|
2017
|
|
|
Informazio behar hau (edo beste era batean esanda, ezagutza hutsunea) 2 galdera motatan sailka dezakegu: ...o kliniko bati buruzko (gaixotasuna, tratamendua?) ezagutza orokorra behar dugunean sortutako galderak, edo «Espezifikoak» (ingelesez «Foreground»), paziente baten egoerari buruzko ezagutza zehatza behar dugunean sortutakoak.Galdera orokorrek bi atal dituzte: galdetzaileari dagokiona (nor, zer, nola, noiz, non, zergatik) eta arazo klinikoari dagokiona (gaixotasuna, tratamendua, etab.), galdera
|
hauei
testuliburu bat kontsultatuz erantzun dakieke (adibidez, espezialitateko eskuliburu bat). Galdera espezifikoak, berriz, praktika klinikoan sortzen dira, eta hauentzako erantzunek paziente jakin bati buruzko erabakiak hartzen laguntzen dute (2).
|
|
|
«Orokorrak» (ingelesez «Background» bezala izendatuak), arazo kliniko bati buruzko (gaixotasuna, tratamendua?) ezagutza orokorra behar dugunean sortutako galderak, edo «Espezifikoak» (ingelesez «Foreground»), paziente baten egoerari buruzko ezagutza zehatza behar dugunean sortutakoak.Galdera orokorrek bi atal dituzte: galdetzaileari dagokiona (nor, zer, nola, noiz, non, zergatik) eta arazo klinikoari dagokiona (gaixotasuna, tratamendua, etab.), galdera hauei testuliburu bat kontsultatuz erantzun dakieke (adibidez, espezialitateko eskuliburu bat). Galdera espezifikoak, berriz, praktika klinikoan sortzen dira, eta
|
hauentzako
erantzunek paziente jakin bati buruzko erabakiak hartzen laguntzen dute (2).
|
|
|
Azken urte
|
hauetan
, baliabideak ugaritu dira eta orain Point of care (POC) deritze. Baldintza kliniko bati buruz eskuragarri dauden ebidentzia guztiak laburbiltzen dituzten sintesiak dira, klinikoak eta pazienteak elkarreraginean aritzeko espresuki diseinatutako guneak dira, era sistematiko batean aukeratu eta eguneratutako ebidentziak eskaintzen dituzte, eta errazak dira kontsultatzeko (4).
|
|
|
Galdera egiteko era honek hurrengo pausoan lagunduko digu, bilaketa estrategia burutzen, hain zuzen ere. PICO txantiloiaren bidez, gako hitzak antzemango ditugu eta haien arteko konbinazioak errazago ikusiko ditugu (konbinazio
|
hauetarako
eragile boolearrak deiturikoak erabiliko ditugu). Ondoren bilaketa estrategia hau erabiliko dugu datu baseetan erreferentzia egokiak topatzeko (http://www.cebm.net/finding the evidence using pico to formulate a search question/).
|
|
|
Produktu
|
hauek
«spice» edo «K2» ezizenez saltzen dira. Research Chemicalgisa ere saltzen dira, hau da, ikerkuntzarako produktu kimikoak izango balira moduan.
|
|
|
Gainera, produktu kimiko gisa saltzen direnean, «produktu hau ez da giza kontsumorako erabilgarria» oharra eramaten dute. Produktu kimiko
|
hauek
substantziaren benetako izen generikoa erabiltzen dute (JWH, HU, CP?) eta hauts zuri forman eskaintzen dira.
|
|
|
Merkaturatutako substantzia psikoaktibo berrien artean hirugarren lekua hartu dute, kannabinoide sintetiko eta feniletilaminen atzetik. Katinonaren analogo
|
hauen artean
ezagunena mefedrona da (11). Mefedronak eragin pizgarriak eta entaktogenoak ditu, eta kokaina zein estasiaren alternatiba ohikoena bihurtu da zenbait herrialdetan.
|
|
|
Hartzen diren beste katinonaren analogo sintetikoak
|
hauek
dira: etkatinona, 3 flurometilkatinona, metkatinona eta 3,4 metilendioxipirovalerona (MDPV).
|
|
|
Party pills, A2, Nemesis, Legal X edo herbal pills ezizenez merkaturatu dira. Pilula
|
hauen
osagai nagusia 1 benzilpiperazina (BZP) da, nahiz eta trifluorometilfenilpiperazina (TFMPP) edo 1 klorofenilpiperazina ere (mCPP) topa daitezkeen. Horietariko asko sendagai berrien ikerkuntzan albo batera utzitako farmakoak dira, espero zen eraginik ez zutelako edo profil toxikologiko onartezina zutelako.
|
|
|
Substantzia
|
hauen
ekintza mekanismoa konplexua da, baina guztiek dute eragin estimulatzaile edo pizgarria. Oro har, serotonina eta dopaminaren askapena bultzatzen dute, haren birxurgapena ere inhibitzen dute, eta haien kontzentrazioa handitzen dute tarte sinaptikoan.
|
|
|
Antsietatea, urduritasuna, dardarak, gorakoak eta nahastea paira daitezke. Erresuma Batuan droga
|
hauek
eragindako 19 heriotza detektatu ziren 2007 eta 2010 urteen artean. Eragin lazgarri horiek zirela medio, debekatuak izan ziren Europar Batasunean 2008an (8).
|
|
|
XXI. mendeko mundu globalizatuan substantzia horien kontsumoa hedatu egin da eta gizarte garaikideetara heldu da. Talde honen barruan egitura kimiko, ekintza mekanismo eta eragin farmakologiko ezberdina duten substantziak aurki ditzakegu landare
|
hauen
osagaien artean. Aurreko substantziek ez bezala, talde hau osatzen duten landareak ezagunak dira beren jatorrizko lurraldeetan.
|
|
|
Azken urte
|
hauetan
, uda heltzean, komunikabideek droga berrien berri ematen digute eta horien eragin arriskutsuak azpimarratu: duela hiru urte «droga kanibala» izan zen eta duela bi «flakka» deritzona.
|
|
|
Estatu Batuak eta Europar Batasuneko hainbat estatu, behinik behin. Espainia, 2012 urtean hasi zen substantzia berri
|
hauen
jarraipena egiten. Kontsumoaren prebalentziari dagokionez, Droga eta Toxikomanien Jarraipenerako Espainiako Behatokiak (OEDT) 2015ean argitaratu zuen EDADES 2013 estatistiken txostenean kontuan hartuak izan ziren substantzia psikoaktibo berriak (3).
|
|
|
Aurretik aipatu bezala, egun merkatuan dauden substantzia psikoaktibo berriak ohiko drogen eraginak imitatzeko asmoz sortu ziren. Substantzia berri
|
hauek
sortzeko, jatorrizko substantziaren egitura kimikoan aldaketa txikiak eragiten zituzten, anfetamina berriekin adibidez. Horrela, legez kanpo ez dauden substantzia berriak sortu ziren.
|
|
|
Horrela, legez kanpo ez dauden substantzia berriak sortu ziren. Gainera, substantzia berri
|
hauek
eragin ezberdinak ere izan ditzakete; izan ere, kasu batzuetan potentzia handiagoa duten substantzia berriak lortu dira eta beste batzuetan eragin gehigarriak dauzkaten substantziak, anfetamina haluzinatzaileak adibidez. Izan ere, egitura kimikoan egindako aldaketak txikiak izan daitezkeen arren, eragin farmakologikoan aldaketa handia eragin dezakete..
|
|
|
Oro har, feniletilaminek neuronen neurotransmisoreen askapena bultzatzen dute haien lekua ordezkatuz (9). Substantzia
|
hauek
kontsumitu ondoren, gehiegizko askapenaren ondorio gisa serotoninaren eta dopaminaren gabezia gertatzen da. Gabezia horrek 24 ordu inguru iraungo du eta kontsumitzaileak 2 egun ditu aurreko egoera normalera bueltatu arte.
|
|
|
Substantzia horien zenbatekoa eta merkaturatzea mugaezina denez, talde horrek gizarteari eragin ahal dizkion balizko kalteak zenbatezinak dira. Izan ere, legez kanpo ez dauden substantziak izanik, kontsumitzaileek droga
|
hauek
eskuratzeko duten ahalmena oso handia da, batez ere Internet sareak eskaintzen dituen erraztasunak kontuan izanda. Horri, substantzia bakoitzaren inguruan dugun ezjakintasuna gehitzen badiogu, balizko arazoaren nondik norakoaz jabetu ahal izango dugu.
|
|
|
Droga sintetiko
|
hauek
kalamuaren eragina imitatzea dute helburu (10). Oro har, barne sistema kannabinoidean dute eragina eta neurotransmisio sistema horren hartzaileak aktibatzen dituzte.
|
|
|
Kannabinoide sintetiko
|
hauek
Interneten bidez saltzen dira, legalak diren eta eragin psikoaktiboa izan dezaketen beste landare exotiko edo aromatiko batzuekin (Pidecularis densiflora, Leonitis leonurus?) batera nahastuta. Baina kasu gehienetan, eskainitako landarea ez da izaten benetan droga osatzen duena.
|
|
|
Iskemia denbora luze hori izan daiteke emakumeek egoera hemodinamiko kaxkarragoarekin aurkeztearen arduraduna; izan ere, emakumezko gutxiago azaldu zen KILLIP 1 egoeran ospitalean(% 89,3 vs% 94,4). Zaila da atzerapen horren arrazoia zein den jakitea, IAk jasandako emakumeen artean egindako ikerketa batek dioenaren arabera, arrazoi nagusiak
|
hauek
dira: sintomak bihotzekoarenak ez zirela pentsatzea eta azkenean IA ez bazen, hipokondriakotzat hartzearen beldurra (15).
|
|
|
2013 urteko kasu
|
hauek
, abuztuan eta irailean aurkeztu ziren. 3 haurdun biltzen zituen, Elgoibar, Azpeitia eta Eibarko bizilagun zirenak.
|
|
|
Hainbat eta hainbat elikagairen bidez transmiti badaiteke ere, kasu gehienak honako
|
hauekin
erlazionatuta egon dira: barazki gordinak, esnekiak (gazta bigunak), haragi egosiak eta arrain ketuak.
|
|
|
Hori guztia kontuan izanda, honako gomendio
|
hauek
aholkatzen dira (1, 4, 9, 10):
|
|
|
Depresio nahasteek DSM eskuliburuko kategoria nagusi bat osatzen dute, eta bertan, honako sintoma
|
hauek
aipatzen dira diagnosia egiteko: gogo aldarte deprimitua egunaren zati handienean, pisu galtze edo irabazte nabarmena, insomnioa edo hipersomnia, nekea edo energia galera, pentsatzeko eta arreta mantentzeko gaitasunen beherakada, plazeraren eta interesaren beherakada nabarmena (anhedonia), eta abar (5).
|
|
|
Zitokinek ardatzaren aktibitatea handitu eta horren funtzionamendu okerra eragiten dute. Gainera, bertan jariatzen den kortikotropina askatzailearen hormona depresio nahasteekin erlazionatuta dago, eta honako eragin
|
hauek
ditu: antsietatea areagotzea, erantzuteko gaitasun murrizketa, alterazio psikomotorrak, loan aldaketak, apetitu eta libido galerak, eta narriadura kognitiboa (12).
|
|
|
Gainera, aldagai horiek garunean eragiten dituzten aldaketak eta horiek jarraituko duten bidea zehaztu nahi da. Horretarako, honako helburu zehatz
|
hauek
landuko dira:
|
|
|
Entzutezko haluzinazioei dagokienez, ezberdinak zirela ama hizkuntzan edo bigarren hizkuntzan, lehen hizkuntzan nagusiki entzuteko joerarekin ere. Gure testuinguru soziala elebiduna izanda, aurkikuntza
|
hauek
kontuan hartu beharrekoak direla uste dugu, eta gaixo psikotiko elebidunen azterketa psikopatologikoa bi hizkuntzak erabiliz egitea izango litzatekeela egokiena.
|
|
|
Aipatu dugun moduan, sintoma horiek neurri batean kaltetuta egongo den mintzairaren bidez adieraziko dira. Andreasenek (5) gaixo eskizofrenikoen mintzairaren deskribapena egin zuen eta honako nahasmendu
|
hauek
zehaztu zituen: mintzaira pobretua, eduki pobretua, mintzairaren presioa, arreta galtzea, tangentzialtasuna, deskarrilatzea, inkoherentzia, logika falta, neologismoak, hitz gerturatzea, zirkunstantzialitatea, helburua galtzea, pertseberazioa, ekolalia, blokeoak, mintzaira artifiziala eta autorreferentzia.
|
|
|
Bilaketa PubMed bilatzailean egin zen, honako gako hitz
|
hauen
konbinazioa erabiliz: psychosis OR schizophrenia eta bilingual OR, mother tongue?
|
|
|
Sintoma adierazpenen ezberdintasun
|
hauek
azaltzeko, Del Castillok (7) eta haren ideiei jarraituz beste ikertzaile batzuek diotenez, sintoma psikotikoek eragin emozional handia daukaten heinean ama hizkuntzan edukiko lukete presentzia handiagoa, ama hizkuntzak ere kutsu emozional sakonagoa daukalako. Gainera, bigarren hizkuntzaren erabilerak, funtzio betearazleen parte hartze handiagoa behar duenez, errealitateari lotuago egotea eta mintzaira koherenteagoa edukitzea erraztu lezake.
|
|
|
Gainera, bigarren hizkuntzaren erabilerak, funtzio betearazleen parte hartze handiagoa behar duenez, errealitateari lotuago egotea eta mintzaira koherenteagoa edukitzea erraztu lezake. Deskribatu diren ezberdintasun
|
hauek
, gainera, ez dirudi kultura ezberdintasunak azal ditzakeenik, argitaratu diren kasu gehienetan klinikoek bai kultura eta bai elebitasuna partekatzen zituztelako.
|
|
|
Paradis ek (21) sintoma ezberdintasun
|
hauek
azaltzeko, oinarri afektibo, kognitibo eta neurologikoak daudela dio. Badirudi, izan ere, hizkuntza ezberdinen erabileran garunaren eremu ezberdinak erabiltzen direla; egile batzuek hemisferio lateralizazio ezberdinaz hitz egiten dute.
|
|
|
Edozein momentutan organo gutxiegitasun datuak atzematen badira, pazientea Zainketa Intentsiboen Unitatean artatu behar da. Horretaz gain, honako neurri
|
hauek
hartuko dira: analgesia mantendu, hidratazio egokia eman, elikadura hasi, sabelalde barneko presioa neurtu, erradiologia probak egin.
|
|
|
Garrantzitsua da ospitale edo ESI bakoitzak bere protokolo egokitua izatea, Larrialdi, Erradiologia, Laborategi, Kirurgia Orokor, Digestio Aparatu eta Zainketa Intentsiboen Unitateetako espezialistek osaturiko lantalde batekin, nazioarteko gidek gomendatzen duten moduan (10). 1 irudian paziente
|
hauen
arreta jasoko lukeen diagrama deskribatzen da, haien ospitaleratze osoan zehar.
|
|
|
Pankreatitis akutua diagnostikatzeko, honako irizpide
|
hauetatik
bi izan behar ditu pazienteak (11): sabeleko mina, amilasa edo/ eta lipasa mailak oinarrizkoen gainetik hiru aldiz igotzea, eta irudi probetan bateragarria den emaitza izatea.
|
|
|
Behin diagnostikoa eginda, Larrialdi Zerbitzuan honako pauso
|
hauek
eman genituzke.
|
|
|
Analgesia egokia, antiinflamatorio ez esteroideoak erabiliz, eta beharrezkoa balitz, opiazeoak erabiliz. Aurrez uste zenaren aurka, morfina erabiltzeko inolako eragozpenik ez dago paziente
|
hauetan
(12).
|
|
|
Oro har, pazientea artatzeko
|
hauek
dira neurri nagusiak:
|
|
|
Lehen bi egunetan baraurik egongo denez, hidratazio egokia mantendu behar dugu. Lehen egunean hidratazioak indartsuagoa izan behar du, eta betiere diuresia ondo neurtuz, aurrez azaldu den moduan paziente
|
hauek
hipobolemia garatzeko arrisku handia dutelako (21).
|
|
|
Arestian aipatu den moduan, paziente
|
hauen
balorazio jarraitua egin beharra dago, hamabi orduan behin lehen lau egunetan, eta edozein momentutan organo gutxiegitasunen bat garatzen hasten bada, Zainketa Intentsiboen Unitatearekin harremanetan jarri dugu euste neurriak indartzeko.
|
|
|
Atlantako Sailkapen Berrikusia, eta Determinanteetan Oinarrituriko Sailkapena (35, 36). Sailkapen sistema
|
hauek
baina, pazientearen bilakaeraren bukaeran soilik erabil daitezke, lehen momentuan ez dakigulako organo gutxiegitasuna garatuko duten ala ez, eta nekrosia infektatuko den ala ez. 1 taulan bi sailkapenok deskribatzen ditugu.
|
|
|
– Paziente
|
hauek
ez dute inolako antibiotikorik behar, pankreako nekrosia infektatu ez dadin (23). Orain dela urte batzuk gomendatzen bazen ere, diseinu egokia zuten saiakuntza klinikoak garatzean erabileraren desegokitasuna frogatu zen, infekzioen eta hilkortasunaren tasa ez dutela hobetzen ikusi baitzen (24).
|
|
|
Zehazki, gure ikerketako datuak biltzeko, haurdunei 2006ko maiatzetik 2008ko urtarrilera arte egin zitzaien jarraipena. Ikerketan parte hartu ahal izateko, irizpideak
|
hauek
izan ziren: 16 urtetik gorakoa izatea, erreferentziazko ospitalean datuak emateko prest egotea, gaztelaniaz edo euskaraz komunikatzeko gai izatea, haurdunaldiak fetu bakarrekoak izatea eta lagundutako ugalketa programarik egin ez izana.
|
|
|
Ikerketa gehienen arabera, baleriana aho bidez hartzean, lo latentzia apalki jaitsi eta loaren kalitate subjektiboa hobetzen da. Oheratu baino bi ordu lehenago 400 mg baleriana hartzen dituzten pazienteetan ikusi da onurarik handiena.Balerianaren sustraiak 150 konposatu izan ditzake, horien artean gehien ikertu direnak
|
hauek
dira: balepotriatoak, olio esentzialak, baleranona eta azido baleronikoa.
|
|
|
Beste landare batzuen artean,
|
hauek
bereizten dira: laranja mingots arbola (Citrus aurantium), kamamila arrunta (Matriarcaria recutita), ylang ylang a (Cananga odorata), eskutelaria amerikarra (Scutellaria lateriflora), brahmi a (Bacopa), lekugi beltza (Ballota nigra), indiar ginseng a (Withania somnifera), ezki hostotxikia (Tilia Cordata), berbena limoiusaina (Aloysia citriodora) eta berbena belarra (Verbena officinalis) 2,7, 8.
|
|
2018
|
|
|
Horretaz gain, beren buruaz beste egindako pertsona talde baten garunetan burututako analisiek frogatu dute makrofago peribaskular eta haien aktibazioarekin eta zelula immuneen lekualdatzearekin lotutako faktore inflamatorioen gene espresioa handituta dagoela. Datu
|
hauek
periferiako ehunetan ematen diren erantzun inflamatorioek hantura garunera bidera dezaketela eta, ondorioz, depresioa ager daitekeela dioen ideia indartzen dute (8,19). Gainera, periferiatik iritsitako hantura erantzunak mikrogliaren aktibazioa eragin dezake.
|
|
|
Beraz, IL, eta TNF, bezalako zitokina pronflamatorioak areagotzeak ekintza antidepresiboa ahultzen duela ikusi da, monoaminen erabilgarritasun sinaptikoa jaisteaz gain, BDNF mailak jaitsi eta glutamato mailak igotzen dituztelako. Ondorioz, zitokinek eragindako efektu
|
hauek
azal dezaketeare agotutako hantura duten eta tratamendu antidepresibopean dauden pazienteen tratamenduaren arrakasta falta. Izan ere, tratamendu antidepresiboarekiko erresistenteak diren pazienteetan handitutako hanturaren markatzaileen kontzentrazioak antzeman dira (19).
|
|
|
Horri esker, minoziklinak antiinflamatorio profila izateaz gain eragin antidepresiboak sortzen dituela frogatu da. Emaitza
|
hauek
depresioaren tratamenduan eraginkorrak izan daitezkeen itu farmakologiko berriak jarri dituzte ikusgai, epe motzera tratamendua hobetzen lagunduko dutenak..
|
|
|
|
Hauek
dira asaldura depresibo nagusian agertzen diren sintoma adierazgarrienak (3):
|
|
|
HPA ardatza organismoak estresari erantzun fisiologiko adaptatiboa emateko duen bide nagusia da. Haren osagaiak
|
hauek
dira: hipotalamoko nukleo parabentrikularra (PVN), hipofisiko zelula kortikotropoak eta giltzurrun gaineko guruinaren azala.
|
|
|
Horretaz gain, eta tratamenduari dagokionez, depresioan erabiltzen diren hainbat farmako antidepresibo eraginkorrek kortisola erregulatzen duten substratu neuroendokrinoetan jarduten dute. Emaitza
|
hauek
adierazten dute depresioaren zenbait alderdi HPA ardatz desorekatu batek sor ditzakeela (7). Depresiodun gaixoetan meta analisi bidez eginiko ikasketa batean, tratamendua jaso aurreko eta ondorengo kortisol mailak neurtu ziren.
|
|
|
Mediku horrek elkarrizketa bat izaten zuen haiekin, haien arazoak zeintzuk ziren ezagutzeko eta era horretan haien patologia kontuan izanik, talde batera edo bestera bideratzen zituen. Programa horren helburuak
|
hauek
izan ziren: patologiak jarduera fisikoaren bitartez hobetzea, jarduera fisikoa egiteko ohitura sustatzea, zer nolako jarduera fisiko mota egin behar zuten erakustea, eta, horrela, programa bukatzean beren kabuz jarduera fisiko egokia egiteko gai izatea.
|
|
|
patologiak jarduera fisikoaren bitartez hobetzea, jarduera fisikoa egiteko ohitura sustatzea, zer nolako jarduera fisiko mota egin behar zuten erakustea, eta, horrela, programa bukatzean beren kabuz jarduera fisiko egokia egiteko gai izatea. Patologiak
|
hauek
ziren: obesitatea (n= 79), diabetesa (n= 87), hipertentsioa (n= 263) eta lokomozio aparatuko arazoak (n= 254).
|
|
|
Galdera eginda honako patologia
|
hauek
zituztenei: a Obesitatea b HTA, c Diabetes mellitusa eta d Lokomozio aparatuko arazoak?
|
|
|
Parte hartzaile gehienek(% 92) adierazi zuten obesitatea osasunerako kaltegarria dela;% 8k, aldiz, erantzun
|
hauetako
bat eman zuen: «ez du eragiten», «onurak dakartza» edo «ez daki nola eragiten duen» (2 taula).
|
|
|
Bestalde, patologia desberdinei bideratutako programa terapeutikoak, hau da, jarduera fisikoa eta nutrizio programak oso urriak dira gure inguruan eta horiek sustatzea ondo egongo litzake. Gainera, komenigarria ikusten dugu jarduera fisikoan adituak diren pertsonak patologia
|
hauek
dituzten pertsonentzat eskuragarri izatea osasun zentro edo ospitaletan, kasu bakoitza aztertu ondoren aholkuak eta gomendioak eman ahal izateko.
|
|
|
Seinale klinikoetan oinarrituz (2 taula), farmazian sintomak detektatzeko honako ekintza
|
hauek
egin ahal dira:
|
|
|
Azken 20 urte
|
hauetan
zenbait faktorek iktusen heriotza tasa eta desgaitasunak murriztu egin dituzte (3,4), hala nola tratamendu eraginkorren erabilerak, ospitaleetako iktusaren unitateen sorrerak, arrisku faktoreen ezagutzak (1 taula), prebentzio kanpainak eta sintomen detekzio goiztiarrak. Iktusa ekiditeko lehentasunezkoa litzateke 1 taulako faktore aldagarriak kontrolpean izatea (prebentzio primarioa) eta ondoren,?
|
|
|
Ikerketa honetan azaldutako emaitzen arabera, 1 urtean umeen% 49k, 4 urtean% 36k eta 7 urtean% 38k GPa zuten. 2016an Espainiako Osasun Ministerioak argitaratutako datuen (umeen% 41,3) antzekoak dira
|
hauek
. Espainiako obesitate tasak igotzen jarraitzen du, Europako altuenetarikoak izanik gaur egun (11).
|
|
|
Datu
|
hauek
adierazten dute baldintza sozial eta ekonomikoek osasunean eragina daukatela, umearengan eta amarengan, batik bat. Osasuneko Eragile Sozialen Batzordeak (Commission on Social Determinants of Health) azaltzen du mekanismo sozial, ekonomiko eta politikoek maila sozioekonomiko jakin batzuk sorrarazten dituztela.
|
|
|
Ondoren, 3 hiruhilekoan; haurra jaiotzean; 1, 4 eta 7 urteetan jarraipena egin zitzaien, galdeketak, miaketa fisikoak edo bestelako proga osagarriak eginez aldiro. Sartze irizpideak
|
hauek
izan ziren: amek 16 urte baino gehiago izatea, haurdunaldi bakarra izatea, erreferentziazko zentroan erditzeko asmoa izatea, komunikazio arazorik ez izatea eta erreprodukzio naturala; guztira 2.616 ama ume bikote elkartuz.
|
|
|
Sendagai umezurtz (SU) deritze izaera arraroa duten gaixotasunen diagnosi, prebentzio edota tratamendura bideratutako produktu sendagarriei. Sendagai
|
hauen
garapenak beste edozein sendagairenak baino oztopo gehiago izan ohi ditu, talde terapeutiko murriztu bati zuzenduta daudenez ikerketa eta garapenean inbertituko duten babesleen arretarik pizten ez dutelako.
|
|
|
Definizio horretatik abiatuta, eta EBko biztanleria aintzat hartuta, gaixotasun arraro zehatz batek 246.000 pazienteri erasaten die (1). Prebalentzia zifra baxu hori kontuan izanda, industria farmazeutikoak ez du sendagai
|
hauen
ikerketan inbertitzeko esfortzurik egiten, ez baita espero salmentekin garapenaren eta merkaturatzearen kostua berreskuratzea.
|
|
|
Bestetik, milurteko berriaren hasieran gaixo traumatiko larrien% 70 inguru trafiko istripuen ondoriozkoak izaten ziren eta, gaur egun,% 50ean kokatzen da haien kopurua(% 40 artean finkatu da portzentaje hori azken bosturtekoan). Horrez gain, gaixo
|
hauen
hilkortasuna Jatorrizko artikuluak nabarmenki jaistea lortu dugu azken urteotan, milurtekoa hasi aurretik, traumatismo larrien ondorioz ospitalean hiltzen zirenen% 60 gainditzen baitzuten trafiko istripuek, eta gaur egun% 25era bakarrik ailegatzen dira.
|
|
|
1983 urtean argitaratutako lanean, Trunkey eta bere laguntzaileek heriotzen banaketa trimodala deskribatu zuten (8) (9): heriotzen lehenengo multzo bat aurreneko minutuetan gertatzen da, aire bideak, sistema zirkulatorioa edota nerbio sistema zentrala larriki kaltetuak izatearen ondorioz; bigarren talde bat ordu batzuen epean gertatzen da,
|
hauen artean
hemorragiak nabarmenduz; eta hirugarren talde bat egun edo asteak igarota, disfuntzio multiorganikoaren ondorioz.
|
|
|
Beren tentsioa estutzea ahalbidetzen dute ebaketa ostean. Ez dago konparatzeko daturik eta
|
hauetako
xingola bat, «Remeex»deitua, 38 pazientetan ikertua izan zen. Pazienteok uretraren esfinterraren akatsa zuten eta ikerketa bukatutakoan guztiak zeuden sendatuta EGIari dagokionez.
|
|
|
Emakumeak ez badu bigarren farmako bat probatu nahi, edota hobe, 2 saiakera eta konbinazioa probatu ondoren, hobekuntza nahikorik ez badu nabari, bigarren mailako tratamendua eskain diezaiokegu. Horretarako unitate espezializatu batera bidaliko dugu, eta bertako proba diagnostikoek esango dute tratamendu
|
hauek
ondo letozkiokeen ala ez.
|
|
|
Haren albo ondorioak honako
|
hauek
dira: gernu egin osteko hondar altua, zeinak norberak egindako zundaketa behar izan dezakeen denbora batez, eta bakteriuria (1 EM).
|
|
|
4 Dauzkazun gernu galera
|
hauek
, zenbat kaltetzen dute zure bizi kalitatea?
|
|
|
Mila esker galdera
|
hauei
erantzuteagatik.
|
|
|
Uzkiko erreflexua eta erreflexu bulbokabernosoa baloratuko ditugu, baita perineoko sentsibilitatea ere. Honako kasu
|
hauetan
egin da: bat bateko GIa agertzean (b.e. premiazkoa) eta sintoma neurologikoen agerpen berriaren aurrean.
|
|
|
Anamnesiaren atal bat da, diagnostiko eta jarraipenean laguntzen diguna.
|
Hauek
lortzen ditu: gernu egitearen maiztasuna eta GIaren zenbatekoak identifikatzea, bai esfortzuzkoak bai eta premiazkoak ere, likidoen ahoratzea eta erabiltzen dituen babeskiak ezagutzea (5 taula).
|
|
|
Oinarrizko asistentzia maila batean konpondu ezin daitezkeen arazoak dituzten pazienteetan egin da. Honako
|
hauek
lirateke espezialistarengana bidaltzeko irizpideak:
|
|
|
Ikerketa urodinamikoa egiteko irizpideak
|
hauek
dira (1 irudia): tratamenduak porrot egitean, EGIa kirurgiaz tratatu aurretik, sintoma konplexuak dituztenetan, kirurgiaren porrotaren edota konplikazioen aurrean eta gainezkako GIa susmatzean.
|
|
|
sentikortasuna, maskuriaren edukiera eta moldaera aztertzen ditu gernu puxikan, baita detrusorearen (gernu maskuriko muskulu leuna) aktibitatea ere (uzkurdura ez borondatezkoak dauden ala ez ikus daiteke). Honako diagnostiko
|
hauek
egin ditzakegu betetze probaren bitartez:
|
|
|
Plano sagitalean diametro handiena neurtzen da cm-tan, baita plano longitudinalean eta aurre atzekoan ere. Gehien erabiltzen direnak
|
hauek
dira:
|
|
|
Emakumeak bat bateko gernu egiteko behar bortitza sentitzen du eta ezin du atzeratu (2). Gernu egiteko premiazko sentsazio hori «gernu maskuri hiperaktiboaren sindromea»ren sintoma nagusia da; gainera, honako
|
hauek
ere ager daitezke: PGIa, hau da, premiazko sentsazio horrekin erlazionaturiko nahigabeko gernu galera, eta gernu egiteko maiztasunaren handitzea, bai egunez edo bai gauez ere (azken kontzeptu horri nokturia deritzo).
|
|
|
Familiako historia: batez ere premiazko gernu inkontinentziaren kasuan, paziente
|
hauetan
arriskua altuagoa izan daiteke.
|
|
|
Konklusio gisa, bai Burch en teknikak, bai pubis atzekoak bai obturatzailean zeharrekoak antzeko eraginkortasuna dute (A GG hirurek), baina konplikazio tasa baxuagoa denez, xingolak aukerako teknikak dira gaur egun. Ebaki bakarreko xingolak beste aukera bat lirateke, epe luzerako daturik ez dugula pazienteari adierazita (B GG
|
hauentzat
).
|
|
2019
|
|
|
Esan dugun bezala, osasungintzaren eguneroko praktikan sortutako datuak erabiltzen dituzten ikerketetan, datuak aldez aurretik planifikatu gabe, sistemaren funtzionamenduaren beraren ondorioz sortzen dira. Ikerketa
|
hauetan
ere, ohikoa da galdera bat (edo gehiagori) erantzun nahi izatea. Horretarako, eskura daukagun informazio mordoa datu base batean antolatu behar izaten da, metodo estatistikoak edo grafikoak aplikatu ahal izateko (ikus 3 irudia).
|
|
|
Grafikoa lehenengo aldiz ikusten duenak pentsa lezake nabarmen areagotu dela azken urteetan pazienteen komorbilitatea (paziente gehiagok dituzte-eta ia patologia guztiak, 2011tik 2015era, grafikoak erakusten duen bezala). Ondorio hori, gainera, bat dator paziente
|
hauen
azken urteetako zahartzearekin (batez besteko adina 79 urtekoa zen 2011an eta 81 urtekoa 2015ean): pazienteak zaharragoak direnean, patologia gehiago dituzte.
|
|
|
Baina, itxaron! Urte horietan zehar gaixotasunak hobeto kodifikatzeko ahaleginak egin ziren Osakidetzan, eta komorbilitatea areagotu dela egia bada ere (gaixo
|
hauek
zaharragoak direlako, besterik gabe), patologiak hobeto kodifikatzeak ere eragina izan dezake grafikoan.
|
|
|
menderako makinek egin ahal izango luketela edozein lan gizakiek baino hobeto. Medikuntza ere ez zen iragarpen
|
hauengandik
libratu. 1970 urtean New England Journal of medicine (NEJM) aldizkarian agertutako artikulu batean, 2000rako ordenagailuak bere kabuz diagnostikoak ezartzeko gai izango liratekeela baieztatzen zen, ordenagailua medikuaren adimenaren luzapena izango balitz bezala.
|
|
|
Nolabait RWE eta RCT elkarren osagarri dira, RCTek barne baliozkotasuna daukate ezaugarritzat, eta RWE en bidez ateratako ondorioak, berriz, orokor egin daitezke (kanpo baliozkotasuna). Alde horretatik, RWD erabiliz diseinatzen diren saiakuntza kliniko pragmatikoen (PCT) inportantzia handitu da, saiakuntza mota
|
hauek
mundu errealeko datuak (ohiko osasun arretan sortutako datuak) eta RCTen ausazkoa konbinatzen baittuzte, beraz, RWDak erabiltzeko aukera berriak emanez.
|
|
|
Izatez, biak dira garrantzitsuak, eta azpiegituraren plangintzan kontuan izan behar dira bai sortzen ari diren osasun arretaren funtsezko galderak, bai EKren inguruan sortzen diren aukerak. Sortzen diren galderak gai
|
hauen
ingurukoak dira: aldi berean ematen diren gaixotasun kroniko anitzi zein zahartzen ari den biztanlerian handitzen doan prebalentziari heltzeko modua; tratamendu eta diagnostikoetarako garrantzizkoak diren norbanakoaren aldaerak hobeto ulertzea; berrikuntzak nola eragiten duen pazienteak interbentzio batean egon behar diren denbora laburtzeko.
|
|
|
Ikusita azkar aldatzen direla bai esku hartze klinikoen kopurua eta aniztasuna, bai horiek ebaluatzeko tresnak eta ikuspegiak, bat etorri behar dira garapen aukera horiek bermatzeko era eta langileen trebetasunak. Azken horien artean,
|
hauek
: trebakuntza eta prestakuntza ikerketa diseinuko metodologietan, ikerketaren itzulpena, giden garapena eta erregistro klinikoen mantentze lana eta erauzketa.
|
|
|
–Azpiegitura ezartzeko estrategia eta lehentasunen artean,
|
hauek
sartzen dira: berrikuspen sistematikoak egitea, lehen mailako ikerketak egitea, erregistro klinikoko baliabideak, osasun arloko informazioaren teknologia praktikaren bitartez sartzea, lankidetza publikoa eta pribatua sustatzea, eta sarean konekatutako mundu baten erabilgarritasunaren eta inpaktuaren ikuspegiari eustea.
|
|
|
EKrako azpiegitura bat garatzeko lanak bost dimentsio
|
hauek
ditu, gutxienez:
|
|
|
IKTak praktika osoan txertatzea. IKTen garapenean dauden arazoak
|
hauek
dira: ingurune kliniko ia guzietanegokia instalatu beharra; ikerketa jarduerekin eta integratutako tresna analit hardwareikoekin lotutako diseinuzko elementuak sofware operatiboari gehitzea; asistentzian, erabakiak hartzean, erabilitako diseinuzko elementuak txertatzea, eta teknologia honekin lan egiteko behar diren langileak trebatzea.
|
|
|
Arreta medikorako erabaki hartzea orientatzeko proba gero eta gehiago eskatzen dira, eta azkar doa gora eskari hori, arrazoi
|
hauengatik
: proba egokirik gabe emandako arretaren ondorio kaltegarriak, beharrezkoak ez diren arreta medikoaren esku hartzeen proportzioaren gaineko ikuspegi berriak, medikuen akatsak gertatzen direla onartzea eta arreta medikoaren kostu handiagatik jendartean zabaldu den kezka eta kontzientzia maila handiagoa.
|
|
|
daudelako da. Ebidentzia garatzeko azpiegituraren kontzeptuaren barruan, beraz,
|
hauek
sartzen dira: lehentasunak ezartzeko hobeto koordinatzea; eraginkortasun konparatiboan ikerketak egiteko erabaki sistematikoak garatzea; jarraibideen berrikuspen sistematikoak egitea eta garatzea, eta azkenik, sortutako informazioaren interpretazio sendoa bermatzeko beharra.
|
|
|
Beste arrazoi batzuk
|
hauek
izan litezke: teknologiaren erabilera desegokia, drogen kontsumo gehiegikeriak, gaixotasunen definizioak hedatzea, prebentzio publikoko politikak, gaixoen eskaerak eta sinesmenak, edota ziurgabetasuna kudeatzeko zailtasunak dituzten osasun profesionalak.
|
|
|
Osasunerako kaltegarriak diren esperientzien banaketa desberdin hori ez da, inolaz ere, fenomeno, natural? bat, baizik eta
|
hauen
guzten konbinazio negargarri baten emaitza: gizarte politka eta programa eskasak, akordio ekonomiko bidegabeak eta kudeaketa politko txarra.
|
|
|
Bi eredu multibariante eraiki genituen kutsatzaile bakoitzak T4arekin zuen erlazioa ebaluatzeko. Horretarako, eredu multibarianteetan sartu genituen aldagaiek hiru
|
hauetako
baldintza bat bete behar zuten: T4arekin erlazioa izatea (p balioa gehienez 0,10); esposizioari loturiko balioa% 10 aldaraztea; edota guretzat esanguratsua izan ez arren, literaturan garrantzitsutzat jotzea.
|
|
|
T4arekin erlazioa izatea (p balioa gehienez 0,10); esposizioari loturiko balioa% 10 aldaraztea; edota guretzat esanguratsua izan ez arren, literaturan garrantzitsutzat jotzea. Eredu multibariantean aukeratutako aldagaiak
|
hauek
izan ziren: jaioberriaren pisua, erditze kopurua eta mota, haurdunaldiaren lehen hiruhilabetekoan iodoa hartzea eta urte sasoia.
|
|
|
Horiek T4 maila igo dezakete. Hala ere, emaitza
|
hauek
sendotze aldera, ikerketa epidemiologiko gehiago behar direla uste dugu.? –
|
|
|
LncRNAek ez dute 100 aminoazido baino luzeagoa den irakurketa irekiko sekuentziarik (ORF, open reading frame), orokorrean ez dute kodoi kontserbaturik eta ez dute homologiarik proteina datu baseekin. Hori dela-eta, lncRNA
|
hauen
potentzial kodetzailea oso baxua da (7, 9). Baina pizten duten interesa ez dago proteinak kodetzeko duten gaitasunaren baitan, RNA molekula modura funtzionalak direla aurkitu izanaren baitan baizik.
|
|
|
Baina pizten duten interesa ez dago proteinak kodetzeko duten gaitasunaren baitan, RNA molekula modura funtzionalak direla aurkitu izanaren baitan baizik. LncRNA funtzional edo RNA gene
|
hauek
klase modura definitzen dituzten hainbat ezaugarri komun partekatzen dituzte: alde batetik, kromatina mailan transkribatzen diren DNA geneen marka epigenetiko berak dituzte, H3K4me3 (3 histonako 4 lisinaren trimetilazioa) promotorean eta H3K36me3 (3 histonako 36 lisinaren trimetilazioa) genearen gorputzean zehar, RNAm aren antzera lncRNA gehienen transkripzioa RNA polimerasa II k egiten du, 5?
|
|
|
Orokorrean, kontserbazio urria dutela eta funtzio oso ezberdinak bete ditzaketela kontuan izanda, sailkapenerako gehien erabilitako metodoa haien kokapen genomikoan oinarritzen da. Sailkapen horren arabera, lncRNAk kategoria orokor
|
hauetan
sailka daitezke: (A), sense?, harizpi bereko beste transkripto baten exoi batekin edo gehiagorekin gainezartzen direnak; (B), antisense?, aurkako harizpiko beste transkripto baten exoi batekin edo gehiagorekin gainezartzen direnak; (D) intronikoak, beste transkripto baten introi batetik eratorriak; (E) bidirekzional edo dibergenteak, promotorea aurkako harizpiko beste transkripto batekin partekatzen dutenez korregulatuak direnak, eta, azkenik, (F) intergenikoak, beste bi geneen artean era independentean aurkitzen direnak (1 irudia) (7, 11).
|