|
2008
|
|
|
Europako Batasunak gutxiengo kultural eta linguistikoen alde hainbat erabaki hartu ditu, baina estatu kideak ez daude erabaki horiek betetzera behartuak. Gainera, 20 hizkuntza ofizial daude Batasunean, nahiz eta elkartea osatzen duten 27 estatuetan 60
|
hizkuntza
hitz egiten diren. Are gehiago, hainbat dira Eskualde eta Hizkuntza Gutxituen Aldeko Europako Agiria berretsi ez duten estatuak, nahiz eta euren mugen barnean hizkuntza gutxitu asko dituzten.
|
|
|
Hala, bederatzi hizkuntza ikasi ditut. Gainera, zortea izan dut
|
hizkuntzak
hitz egiten diren tokietara joateko. Hizkuntza bat ikasteko, behin oinarri bat lortuz gero, bertara joatea da onena».
|
|
2009
|
|
|
Telefono deia bukatzean, Jörg ek, erretzaile amorratuaren ahots puskatuarekin, galdetu dit zein
|
hizkuntzatan
hitz egin berri dudan. Euskaraz, esan diot, auf baskisch.
|
|
|
Zazpi
|
hizkuntza
hitz egiten dira Sigve Gramstanden herrialdean, Norvegian, eta horietako sei gutxituak dira. Eskualdeetako edo Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutunaren aplikazioa aztertzen duen Adituen Batzordeko presidenteordea da Gramstand, eta, haren ustez, hezkuntzak ezinbesteko funtzioa du hizkuntza gutxituak indartzeko lanean.
|
|
|
Oso garrantzitsutzat hartu izan da hori hizkuntzaren estatusa nabarmentzeko orduan. Eta, azkenik, osasun eta gizarte sektoreak ere garrantzitsuak dira; izan ere, nahiz eta jendea estatuko hizkuntzan mintzatzeko gai izan, tentsio handiko egoeretan (ospitalean, esaterako) jendeak ama
|
hizkuntzan
hitz egiteko joera du.
|
|
|
Han bizi dena lurraren jendea da, lurretik eta lurrerako sortua. Mapudungun edo lurraren
|
hizkuntzan
hitz egiten duten, gaztelaniaz gain. Erlijio eta ohiturak ere eurenak dituzte, denak betiere ama lurrarekiko begirunean oinarrituak, bertatik eta bertarako sortuak.
|
|
|
Euskaldunak izan nahi dute, hori da haien nahia. Eta hemendik mila urte barru hor jarraituko dute, beste inon ezagutzen ez den kirola egiten, inork ulertzen ez duen k dun eta x dun
|
hizkuntza
hitz eginez. Baina bizirik irauten, Juan San Martinek esan zuen Euskaldun bizi nahiak bultzatuta?.
|
|
2010
|
|
|
oso gazte nintzela Frantziara jo nuen lanera, Tolosa aldera lehendabizi, haurrak txurroak bezala egiten zituen andre batek hartu ninduen apopilo.... Zein
|
hizkuntzatan
hitz egin behar zuten jakiteko besterik ez zela, emakume jehovatarrak. Aa..., Marianok, gaizki formulatutako galderaz ahantzita.
|
|
|
1956 urtean India 28 estatutan banatua gelditu zen; hizkuntza irizpideak kontuan hartuta egin zuten banaketa. Andhra Pradesh estatuak telugu
|
hizkuntza
hitz egiten duten herritarrak hartzen ditu.
|
|
2011
|
|
|
Eta hala ezagutzen dute Charlie Arturaola. Bost
|
hizkuntza
hitz egiten ditu, eta «euskarari heltzeko gogo handia» duela dio 90etik gora herrialdetako zigiluak pasaportean dituen eta Miamin bizi den gizonak.Bidaia asko egiten ditu itsasoz beste aldera, eta gertuan badabil, berehala egiten du geldialdia Euskal Herrian, «eta sagardotegiren baterako bisita ez da urruti izaten».Realaren jarraitzaile amorratua izateaz gain, txakolinzalea da, eta «ezagunag... «Horretarako, kanpaina jakinak egingo nituzke, ahosabai gazteei horren plazera erakuste aldera».
|
|
|
Eta noski, administrazio horren kanporako proiekzioa ere erdaraz egingo da, normalean hedabideetan arituko direnak, beste erakunde eta enpresa batzuekin batzartuko direnak eta erakundearen izenean han eta hemen agerraldiak egingo dituztenak kargu politikoak baitira. . Euskaraz jakite hutsak ez dakar erabilera, noski, baina ezinbesteko baldintza da, eta gaurkoan gaitasunean bakarrik zentratuko gara?. Hemen posible da hiri bateko alkatea edo gobernu bateko presidentea edo lehendakaria izatea bertako hizkuntzak ezagutu gabe, bertako biztanleen hizkuntzak ezagutu gabe, herritarrari bere
|
hizkuntzan
hitz egiteko gaitasunik izan gabe. Posible da diputatua edo zinegotzia izatea euskara ikasteko derrigortasun datarik izan gabe.
|
|
|
Eta Osakidetzarako balio duenak jatetxeetarako ere balio du. Ez du axolarik sukaldariak zein
|
hizkuntzatan
hitz egiten duen, kontua babarrunak puntu puntuan egotea da.Spanish Culinary Center izen egokiagoa zatekeen, baiki, baina Basque jarri diote, ezagun baita limoizko goxoki bat nahikoa dela haur txikiari ziria sartzeko.Guri, euskal hiztun tontooi, bonboi bat prestatu digute.Trufazkoa.
|
|
2012
|
|
|
Oso ondo moldatzen naiz berarekin, eta berari esker hobetu dut, hobetu badut. Zuen ama
|
hizkuntzan
hitz egiten al duzue elkarrekin. Bai, bai, grezieraz.
|
|
|
Azkenik, Lille/ Rijselekoak, flandrieraren alde ez ezik, pikardieraren alde ere kaleratu ziren, hori ere oïl hizkera bat dela. Ezaugarri linguistiko hutsen arabera, hots, historia, soziolinguistika eta politika alde batera utziz, Frantzia Metropolitarrean bederatzi lurralde
|
hizkuntza
hitz egiten dira soilik: frantsesa, frankoproventzera edo arpitaniera, okzitaniera, katalana, italiera (korsikera nagusiki, baina liguriera era bai), alemana, nederlandera (flandriera), bretoia eta euskara.
|
|
|
1999an, Frantziak Euro Gutuna izenpetu zuen urte berean, Bernard Cerquiglini hizkuntzalariak txosten bat idatzi zuen, Lionel Jospinen gobernuak eskaturik. Txosten horren arabera, Frantzian 76
|
hizkuntza
hitz egiten dira, horietarik 22 Metropolian. Izan ere, Cerquigliniren ustez, oïl hizkerak, frantses dialektotzat jo ohi direnak, eskubide osoko hizkuntzak dira.
|
|
2013
|
|
|
«Boterea gizonezkoen esku dago beti, eta gu haien azpian gaude», adierazi du Neena Parikh ek. Orain, etxekoandrea da, eta 39 urte ditu, baina gaztetan uste zuen adin horrekin ibilbide profesional bat edukiko zuela eta hainbat
|
hizkuntza
hitz egingo zituela. Emakumea etxekoandre Estatistikaren Indiako bulego nazionalaren inkesta baten arabera, 30 eta 40 urteko emakumeen artean, landa eremuetako emakumeen %67k eta hirietako emakumeen %77k etxekoandre gisa lan egiten dute.
|
|
|
Gobernuek ez diote garrantzirik ematen. Uste dute herrialdeko
|
hizkuntza
hitz egitearekin nahikoa dela. Ez zaie axola gutxiengo komunitateen egoera.
|
|
|
Egun, elebitasunaz baino gehiago, ez al litzateke eleaniztasunaz hitz egin behar? Europan, atzerriko bi
|
hizkuntza
hitz egin genituzke, baina ia denek ingelesez baino ez dakite. Txikitatik ikasten hastea da konponbidea:
|
|
|
Eta zer esanik ez nafarra banintz. Eta horregatik pentsatzen hasten naiz hori dela-eta nola bizi duten adibidez asturiarrek, zeintzuek ez duten aukerarik ere administrazio propioetan euren
|
hizkuntzan
hitz egiteko, edo aragoiarrak, edo gure Iparraldeko senide euskaldunak. Ez dakit gehiegi kexatzen ote gatzaizkion administrazio zentralari, erdara hutsezko administrazioen minbiziak gure etxeetan metastasia egiten badu.
|
|
2014
|
|
|
' Ez dira, baldin badira ere. Ez dituzte
|
hizkuntzak
hitz egiten, dialektoak baizik. Ez dituzte erlijioak jarraitzen, sineskeriak baizik.
|
|
2019
|
|
|
Bosgarren urtez Salduie Zaragozan talde heterogeneo bat elkartuko gara Iberiar penintsulako historia ezagutzeko: hau da, jatorrizko herriak zeintzuk ziren, nola bizi ziren, nola antolatzen ziren eta, batez ere, zein
|
hizkuntzatan
hitz egiten zuten. Izan ere argitzeke dauden 5.000 testu zain ditugu euskarri guztiak kontuan hartuta (idazkunak, txanponetako testuak, eta abar).
|
|
2020
|
|
|
Diskoan bi
|
hizkuntza
hitz egiten ditut, klasikoa eta garaikidea. Musika garaikidea hainbat iturritatik ulertuta:
|
|
|
" Haur eskoletan eta lehen hezkuntzan hasten diren haur gehienek gure
|
hizkuntzan
hitz egin nahi dute. Gaelikorik hitz egiten ez den eremuetara joaten diren familietako askok ere lehen hezkuntza gaelikoz egitea aukeratzen dute, eleaniztasunaren onurengatik", azaldu du Bernard Chisholm Hezkzuntza arduradunak.
|
|
|
Etxean bereziki eragiten dute hizkuntza ohiturek: erabiltzeko aukerari —etxekideek ba ote dakiten— eta egokierari —hiztunak zer
|
hizkuntzatan
hitz egiten duen errazago— erantsi behar zaie eguneroko jokaerak oso errotua egoten direla. 2018ko Euskaraldiaren ikerketan agerian geratu zen hori:
|
|
|
Bi institutuak gonbidatuak izan dira, bai, baina ezin izan dute beraien
|
hizkuntzan
hitz egin. Ez zegoen itzulpen posiblerik euskaratik edo katalanetik.
|
|
|
Hortik ondorioa: kopeta handia behar da —eta lotsarik ez— Euskal Herriko berezko
|
hizkuntzaz
hitz egiten ez dakien politikari bat aurkezteko.
|
|
2021
|
|
|
Izarok eta Idoia Asurmendik euskaraz zein gaztelaniaz kantatzen dute, normaltasun osoz. Rafa In Memoriam kontzertuetan ez genion erreparatu zein hizkuntzatan kantatzen zuten gonbidatuek edo zein
|
hizkuntzatan
hitz egiten zuten bandakideek eta teknikariek; musika genuen lehentasun. Horregatik, deigarria egin zait Erostarberen eta beste batzuen kontzertuen eta nire ibilbidearen inguruko ikuspegia.
|
|
|
Azkenik, ikusi dugu migratzaileek ez dutela osasun sistema gertuko ikusten; ez informatzera joateko, ezta arta jasotzera joateko ere. Askok ez dute gaztelaniaz edo euskaraz hitz egiten, eta aurrean duten pertsonak agian ez du bere jatorrizko
|
hizkuntza
hitz egiten.
|
|
2022
|
|
|
Alabak iaz gelakideekin euskaraz zertxobait mintzatzeko aukera zeukan (bera gaztelania jakin gabe etorri zen, aldiz euskara eta beste bi
|
hizkuntza
hitz egiten zituen). Aurten ez du norekin euskaraz hitz egin modu naturalean, gela berri batean dago.
|
|
|
Horrela heldu zen Euskal Herrira, eta Donostiarekin gertatu zitzaion bezala, ezer gutxi zekien, nahiz eta bazuen zerbait entzuna edo irakurria: «Sarean aurkitu nituen Euskal Herriari [Basque Country izena erabili du] buruzko erreferentziak, eta jakin nuen jende askok bi
|
hizkuntza
hitz egiten dituela: euskara eta gaztelania».
|
|
|
Bolivian 36
|
hizkuntza
hitz egiten direla azaldu du Marcia Mandeporak, eta guztiak direla ofizialak eta estatuak errekonozituak. Guaraniera du bere hizkuntza:
|
|
|
Gainera, oso testuinguru interesgarria eskainiko dio Errenteriak egitasmoari, gure udalerria plurala delako”. Izan ere, aniztasunaren erakusgarri, azken azterketaren arabera 70
|
hizkuntza
hitz egiten dira bertan.
|
|
|
Berdin du kalean edo herrian bizi garen, gure inguruko eta munduko floraz ikasi nahi dugun edo ez, animaliak maite ditugun edo, besterik gabe, gizonak edo emakumeak garen, oporretarako beti hegazkina hartzen dugun edo ez, haragia jaten dugun edo ez, erretzaileak garen edo ez, balkoian landareak ditugun edo ez, zuhaitzak bereizteko gai garen edo ez, kotxean ibiltzen garen edo ez, aberatsak garen edo ez, langileak garen edo ez, sasietako masustak batzeko ohitura dugun edo ez, eskalatzea maite dugun edo ez, igandetan mendira joaten garen edo ez, egunkaria paperean edo pantailan irakurtzen dugun, klima aldaketaz asko dakigun edo telebista katea aldatzen dugun beldurragatik, gaupasak egitea maite dugun edo ez... Berdin du norekin oheratzen garen, zer jaten dugun, nongoak garen, ze
|
hizkuntza
hitz egiten dugun, ze koloretako azala daukagun... berdin du. Guztiok hartzen dugu arnasa.
|
|
|
Idazleak dioenez, bere euskalduntasuna nola bizi ezin jakinik dabil euskalduna. «Uneoro zaude zalantzan, zeure umorearen, gogoaren eta militantismoaren arabera, aurrean daukazun pertsonari, dendari, funtzionario edo dena delakoari, zer
|
hizkuntzatan
hitz egin behar diozun, adibidez». Eta, hain zuzen ere, euskararen normaltasun eza dago egoera horren muinean, Saizarbitoriaren hitzetan.
|
|
|
Ni beti txunditu nau kolonizatuaren inperialismo estrakorporeo horrek. Batzuetan zalantza dut jende askok ba ote dakien munduan barrena milaka
|
hizkuntza
hitz egiten dela. Kurioski, batzuei, txundigarria egiten zaiena da Eskoziako Highlands etako aterpe galdu batean euskarazko hitzak aurkitzea bisitariari ongietorria emateko, edota Sardiniako herrixka batean katalanez entzun eta jabetzea hango bizilagunak direla, eta bai, katalanez aritzen direla normalean.
|
|
|
Badosa (1997) New Yorken jaio bazen ere, guraso katalanak ditu, eta Herrialde Katalanetan bizi izan da bizitza osoan. Elkarrizketan zenbat
|
hizkuntza
hitz egiten dituen galdetu diotenean, «gaztelania, katalana —berez ez da hizkuntza bat, baina zenbatzen dut hala ere— eta ingelesa», erantzun du tenislariak.
|
|
|
Bi hizkuntzak, espainiera eta katalana, euskara edo galiziera, baldintza berdinetan ikasteko eskubidea izan behar dute. Gero, «askatasunez» erabakiko dute zer
|
hizkuntzaz
hitz egin.
|
|
|
Anexiorako itunez gain, behe ganberak eztabaidagai izan ditu lurralde anexionatuek Errusiako Federazioan sartzeko indarrean jarriko dituzten lege konstituzionalen proiektuak ere. Hain zuzen, dokumentu horien arabera, errusiera izango da lau eskualde horietako hizkuntza ofiziala, baina bertako herritarrei beren ama
|
hizkuntzan
hitz egiteko eskubidea bermatuko zaie; besteak beste, ukraineraz. Aldi berean, hizkuntza horiek ikasteko eta garatzeko baldintzak sortuko ditu Errusiak.
|
|
2023
|
|
|
buztinezko ontzi bat, burdinazko igitai bat, erromatarren oinetakoen iltzeak. Baina nola egiaztatu eta dokumentatu herri batean zer
|
hizkuntza
hitz egiten zen, edo zertan sinisten zuten? «Euskal Herriaren hizkuntza Erdi Aroko liburu ertzeko ohar batzuetatik Kristo aurreko milurtekora eraman da.
|
|
|
nola ulertzen den hizkuntzen arteko harremana, eleaniztasuna. «Hiru
|
hizkuntzez
hitz egiten da egoera berean baleude bezala, eta lehenengo premisa izan luke hizkuntza gutxitu bat daukagula». Retolazak ere ez du ikusten horren kontzientzia argirik legean.
|
|
|
Lekuaren arabera, beharbada, ospitaleko jendeak ez daki zure
|
hizkuntzan
hitz egiten. Hori arazo bat da.
|
|
|
Besterik da, egin beharreko interbentzioak nolakoak izan behar duten. Nire ustez, euskararen erabileraren sustapenak bat egin behar du gela, ikastetxe eta herrietako aniztasunarekiko errespetuarekin, norberak nahi duen
|
hizkuntzan
hitz egiteko duen eskubidearekin eta oinarrizko balio demokratikoekin. Baina helburua izan litzateke Euskal Herriko hezkuntza sisteman euskaraz bizitzea eta ikasleen arteko hizkuntza komuna euskara izatea.
|
|
|
Sail elebiduneko irakasleak biltzen dituen Euskara Geroan elkarteak VI. Inkesta soziolinguistikoaren azterketa egin du, bere aldetik, eta erakusten duen «panorama ilunak» egunerokoan ikusten dutena «baieztatzen» duela adierazi dute. «Elebidun izateak erran nahi du bi
|
hizkuntzetan
hitz egiteko gaitasuna ukaitea. Gaur egun helburu hori ez dugu lortzen ahalbideak ez direlako ematen.
|
|
|
Triste bueltatu ginen bai, emaitzaz aparte, gure umeak euskal futbolarien hizkuntza nagusia publikora begira zein den onartua badu ere, orain bere ekipoak bera moduko ume euskaldunei ez dielako berea eta herri honetakoa den
|
hizkuntzan
hitz egin.
|
|
|
Argi dute produktu edo marka bati ikusgarritasuna emateko ezinbestekoa dela euskara baliatzea. Erosle potentzialari berea den
|
hizkuntzan
hitz egiten bazaio, emaitzak askoz hobeak izaten dira.
|
|
|
ERCk eta PSOEk izenpetutako akordioaren arabera, Kongresuan ez ezik, euskaldunek, katalanek eta galiziarrek aukera izan behar dute justizia administrazioan ere beren
|
hizkuntzan
hitz egiteko, eta Espainiako Estatuko administrazio guztiek hiztun horien eskubideak bermatu behar dituzte. Horretarako baliabideak jartzea hitzartu dute, eta lege organiko bat garatzeko prestasuna agertu.
|
|
|
ERCko Montserrat Bassak esan zuen «kontent» zegoela bere
|
hizkuntzan
hitz egin zezakeelako, eta «historikotzat» jo zuen erabakia, Europan hizkuntza ofiziala izateko bidean «beharrezko urratsa» delakoan. Ñabardura egin zuen, haatik:
|
|
|
Askatasunik eza kritikatu du: «Zer askatasun dugu geure
|
hizkuntzan
hitz egiteko, ezin badugu udal administrazioan, hau da, herritarrengandik hurbilen dagoen administrazioan gure hizkuntza erabili, ulertuko gaituztela bermatuta?» Hori ikusita, beharrezkotzat jo du biharko manifestazioa A Mesako lehendakariak. Eta erantsi du Euskal Herriko galiziarren hainbat elkarteren atxikimendua ere lortu dutela.
|
|
|
Puntuz puntu aletu du Gaubekak testua. Azaldu duenez, euskararen ordenantzaren hitzaurrean ezabatu egin dituzte aurreko ordenantzak euskarari egiten zizkion erreferentzia guztiak, eta
|
hizkuntzez
hitz egiten du, orokorrean, «kontuan hartu gabe euskara dela gutxitutako hizkuntza eta babesa eta sustapena behar duena». «Euskararen ordenantza izanik, uste dugu euskarari berariazko aipamena egin liokeela».
|