduko dela suntsitzaile eta sekula ez eraikitzaile. Euskarak jarrera eraikitzaileak behar ditu dagoen atakatik irtetzeko eta langintza horretan jardun nahi duenak bete beharreko lehenengo baldintza
|
lagun
hurkoarenganako begirunea eta errespetua da, izan ere, hori ez badago, mesede kaskarra egiten zaio euskarari, jarrera horretan dagoena elkarrenganatzeko aritu beharrean elkarrengandik urruntzeko lanetan arituko da-eta.
|
|
|
Baina zoritxarrez, momentu honetan, horretan diharduten hainbat pertsonek (Patxi Saez euskara teknikaria, Aitor Gorrotxategi kultura zinegotzia... k) ez dituzte ezaugarri horiek inondik inora betetzen". Mikel Olaizola jaunak ahaztu egin du berak ere, adostasunera iristekoaren aldekoa den aldetik(?), eta Azpeitiko Udalarekin adostasuna lortu nahian dabilen aldetik(?),
|
lagun
hurkoarentzat ezinbestekotzat jotzen dituen ezaugarri horiek, berak ere, bete egin behar dituela. Mikel Olaizola jaunak idatzitakoa idatzi eta gero, lagun hurkoari bereak eta asto beltzarenak esan eta gero, irakurleak ez du zalantza izpirik izango Mikel Olaizola jaunak harreman egokietarako duen gaitasuna hutsaren hurrengoa dela.
|
|
|
Mikel Olaizola jaunak ahaztu egin du berak ere, adostasunera iristekoaren aldekoa den aldetik(?), eta Azpeitiko Udalarekin adostasuna lortu nahian dabilen aldetik(?), lagun hurkoarentzat ezinbestekotzat jotzen dituen ezaugarri horiek, berak ere, bete egin behar dituela. Mikel Olaizola jaunak idatzitakoa idatzi eta gero,
|
lagun
hurkoari bereak eta asto beltzarenak esan eta gero, irakurleak ez du zalantza izpirik izango Mikel Olaizola jaunak harreman egokietarako duen gaitasuna hutsaren hurrengoa dela. Mikel Olaizolak besteen buruan bartza ikusten du eta ez norberarenean zorria.
|
|
|
Mikel Olaizolak besteen buruan bartza ikusten du eta ez norberarenean zorria.
|
Lagun
hurkoari okerbidean dabilela ohartaraztea eta aitzakia horretan norberaren" bide zuzenetik" eraman nahi izatea, itsua izanda itsumutil lanetan hasi nahi izatea da.
|
|
|
Ezjakintasunetik
|
lagun
hurkoaren lana gutxiesten ari dena asmobide gaiztoan dabil (Mikel Olaizola: " Zer egin du, urte oso honetan Azpeitiarra ez den Patxi Saez euskara teknikariak?
|
|
|
Zakurrek, behartuei, laguntzeaz gainera, maitasuna ematen diete eta konfiantza ere bai. Elbarri horiek ez daude
|
lagun
hurkoen menpe lehen bezala. Zakurrok lan handia egiten diete.
|
|
|
asko hitz egin eta gehiago edan. Itxuraz, intelektual antifrankisten biltoki; zinez,
|
lagun
hurkoa larrutzeko eginahalen eszenatoki. Haserretu egiten haiz, Gabriel Aresti, horrelako gauzak entzunda?
|
|
2003
|
|
|
|
Lagun
urkoaren zoriona ta bihotz beratasuna oso iratxekikorra da. Irriz dagoz Txomin ta bestea, biak atera begira, bainan comisarioak beste gizon bat dirudi berriz agertzen danean.
|
|
|
Gutariko bakotxa bake egile izan daiteke, danon artean eta bakotxak siniste hau sortuten badau: zuzentasunean oinarritutako bakearen alde egin behar da; baina gutariko bakotxa bakehondatzaile be izan daiteke, maitasunaren eta bata bestearen begirunearen kalterako diran eretxi ta jokabideakaz, eta
|
lagun
hurkoaren eskubideen aurka jokatuz.
|
|
|
" gizona ta olerkaria ez dagoala zertan banandu bata besteagandik; olerkaria, besteentzat bitarteko dala, agertzaile, sarri askotan iragarle; ez gauzen asmatzaile, erakusle baino; poesia ez dala kanpoko musika soila, barrutikoa dala: " arimearen dinamika ta eragina, espirituaren dardara ta indarra, ibilia, kemena, goratasuna ta goragurea; mundukoa izan behar dauala olerkariak, bere aldikoa, bere lurrekoa ta arokoa, inguruan jazoten danaren barri jakin behar dauana;" ta bere sentimena ez gorde ta ez saldu, agertu egin behar dauana,
|
lagun
urkoentzat argi ta itxaropen emoile izan dedin"; erantzupena, eta ez urria, dauala poeta batek, bai Jaunaren aurrean eta bai gizartearen aurrean, eta, horregaitik, olerkariaren lana" zintzoa ta arteza izan bedi, ez zurikerizkoa, ez guzurrezkoa: lekukotasuna emotea dagokiolako, testigantza ziurra."" Zer kantauko leukee gazteek, umeek, herriek, olerkaririk ez baldin balitz, eta izan ez baldin balitz?
|
|
|
Nun
|
lagun
urkoa? / Antxe Jaungoikoa.
|
|
|
gorrotoa ta gogorkeria. Behin baino gehiagotan, zuzentasunaren izenean,
|
lagun
urkoa oinperatu egiten da, hil be bai; askatasuna ukatu egiten jako, gizonaren eskubiderik behinenak kendu egiten jakoz. Lehen eta gaur ikusiak argi dinosku, zuzentasuna, bera bakarrik, ez dala nahikoa, gizonen hartuemonetarako:
|
|
|
Zigea hurrupatuz? Zure
|
lagun
hurkoez inguratua. Zer zabiltza hezur eta haragi, neure aurrean zutik?
|
|
|
Jakin ezazu, Elpides, deusek ez duela defenda dezagun merezi, salbu bizitzak, goiz urrakoak,
|
lagun
hurkoaren amodioak, Â jende bakunaren ahots propioak eta adiskide apurrak.
|
|
|
Klaro, ikuspuntu horretatik begiratuz gero, egia da zure planteamendua akatsgabea dela. Argi dago gizon zuhur eta justua zarela, duina eta ausarta, baina ni mesede izugarri bat eskatzen ari natzaizu, solidarioa, kristaua,
|
lagun
hurko baten alde...
|
|
|
Sentsazio magikoa da, utzi ezin litekeen droga bat. Baina,
|
lagun
hurkoari min egiten ez diogun bitartean, dena da zilegi eta osasuntsu, lagun. Ez zalantzarik izan.
|
|
|
Beti egon behar du mailaketa jakin bat maitasun horretan (Umerezi jarrai diezaiogun, Osaba: 369): aurrena, Jainkoa maitatu behar da gauza guztien gainetik; hurrena, norbera; gero, gurasoak; ezkonduak bere ezkontidea; seme alabak; hurbileko senideak eta ahaideak; hortik aurrera, azken ahaidetik hasi eta
|
lagun
hurko maltzurrenerai  noko guztiak. Hurko batzuei ez diegu soilik maitasuna zor, baita obedientzia eta errespetua ere:
|
|
|
izanaren eta behar izanaren arteko amildegi dramatikoa, hain zuzen. Datozen kapituluetan joango gara xehatzen
|
lagun
hurkoari, eta norbere buruari, zor diogun onginahi horretatik zenbat modutan urrun daitekeen.
|
|
|
|
Lagun
hurkoa bere obrengatik epaitu behar da, zuhaitza bere fruituengatik bezala. Familiaren eta banakoaren izen on edo sinesgarritasunak (kreditu edo" cleituak") berebiziko garrantzia du, eta esamesa, testigantza faltsu eta zurrumurruek kalte sozial eta moral ikaragarria egin dezakete, gero garbitzea oso nekeza dena.
|
|
|
1805, Osaba baten instruccinuac bere iloba ezcondu eta necazari batentzat bere eta bere familiaren gobiernu oneraco Jaungoicoaren legue santubagaz conforme: Manuel Umerez(), Oñatiko apaiz benefiziodunaren testua, gaur egun artean argitaragabea21 Osaba apaiza mintzo zaio ilobari, eta, era guztietako aholkuak eskainiz, Jainkoarekiko, bere buruarekiko eta
|
lagun
hurkoarekiko dituen eginbeharrak gogoratzen dizkio. Garai horretan bizi duten fede galtzearen arriskua azpimarratzen du behin eta berriz.
|
|
|
|
Lagun
hurkoa maitatu. Ez inor hil
|
|
|
Hamar aginduak izan ohi dira dotrina gehienen bizkarrezurra, eta agindu hauetako batzuen azalpen eta zehazpenak osatzen dute jaiegunetako mezaren nahiz misioaren zati handi bat. Lehenengo hiru aginduak Jainkoari zor zaion maitasun eta ohoreari dagozkionak dira (1 Jainkoa maitatzea gauza guztien gainetik; 2 Haren izen santuaz alferrikako juramenturik ez egitea; eta 3 jaiegunak santutzea); eta gainerako zazpiak, berriz,
|
lagun
hurkoari zor zaion maitasun eta onginahiari dagozkionak (4 aita amak ohoratzea; 5 ez inor hiltzea; 6 haragizko bekaturik ez egitea; 7 ez lapurtzea; 8 testigantza faltsurik ez egitea eta gezurrik ez esatea; 9 lagun hurkoaren emaztea ez desiratzea; 10 besteen ondasunak ez gutiziatzea). Ebanjelioari jarraituz, hamar aginduok bitan laburtzen direla esa  ten da:
|
|
|
Hamar aginduak izan ohi dira dotrina gehienen bizkarrezurra, eta agindu hauetako batzuen azalpen eta zehazpenak osatzen dute jaiegunetako mezaren nahiz misioaren zati handi bat. ...ohoreari dagozkionak dira (1 Jainkoa maitatzea gauza guztien gainetik; 2 Haren izen santuaz alferrikako juramenturik ez egitea; eta 3 jaiegunak santutzea); eta gainerako zazpiak, berriz, lagun hurkoari zor zaion maitasun eta onginahiari dagozkionak (4 aita amak ohoratzea; 5 ez inor hiltzea; 6 haragizko bekaturik ez egitea; 7 ez lapurtzea; 8 testigantza faltsurik ez egitea eta gezurrik ez esatea; 9
|
lagun
hurkoaren emaztea ez desiratzea; 10 besteen ondasunak ez gutiziatzea). Ebanjelioari jarraituz, hamar aginduok bitan laburtzen direla esa  ten da:
|
|
|
Ebanjelioari jarraituz, hamar aginduok bitan laburtzen direla esa  ten da: Jainkoa gauza guztien gainetik eta
|
lagun
hurkoa zeure burua bezala maitatzea. Nor da, ordea, lagun hurko hori?
|
|
|
Jainkoa gauza guztien gainetik eta lagun hurkoa zeure burua bezala maitatzea. Nor da, ordea,
|
lagun
hurko hori. Potentzialki Jainkoaren graziaren partaide izan daitekeen edonor, orain heretikoa, judua, fedegabea, etsaia eta abar bada ere; purgatorioko arimak ere lagun hurko dira; ez horrela animaliak, ez baitira arima hilezkorraren jabeak:
|
|
|
Nor da, ordea, lagun hurko hori? Potentzialki Jainkoaren graziaren partaide izan daitekeen edonor, orain heretikoa, judua, fedegabea, etsaia eta abar bada ere; purgatorioko arimak ere
|
lagun
hurko dira; ez horrela animaliak, ez baitira arima hilezkorraren jabeak:
|
|
|
Edonola ere, garbi dago: ezin gara geure buruaz fida, ezta
|
lagun
hurkoaz ere. Geure joera okerrak zuzen edo hezi ditzakeen bakarra Jainkoaren grazia da.
|
|
|
Gorrotoa, etsai  tasuna, adierazten dutelako? Bai, jakina, baina baita biraoan
|
lagun
hurkoari (edo animalia bati, edo gauza bati) opa zaion gaitza bete egin daitekeelako ere. Deabrua beti adi egoten da, nork deituko.
|
|
|
gizaki ahul/ gaiztoa eta
|
lagun
hurkoa
|
|
|
Hala eta guztiz ere, horrek ez du esan nahi bigarren legearen ondorioa ez denik. Bigarren lege horrek
|
lagun
hurkoa maitatzeko agintzen du, eta, beraz, elkar maitatzeko agindua barneratzen du. Eta betebehar berezien ondorioz elkarrekin batzen direnean bigarren legearen espirituak bultzatzen dituen pertsonak, orduan, zalantzarik gabe, haien artean lotura estua sortzen da, eta lotura hori bat dator elkarri zor dizkioten eginbeharrekin.
|
|
|
Bestalde ere, horra Jainkoaren eta
|
lagun
hurkoaren maitasuna, gizabanakoari ezinbesteko zaiona, gizartearen eratze bidean,... erlijioa bera ere bai, horixe baita haren lege guztien bilketa eta bizitza horretara daramaten argia eta bidea baino ez dena; eta, azkenez, lege nagusia, erlijioaren espirituak, on goren hori bilatzeko eta maitatzeko agindua ematen diona, hara joan behar baitu bere indar guztiekin, espirituz eta bihotzez, bi biok... (Legeen Tratatua, I, 4, 5, 6)
|
|
|
Inor ez dago, kasurako, bere burua zein
|
lagun
hurkoarena hiltzea edo horri lapurrik egitea zilegi ez dela ezagutu eta sentitzen ez duenik, ezta ere egia horiez jabetuago dagoena, geometria teorema argienaz baino. Horiek horrela, nabari bada ere lapurketa eta giza hilketa legez kanpoko direla, ez dute halako ziurtasun maila bera, horiek zein printzipiotatik etorri eta printzipio horien adinakoa.
|
|
|
Ezagutzen duzu
|
lagun
hurkoari zor zaion errespetua.
|
|
2004
|
|
|
Baina, administrazioetan lanean ari diren langileek eta haiek ordezten dituzten sindikatuek ez ote dute euskararen bilakaeran inolako erantzukizunik? Izan ere,
|
lagun
hurkoari eskatzea ondo dago, baina, administrazioa euskalduntzen hainbeste baliabide jarri direnean, emaitzez ez dut sindikatuen aldetik gogoetarik, autokritika zantzurik inon irakurri. Bestela esanda, euskararen bizkar abantailak (liberazio ordainduak, herritarrek ordaindu behar dituzten ikastaroak dohainik, eta abar.) lortzen ahalegintzea zilegi da, baina, emaitzei buruz ardurak ere hartu beharrekoak dira noizbait.
|
|
|
Lehengo haritik pentsamenduak, galde egin nion Tomasi: bere ustez, zer ardura zion gizasemeari
|
lagun
hurkoaren sufrimenduak. Penatzen al ziren salzburgotarrak urkatuengatik?
|
|
|
Edo, behintzat, hurbilenetakoa, maitasuna badela suposatuz gero, jakina. Begirunea, batez ere gizarte harreman behartuetan, bitarteko ez bortitzaren
|
lagunik
hurkoena dugu. Ez dira faltako, kasu horietan begirunea eta beldurra sinonimoak direla esango dutenak.
|
|
|
Maiz entzuten da eskolako irakaspenen artean badela bat, behiala oso aintzat hartua izan arren, aspaldian erabat baztertua: gizabideko manerak, ohitura onak eta
|
lagun
hurkoarenganako errespetua lantzea. Izan ere, heziera oneko portaera erregela horiek pertsona gehienoi behintzat, ordu luzeetan ikasi behar genituen errege godoen zerrenda, Erdi Aroko gaztelau idazleen lanak, erro karratuak, logaritmoak, espekulazio filosofikoak eta mekanika kuantikoa baino praktikoago gertatzen zaizkigu eguneroko bizimoduan.
|
|
|
Haren ihardespena: zuk esan bezala, huntaz eta hartaz, beraren kezkaz, bizitzaz, kristau sentimenduaz, minberatasunaz,
|
lagun
hurkoarekiko arduraz, literaturaz, poesiaz, euskaraz... Denak izan genituen solasgai.
|
|
|
Horixe dateke etikotasunaren lehen finkagarri ziurra, edota ziurtzat eman daitekeena.
|
Lagun
hurkoa eta urrunekoa estimatu eta balioetsi ahal izateko, norbera estimatua eta aintzat hartua sentitu behar da. Besteen estimua eta maitasuna ezagutzen ez duenak nekez izan dezake autoestimurik, psikologia modernoak behin eta berriro frogatu duenez.
|
|
|
Ebanjelioetan ezinago argi ageri zaigu, Nazareteko Jesusek besteenganako maitasunaz mintzo denean: " Maita ezazu
|
lagun
hurkoa zeure burua bezala" (Mt 19, 19);" Honela, bada, besteek zuei egitea nahi zenuketen guztia, egun zuek besteei" (Mt 7, 17). Moraltasunaren urrezko legea dugu hori.
|
|
2005
|
|
|
Horregatik, espainiarrek, frantziarrek edo euskaldunek garbi eduki lukete nork bere burua sailkapen horretako edozein ataletan jar beza indarraren erakuspen guztiak soberan daudela eta bide bakarra elkarren ondoan bakean bizi ahal izateko lankidetza dela. Eta bakoitzak bere txokotxotik batzuena handiagoa besteena baino
|
lagun
hurkoaren bizimodua ahalik eta hoberena bilakarazten jardutean guztiontzako garapen osoari urrezko zubiak ipiniko zaizkio.
|
|
|
Itxurakerietan erraz murgiltzen den gizarte honetan, ez da euskararekiko garai bateko grina sumatzen. Denona den ardura
|
lagun
hurkoaren bizkar utziz, erronka irabazita dagoelako ustea zabaldu da, eta hori ez da egia. Gure hizkuntza indarberritzeko ahaleginean konpromisoa behar da, norberarena zein gizartearena, arian arian landutakoa eta berritutakoa.
|
|
|
Mirande, Nietzche eta autore guzti hauekin dagoen problema da beren esplikazioen arabera, Europan daukagula historia moral bat Greziatik eta Israeldik datorrena, non
|
lagun
hurkoa maitatuko duzun. Klaro, lagun hurkoa maitatuko badut, ezin dut neure hankapean hartu eta niretzat lanean eduki eta esklabo bihurtu, orduan zer egiten dugu, egiten dugu demokrazia:
|
|
|
Mirande, Nietzche eta autore guzti hauekin dagoen problema da beren esplikazioen arabera, Europan daukagula historia moral bat Greziatik eta Israeldik datorrena, non lagun hurkoa maitatuko duzun. Klaro,
|
lagun
hurkoa maitatuko badut, ezin dut neure hankapean hartu eta niretzat lanean eduki eta esklabo bihurtu, orduan zer egiten dugu, egiten dugu demokrazia: denok anaiak gara, denok berdinak gara... eta guzti hori.
|
|
|
Eskupekoa ematea ere ez du gustuko. Eskupekoak
|
lagun
hurkoa umiliatzeko direla defendatzen baitu. Bere garaian, behintzat, halaxe zela.
|
|
|
Baina Eduri dirurik ematen ez badio, ez zaio barrua lasai gelditzen.
|
Lagun
hurkoari lagundu egin behar zaio. Baina" lagundu" esaten du ahopean aditza azpimarratuz, eta ez dirua" bota".
|
|
|
gizakia helburu gisa, ez bitarteko gisa, Kanten hiztegiaer abiltzea rren. Hori dela kausa, abegia zailena da,
|
lagun
hurkoa jasoz, dirurik eta paperik gabeko gizabanakoa babestuz. Abegi eginez kultura kosmopolita bilakatzen da.
|
|
|
Zilegi izan bekio bakoitzari bertan etxea zabaltzea,
|
lagun
hurkoarena eta indarkeria erabili gabe.
|
|
|
Hortaz, esangura horretan esan daiteke, bestera ere Florentinusek esan zuena: Berezkoa dugu gure arteko ahaidetasuna eta horrexegatik ez da legezkoa gizakumeak
|
lagun
hurkoa mehatxatzea. Gizakien artean, gurasoak jaungoikoen itxurakoak dira, horrexegatik zor zaie begirunea, mugagabea baino, bere generoari dagokiona.
|
|
|
[...] Lehenengo eta bigarren legeetatik sortzen dira beste bi lege,
|
lagun
hurkoaren ongizateari buruzkoak. Hauek dagozkie lehen legeei, horiek nork bere ongizatearen gainean dihardutelako eta horien muga zehatzak ezartzen dituztelako.
|
|
|
Zuzenbide naturala ez dago —hala dio berak— eta gizakiak eta bestelako bizidunak euren izaeraz lerratzen dira euren onurara. Horrexegatik ez dago justiziarik eta halakorik balego ere, deuseza litzateke, bere buruari kalte egingo bailioke
|
lagun
hurkoaren ontasuna bilatuz.
|
|
|
Arrunt mentsa, aita hilen zelako ustea kolkoan ereiteko, ingurukoak arrangura ez eta gizona hobera ari zela errepikatzen ziotela. Barneko sua eho zuen,
|
lagun
hurkoen konfiantzaz asebetetzeko: biharko geroa sordeis baino sordeisago imajinatzen zuen beti.
|
|
|
Eta hori guztiori esaten nielarik, burua tente neukan artean, eta lepoa, begiraden amua zuzentzen zuen nire lepo kanabera maitea, jendetasunik batere galdu gabe, aldiro kasu egiten nion jendeari buruz zuzentzen nuen, nire herriko lege zaharrak agintzen duen berrogeita bost graduko inklinazio prestu eta eskuzabal horrekin,
|
lagun
hurkoari edozertan laguntzeko prest gaudela adieraziz horrela.
|
|
|
Bera ere ibilia baitzen Parisen, ogiaren xerka: " gizon bat pasatzen da lepoan ogia hartuta/
|
Lagun
hurkoaz idatzi behar ote dut orain?".
|
|
2006
|
|
|
Izan ere, politikaren zakuan
|
lagun
hurkoa entenditzeko, prozesuak konpartitzeko dauden ahaleginak ez dira igartzen euskararen aldeko jardunean. Euskarari lehentasuna ematen ahalegindu ordez, epe laburrean protagonismoa bilatzeari begira, alde bakarreko eta atxikimendua ez besterik bilatzen duten estrategia politiko jakineko ekimenak dira abian jartzen direnak, gure hizkuntza indarberritzeko ahalegina beste eszenatoki batera eramateko eragingarritasunik ez erakutsiz, euskara jendartera, paseoan ateratzen den txorimaloa bailitzan baliatuz.
|
|
|
hura argudiatu egin behar zela pentsatu nuen, eta hitzak sortu ziren. Amets haundi eta utopiarik gabe oso ongi bizi gintezkeela uste dut; aski da
|
lagun
hurkoarekiko errespetua, dezentzia pixka bat, eta lanabesen erabilpen zuhurra (adimena, zientzia, teknika, pentsamendua).
|
|
|
Baina, badakit, bestetik, Eliza ez dela bakarrik Erroma eta Erroman gertatzen dena; Elizak emaitza on asko ere baduela munduan zehar. Eta jende asko bizi dela Kristoren doktrina jarraituz,
|
lagun
hurkoari laguntzen, pertsona bakoitza Jainkoaren irudia delako eta, gure senide, gure haurride. Emaitza guzti horiek, sakrifizio guzti horiek, eskuzabaltasun horiek Eliza dira baita ere; Kristoren gorputz mistikoaren agerpena nazio bakoitzean eta lurralde bakoitzean.
|
|
|
Ez, eznuen laket politikaz mintzatzea, ene inguruko gazte gehienentzat denbora pasadibertigarriena edo grina sutsuena zirudien arren. Jende guztia ikusten nuenobsesionatuta
|
lagun
hurkoa bere esparru politikora eramatearekin, edo egiarenjabego osoa zuela behin eta berriro frogatzearekin.
|
|
|
Kortazarrek ondo adierazten duen bezala (Jakin 28, 1983), bakarrik utzitako emakumearen ikuspegiaren diskurtsoa dugu: iraganik gabe, maleta bat eskuan, deserriratua bakardadea eta negarra
|
lagun
hurkotzat dituela. Lola Lunak (1996:
|
|
2007
|
|
|
Inkestek porrota iragarriagatik, ez nintzen gutxiago ustekabetu edo gutxiago penatu. Hala ere,
|
lagun
hurko anitz ez ditut desolamenduan lagun, ez eskuindarrez inguraturik bizi naizelako baina batek daki, gero eta gutxiago fidatzen naiz, baita neure buruaz ere, baizik eta nazioarteko politika ez baitute jarraitzen. Frantzia lekutan dago.68ko maiatza zer esanik ez hemendik 39 argi urtetara, zehazkiago.
|
|
|
hotsa. Zure
|
lagun
hurkoaren mezua, bgira au www.elebila.eu. Zer ote. Helbidea tekleatu duzu.
|
|
|
Izan al zenezake
|
lagun
hurko bat baino gehiago. Zergatik?
|
|
|
Atal honetan, argudioa eta erretorika uztartuko dira; halako moldez uztartu ere, non bata bestearen makulu dela pentsatuko baituzu; eta hala dira, izan. Argudioak erretorikari lagundu diola ikusiko duzu, bai eta alderantzizkoa ere, alegia, erretorika dela argudioaren
|
lagun
hurkoa.
|
|
|
hitz hori entzuleari esaten badiot, hotsak ez dio trasmititzen nire (munduaren) irudia, baizik eta eragiten dio kilikadura bat, piz dezan gogoan, berak hots horrekin josten duen bere irudia; eta (esangura «berdinean») erantzuten didalarik, egokitasuna berretsia da ene irudiarena berearekin (hein batean). Monologoan pentsamendu/ ideia subjektibo hutsa zena, ene mihian hots artikulatu bihurturik,
|
lagun
hurkoarengandik ulertua eta onartua izan den hots/ ideia bezala itzultzen zait, hau da, egiaztatua, objektibatua. Gure ezagutza edo irudion egokitasuna elkarrekiko, hori da gure ezagutzaren objektibotasuna.
|
|
|
|
Lagun
hurkoa zinez edo benaz amatzen duenak, ahaleginean [edertzen edobehintzat, estaltzen ditu] haren okerrak,...
|
|
|
Lerro hauen idaztea hastera noan honetan, hur hurrean dira Gabonak. Kristauentzat, zorionaldia eta opari garaia, nork bere
|
lagun
hurkoari estimua eta txera erakusteko aukerarik aproposena. Agintzaz beterik goazkio urte hondarrari, etortzekoa dena joana baino pozgarriagoa izango delakoan.
|
|
|
Ondotik Santa Graziko hartzaren istorioa eta Itorrotzeko hilketaren hogeita hamahiru koplak harilkatu zituen. Haizeminek, izerditan eta betazalak apal, Iparraldeko kanta zaharrak blues lantzinanteak bailiran, eskaintzen zituen eta emanaldia bukatu zuen Bereterretxen Kantorea haserre menperatuaz xuxurlatuz eta itsasoa laño dago Carmen bere
|
lagun
hurkoari oparitu zion. Ezkargiz hornitutako mahaietan zeuden jendeek nasaiki txalotu zuten, gizon sortu eta emazte hilen zen artista erraldoiaren ekitaldia.
|
|
2008
|
|
|
Honek, jakina, munduko giza mintzaira guztien funtsezko berdinkidetasunaren alde egiten du. Xalotasunez esanik, teoria ederra bezain egokia da
|
lagun
hurkoenganako estimua eta askok nahi genukeen kultura eta zibilizazio arteko errespetu hori lortzeko bidean, baina praktikara eramatean arazoa sinets ezineko punturaino korapila daiteke, batez ere hizkuntza bakoitzaren barne berezitasunekin topo egiten dugunean, estrukturalistek hainbestetan azpimarratu dutenez.
|
|
|
Ezjakintasuna izan ohi da
|
lagun
hurkoarekiko mesfidantza, beldurra eta sentimendu eta jarrera negatiboagoak garatzeko oinarria. Hala gertatzen da Irlanda iparraldean.
|
|
|
Ez da hori hola: itsustasunak eta itsuskeriak garamatzate ongile bihurtzera eta
|
lagun
hurkoari, bereziki hurko urrutikoari, laguntzera. Aurpegi itsusi batek edo geure baitan ezkutuan daramagun itsustasun, itsuskeria edo beste ezin esanezko keria bat estali beharrak pizten dute gugan, lautik hirutan, delako sentiberatasun sozial hori.
|
|
|
Ez du asko eskatzen; sinestekorik ez du ia batere, eta egitekoak bi agindu hauetara biltzen dira: " maita itzazu gauzak jainko guztien gainetik, eta zeure burua
|
lagun
hurkoa bezala".
|
|
|
" eskasak gara: kontuz
|
lagun
hurkoarekin eta batik bat zeure buruarekin...". Argi ibili, beraz, eta ez ilun, ez lauso, eta ez, batez ere, paradisu positiboaren profeten distirak itsutua.
|
|
|
[Les liaisons chroniques.] Lagunei(
|
lagun
hurko, lagun geza, lagun min...) ez zaie ez dena erakusten eta ez dena ezkutatzen. Hasieran, erakutsi gehiago egiten da ezkutatu baino.
|
|
2009
|
|
|
gehienen antzera. Hori bai, bera diziplina garbiko pertsona zen eta sanfrantziskotarki barruraino fin fin landua, arima dotore bat; dogmatismo ororen gainetik zeukan karitatea eta
|
lagun
hurkoaren begirunea. Hori eskertu behar zaio Villasanteri (eta frantziskotarrei).
|
|
|
–My feeling is insofar religious as I am imbued with the consciousness of the insuffiency of the human mind to understand deeply the harmony of the Universe which we try to formulate as laws of nature?, idatzi dio oraindik A. Chappleri 1954ko otsailaren 23an (1955eko apirilean hil da). Ordea, Einsteini unibertsoaren mirabilian ezkuta agertzen zaion Jainko hori, profeten eta Jesus Nazaretarraren tradizioan
|
lagun
hurko pobrean errebelatzen zaio kontzientzia pietatetsuari, gaixoan, pertsegituan, presoan. Errukizko Jainko honetaz Einsteinek deus ez dio.
|
|
|
Zer da, beraz, egiten dena, Jainkoan sinesten denean? Sinestea, seguru asko, usteon edo konfiantza bat edukitzea da munduaren, bizitzaren, heriotzaren,
|
lagun
hurkoaren aurrean. Itxaropen gisa bat.
|
|
|
Izan ere, XIX eta XX. mendeetan ohartzen duguna da, mendebaleko gizarte kristauetan, dogmako Kristo abstraktuarenganako eraspena epeldu edo itzali ahala, jakiten ez denean Jesus Jainkoarekin zer egin, Jesus pertsonaia historikoarenganako interesa izugarri piztu dela: Jesus hau, eredu moral edo sentimental bezala predika daiteke (hala egin du pietismo protestanteak, halatsu Kantek berak), edo sozialista eta komunisten aitzindari bezala interpreta daiteke (Kautsky), karaktere bat guztiz gozo maitagarri bezala biografiatu (Renan),
|
lagun
hurkoaren maitasunaren maisu bezala, edo espirituko askatasun zabalenaren prototipo, etc., hots, gizatasun jainkozkotu batekoa, engoiti Jainko bezala interesatzen ez denez gero. Hala Robert Elsmer pastorearentzat, dogma kristologikoa osoki arbuiatzean, Jesusen garrantzia hurbilagotu eta handitu egiten da.
|
|
|
Erlijioa elementu pedagogiko, hots, heziketa moralaren eta ordenaren euskarri). Gure gaurko gizarteak bitartekorik ez dauka erlijioa geroago aurkitzeko eta ikasteko, musika edo literatura geroago deskubritzeko ez daukan bezalatsu, hizkuntza (euskara) geroago deskubritzeko, edo berdin da
|
lagun
hurkoa errespetatzen eta maitatzen geroago ikasteko. Platonen astakerietako bat da, Hirian Homero eta mitologia hezkuntzatik zeharo desterratzeko asmoa.
|
|
|
–Izan liteke lerdokeria bat, eta ez dut esaten ez denik, baina zilegi ez dena da, Justino,
|
lagun
hurkoaren bizkarretik barre egitea. Hori azkena da!
|
|
|
–Eta berarekin barre egiten baduzu eta ez bere bizkarretik, edo beste batera esanda,
|
lagun
hurkoaren bizkarretik barre egiten baduzu baina hura mintzeko intentziorik gabe, baizik eta soil soilik hari erakustearren ergela dela eta lerdokeria handi bat esan duela, orduan zilegi da haren bizkarretik barre egitea, pater? –galdetu zuen Justinok, jakin minez.
|
|
|
Erromatarrek kondenatuak hiltzeko erabiltzen zuten exekuzio metodoa zen gurutzea, gertuagokoak egiten zitzaizkigun gillotina, urkamendi edo aulki elektrikoaren parekoa.
|
Lagun
hurkoarekiko maitasuna aldarrikatzen zuen erlijio baten sinbolo egokia al zen hori. Gehienetan gurutzean iltzatuta, zaurituta eta odoletan irudikatzen zen Jesus gainera.
|
|
|
Nola da posible, haatik, hain oinarri gaixoti eta ahulak dituen erlijio batek, alegia, erlijio kristauak, Euskal Herriari eta mundu osoari hainbeste eragitea, kristautasunaren izenean
|
lagun
hurkoa akabatzeraino?
|
|
|
Inork ez dauka
|
lagun
hurkoa epaitzeko eskubiderik. Askoz hobe da zuzen zuzenean kondenatzea.
|
|
|
Horretaz aparte, gizarte honek ez du gehiegi pentsatzen
|
lagun
hurkoan, ez milaka eta milaka kilometrora dagoen lagun hurkoan, baizik eta alboan daukanarengan. Kalean zoazenean zure albotik pasatzen doazen pertsonek zure arazoei penaz jositako begiratu ikusezin bat botatzen diete, egiatan arazoei jaramonik egin gabe.
|
|
|
Horretaz aparte, gizarte honek ez du gehiegi pentsatzen lagun hurkoan, ez milaka eta milaka kilometrora dagoen
|
lagun
hurkoan, baizik eta alboan daukanarengan. Kalean zoazenean zure albotik pasatzen doazen pertsonek zure arazoei penaz jositako begiratu ikusezin bat botatzen diete, egiatan arazoei jaramonik egin gabe.
|
|
|
urruti xamar bizi ziranak, edo bizi zirala uste zutenak, elkartu, edo bata bestearen usteak bide erdira ekarri. Eta danok iritzi bateko biurtzen ezpagera ere (batzuetan komeni ere ezta egingo), beintzat adiskidetu ta elkarganatu egingo gera, ta aurrerantzean
|
lagun
urkoaren usteei lotsa ta begirune geixeago erakutsiko diegu.
|
|
|
gaiztotasunak bere maila gorena hartzearekin batera irekitzen da itxaropenerako tartea. Aberetasun ekintza makur bat
|
lagun
hurkoari laguntzeko sakrifizio gaitasunarekin alderatzen da.
|