|
2000
|
|
|
Soinu bandaz Angel Illarramendi musikari zarauztarra arduratu da, Pragako Orkestra sinfonikoa
|
lagun
duela.
|
|
|
Duela 40 bat urte, gutxienez, Uztapidek Olabarrira joateko deitu zidan. Horrelaxe, Bixente
|
lagunak
bazuen «Hilario» esaten zion motor bat, ez dakit Vespa edo zer zen hura, eta ni harekin joan nintzen Beasaingo geltokira motorrean, eta handik gora Bixentek jaso gintuen Uztapide eta biok, banaka banaka. Bixentek kristoren mesedea egin zigun, egingo ez zigun ba?
|
|
|
Hasieratik erritmo pausatua du operak. Illarramendiren musika xarmanta eta kolore liluragarriak
|
lagun
dituztela, bi protagonistak beren kezkak botatzen hasiko dira; Isabel Alvarez sopranoa eta Ramon Agirre aktorea nor baino nor punky itxurako ileordeekin jantzita. Puristen irudiko," Emakumezko zapatak" honek ez ditu operaren arauak jarraitzen.
|
|
|
Onan deritzan mutilaren nerabezaroko eta gaztaroko urteak, hamaika urtetatik hogei urte bete bitartekoak, ditu hizpide Aitor Aranak eleberri erotiko honetan. Bere osaba eta adiskide batzuk
|
lagun
dituela, poliki poliki sexuaren mundu liluragarria ezagutuko du. Onanek askatasun osoz biziko du sexua, gizartean tabuak diren jarduera asko eta asko gauzarik naturalenak eta ohikoenak bihurtuko baitira beretzat.
|
|
|
Aizkora australiarra
|
lagun
duela, apusturako grina zainetan dabilkio Joxe Mari Olasagasti aizkolariari. Pago enbor baten gainean eta munduari goitik behera begira, 41 urterekin eta 16 kilo galduta, galtza bete lan izan du Urrezko Aizkoran Mindegia menderatzeko.
|
|
|
Iparraldeko bertsolaritza goraipatua izan berri da, bere gazteen trebeziaren ondotik. Nafarroako txapela jantzi zuen Amets Arzallusen eta txikitandik
|
laguna
duen Sustrai Colinaren erranak entzunez, dudarik ez dago lore berriak ongi errotuak direla. Emile Larrek, aspaldian, Iparraldeko bertsolaritzaren" baratze ederraren bisitatzera" gomita luzatu zuen" Jakin" aldizkarian(" Ipar Euskadiko bertsulariak", Jakin, 1980ko apirila iraila).
|
|
|
Atzean Eskolapioetako lorategiak ditugun bitartean eta ibaiaren beste aldean Zumardi Txikiaren berdegune luzea
|
lagun
dugula (honen atzean Santa Klara komentu eliza barrokoa dugu), berehala aurrean dugun ibai gaineko arku lerro luzeak gure arreta deituko du. Arkuok Zerkausia edo" Tinglado" izenez ezagutzen den azokarenak dira.
|
|
|
Iruñearako errepidera itzuliz, gure hurrengo geldialdia berehala agertuko zaigun Betelu izan daiteke (26,5 km.). Hemendik aurrera ere bide ederra segituko dugu, gure eskuinaldean erreka polita
|
lagun
dugula. Horrenbestez, kilometro batzuk aurrerago, Azpirotz Gaina harrapatuko dugu, dagoeneko Aralargo atean kokatuz.
|
|
|
Eta gero egongo litzateke erreflexio bat esateko: bueno, eta
|
lagun
dituzunak, eta beste gai horretan lagun ez dituzunak, horiekin maila pribatua eta maila publikoa nola ezkontzen den, eta bueno, hori jada norberak erabaki beharreko kontua da, ezta?
|
|
|
Esate baterako azaldu didanean arkitektura ikasketak azken mailan utzi dituela (amaitzeko pare bat asignatura geratzen zitzaizkionean), zertarako eta Londresera joateko aktoresa izateko asmoz. Edo Los Angeleseko auzo desberdinetan lau mutil
|
lagun
dituela, batak bestearen existentzia ezagutzen ez duelarik noski, eta lauren kontura moldatzen duela bere unibertso sentimentala. Gaur batekin eta bihar bestearekin, horrela ibiltzen da Rocío, eta hau dena gutxi balitz, lau horietako birekin hitzartuta dauka ezkontza egun bana.
|
|
|
Eta izen haiek
|
lagun
nituen... eta Salamancako etxeak eta suerte orotako edifizioak ere lagun nituen, batzuk stilo batean eta bertze batzuk bertze stilo batean eraikiak, zein baino zein ederragoak, bai barrendik eta bai kanpotik ere: katedral zaharra eta berria; san Martinen eta Corpus Christiren elizak, san Mar ko re na eta san Benitorena; solistarren, fonsecatarren eta maldonadotarren palazioak; ursulen eta klaratarren komentuak eta dominikoena; santa Teresaren etxea eta Maskorren Etxea; edo unibertsitatea bera...
|
|
|
Eta izen haiek lagun nituen... eta Salamancako etxeak eta suerte orotako edifizioak ere
|
lagun
nituen, batzuk stilo batean eta bertze batzuk bertze stilo batean eraikiak, zein baino zein ederragoak, bai barrendik eta bai kanpotik ere: katedral zaharra eta berria; san Martinen eta Corpus Christiren elizak, san Mar ko re na eta san Benitorena; solistarren, fonsecatarren eta maldonadotarren palazioak; ursulen eta klaratarren komentuak eta dominikoena; santa Teresaren etxea eta Maskorren Etxea; edo unibertsitatea bera...
|
|
|
Amicus Plato, amicus Socrates, sed magis amica veritas: ‘Lagun dut Platon,
|
lagun
dut Sokrates, baina lagunago egia’, eta gaurko eskolan, bertze deusi lotu aitzin, Aristotelesen erran hori oroitarazi nahi dizuet, jakin dezazuen zein den egiaren lehen egia...", eta, handik aitzina, autore zaharren aipuz eta haiei buruzko anekdotaz josi zenuen zeure solasaldia. Eta, halatan, zure memoriak harritu ninduen lehenik, zeren baitzirudien ezen biblioteka oso bat zeneukala zeure buruan, eta bibilioteka hartarik beharrezko errana beharrezko mementuan hautatzen eta zeureganatzen zenuela, zeure arrazoinbideetan aitzina egiteko.
|
|
|
Nik ez dakit zer kontatu zion aitonak apezari, baina kontua da ezen, aitorraren ondotik, aitona hobeki sentitzen hasi zela. Eta goiz osoan erraiten aritu zitzaiguna ez zuela bazkalduko, eri baino eriago sentitzen zelako, mahairat bildu zen hondarrean, bazkalorduan, apeza ere
|
lagun
zuela. Eta halako batean erran zigun:
|
|
|
Alessandrok hiru egun egin zituen jauregian: egun batean geletako zoru paretetako neurriak hartu zituen; bertze batean ehizarat eraman zuen aitak... eta hirugarrenean, osaba eta biok ere
|
lagun
gintuela, Donibanerat itzuli zen.
|
|
|
Donibanerat heldu ginenean, Urbiaindik harako bidea buruhauste handirik gabe egin ondoren, Arkimedes ere
|
lagun
genuela, osabak denbora hartan berarekin ibiltzen zuen or leiala, han berean ediren genituen Alessandroren untzia eta haren marinelak geure aiduru, Veneziarat itzultzeko kontuan.
|
|
|
Zeren, oraino erran ez badizut ere, aitona Nikolasek
|
lagun
zuen don Frantzisko, eta gero eta haren lagunago egin zen, batik bat bere azken urteetan. Eta egun batean aitonak apezari joko hartan irakatsi eta, handik harat, noiznahi den aritzen ziren biak xake taularen aitzinean.
|
|
|
Ordu arte, osaba Joanikotek irakatsi izan zizkigun aritmetika, geometria eta lehenengo letrak, denetik apur bat, batzuetan jostetan bezala, aitona Nikolas hartan ere
|
lagun
zuela, eta bertzeetan seriosago. Haatik, aitonak nahi zuen ezen latina eta erretorika ere behar bezala ikas genitzan, baita erlijionea ere, jakina, eta, nola aitona Nikolasek, arestian erran bezala, biziki estimatzen baitzuen gure apez don Frantzisko, hala izendatu zuen hura Mattin eta bion prezeptore, nik buruz harria jo eta handik gutirat, sei urte bete berri nituela eta Mattinek bederatzi.
|
|
|
Ostatua ordaintzeko hainbat diru bederen emaiten ziguan, eta zertxobait gehiago ere bai. Domenicok bazian bertze laguntzaile bat, Luca zeritzana, lagun min izan nuena eta oraino ere
|
lagun
dudana, zeren, harengatik ez balitz eta jendearen erremusinengatik ez balitz, ostaturik gabe bainengoke mementu honetan, gaueko izar hotzak ene loaren begirale... Eta Lucak behin batean erran zidaan:
|
|
|
Osaba Joanikot, bertzenaz ere, Donibane Lohizunerat joaitekotan zen egun haietan, zeren bere liburua —lehen liburua, haren erranetan— akabatutzat jotzen baitzuen eta Piarres Oihartzabal kapitainari utzi nahi zion, ez irakur zezan, baina honek Bordeleko unibertsitatean
|
lagun
zuen irakasle bati eman ziezaion, zeren irakasle hau Montpellierko unibertsitatean ibilia baitzen urte batzuk lehenago eta zeren hango unibertsitateko bertze irakasle batzuen eraginaz balia baitzitekeen erregeren baimenduaren erdiesteko eta liburua han Monpellierren publikatzeko; eta, horrela, bidaia hartan osabak eta etxeko morroi batek lagundu zioten jaun Mar ce li, zeina don Frantziskorekin ai...
|
|
|
Osaba arratsean etorri zen, Arkimedes leiala
|
lagun
zuela. Logelan ediren ninduen, ohe gainean etzanik, begiak zabalik.
|
|
|
Eta jakin zuenean noren partetik gindoazen eta zertarat, bere etxerat gonbidatu gintuen. ...o eskaileretarik haren etxerat, non kausitu baikenuen haren erranetarat zegoen emazteki bat, indiar horia zena eta adinean sartua; jarri ginen aulki luze baten gainean, atera zigun emazteki indiarrak guaiaba zukua, eta solasean hasi ginen; eta erran genionean don Anselmori ezen kaputxinoen misionerat joaiteko asmoa genuela eta aita Zacaríasen gomendiozko karta bat generamala, ihardetsi zigun ezen
|
lagun
zituela berak ere misioneko indiarrez arduratzen ziren kaputxinoak; baita bertze muturrean zeuden frantziskotarrak ere, zeinek fundatu berri baitzuten bertze misione bat. Eta, noiz eta hango eta hemengo indiarrez galdetu baikenion, erran zigun, Fernando Pachecok bezala, ezen bi indiar suerte zirela inguru haietan:
|
|
|
Baina Antoniok hura erran zuen, eta istant berean oihu batzuk aditu genituen: zaldun haietarik bat zen, bertzeen artean itzal handienekoa zirudiena eta bertzeei ezpaten gordetzeko eta maginan sartzeko keinua egin ziena, guarnizinoko hiru soldadu
|
lagun
zituela.
|
|
|
Eta don Venancioren diruari esker nintzen libre, eta Piarres Oihartzabal kapitainak zuèn diruari esker abiatu nintzen, halako batean, Cartegena de Indiastik zetozèn zazpi galeoi haietarik batean, Mundu Berritik Mundu Zaharrerat, nola hamasei bat urte lehenago egin bainuen Mundu Zaharretik Mundu Berrirat, Antonio eta Joxe
|
lagun
nituela, zeren akabatu baitzen ene Indietako aldia, oren gaitz bati eta bertze ehuni itzuri ondoren.
|
|
|
Eta etorri zitzaidan don Venancio
|
lagun
zuela, eta morroi hura, bi hilabetetan behin eneganat etortzeko ardura zuena, ikusterat deus ere behar ote nuen edo deus ere falta ote zitzaidan, jan edanik edo irakurtzeko libururik...
|
|
|
Eta hala, bada, jarri gintuzten hiru gizon haiek zaldi gainean eskumuturrak bizkarraldean loturik eta korapilaturik, eta jaun Santiago de Tapioles y Villarrínen etxalekuetarantz abiatu ginen, guarnizinoko bi soldadu ere
|
lagun
genituela.
|
|
|
Konbertsazioneak, batzuetan, guztion artekoak izaiten ziren, baina bertze batzuetan ez, eta orduan multzo tipitan elkartzen ginen: ...ultzo baterat biltzen ginen, egongelako bertze bazter baterat, norat jaun Marcelek bere lauta ekartzen baitzuen usu, zeren eta, bertze nonbait erran dizudan bezala, gure prezeptoreak lauta jotzen ere baitzekien eta ongi jotzen gainerat; eta batzuetan neuri irakasten zidan nola jotzen zen soinu tresna hura, eta bertzeetan hark zuen jotzen eta kantatzen, herri kantaren bat edo bertze zernahi, guhaur
|
lagun
gintuela noizik behin.
|
|
|
—Badakik nola hasi nintzen soken kontu honekin? —erraiten zidan osaba Joa nikotek, segidan argibideak emaiten zizkidala, irritsu eta malenkoniatsu aldi berean— Umea ninduan, noiz eta Urbiaindik titiritero batzuk iragan baitziren, ximino tipi bat ere
|
lagun
zutela, sokatik dilindan mila zilipurdi egiten zituena. Eta haiek joan zituan, eta, nola ximinoak utzi baininduen harri eta zur, nihaur hasi ninduan biharamunean ximinoarena egiten, zuhaitzetan eta soketan goiti egiten...
|
|
|
Eta gero, aitak paseatzerat ateratzen zuen, edo osaba Joanikotek, Mattin eta biok
|
lagun
gintuztela, eta batzuetan guri emaiten ziguten haren gidatzeko ardura, soka eskuan, eta bai Mattini eta bai nihauri ere munduko gizonik inportantenak ginela iduritzen zitzaigun
|
|
|
Eta uste nuenean ezen bertze mila galdegitez inguratuko ninduela, eta pentsatzen hasi nintzenean nola biribil nezakeen El Doradoko historia hura, erranez, konparazione, nola neure kabotaje untziko kapitainak, zeina Donibane Lohizunekoa baitzen eta zeinari Piarres Oihartzabal baitzeritzan,
|
lagun
zuen Louis XIV.aren kontseilarietarik bat, eta nola kontseilari haren manuz nindoan misione ezin sekeretuago batean, lur aberats hari buruzko informazinoaren bila; ordea, atxiki ninduen itsas lapur begibakarrak paparretik, eta irriz erran zidan:
|
|
|
Zeren lehen ere mintzatu bainintzaizun El Dora doz, baina ez zenidan sinetsi. Izan ere, hargatik etorri nintzen ni Mundu Zaharre tik, bertze bi untzikide
|
lagun
nituela...
|
|
|
—Pizarrok, Almagrok eta bertze horiek Indiak konkistatu zituztela...? —erran zigun bertze egun batean, konbertsazione haietarik batean, etxe aitzineko jardinaren erdiko iturriaren marmara ere
|
lagun
genuela, ohi bezala— Bada, gure aitak ez gutiago! Hura bai buru argia!
|
|
|
Herritar batzuek Luthero zaunka eta zaunka ikusi zutela, otso bat zirudiela, Pagabasoko leizearen inguruan, artalde baten gibeletik; eta artaldeari, halako batean, oldartu, bizpahiru ardiri ausiki egin, eta artaldeko ardi gehienak hil zirela hurrengo egunetan, eta hala iritsi zela izurria Urbiain ingururat, Lutheroren kulpagatik. Eta, meza akabatu ondoren, gurutzea hartu eta prozesionean joan zuan apeza, elizan ziren gizon emaztekiak eta neska mutilak
|
lagun
zituela, Pagabasoko leizerat, non guztiak ere harri jaurtikika aritu baitziren Lutheroren kontra. Zeren, harrigarria bada ere, guztiak sinesten hasiak baitira ezen Pagabasoko deabru batek hartua duela Luthero, eta Luthero dela, hartaraz gero, Pagabason ezkutatzen diren deabru guztien lehena eta agintaria...
|
|
|
Gero, hamasei bat urterekin, itsaso zabalerat egin nian, bakailaotarat, non borzpasei urte joan baitzitzaizkidan, harik eta ekaitz batean untziak naufragatzerat egin zuen arte, kostatik hurbil, uroski. Hogei
|
lagun
gintuan, eta ez gintuan bertze marinel bat eta biok baizik salbatu, kostaraino igeri eginik. Eta, orduan, nola hain bainengoen malurak eta desditxak jorik, zin egin nioan neure buruari ezen ez nintzela berriro itsasoratuko, eta, hala, Baztango basoetan aritu ninduan lanean aldi batez.
|
|
|
Edo, ez al dakizu ezen osabak arranoari egin diola tiro, baina huts egin duela? Izan ere, austriarren arrano inperiala da Nafarroaren menekotasunaren zeinua eta seinalea, eta libertatearen kontrakoa, beraz,
|
lagun
duzun jesuita fariseo horrek bertzerik erran badezake ere! Baina aitzinago bertze norbaitek ez du huts eginen, beharbada...
|
|
|
Ontzi hondoratuko marinela azken oholari nola, halaxe atxiki gintzaizkion eskaintza zekenari. Barra gaineko pintxo eta kazuelatxo hondarrak —lizuntzera egindako piper beteren bat, bokarta oliotsu batzuk, bezero aunitzen joan etorri ezaxolak ikusia zen tortilla puska— gehitu zitzaizkion gure mahai eskasari, pinta bana zerbeza
|
lagun
zutela. Paperezko ezpain-zapi erabiliez, zigarrokinez eta txotx mutur gabetuez beteriko lurrak, gu mahaira jarri eta bortz minutura itzali zuten musika horterak eta bi zerbitzarien begirada berantetsiek borobiltzen zuten desastrearen antzeztokia.
|
|
|
Negar hark onura ekarri zuen gonbidatuon bihotzera, eta niri, gainera, errezelo gaiztoak uxatzeko balio izan zidan.
|
Lagunak
nituela jakinik, hurbil hurbil genituen arriskuen berri ematera deliberatu nintzen, ilunpea nagusi zela aprobetxatuz. Baina orduantxe, ehiztariak horrenbeste ordu untxiaren zain egin ondoren, eskopeta prestatzen duen irrika amorruzkoarekin bezalaxe, piztu egin ziren argi guztiak sekulako zalapartaz, eta ni ahoa bete hortz gelditu nintzen (zentzu figuratuan har bedi, mesedez, adierazpidea), esaldi hasi berri bat alboan neukan gizasemeari ulertezin egin zitzaiona, dudarik gabe, zeren, oker ez banago, medikuak erretzea debekatua ziola erantzun baitzidan xalo xalo, sekula ikusi dudan esku keinurik tristeena eginez, bai, orduantxe esaldi hasi berri bat airean gelditu zelarik, edo, hobe esan, aireak eraman zuelarik.
|
|
|
Hala ere, ez du gaua han igaro ze, igo eta lasterrera, Dan bera jaitsi baita, salto batez eta zakar samar jaitsi ere, eta handik gutxira Adela ere bai. Seguruenik, oraindik ez du lortu bere
|
lagunarekin
duen apustua irabaztea: afari bat jokatu dute, San Frantziskon, Adelak baietz Danekin oheratzea lortu.
|
|
|
Zahatoa
|
lagun
genuela gazta puska bana jan genuen hirurok, une hartako distentsioa baliatuta, eta gero pistola galtzen atzealdean gordea zuela abiatu zen bidean aurrera Goizeder, ordura arteko beilaritza zorrotza baztertu eta gutaz arduratzeari utzita. Gorritiko herrigune nagusitik pasatu gabe, Uitziko mendaterantz jo genuen, Guratz mendiaren magaleko baso sarri abegikorraren babesean.
|
|
|
Azpeitirantz jo genuen zuzenean, beraz, biharamunean, eguraldi ona
|
lagun
genuela. Zelatungo lepoan atseden hartu genuen, belar gainean eserita.
|
|
|
" iup!", esan zuen Lazarok;" ba al gara edo ez gara?"; eta, Xanek ezbaia egin zuenez: " Henriren lagunak nire
|
lagunak
dituk", esan zuen; arrazoi akabaila;" hator, familia ezagutuko duk", erantsi zuen; nahi bazuen ez bazuen, ez zion behintzat beste biderik utzi: ja ateraino eraman zuen; alta... kontsumitu zuena ordaindu behar zuela ta, Xanek patrikatik sos batzuk ateratzekoa egin zuen, barrara joatekoa; Lazarok, ordea:
|
|
|
Esan zuten... ihes egin zuela.
|
Laguna
zenuen?"; Xanek baiezkoa egin zuen; Raissaren begirada kristaletatik hara, euritan galdu zen;" mutil guapoa zen", esan zuen;" haren neska ere oso guapa zen"; haren ezpainetan irriño bat zen; ezaxola irudiz: " oso... lagunak zineten?".
|
|
2001
|
|
|
Nire aitona, Jose Salis, margolaria zen. Oso margo zalea naiz, eta artista jende asko
|
lagunak
ditut. Vicente Ameztoi hemen ekainetik azaroa arte egoten da margotzen, eta Remelluriko santu denak margotu ditu.
|
|
|
Garestia da hori. Euskadin moldatzen gara, nola hala, prentsa
|
lagun
dugula, euskal publikoaren atxikimendua landuz, hizkuntza kide harturik. Kanporako ordea txanponak behar, kopia ugari zabaltzeko, aretoetan leku bat egiteko, iragarkiak erosteko, zarata ateratzeko.
|
|
|
Eguraldi gorabeherak
|
lagun
ditugula hau da, gelak egurastu egin ditzakegu, gehiegizko bero zein hotzik nozitzeke eta giroa oraino ez da hezeegia.
|
|
|
67 bueno/ komentatzen zuen bere
|
lagunak
dutenean:: / alabak12 SM13 JR14 MZ14.15.16.17.
|
|
|
15 edoooo beste gai batetik ehhh jorratuko genuke adibidez hementxe bi
|
lagun
baditut
|
|
|
Aurten, 869 kasu eta 24 heriotza izan dira. Murtziako agerraldiak 805
|
lagun
ditu, eta, oraingoz, gaixotasun horren munduko epidemia handiena da.
|
|
|
Ahmedabad en, adibidez, liburu bat irakurriz pasieran ateratzen nintzenean, ondoko auzotik igarotzen nintzen. Hango haurrak
|
lagun
nituen eta, espaloian lerro lerro kokoriko jarri eta kaka egiten ari zirenean, maitasun handiz agurtzen ninduten.
|
|
|
Ranchi ondoko herrixka batean bost urteko haurra putzu zulora erori zen.
|
Laguna
zuen zakurra ohartu zen eta pozadera ezpainetan zegoen baldea besoarekin putzu barrura bota zuen. Haurrak heldu egin zion baldeari eta hantxe egon zen, laguntzaren zain.
|
|
|
Milioi eta erdi
|
lagun
dituen Surat hiritik hiru egunean 700.000 lagun itzuri ziren. Autobusak, trenak, kamioiak, autoak, traktoreak jendez gainezka... ahal zena erabili zuten izurriari bizkarra emateko.
|
|
|
Astigarrabia eta Paulino Gómez6, besteak beste. Eta nik
|
lagun
banituen, Amaleren aita eta honen kideen erabakiz eta aginduz nituen lagun.
|
|
|
Itzala ere iosta
|
lagun
du,
|
|
|
onenek eta argienek ez, beharbada; bai, ordea, gehienek eta eraginkorrenek. Eta horiek izan dira, ez inongo CIAren eraginak, han demokrazia desegin eta Allende, beste asko
|
lagun
dituela, heriotzara eraman dutenak.
|
|
|
Argitaraldi honen eta guztien oinarria, Parisko Bibliothèque Nationalean gorde den ale bakarra, Urkixok atera zuen argitara, sarrera lan eder batekin, 1933ko RIEVen, faksimile eran eta bakarka, liburu  gisan, Lopez Mendizabalenean. Hemen datorren frantses itzulpena, Lafonena da, lehen BoletÃn de la Real Sociedad Vascongada de los Amigos del PaÃsen agertua, ohar ikasi ugari
|
lagun
zituela. Gaztelaniara, berriz, Aita Akesolok itzuli du, testua oraingo ortografiara aldatzeaz gainera, eta aski dugu, noski, bere izena aipatzearekin.
|
|
|
Amak ez zekiena hauxe zen: gauez autoz hara eta hona zainetan bidaiatzean, istripu desiraren eta desiraren istripu artean, sortzetik sehi eta mutil hezi kanoi haragiak ginatekeela euskaraz ere Jainkoa
|
Lagun
zutenentzat, iragan mendetik ekidinezina zirudien zartatze linguistiko baten ume mutuak ginelako, ekintza aditzak grekatuz ahoskatzeko orduan aldi berean erabiliak, eta baztertuak. Bi estatuen errepresioaren aurkako afixen kolatzera igortzen gintuztenetan, beti beren familia bizitzaren oreka aurrean jartzen ziguten eta egia zen ez genuela familiarik.
|
|
|
– Pablok deitu zidan, aurreko astean. Pablo Etxebarria aspaldiko
|
laguna
dut eta gure aitaren kolaboratzailea izan da hainbat urtetan. Bera izan zen aitaren heriotzaren berri eman zidana.
|
|
|
– Gertakarien berri izateko eskubidea dut. Jokin
|
laguna
dut; baita Louis ere...
|
|
|
– Aizak, hirekin dagoeneko nazkatzen hasia nauk. Jokin
|
laguna
duan aldetik haren berri jakin nahi huen. Ondo zagok!
|
|
2002
|
|
|
Xabi Otero argazkilari ospetsuaren lan bikainaz horniturik agertzen den liburu eder honek, gaur egungo Euskal Herria munduari aurkeztea du xedetzat. Sustraietako lehiakortasuna, bioaniztasuna, nortasuna, habitata, azpiegiturak, formakuntza, produkzioa, kultura eta aisia gai dauzkaten testuak, euskaraz, frantsesez, gazteleraz eta ingelesez emanak daude, beti ere Xabi Oteroren argazki liluragarriak
|
lagun
dituztela. " Basque", Eusko Jaurlaritzak argitaratua izan da, eta Juan Jose Ibarretxe lehendakariak idatzitako lana darama hitzaurre gisa.
|
|
|
Honen kanpoaldean, esandako moduan, hiriko irudia den XVII. mendeko dorre ederra dugu, aurreko erromanikoaren gainean egina eta gaur egun zikoinak
|
lagun
dituena. Katedralari atxikia, XV XVI. mendeko Dekano jauregia dago (atalde platereskoa), eta Plaza Zaharrean Udaletxea (XVI. mendekoa, geroago erreformatua) aurki ditzakegu.
|
|
|
JOXE Mari Etxabe" Bitarte" trikitilari zumaiarra hil da. Gaztetandik hasi zen eskusoinuarekin plazaz plaza, besteak beste, Patxi eta Miel Iturbide pandero jotzaileak
|
lagun
zituela. Itxarkundia bataloian izan zen Gerra Zibilean eta geroztik hainbat erromeria alaitu zuen duela 10 urte arte.
|
|
|
Jon Zabaleta marrazkilariaren irudi alai bezain adierazgarriak
|
lagun
dituela plazaratu du Joxantonio Ormazabalek Elkar argitaletxearen Xaguxar sailean haur txikiei begira egin duen bere azkenengo idazlana, «Irri eta barre», letrak irudizkatzeko, marrazkiak begiratzeko eta jolasteko aproposa izan eta inor ez aspertzea helburu dituen liburu hau. Sei urte inguruko haurrengan pentsatuz dago osatua, eta berdin eskaintzen du antzerkiaren berri, hegazkin batera igoz gero ikus daitekeen panorama, hitz jokoak, aho korapiloak, poematxo jostariak, abesti herrikoiak, erantzun eta guzti daukaten igarkizunak, Xelebrelandian bizi den jendearen ohitura eta gorabeherak, lau orrialde ezberdinetan agertzen den Barrehiztegia, Don Ebaristoren lanbidea asmatzeko modua, dendara joan eta bi litro porru, lau metro jogurt, galleta erdi bat eta bi intxaur, esne gorria, kafe txuria eta bost kiloko baratxuria eskatzen dituen eroslearen istoriotxoa, Joxe Lorentxo eta Josefiña, aitona harakina eta amona okina, bata gizena, bestea fin fina nola konpontzen diren argitzen duen kontakizuna, herriko festetan txerri bat tokatu zitzaienean gertatua eta abar luzea.
|
|
|
Euskal Herriko erlijiosoen batez besteko adina, egun, 65 urte bitartekoa da. Garai batean, 40
|
lagun
zituzten komentu eta monastegietan, egun, 4, 5 eta 6 erlijioso edo erlijiosa bizi dira. Eta hala ere, guztira, 811 dira egun Euskal Herrian erlijiosoek dituzten etxeak.
|
|
|
Sua edizioak kaleratzen duen «El mundo de los Pirineos» aldizkariak zenbaki berezi bat argitara berri du, Pirinioetako 50 gailurrik ederrenak modu erosoan egin ahal izateko zehaztasunak eskainiz. Argazki zoragarriak
|
lagun
dituztela, Larrun, Adi, Urkulu, Ori, Hiru Erregeen Mahaia, Auñamendi, Bisaurin, Aspe, Pic de Sesques, Midi d' Ossau, Collarada, Peña Telera, Grand Cabizos, Tozal de Guara, Balaitous, Picos del Infierno, Vignemale, Ardiden, Moun Ne, Taillon, Neouvielle, Monte Perdido, La Munia, Midi de Bigorre, Culfreda, Cotiella, Bachimala, Posets, Gourgs Blancs, Perdiguero eta beste zenbaitetara igotzeko ...
|
|
|
Edonola ere, tesi nobela izan gabe (eleberriaren amaiera irekia, protagonista nagusiaren bakardea begitantzen digun bigarren pertsona narratiboa,...), ezin ukatuzkoa da testuaren alderdi ideologikoaren esplizitazioa: azken igoeran protagonistak
|
lagun
duen damututako presoaren karakterizazioa (datumutako presoa [Txaflis]= koldar hutsa), hirugarren pertsonako narratzailearen ahotan jartzen diren" zipaio" edo" txurriano" bezalako hitzak,... zalantzarako aukera gutxi uzten dute.
|
|
|
Eta abentura honek mende erdialdean Frantzian sortu zen eleberrigintza berriraino, Nouveau Roman delakoraino, eramango gaitu, bidean aurkituko ditugun aitzindariak (S. Beckett, M. Duras)
|
lagun
ditugula. Horregatik deitu izan zaio" anti nobela" eleberri esperimentalari, generoaren sorreratik beretik eleberriaren ezaugarri funtsezko kontsideratzen ziren elementu guztiekin (argumentua, narratzailea, denbora, espazioa, ikuspuntua, pertsonaia) esperimentatu egiten duelako.
|
|
|
|
Lagunekin
dituen harremanetan tikak eragina izatea
|
|
|
Bigarrena, unibertsitatearen aldeko kanpainak. Euskal Departamenduarenaldeko lanen
|
lagun
dugu unibertsitatea eskatzen dutenena. 1992an jarri zenmartxan Euskal Herriko eta Landetako unibertsitate autonomoaren proiektua, oraingeldi dagoena; eta urtebete beranduago Ipar Euskal Herriko Ikasleen Elkartea (IEHIE) sortu zen, 1995ean kanpaina entzutetsua burutu zuena, Ipar Euskal Herriarentzat unibertsitatea eskatzeko.
|
|
|
Hiru elementu horien dinamikotasunari erantsi behar diogu, gainera, hirurek interakzionatzeko era ezberdinak, egoera batetik bestera eta denboranzehar. Beraz, hiruki didaktikoaren irudi hori
|
lagun
dugula, ikusten dugu jardueradidaktiko guztiak oso dinamikoak eta konplexuak direla. Hemendik aurrera, bada, faktore horiek islatzen eta beren dinamikotasuna ikusarazten saiatuko gara.
|
|
|
¡ Nai dakizula, neretzat bai obe ere ta! Beste edozein guztien garaitzalle garaitu gabiak, Marte
|
lagun
duala, bere etsaien ezpata nagusiak porrokatu ta lurra neurtzen ipini bitza. Edaten ari naizenian, gudariak esan bekizkit ango gertariak, eta gazteluak dauden tokira juten ibilli gabe, nagoen tokian edari ontzi artian zirriborrotuko dizkidan gudaria bego nerekin.
|
|
|
Aizak hi, hilotz gor eta mutu hori, ergelkeria besterik ez dioan aldarrilari hori: itsu utziko ahal haute Siria jainkosak, sorturiko ororen ama unibertsal ahalguztidunak?, Sabadio jainko sainduak, Belonak. Idan bere Atisekin bizi den amak?, eta Venus erreginak, bere Adonis
|
lagun
duela?, niri denbora luzez irain egiteagatik bufoi bati dagozkion txantxez. Zer uste duk, zoro horrek, jainkosari abere oldartsu bat eskain diezaiokedala, ala?
|
|
|
Bestalde, konputagailuekiko komunikazioa hizkuntza arruntaren bitartez, eta ez lengoaia formal baten bidez, egitea gero eta normalago izango da. Gizarte eleanitzak hizkuntza batetik bestera egin behar izaten dituen joan etorriak leuntzeko ere, aparteko
|
lagun
dugu konputagailua.
|
|
|
Errusian, 2.100
|
lagunek
dute disenteria.
|
|
|
Katu guztiak ito zituen etxeko arratoi zakurrak. Nahigabe handia izan nuen nik, han zegoen katu gorri, handi, potolo eder bat oso
|
lagun
bainuen.
|
|
|
Paputxin ere bai baina batez ere Patxi oso
|
lagun
nuen. Beti nirekin.
|
|
|
Ongi gogora zezakeen Sarak hura guztia. Ongi gogoratzen zuen, bai, nola ibiltzen ziren noiznahi –etxeak bost
|
lagun
zituen garai hartan: gurasoak, Jaxinto eta Pantxike; amona Dolores; eta bi haurrak, bera eta Karmele– aurrera eta atzera, zinbilin zanbulun, batzuetan amona Doloresek bultzatuta, besteetan aitak, lanetik itzultzean.
|
|
|
Zeren, bat gutxi izan zitekeelakoan, hiru bonba fetido erosi baitzituen Sarak, badaezpada ere. Señorita Nafarroako konkistari buruz ari zenean izan zen, edo, zehatzago izanik, ikasleei adierazi zienean nola Fernando Katolikoak bereganatu zuen Nafarroa, nafar onak –beaumondarrak–
|
lagun
zituela, eta nafar gaiztoak –agramondarrak– etsai. Sararen urduritasuna, pupitre azpitik lehen bonba erortzen utzi eta oinpean zanpatu zuenean, eta gero bigarrena eta hirugarrena, puzker hau nafar onentzat, hau ere bai eta hau ere bai...!
|
|
|
Heldu bezain laster, Josu R txartelak ateratzeko ilaran jarri zen. Dozena bat
|
lagun
bazuen aurretik. Lagun koadrilakoak Josu R ren inguruan bildu ziren.
|
|
|
kilkerren kantua
|
lagun
dutela.
|
|
|
Ondorioz, euskara eskolara eraman zen, komunikabideetara, liburuetara, eta abar. Eta gainera, euskara eredu zehatz bat eraman zen, gramatika eta hiztegi berriak
|
lagun
zituela. Baina horrek kostu handia izan du euskararentzat:
|
|
|
Eta Santosen emaztea ez duk nire ugazaba.
|
Lagunak
gaituk.
|
|
2003
|
|
|
1839an bukatu zen gerra, Bergarako Besarkadarekin, Euskal Herria lur jota, suntsituta eta miseria gorrian zegoela. Muñagorriri gerra garaian bere burdinolak ustiatzea galarazi eta eskribau lana kendu zioten, eta gerraostean haiek berriz martxan jartzen saiatzen ari zela, Ramon Elorrio karlistak, haurtzarotik
|
lagun
zuenak, hil egin zuen, Muñagorriren emaztea aurrean zegoela. Muñagorri bere nahia bete gabe hil zen, ez zegoen bakerik ez forurik, eta gainera handik urte batzuetara, Bigarren Gerra Karlista piztu zen
|
|
|
Denetarik zaharrena eta apika krudelena baita ere «22 ebaki» izenburua duen ipuina da, 1983an idatzi baitzuen Xabier Mendiguren Elizegik, urte hartantxe kaleratu zelarik lehen aldiz. «Sei Ipuin Amodiozko» deitu atalean aurki daiteke orain, 1986an aurrenekoz plazaratu ziren «Udak dakarrena udak daroa», «Nenufare zuria», «Perla beltza», «Un petit cadeau por madame» eta «Amoña Margarita» kontakizunak
|
lagun
dituela. «Beste Sei Perbertsio» deitu atala doa jarraian, «Sudurraren dardara», «Melodrama», «Demagun sexua komunikatzeko beste era bat dela», «Telebistarik ez, inkomunikazioa dakar eta», «Txinoen esperoan» eta «Ene dama maite horri azken gutuna» ipuinez osatua.
|
|
|
Orduan, atzera bota zuten PSOE eta IU alderdien eskaria, zeinek delitu gisa izendatzea eta erregulatzea nahi baitzuten. PP alderdiak, CIU
|
lagun
duela (abstenitu egin zen martxoan), nahiago izan du kontu horri buruzko Europako gomendioren baten zain geratu. Esan gabe doa, Espainiako Diputatuen Kongresuan zerbait arautzeak erraztu egingo zuen abokatuen eta epaileen zuzenbidezko lana, zeren egunez egun gero eta langile gehiagok nozitzen duen kaltea baita.
|
|
|
Oinutsik eta galtza motzetan ibiltzea gustuko zuen neska txikiaren istorioa kontatzen du Antton Kazabonek «Txara txikia» liburuan, Arrastaluk eginiko marrazkiak
|
lagun
dituela. Armairuak lehertzeko zorian zituen, oinetakoz gainezka, eta kolore, neurri, marka, eta mota guztietako pirata galtzak ere bai, baina Txarak, janztekotan, gehienez ere abarkak ipiniko zituen, eta galtza luzeak janzten bazituen, behetik gora igoko zituen berehala.
|
|
|
Gure elkartean ia 30
|
lagun
ditugu egun osoko kontratuarekin lanean. Horietatik 15 ijitoak dira, eta beste 15 «payoak».
|
|
|
Ekainak 20 ostiralean, arratsaldez, Dani bere Itoizko etxera itzuli zen. Hondakinen artean eraikinaren arku zatiak bildu nahi zituen, Unai eta beste taldekide batzuk
|
lagun
zituela. Bero izugarria eta ikusmira tristea:
|
|
|
Ska ren erritmoak pixka bat aldatuz eta makalduz rocksteady eta reggae estiloak sortu ziren gero", azaltzen du Borja Eizagirrek. Banda azpeitiarreko saxofoi joleak, gainera, Euskal Herrira etortzen den bakoitzean Lauren Aitkenek
|
lagun
duen bandan parte hartzen du, Basque Ska All Stars izenekoan, alegia.
|
|
|
Haiekin euskara egiteko era ona izango zuen seguruenik. Baina katalana ere ikasi bide zuen, zeren urte asko geroago semea
|
lagun
zuela Lleidako institutura
|
|
|
Zuretzat oso erraza da, ikasleak
|
lagun
dituzu, baina nik...
|
|
|
Lozanok ohartarazi zuen badirela fobia batzuk, deskribatutako 250en artean, eragina areagotzen ari direnak, hala nola, zenbait patologiari dagozkionak, hala nola, hiesa, minbizia edo bihotzeko konplikazioak, eta, horren ondorioz, “sidafobia, kartzinofobia edo kardiofobia, hurrenez hurren”. Beldurra, beldurra eta beldurra dira fobiaren bat duen pertsona baten sintoma psikologikoak, dardarak, takikardiak, izerditzea eta zorabioak
|
lagun
dituela, eta, muturreko kasuetan, bihotzekoak jota hiltzera ere iristen dira. Fobien kausei dagokienez, Lozanok esan zuen badirela zenbait teoria faktore biologikoei buruz hitz egiten dutenak, hala nola adrenalina soberakinari buruz edo karbono defizitari buruz; beste batzuk, berriz, jatorri psikodinamikoko kausei buruz ari dira, eta, beraz, fobia norbanakoa defendatzearen ondorioz sortuko litzateke, haurtzaroan sortutako objektu edo egoera bat errefusatzearen aurrean.
|
|
|
Hamabiak bost gutxitan, Pello Oilarra udaletxeko balkoira igo zen, taldekide batzuk
|
lagun
zituela: bere aita Kepa, Patxi maisua eta beste bizpahiru gizon, jendearen txaloen artean.
|
|
|
–Zure plana oso ona da, baina gaueko eginbeharrak utzi nire kontu, bizpahiru
|
lagun
baditut-eta, teatro hori ezin hobeto egin dezaketenak: ‘azpil nahaspil’ bikaina, bai horixe!
|
|
|
Marlene eta Ava. Biak
|
lagun
zituen Oskarrek. Erraz fidatzen zen jendeaz.
|
|
|
Ez diot holakorik eskatzen. Greta
|
laguna
dut, ez Jainkoa.
|
|
|
–Mikelen
|
laguna
duk! –segitu du?.
|
|
|
Edo antzeko beste makina bat: Ama Birjina, Jesus edo San Joseri babesa eskatzea; Aingeru Guardakoa beti
|
lagun
duzula gogoratzea; haragi aseezinak beti gehiago eta gehiago eskatuko dizula ondo gogoan izatea; orain  go plazer iragankor hori aitaren batean pasatzen bada, dagokion zigorra, berriz, betierekoa dela ez ahaztea; eta abar. Zabalak pentsamendu lizunak agertu orduko gogamenetik uxatzeko  konjuru antzeko bat proposatzen du, behin eta berriz errepikatu behar dena:
|
|
|
Eta, oso bereziki, aztertzen ari garen garaian, hau da, Elizaren baitan jarrera laxoak gaizki ikusiak daudenean eta moraltasunik zorrotzena suspertzera jotzen denean. Bidaia honetan
|
lagun
ditugun fraide eta apaiz (ia) guztiek beren artilleriarik astunena erabiltzen dute borroka horretan. Atzean, noski, Elizako buruak dauzkate, dantzaldiak debekatu edo, gutxienez, zorrozki arautzen dituzten hamaika agindu, lege, txosten, errege zedula, hitzarmen eta abarrek erakusten duten bezala.
|
|
|
Elizgizonak ez diren asko ere aritzen dira, ordea, Ebanjelioko hitzekin (gehienetan latinez idatziak edo ahoskatuak," sendatzaileak" ere ulertzen ez zuen moduan, alegia) edo antzeko formulekin gaixoak sendatzen ahalegintzen: guztiak iruzurti galantak izango dira nahitaez; eta gaixoa osatzea lortzen badute, deabrua
|
lagun
dutelako izango da.
|