|
2009
|
|
|
Denda osoa, goi eta behe, liburuz gainezka zegoen, liburu metak bazter guztietan: apaletan, lurrean[?]
|
Ibiltzeko
ere, lanak». Eta bertan irakurri ahal izan genituen Triesteko poetaren hainbat eskuizkribu, tartean «Trieste e una donna» poemarena.
|
|
|
Triestek Rijeka du bidaia liburuan hurrengo geltoki, eta hara ere abiatu ginen. Eta inoiz addenda idatzi nahiko balu Lertxundik, pixka bat haraxeago joatea gomendatuko genioke, Istriako puntan den Pula herrira, bertan
|
ibili
baitzen James Joyce irlandarra ingeles irakasle.
|
|
|
Jurgirenak burura ekarri dit Villasanteren Historia de la Literatura Vasca. Aspaldi batean, liburuak forratzen ziren garaian, hor
|
ibili
nintzen orri pasa aurrera eta atzera gure Parnaso txikiko autoreak ikasi guran. Kolorebakoa zen, erabat, Villasantek erakutsi eta irakatsi zigun historia hori:
|
|
|
Zorionekoak ziren St. Johneko hileta artxiboetan arakatuko zuten ikertzaileak, han lanean
|
zebilen
laguntzaile batek «izen arraroekin» zerrenda bat osatu baitzuen, eta horietako asko, noski, euskal jatorrikoak ziren. Hardestyk eta bere lantaldeak zerrenda hori erabili zuen pertsona bakoitza non dagoen lurperaturik finkatzeko.
|
|
|
Berunezko hankez
|
bazabiltza
, zara uraren gainean ibili.
|
|
|
Berunezko hankez bazabiltza, zara uraren gainean
|
ibili
.
|
|
|
Azken bolada honetan ez
|
nabil
oso katoliko. Es kerrak osasunez ondo nagoen.
|
|
|
itxaropen beldurgarri bat edo beldur itxaropentsu bat zuen gizarteak idazlearekiko. «Argi
|
ibili
idazle horrekin, mesfidatu, gutxien espero duzunean hor aterako zaizu perpaus batekin poetrastoa, mahuka barrenean ezkutatu duen esaldi batekin, Cioranen aipu batekin, itsuskeria batekin, gutxi fida, idazle batek idatzi eta guzti egingo dizu igual eta aurrejuzguren bat hankaz gora jarri edo inaugurazio ofizial bat zapuztuko dizu, zaindu harengandik?». Gaur egun, gizarteak ez du poetarengandik deus espero, eta, are gutxiago da haren beldur.
|
|
|
Ezaguna da, literatura unibertsalean, jujeenganako eta justiziarekiko mesfidantza, alderdi baten mendean eta esanetan lerratzen direlakoan; orobat, aurreko aldietan, azken judizioa itxuratzeko behin eta berriro erabili izan diren lur honetako judizio aldiak eta horren protagonistak. Zer esanik ez, administrazio eta burokrazia ez dira salbu geratu, batik bat, aske eta libre
|
ibili
nahi izan duten pertsonaia literarioetatik hainbaten aurrean.
|
|
|
Paremiologia ere ez da legetik urrun
|
ibili
, eta zuzenbide erromatarraren brokardoak gure aho mihietan izan eta izaten dira gehienetan.
|
|
|
Ez zen izan Shortyren jukutria bakarra. Denei aurkitzailea bera izan zela esaten
|
ibili
zen Shorty. Biak ezagutu zituen George C. Pipkinek ez du dudarik:
|
|
|
Biak ezagutu zituen George C. Pipkinek ez du dudarik: Peteren lana izan zela uste du, eta aldi hartan, beste askotan bezala, bere burua harrotu nahian
|
ibili
zela Shorty.
|
|
|
Jasaren hotsa beheko Panamint ibarreko haizearen intziriekin nahasten zen. Mendi gainetan elurra itsutzeko moduan
|
zebilen
zirimolan. Baina barruan giro epel eta alaia zegoen, oroitzapenetan murgiltzeko gau aproposa.
|
|
|
Mendien goiko aldean, Shorty aurretik zihoan. Beti presaka
|
ibiltzen
zen hura, ezkerrera edo eskuinera begiratu gabe, beti zaldia akuilatzen eta maldizioka.
|
|
|
Shorty ez zen inon ageri. Batera eta bestera
|
nenbilen
, han utzi genituen harri zapalen bila.
|
|
|
»Ahots sakon bat atera zen ilunpetik. . Zer
|
habil
hemen?? –Zer ba?
|
|
|
Artaldeen bideetatik
|
ibiltzera
ohituta, urrutira ere igartzen zion Austinek zer jatorritako artzaina aurkituko zuen ardi kanpoan: 1
|
|
|
Hauts estandarte zurbil garaiak hara eta hona
|
dabiltzala
.
|
|
|
Hainbat urtetako ahaleginaren ondoren, Etcharrenek eta bere sozioak, Jack Keane irlandarrak, urrea topatzea lortu zuten Heriotza Ibarreko Funeral Mendietako maldetan 1903ko abenduan. Albistea zabaldu zelarik, 1904ko maiatzerako bostehunen bat urre bilatzaile
|
bazebiltzan
inguru haietan. Keane Wonder Mine izenaz bataiatu zuten meatze hura, eta Heriotza Ibarreko bi urre meatze emankorrenetarik bat bihurtu zen urteen joanean, milioi bat dolar inguruko etekinarekin.
|
|
|
tesiak, sariak eta nolabaiteko sistema literarioaren gain estruktura da gaur egun kritika akademiko horren esparru naturala. Beraz, komunikabideek pil pilean
|
dabilen
aktualitatea dute helburu, eguneroko anabasaren artetik izenburu hau edo bestea nabarmentzea, normalean izenburu eta egileen inpaktu sozialak bultzata. Akademiek, berriz, beste sosegu batekin jardun dezakete, baina mundu zurrunbilotik kanpo ibiltzea dute ondorio.
|
|
|
Beraz, komunikabideek pil pilean dabilen aktualitatea dute helburu, eguneroko anabasaren artetik izenburu hau edo bestea nabarmentzea, normalean izenburu eta egileen inpaktu sozialak bultzata. Akademiek, berriz, beste sosegu batekin jardun dezakete, baina mundu zurrunbilotik kanpo
|
ibiltzea
dute ondorio.
|
|
|
da horren lekuko, nahiz eta, marka? bihurtu izana bera agortze sintoma ere izan daitekeen, argi
|
ibili
: marka berriak sortu behar dira, ongi funtzionatzen dutenak mantenduz.
|
|
|
Sumptaren azentu ilaun hura atsegin nuen eta, hiztun arrotzei batzuetan gertatzen zaienez, ohi baino zehazkiago mintzatzeko bere modua ere bai. Gainera, galdera bati erantzun aurretik, pausatu eta laxatzen zen, eta inguruko guztiak haren hitzen irrikan geratzen ziren, nahiz eta egia zera izan, bera zoratu beharrean
|
ibiltzen
zela erantzuna itzuli nahian. Espainiara joan ginenean ingelesari eutsi genion gure arteko hizkuntza pribatu gisa, eta harekiko atxikimendua, lehen berezkotzat hartzen genuena?
|
|
|
Ni ez naiz inoiz atzerriratuen komunitate baten kidea izan eta, lan egingo banuen, azkar ikasi beharra neukan hizkuntza. Hizkuntza berri bat hitz egiteak ematen duen askatasuna gogoko nuen, eta hain bihurtu nintzen hiztun «jatorra» non lagun minek erne
|
ibiltzeko
adierazi behar izan zidaten. Izan ere, bolada batez «Me cago en la leche» eta horrelako esamolde koloretsuak barra barra erabiltzen nituen.
|
|
|
Ez ninduen kezkatzen ingelesa baliagarri izateak ala ez izateak. Espainiar munduan jende guztia itsuturik
|
dabil
–eta ulergarria da, ingelesaren garrantziari dagokionez, bai negozio arloan, bai bidaiak edo beste zernahi egiterakoan.
|
|
|
Nire kasuan esaera batzuk zetozkidan ezin gogora nitzakeen garaietatik, «Bedtime for Mummy, s little soldier»What on earth do you think you are doing (oheratzeko ordua amatxoren soldadu ttipiarentzat), kasurako. Zergatik
|
dabilkio
esaldi hori ene buruari inguruka arratsero. Esaten al zuen nire amak halakorik benetan?
|
|
|
Bagenekien kontu bat da, begien aurrean baikeneukan gero mimetismo izugarriz kopiatu dugun eredu espainiarra. Gauzak horrela, gure administrazioak eta hizkera estandarrak uztarpe berean
|
ibili
behar izan dute eta garatu. Hala egin dute gero ere.
|
|
|
kontrajartzeko aukera dut nik. Hitzen atzetik
|
nabil
, hitzak ditut langai, eta pintoreak margoak konbinatzen dituen bezala, neuk ere halatsu egiten dut hitzekin. Ordu arte egundo elkar ikusi ez duten hitzak elkarrekin jartzeak ekar lezakeen efektua aztertzen dut.
|
|
|
herrian bazen zine areto txiki bat, eta bertako arduradunak sasi batera botatzen zituen sobratutako edo hautsitako zeluloide puskak. Ni sasi artean
|
ibiltzen
nintzen haien bila eta altxor preziatueneko piezak balira bezala gordetzen nituen. Gauez, argia itzali baino lehen, zeluloide puskak nire kasa ezkondu eta neure istoriotxoak asmatzen nituen, erromatarren pelikula bateko eta western bateko irudiak uztartuz askotan; edo ezpatarien pelikula bateko eszena pelikula komiko bateko irudiekin lotuz.
|
|
|
beste hizkuntzetan jaso dut nire formazio literarioaren guztiz gehiena, eta horrek etengabeko joan etorriak egitera behartu nau: ezinbestekoa dut tradizio batetik bestera
|
ibiltzea
, beste hizkuntzetatik neurera etortzea. Beste hizkuntzetan irakurtzen baitut interesatzen zaidan gehiena, bidaiatzen ari naiz etengabe.
|
|
|
Aita, autoaren giltzak falta dituela eta, alde batetik bestera
|
ibili
da txoko guztiak arakatzen. Hasieran, ama ere ibili da aitari lagundu nahiz baina, beti bezala, eztabaidan hasi, elkarri hitz garratzak esan eta azkenean, ateari danbateko handi bat emanez, etxetik aldegin du aitatxok.
|
|
|
Aita, autoaren giltzak falta dituela eta, alde batetik bestera ibili da txoko guztiak arakatzen. Hasieran, ama ere
|
ibili
da aitari lagundu nahiz baina, beti bezala, eztabaidan hasi, elkarri hitz garratzak esan eta azkenean, ateari danbateko handi bat emanez, etxetik aldegin du aitatxok.
|
|
|
geletako zorua, moketako apurrak, entxufeak, hormetako pintura, zokaloak, altzarien hankak eta ate azpietako hari mutur txiki txikiak. Aitatxori ez baina berari bai, berriz, atsegin zaio miaketan
|
ibiltzea
, zerbait aurkitzeak eman ohi duen poza sentitzearren, ziur asko. Aulki batera igotzeko aukera izanez gero, kaxoiak eta apalak ere maite ditu.
|
|
|
Eta aitak egunero falta du zerbait! Miaketan
|
ibili
behar. Gatazka.
|
|
|
–Martxan
|
dabilenean
ez ezazu inoiz atea ireki! –esan dio amak askotan.
|
|
|
Amak janzten laguntzen dio mutikoari, urduri
|
dabil
, «gaur ere berandu», garbigailuaren isiltasunari ez dio garrantzirik ematen, nonbait.
|
|
|
–Zer
|
zabiltza
–Gaur ere bai?
|
|
|
M.B.: Mikel hasi zen txalupa honetan
|
ibiltzen
gutxi gorabehera hemezortzi edo hogei urte zituenean. Istorioa kontatuko dizut.
|
|
|
Jontxu Lasa Laboa. Mikel pila bat
|
ibili
da txalupa horretan, lehenbizi arraunekin, pila bat, familiarekin, lagunekin. Ni igeri egiten ona nintzen, eta joaten nintzen gabarroira, eta bera etortzen zen txalupan ikustera nola botatzen nintzen uretara.
|
|
|
«Karpa» eta «angel» egiten nuen, eta hor egoten zen bera. Arraunekin
|
ibili
ginen luzaro. Gero, askoz geroago, motor txiki bat jarri zioten.
|
|
|
Lehenengoa izan zen txuria, 70eko hamarkadan; hurrena, 80ko hamarkadan, horia izan genuen. Hamabost urte izan dira gure bizitzan, edo agian gehiago, bi zaldikoetan
|
ibiltzen
. Euskal Herrian zehar ibili gara izugarri, eta Bartzelonara joan gara, Mallorcara, seme alabekin, txakurrarekin, eta kontzertuetara ere bai.
|
|
|
Hamabost urte izan dira gure bizitzan, edo agian gehiago, bi zaldikoetan ibiltzen. Euskal Herrian zehar
|
ibili
gara izugarri, eta Bartzelonara joan gara, Mallorcara, seme alabekin, txakurrarekin, eta kontzertuetara ere bai. Mikel Iñaki Salvadorrekin hasi zenean, 1984an, nik laguntzen nien eta hirurok joaten ginen kontzertuetara, eta Mikelek beti esaten zuen nik mania bat neukala, justu bidegurutze batera ailegatzean gai inportante bat ateratzen nuela.
|
|
|
Berarentzat karnetak inportantzia zeukan profesional bezala
|
ibiltzeko
, baina gero debekuak etorri ziren, ez bakarrik beretzako, besteentzako ere bai, eta karnetak ez zuen balio handirik. Bi aldiz eraman zuten komisariara.
|
|
|
Atzerriko kutsu nabarmenez ahoskatzen zituen «r»ak. Jantzi modaz paseak
|
ibiltzen
zituen soinean, eite gabeak, botoiak aurrean zituztenak. Europatik etorria zen.
|
|
|
Ameriketan, etorkinaren ametsa egia bihurtu nahian
|
ibili
zen Esteban arrakastaren maldan gora, lehenik artzain gisa, gero meatzari, merkatari eta hotel jabe Nevadako Ba ttle Mountain en, abeltzain eta meatzarien herrian. Familiako kondairak zioenez, artzain euskaldun bat ezagutu omen zuen Nevadan, Markinako bere jaioterriko argazkiak zituena.
|
|
|
Operazio mahaiaren marmolean disekzionatzeko asmoz nire arimaren bila
|
dabiltzanei
, nire eskua idazten ari denean haren gainean lupa jartzen dutenei, ez dakit, ez dakit, nire polizi fitxa egin ondoren hartan nire taupada xaloak eta nire hatsaren dardarak agerrarazten dituztenei dena egina utziko diet. Idatz dezatela beren koardenottoan:
|
|
|
Idazmahaiaren gainean edukitzen zuen akatsik gabeko gezi buru perfektua, Washoe Haraneko bere etxearen atzeko mendietan topatua, Renotik ordu erdira. Aitona amonen etxean pasatutako asteburuetan beti hartzen genuen tarte bat salbia eta purshia sastraka artean
|
ibiltzeko
, begiak lurrean josita, lur horizta arakatzen beira itxurako obsidiana printzen, punta hautsien edota agian gezi buru osoren baten bila. Aitatxik1 punta perfektua topatu zuen egunean, jadanik adineko gizona zela, gure aita haren aurretik zihoan, eta desertuko lurrera izpi bat botatzen ikusi nuen.
|
|
|
Gure museoetako margolanak ikusteko gaitasunarekin jaio zaretenon modura, guk ere ikasi, lan egin, eskiatu, zaldian
|
ibili
, bizikletaz ibil gaitezke.
|
|
|
Gure museoetako margolanak ikusteko gaitasunarekin jaio zaretenon modura, guk ere ikasi, lan egin, eskiatu, zaldian ibili, bizikletaz
|
ibil
gaitezke.
|
|
|
Nik, pixka bat pentsatu ondoren, lotsati samarra bainaiz, honelaxe erantzun nion: ikaragarrizko amildegiaren ondoan nengoela sentitzen nuela, hutsune ikaragarri bat eta han amildegiaren airean hegaka arrano bat edo
|
zebilela
. Beste pixka bat pentsatu ondoren, haize bolada xume bat sentitu nuen, eta Aralar mendikateko zahartasuna.
|
|
|
Berandu dio? Nor
|
dabil
hemen berandu?
|
|
|
Umeen eta intsektuen zaratotsetik kilker bat nabarmentzen da. Ane, ile motzez, kilker zuloaren bila
|
dabilen
taldetxoarekin dago. Gainontzekoak zartaginaren inguruan bilduta daude, denek batera kontrolatu nahi dituzte oliotan frijitzen diren patatak.
|
|
2010
|
|
|
Barandiaran generoen fronteran
|
dabil
nahitara: genero informatiboa den kronika eta erreportajearen baliabideak nahiz jokamodeak darabiltza, baina, era berean, kronika horien making off kontatzen digu, gertakariekiko begirada osatzeko fokatze puntu etikoa gogoan hartuta, kontaketaren disposizioa eta hautemateko modua nabarmenaraziz.
|
|
|
Bere laburtasunean (91 orri besterik ez ditu), handia iruditu zait Esnaolaren estreinako lana. Lan honetan ezin hobeto uztartuta azaltzen dira giroa (udako azken egunak, galerna gertu dela) eta pertsonaien arteko gorabeherak (berrogei urteren bueltan
|
dabilen
emakumea; adin txikiko neskatila batekin dabilen haren senarra; neskatilaren aita, bikotea uda igarotzen ari den hoteleko zuzendaria; neskatila bera). Galernak, Esnaolak liburu hasieran aipatzen duen bezala, udaren amaiera iragarri ohi du pertsonaiak dauden kostaldeko herrian, S.S. delakoan.
|
|
|
Bere laburtasunean (91 orri besterik ez ditu), handia iruditu zait Esnaolaren estreinako lana. Lan honetan ezin hobeto uztartuta azaltzen dira giroa (udako azken egunak, galerna gertu dela) eta pertsonaien arteko gorabeherak (berrogei urteren bueltan dabilen emakumea; adin txikiko neskatila batekin
|
dabilen
haren senarra; neskatilaren aita, bikotea uda igarotzen ari den hoteleko zuzendaria; neskatila bera). Galernak, Esnaolak liburu hasieran aipatzen duen bezala, udaren amaiera iragarri ohi du pertsonaiak dauden kostaldeko herrian, S.S. delakoan.
|
|
|
Beste tonu batekoak dira protagonista Ignacio duten hirurak: gainerako ipuinekin tartekatuta doazelarik, sorpresa hartzen duzu, halako batean konturatzen zarenean lehenagoko ipuin baten beste episodio batean
|
zabiltzala
, eta historia osoa biribiltzen duzu hirugarrena amaitutakoan. Efektu ederra benetan, liburu eder batean.
|
|
|
Hasteko, istorioa bera da bizigarri, hiru pertsonaia biltzen dituen mataza: Sotero, nagusia, bertso jartzen aritzen den langile apala, analfabetoa, baina astoa erreginaren izenez bataiatu duena; Frantsesa, ahoa bete iraultza, luzamendutan
|
ibili
dabilen poeta; eta Estudiantea, bizargabea, gonak ezagutu berria, burua hemen baino gehiago han daukana. Gerra garaiak dira, guztiak bezalatsu, Kubakoak, XIX.a bukatzen ari da, Canovas garbitu berri dute, eta hiru morroiok Angiolilloren itzala luzatu nahi dute, dinamita, norbait itzulipurdikatu, arrain potoloren bat.
|
|
|
Hasteko, istorioa bera da bizigarri, hiru pertsonaia biltzen dituen mataza: Sotero, nagusia, bertso jartzen aritzen den langile apala, analfabetoa, baina astoa erreginaren izenez bataiatu duena; Frantsesa, ahoa bete iraultza, luzamendutan ibili
|
dabilen
poeta; eta Estudiantea, bizargabea, gonak ezagutu berria, burua hemen baino gehiago han daukana. Gerra garaiak dira, guztiak bezalatsu, Kubakoak, XIX.a bukatzen ari da, Canovas garbitu berri dute, eta hiru morroiok Angiolilloren itzala luzatu nahi dute, dinamita, norbait itzulipurdikatu, arrain potoloren bat.
|
|
|
Izatez, Jacintok gomendatu zidan, esanez atsegina gertatu zitzaiola eta ea zer neritzon. Neu ere Jacintok aipaturiko inprezisiozko lanbro horretan
|
ibili
naiz haztamuka, eta istorio bat osotu dut azkenean, liburuko narrazioek eskainitako teselak zelan edo halan elkarrekin gardainatuz.
|
|
|
Hala, horrekin loturik dago denboraren igarotzearen ondoriozko hostoen lorratzena, nahiz eta irudi hori bizipen batetik jaso nuen. Donostiako Zuloaga plazako lauzek, erreparatzen badiezue, hostoen lorratzak dituzte, eta ondo gogoan dut txikitan han jolasean
|
nenbilela
horretaz ohartu nintzen eguna.
|
|
|
Auskalo zer nuen kaskoan hura idaztean, baldin eta pentsatzen badugu idazteko aurrez ideiaren bat eduki behar dela buruan. Ez
|
nabil
txantxetan. Benetan diot.
|
|
|
Ondo! Urtebetean, beituxu, holantxe
|
ibili
nitzen, Ta bigarren urtean sonbreru ta guzti jazten nitzen. Egie da hori!
|
|
|
Halandaze, 1980 urtera arte itxaron behar izan da zentsurarik gabeko Buruxkak berriro argitaratzeko, hau da, lehen porrotetik hirurogeita hamar urte geroago. Baina, 1910ean goizegi
|
ibili
bazen, 1980an beranduegi izan zen Etxeparerentzat, izan ere, ordurako zimelduta zegoen Buruxkak liburuak idatzi zenean zekarren berritasuna. Gainera, Etxepareren euskara joria urrunegia begitandu zitzaien irakurle berriei, bereziki Hegoaldekoei, eta kikildu egin ziren.
|
|
|
The Chieftains taldea ere garai berean sortu zen, oholtza? beretan
|
zebilen
Paddy Moloney pipe jolearen eraginez. Beste hainbat kantari eta talde on ere indarrean zeuden jada 70eko hamarkadan irlandar paisaian:
|
|
|
Gulliverren ondotik etorriko zen ingelesezko irlandar antzerkiaren saga oparoa, Bernard Shaw, Oscar Wilde, Samuel Beckett (Wilder eta Becketten zenbait antzerki lan, 50eko eta 60ko hamarkadetan Donostiako talde amateurrek jokatu ohi zuten errepertoriokoak ziren, baina ez euskaraz, ondikotz). James Joyceren zerbait irakurria bai, baina Ulysses eleberriari heltzearen erronkan gerotik gerorakoan
|
nenbilen
oraindik; W. B. Yeats poeta sinbolistaren poema solte batzuk baizik ez nituen irakurriak?
|
|
|
Orobat Michael Hartnett eta Caitlín Maude geroxeagokoak. Azken hau(), adibidez, Connemarako Casla herrian sortua, antzezle eta kantarisa ere bazen (sean nós singer), eta hizpide dugun denboran, 60ko eta 70eko hamarkadetan, Connemarako pubetan
|
ibiltzen
zen poesia errezitaldiak eskaintzen. Jarduera hori asko garatu zen inguru haietan eta Irlanda osoan (irlanderaz bereziki, baina batzuetan are ingelesez, gaelikoa galdurik zegoen hiri eta tokietan), bereziki Michael Davitt poetak, The Beat generation en eta Bob Dylanen eraginpean, irlanderazko poesia sustatze eta estiloak zabaltze aldera, Innti poesia aldizkaria 1970ean Corcaigh/ Cork-en fundatu ondoren.
|
|
|
Jarduera hori asko garatu zen inguru haietan eta Irlanda osoan (irlanderaz bereziki, baina batzuetan are ingelesez, gaelikoa galdurik zegoen hiri eta tokietan), bereziki Michael Davitt poetak, The Beat generation en eta Bob Dylanen eraginpean, irlanderazko poesia sustatze eta estiloak zabaltze aldera, Innti poesia aldizkaria 1970ean Corcaigh/ Cork-en fundatu ondoren. Nuala Ní Dhomhnaill, Liam Ó Muirthile, Gabriel Rosesntock, Cathal Ó Searcaigh eta beste zenbait poeta ere dinamika horretako partaideetarik ziren, batzuk oraino ere
|
badabiltza
.
|
|
|
Ondoren, 2005ean, Euskal Herrian barna
|
ibili
zen, zenbaitetan are kantuz lagunartean: Otxandion (Josu Zabala tarteko), Orion eta Donostian (Benito Lertxundiren kontzertu batean Antiguako frontoian, are kantuz)?
|
|
|
1922an bulego bat zabaldu zuen Bilbon harremana sustatzeko. Urte berean Ambrose Martin O. Daily Sinn Féin eko kidea, Buenos Aireserako bidean, Bilbora etorri zen eta apirilaren 1etik 28ra bitartean hitzaldi, topaketa eta antzekoetan murgildurik
|
ibili
zen. Sinn Féin eredu bilakatu zen askorentzat, Euzko Gaztediren baitan bereziki.
|
|
|
Ramon Laborda bergararra() (Milango Scalara kantatzera joatear zegoenean, Loiolan erabaki zuen apez sartzea hara joan ordez; beneditarra ere izan zen Silosen, baina Donostiara itzuli zen, apez soil gisa. Kantari ona izaki, haurrei kantu eta dantzak irakasten
|
ibili
zen, Poxpolina ekimenan; gerla ondoren Eresoinkan, Parisen, eta abarretan), Aingeru Irigaray beratar sendagilea(), bereziki kulturgintzan trabaturik zebilena Hernandorenarekin batera. Pilotariak, berriz, Manuel Urcelay zarauztarra eta José Aramendi getariarra.
|
|
|
Ramon Laborda bergararra() (Milango Scalara kantatzera joatear zegoenean, Loiolan erabaki zuen apez sartzea hara joan ordez; beneditarra ere izan zen Silosen, baina Donostiara itzuli zen, apez soil gisa. Kantari ona izaki, haurrei kantu eta dantzak irakasten ibili zen, Poxpolina ekimenan; gerla ondoren Eresoinkan, Parisen, eta abarretan), Aingeru Irigaray beratar sendagilea(), bereziki kulturgintzan trabaturik
|
zebilena
Hernandorenarekin batera. Pilotariak, berriz, Manuel Urcelay zarauztarra eta José Aramendi getariarra.
|
|
|
antza dena
|
dabil
bere ohikoan, oi legioak!
|
|
|
Girls of Riyadh eleberriak klase ertaineko lau emakumeren historiak kontatzen ditu: laurak
|
dabiltza
maitasun eta dibertimendu bila, inguruko kultura itogarritik ihes egin nahian.
|
|
|
«Garai hartan Pessoa irakurtzen nuen eta, hara, egia, heteronimo gehiago sortzekotan
|
ibili
nintzen. Omar Nabarro izena, berriz, honela sortu nuen:
|
|
|
Atorrasagasti goitizena ere
|
ibili
du Txillardegik.
|
|
|
Maileguan eskatu duen liburua ostera ere bere ondoan eseritako neskaren magalean dago, maitaleen teorizazioa ehundu duen neska ernearen magalean, baina ez da azken orrialdea irakurri ahal izateko berriro eskatzera ausartzen. Eztabaidan
|
dabiltzanak
, berriz, sobera urrutiratuak dira liburuaren hari nagusitik eta apenas esaten duten ganorazkorik ezer. Andréyeven liburuaz mintzatzen baino gehiago, nahita edo nahi gabe, norbere buru, herren eta frustrazioak azaleratzen ari direla otu zaio iheslariari.
|
|
|
Iheslariak pentsatu du ondo jarriak zituela koskabiloak iraultzaile hark, baina bukaerak ez zuela traza onik: «ofizial bat» agertzen zen nonbait, argi
|
ibili
, eta protagonista atxilotu egingo zutela zirudien, itxura guztien arabera. Ezinegonak hartu du goitik behera iheslaria, liburuko pertsonaia haren paraderoak bere paradero propioarekin zerikusiren bat balu bezala.
|
|
|
Kalean inor ez. Etsi ote dute bere atzetik
|
zebiltzanek
–Ez horratik.
|
|
|
Hotz da giroa eta ez
|
dabil
jende askorik kalean. Badaki, honenbestez, norenak diren gibeletik datozkion botatzarren hots mehatxagarriak.
|
|
|
Zientzian mundu berriak bilatzen saiatzen diren zientzialariek, aurkikuntza berrien atzetik
|
dabiltzan
zientzialariek, nonbait, hizkuntza berri baten jabe ere izan behar dute, metaforatik, poesien baliabideetatik oso gertu dagoena. Hizkuntza sortzaileak izan behar ote dute, ordea?
|
|
|
«Dena da lapurreta. Batzuek aitortu egiten dute, aipu bidez autoritateen babesa bilatuz; beste batzuek nahiago dute situazionisten teknika erabili, lapurtutakoa norbere testuan txertatu, eraldatu, komatxorik gabe idatzi; eta gehienok, ez gara konturatu ere egiten lapurretan
|
ibili
garela, noizbait eta nonbait irakurritakoa daramagula barruan.
|
|
|
Pintoreak eta eskultoreak serieak egiten dituzte, askotan errepikapenean oinarritzen dute beren lana, originaltasunean baino gehiago. Badirudi ez
|
dabiltzala
hain traumatizatuta obra bikain, bakar, paregabe horren atzetik. Seguru ez dela horrela, baina batzuetan irudipen hori izaten dut.
|
|
|
Nire adineko bertze nesken antzeko bizimoldea izan nuen: eskolara joan nintzen, lagunak izan nituen eta, haiek baino beranduago izanagatik, mutiletan ere
|
ibili
nintzen noiz edo behin. Batez ere, nire bistatik erabat desagertu zinenetik.
|
|
|
Bizitzari lotu nintzaion ni bitartean. Eskolara joateaz gain pianoa ikastera joaten nintzen eta banuen lagunekin
|
ibiltzeko
astirik ere. Irudiz, deusek ez ninduen nire ikaskideengandik bereizten.
|
|
|
Besoa luzatu dut treneko berogailurantz:
|
badabil
, epela da handik irteten ari den haizea.
|
|
|
Harrezkero ihesi
|
ibili
nintzaizun. Behin ere ez nintzen zurekin bakarka geratu, Iruñera itzuli aitzineko egunetan.
|
|
|
Behin ere ez nintzen zurekin bakarka geratu, Iruñera itzuli aitzineko egunetan. Aitarengandik hurbil
|
ibili
nintzen beti, eta tematu egin nintzen harekin edonora joaten, maite ez nituen lekuetara ere. Iruñean, aldiz, zailagoa nuen zugandik urrun egotea.
|
|
|
«Bi gauza ezberdin dira. Buru belarri bertsotan
|
nabilenean
faltan botatzen dut literatura. Egia da bertsotan literatura egin daitekeela, badago hor ere literaturatik zerbait, baina oso margen txikia du horrek.
|
|
|
25 urte ditu orain eta 20 urterekin hasi zen kantatzen. Aurretik, umetatik
|
ibili
izan da bertso eskoletan, baina idatzian bakarrik. «Unibertsitatean hasi nintzen.
|
|
|
Urtebete eman nuen Suedian eta uste dut lotsak ere han galdu nituela. Gelako bat Santutxuko bertso eskolan
|
zebilen
eta harekin batera hasi nintzen joaten. Hasieran teknika bera menderatzeak atsegin izugarriak ematen ditu.
|
|
|
Euskal Herrian ez dugu bertsoak egiteko makinak asmatzen
|
ibili
beharrik. Herri eta auzo guztietan aurki ditzakegu.
|
|
|
«Joan ziren» zikloaren hirugarren liburukia atera zuen abenduan: Olatu bat koartelen gainetik, eta oraindik 60ko hamarkadan atzera eta aurrera
|
dabil
. Bere kalkuluen arabera, zortzi bat liburuki ditu, fikziozko gertakari batzuen gainean egituratuta, bere bizialdia kontatzeko.
|
|
|
Ez dut esango bertsolaritza lanbiderik txarrena denik, baina dispertsio mentala dakar eta hori oztopo handia da idazteko. Beste lanbide askotan jarduerak automatizatu eta errutina bihurtzen dira, baina bertsolaria beti
|
dabil
leku batetik bestera, egoera desberdinetan».
|
|
|
Arantzazuko seminario berria bukatu eta handik bi urtera hutsik zegoen». Hamarkadari buruzko kontakizunok sail osoari batasuna ematen dion fikziozko egituraren baitan kokatu ditu, Amurizak asmatutako eta biziraupenera kondenaturik
|
dabilen
gizaki bakar horrek protagonismoa galdu badu ere.
|
|
|
«Pentsamenduen eta ideien arteko erlazioak adierazteko daude hizkuntza batean menpeko perpausak. Ideien konplexutasuna interesatzen zait niri eta ez dit balio esaldi infantilak elkarrekin lotuz
|
ibiltzea
. Zorioneko euskara errazean egin behar horrek literatura kamustu egin digu».
|
|
|
Saio mordoa egin nuen 60ko hamarkadan, horietako batzuek, gainera, Guardia Zibilaren eta txibatoen aurrean. Eskualdeko herri txikietan eta auzoetan
|
ibili
nintzen. Orduan, gainera, sermoiak ere politizatu egiten genituen eta gure sermoi horiek entzutera ondoko herrietatik etortzen zen jendea.
|
|
|
Orduan, gainera, sermoiak ere politizatu egiten genituen eta gure sermoi horiek entzutera ondoko herrietatik etortzen zen jendea. Emakumeak bertsotan hasi zirenean nik esaten nien askoz ere zailagoa izan zela sotanarekin bertsotan
|
ibiltzea
eta lasai egoteko, jendea oso azkar ohitzen dela».
|
|
|
Baina arazo larriak daude bertsolaritzatik bakarrik bizi ahal izateko. Horretatik bakarrik bizimodua ateratzeko saio kopuru handia egin behar da, eta arazoak ikusten ditut saioz saio etengabe
|
ibiliz
literatura egiten hasteko?.
|
|
|
Nire lan egiteko modua ere horrelakoa da, oso ipurtarina naizelako beharbada. Eseri eta altxatu
|
ibili
ohi naiz etxean eta idatzi ere modu horretan egin ohi dut, tarteka».
|
|
|
Azken urteetan, kopuruz eta esperientziaz gora egiteaz batera, bi gauza ikasi ditugu: lehenengoa, ez dagoela beldurrez
|
ibili
beharrik aukeratzerakoan, gailurrik garaienak eta debekatuenak ere eskala daitezkeela, zailtasun nabariko Finnegan' s Wake izan ezik, apika, zeren, ez al goaz ba denok sokari lotuta, elkarri laguntzeko prest?
|