|
2009
|
|
|
Baina amaren euskara zuen maite, bereziki, hark herri jakinduria eta herri hizkuntza izugarri estimatzen baitzituen. Adunatik ere
|
gauza
asko ikasi zuen, beretzat herria zen-eta.
|
|
|
Baina gertakari oro bizirik den gizarte batean gertatzen da, kasu honetan komunismoaren erorialdiaren ondorengo Txekian, eta hizkuntzak gizarte osoa zeharkatzen du, gertakari guztiak. Zinez
|
gauza
konplexua da hizkuntza.
|
|
|
Mikel Atxaga 1965etik aurrera euskal kazetaritzan koskortu ginen gazteon maisua izan zen. Nekez gero beste inor haren idaz jario jatorraren eta
|
gauzarik
zailena modurik errazenean kontatzeko ahalmenaren jabe. Atxaga sekula itzuliko ez diren garaien lekuko dugu.
|
|
|
Hamaikatxo aldiz jardun dugu horri eta beste
|
gauza
askori buruz, bera eta zuzendaritzakideok edota euskaltzain osook, Akademiaren kezken aringarri eta atsedengarri.
|
|
|
1981ean eta 1983 urtebiko batzorde berberetan jarraitzen du.
|
Gauza
jakina, Euskaltzaindiak ematen zituela Irakaslego batzordearen bidez, Eusko Jaurlaritzaren esku laga arte, ba, pasa ondoren ere Azterketa batzorde idazkari jarraitu zuen Zearretak, baita, Nafarroan ere geroago.
|
|
|
Aitor dezadan, hogeitamasei urtetan, eskuineko eskua izan dudala, azken urteotan kudeatzaile arduran. Uste dut
|
gauza
berbera aitortuko duela Andres Urrutia euskaltzainburuak ere.
|
|
2010
|
|
|
Baina jakingarria balitzateke ere gertakari horien bidezidorrei hobeki erreparatzea, han hemenka geratutako gutuneria arakatuz, geuk aurrera segituko dugu bidean.
|
Gauzak
ondo ondo egite aldera, hitzaurrea monsinore Paulo Gurpide Bilboko apezpikuari eskatzen zaio, baita lortu ere. Horrela, 1958ko abuztuaren 8an Patxi Etxeberriak bukatutzat jotzen du lana, azken orrian bi bertso eder paratuz; ez da ausartzen, dena den, bere izena oso osorik aitortzera, ez dakigu zuzen zergatik, baina erraz susma daiteke arrazoia, honela bukatzen baitu laster Txinara itzuliko zen jesuitak bere lehen bertsoa:
|
|
|
Irigoyen ek diño zelan fraile baten bitartez Aita Santuari Olabide-ren Biblia argitaratu barria Euskaltzaindiaren izenean eskeintzeko modua dagoen. Eskeiñi bekio olango
|
gauzak
egin oi direan erara. Euskera, 17 libk.() 82 or.
|
|
|
Helburua zen Nazioaren ondare linguistikoari egitura instituzional bat ematea. Geroztik
|
gauzak
aldatu dira. Parlamentuak, biltzar bateratuan bildurik, Konstituzioaren XII. atalean artikulu bat sartu zuen baieztatuz:
|
|
|
Barkatu, espainolez besterik ez dute jarri, bertokoa ere, bestearekin batera, jakina, aspaldiko 30 urteotan ofiziala den arren. Esan didatenez, Katalunian honelako
|
gauzetan
behintzat, arduratsuagoak izaten omen dira.
|
|
|
Pertsona horiek guztiok interes handia erakutsi zuten Euskaltzaindiak euskararen batasunaren alde egiten duen lana jakiteko, bertoko esperientzia, ahal den neurrian, eta zeinek bere herriko egoera sozio-kultural bereziei egokituz, beren herrietara eramateko asmoz. Idazkariak euskaldunok ere duela 35 bat urte, Israelera eta egindako bidaietan,
|
gauza
bera egin genuela azaldu zien, eta, nolabait, guk aspaldian juduengandik izandako zorra, oraingoan haiekin kitatu nahi genuela. Bisitariek Euskal Herrian izandako harrera ona eskertu eta aurrerantzean ere gure herrien arteko harremanak lantzen segitzeko borondatea agertu zuten.
|
|
2011
|
|
|
Bestalde, hauek bezalako galderek liburuan dute erantzuna: Ondo egin al dira
|
gauzak
eskola munduan. Betetzen al da legea?
|
|
|
Oihaneko
|
gauza
harrigarriak (itzulpena, 1975)
|
|
|
Hausnartu egin behar da. Jakin zergatik eta zertarako behar dugun euskara... eta
|
gauza
bat argi izan: Euskara ona da guztiontzat, Arabako Errioxako ardoa bezain ona da.
|
|
|
Niretzat pozgarria izan da zazpi kritika jaso izana. Bakoitzak zinez pentsatzen duena esan du, eta nabarmen dago
|
gauza
batzuetan ados gaudela, eta beste gauza batzuetan ez gaudela ados, eta hori sanoa da. Gauzak argituko baditugu, lehendabizi zertan gauden ados eta zertan ez jakin behar dugu, hori funtsezkoa da hurrengo pausoak eman ahal izateko.
|
|
|
Niretzat pozgarria izan da zazpi kritika jaso izana. Bakoitzak zinez pentsatzen duena esan du, eta nabarmen dago gauza batzuetan ados gaudela, eta beste
|
gauza
batzuetan ez gaudela ados, eta hori sanoa da. Gauzak argituko baditugu, lehendabizi zertan gauden ados eta zertan ez jakin behar dugu, hori funtsezkoa da hurrengo pausoak eman ahal izateko.
|
|
|
Bakoitzak zinez pentsatzen duena esan du, eta nabarmen dago gauza batzuetan ados gaudela, eta beste gauza batzuetan ez gaudela ados, eta hori sanoa da.
|
Gauzak
argituko baditugu, lehendabizi zertan gauden ados eta zertan ez jakin behar dugu, hori funtsezkoa da hurrengo pausoak eman ahal izateko.
|
|
|
Diglosia munduko ia edozein lekutan gertatzen den
|
gauza
dela esan du, eta jarraian honako ezaugarriak erantsi zaizkio diglosiari: fenomeno soziala da, iraunkorra, sozio funtzionala, eta ez da gatazka iturria, gatazka beti sortzen da diglosia ahultzen denean; diglosia galtzeak, galtzeko prozesuan gaudenean, orduan sortzen da gatazka.
|
|
2012
|
|
|
2) Argitalpena non eskura nahiz mailega dezakeen jakitea. 3) Norberaren etxetik bertatik Euskararen Historia Sozialerako baliozkoak diren argitalpenen biblioteka digital bat esku eskura izatea (oraingoz, sarean
|
gauzak
dauden tamainan, noski: artikuluak gehiago liburuak baino).
|
|
|
Joan den abuztuaren 31n Klaus Niebel zendu da. Berlinen 1937an jaioa, 1960an Gernikara etorri zen gaztelaniaren mintzapraktika egiteko asmoz. Berak aitortzen zuenez ez zekien orduan
|
gauza
handirik Euskal Herriari buruz, baina bizi guztirako lagun izango zuen Jose Antonio Arana Martixa herri giroan ezagutu eta honen bidez hasi zen euskal kulturara hurbiltzen.
|
|
|
Hori bai, behin ikasteko bidaia eginez gero, bidaia hori aberasgarri eta suspergarri izan dugula. Gure izatea hobeto ezagutzen dugu, gure inguruaren izenak eta izanak egokiago barneratzen ditugu eta horretaz kanpo ere,
|
gauza
gara egunero gure sentimenduak euskaraz kanporatzeko, gure lana euskaraz egiteko, gure laguntaldean euskaraz aritzeko, hitz batez esateko, geureago eta aldi berean zabalago eta irekiagoak izateko.
|
|
2013
|
|
|
DEIADARRA taldeak nolabait bete zuen beretxoa, 2012ko urriaren 27 Urepelen egindako Xalbador Eguna Xalbadorri eta Joakin Berasategiri eskainiz. Badakit ez dela
|
gauza
handia, baina hutsa baino gehixeago nonbait.
|
|
|
izenekoa, argitaratu gabea da, eta Akademiaren webgunean kaleratzen da orain, lehenbiziko aldiz. . Hitzaldi hori esan du Esnalek oso sarrera egokia da, herri literatura ulertzeko ez ezik, euskara, Euskal Herria, Euskaltzaindia... beste
|
gauza
asko ulertzeko?.
|
|
|
Bisitatuko gaituen kulturzaleak, beraz, bi
|
gauza
ikusiko ditu: liburu eta dokumentu bilduma aski zabal bat, lau gai nagusien arabera antolatua, eta hortaz gainera, liburuak eta dokumentuak kontserbatzeko teknika eta metodo desberdinen laginak.
|
|
|
Beste izen askoren jatorria, berriz, eguneroko bizitzarekin daude lotuta, eta
|
gauzen
deskribapen hutsa dira (errota, erreka, gaztainadia...). Batzuk ulergarriak dira edozein hiztunentzat (Gurutzeaga, Gaztelumalda).
|
|
2014
|
|
|
Iruñeko egoera gaineratu du latzagoa da: euskarari kostatzen ari zaio gizarte presentzia behar bezalakoa izatea, eta honek eragin zuzena du ikastoletako eta euskarazko eredua duten eskoletako haurren hizkeran, euskara ikastetxeko
|
gauzatako
baitakusate ikasleek, ez karrikan erabili beharreko zerbaitetako.
|
|
|
hainbat esparru geografikotan nagusiki euskaldun zen gizartea alde batetik, baina administrazioak eta gainontzeko instituzioek erdaraz egiten zuten lan.
|
Gauzak
horrela izanik, hizkuntza bitartekari batzuk behar izaten ziren, erdaraz erabakitakoa euskaldun hutsei helarazteko. Kapitulu osoa hizkuntza bitartekari horiei buruzkoa da.
|
|
|
Hizkuntza hori landu eta poesia eta prosa lan ederrak utzi zizkigun, ordurarte euskaraz ukitu gabeko gaiak landuz, kale girokoak batik bat. Eta azkenik, zatibanaturik zegoen hizkuntza larreko hura batu eta hirira ekarri zigun, eskolarako gai, noranahiko gertu, Lizardik nahi bezala, ezinezko ziruditen
|
gauzak
bere ekinari esker azkenean lorturik?.
|
|
2015
|
|
|
zein da euskalkien lekua, ahozko euskara batuaren ondoan? Miren Lourdes Oñederrak esan duenez,, euskalkien lekua idatzian finkatzea ez da
|
gauza
erraza, eta ahozkoan ere ez. Baina ahozkoan, arazoa saihetsezina da, hizketan neutraltasunak esparru urriagoa duelako, idatzian baino?.
|
|
|
Antonio Valverde bere aitak egin zuen Mitxelenaren erretratuaren aurrean, pozik agertu da: . Nire aita ere orain 100 urte jaio zen, eta Mitxelenarekin mila lekutan egon zen, eta mila
|
gauza
partekatu. Besteren artean, bere herriarekiko eta bere hizkuntzarekiko maitasuna?.
|
|
2016
|
|
|
Hala eta guztiz ere, etxeko animalia gutxi batzuen kasuan, beste hizkuntza askotan ere egin ohi denez, badira arrak eta emeak izendatzeko izen bereziak: behor/ zaldi, ahuntz/ aker, behi/ zezen, ardi/ ahari, ordots/ ahardi, eta noski,
|
gauza
bera gertatzen da senidetasuna adierazten duten berba batzuetan ere emakume/ gizon, emazte/ senar, neska/ mutil, ama/ aita, lehengusina/ lehengusu, izeba/ osaba, anaia, neba/ arreba/ ahizpa... esaterako, nahiz eta, hauetan ere, inoiz hitz bakarra erabili sexu bietarako: gurasoak, umeak, ilobak, bilobak, se nideak, ahaideak, haurrideak, asabak...
|
|
|
gizabide, gizadi, gizabanako, gizeraile, gizajale, gizaki, gizalan, gizaldi, gizalde, gizalege, gizaldra, giza ezaguera, giza gorputza... inork sexistatzat jotzen ez dituenak.
|
Gauza
bera gertatzen da, halaber, espainierazko homo, humano, homínido, humanoide kultismoekin ere, guztiak hombre arruntarekin lotuak, eta, dirudienez, etorkiz humus, lurra, hitzetik eratorriak (gogoan izan Jainkoak gizakia lurrez moldatu zuelako mitoa antzinako kultura askotan hedaturik zegoela, eta ez, soilik, juduen artean).
|
|
|
esanguraz gainera,, mota, klase? ere esan nahi duela, eta maiz animaliak eta
|
gauzak
aipatzeko erabiltzen dela anitz tokitan: zamari jendea, zaldiak?, ardi jendea,, ardiak?, zuri jendea, arropa zuria?.
|
|
|
Guk okzitanieraren aldaera bat ez du dialekto hitza entzun nahi hitz egiten dugu, Arango okzitaniera, baina Arangoa esaten dugunean okzitaniera esaten ari gara.
|
Gauza
berdina da, baina gu geure aldaeraren defendatzaile sutsuak gara, arbasoek utzi zigutelako, gure lurraldean berba egiten dena delako. Hori bai, kohesio planteamendu bat ere defendatzen dugu, eta okzitaniera da, ezinbestez, gure hizkuntza estandar edo erreferentziala.Aitortu zuen, baita ere, beraien aldaerak duen babes juridikoa:
|
|
|
–Gure unibertsitatearen eginkizunen artean dago euskararen sustatzea, eta, noski, Akademiaren DNAn ere bai. Askotan esaten dut herri txiki bat garela, geure balio erantsia edo indargunea ez dagoela tamainan, baizik
|
gauzak
egiteko eran, eta elkarlana da gauzak egiteko modu bat, dohainik dena eta gure esku dagoena. Liburu hau ez da Akademiaren eta gure arteko elkarlanaren lehen fruitua, eta ez da azkena izango?.
|
|
|
–Gure unibertsitatearen eginkizunen artean dago euskararen sustatzea, eta, noski, Akademiaren DNAn ere bai. Askotan esaten dut herri txiki bat garela, geure balio erantsia edo indargunea ez dagoela tamainan, baizik gauzak egiteko eran, eta elkarlana da
|
gauzak
egiteko modu bat, dohainik dena eta gure esku dagoena. Liburu hau ez da Akademiaren eta gure arteko elkarlanaren lehen fruitua, eta ez da azkena izango?.
|
|
|
izan ginelako gara eta garelako izango dira eta katea ez da eten. Beraz, ez dugu atzera begiratzen soilik
|
gauzak
jakiteko, ez gara erudizioaz ari, gutaz ari gara, gure iraganaz, gure izate kolektiboaz ari gara. Bihotza taupaka, memoria bizirik, hor laburtu daiteke guztia, liburu hau memoria bizia delako, Gorbeialdeko memoria bizia, hizkuntza, ohiturak eta mundu ikuskera biltzen dituen memoria bizia, gaurko erronkei aurre egiteko ezinbesteko dugun memoria bizia?.
|
|
|
–Saiatu naiz zehaztasunera jotzen,
|
gauzak
eredu onean hartzen etorkizunari eredu finkagarri bat emateko?, esan du idazle bizkaitarrak, Deustuko Unibertsitatean gaur egin den prentsaurrekoan
|
|
|
–Fonetikako irakasle izan naiz urte luzez Deustuko Unibertsitatean, eta beti saiatu naiz zehaztasunera jotzen:
|
gauzak
eredu onean hartu, etorkizunari eredu finkagarri bat emateko. Joxemiel Barandiaranen aholkua jarraituz, ondo ezagutzen dudan terrenotik hasi naiz, hots, etxetik.
|
|
|
Hortaz, Euskaltzaindiari eta Euskal Konfederazioari iruditzen zaie garai ezin egokiagoa dela hizkuntza politika berri hori garatzen hasteko.Erakunde publiko bakoitzak ardurak bere gain hartu baditu ere, Euskal Elkargoak euskara indarberritzeko hizkuntza politika horren bultzatzaile nagusia izan du, euskararen eremuan lanean ari diren elkarte eta erakundeekin elkarlanean. Hala, bere eskumeneko alorretan eta gaietan ausart jokatu eta, orobat, beste erakundeak ber
|
gauza
egitera animatu ditu.Horretarako, funtsezkoak dira ondoko puntu hauek: –
|
|
2017
|
|
|
Sarritan, Euskal Herrian sumatu izan da halako sokatira bezalako bat, erakundeen eta eragileen artekoa, euskara nork bere egin nahia erakusten duena, lehiaketa bat balitz bezala,
|
gauza
berdinak egiteko proiektu desberdinak aurkeztuz, han eta hemen. Sentsazio bera duzu. Lehiaketa kontu hori nabarmena izaten da zenbait kasutan.
|
|
|
Jardunaldiaren helburuak? Batetik, euskara hutsean egindako lehen egunkariari gorazarre egitea; bestetik, 1937ko eta 1986ko egitasmoen berri ematea; eta, azkenik, euskaraz egiten duten hedabideen geroaz hausnartzea.Egitasmoaren sarreran, Juan Mari Aburto Bilboko alkateak 1937ko EGUNA egin zutenen ausardia nabarmendu nahi izan du, eta, bide batez, gogoratu du
|
gauzak
asko aldatu direla euskal hedabideei eta euskarari berari dagokionez. Bilbo adibidetzat jarriz, Aburtok esan du aurrerapauso handiak egin direla euskararen alorrean, baina onartu du oraindik badagoela zer egin.
|
|
|
Beste aje bat da kazetarien eta langileen baldintzen prekarietatea. Baina hemen daude soldatapeko langileak eta militanteak, eta
|
gauza
ona ere bada hori, erakusten dugulako balio sozial handia dagoela hor, kontabilizatzen ez den balore bat. Eta irismen handia dute hedabide txikiek ere, herri elkarte askorekin harremana, atxikimendu zabala leku askotan...
|
|
|
azpimarratu du ikerlan mamitsu honetan, eta gogoratu du haren lanek euskal antzerkigintzari emandako guztia: ?
|
Gauza
asko eman zizkion, baina, batez ere, gogoetarako plaza bihurtu zuen antzerkia, eta modernitate puntu bat erantsi zion, gai politikoak eta sozialak garatuz?.
|
|
|
Dejabu Panpin Laborategia da salbuespenetako bat, beraien jarduna profesionala baita, maiz, Artedramarekin elkarlanean. Honek esan nahi du areagotu egin dela Ipar eta Hego Euskal Herriko antzerki taldeen arteko harremana edo
|
gauza
puntual bat da. Harreman hori handitu da mugaz bi aldeetan profesional handiak ditugulako eta haien artean jokoa oso naturala delako, hizkuntza komuna dutelako. Naturaltasun hori nabarmena da oso beraien obretan.
|
|
|
Eta hori bere horretan oso polita da, jendearen gertutasuna sentitzea eta zurekin konfiantza dutela ikustea. Orokorrean, aldaketaren alde bozkatu zuen jendea pozik dagoela esango nuke, eta aldiz, aldaketaren beldur zirenek ikusi dute ez dela eskuinak iragarri zuen apokalipsia iritsi, eta
|
gauzak
normaltasun politikoaren baitan egiten ari garela. Zarata mediatikoa ere nabarmena da.
|
|
|
Horrek baldintzatzen du zuen lana. Aldaketak badu bere ibilbide orria, eta bere erritmo propioa; alde horretatik, behintzat, giro mediatikoak ez du gobernuaren lana baldintzatzen, nahiz eta egia den eragina baduela eta, sarritan, egiten dugun lanean baino, aspektu periferikoetan zentratzen dela eztabaida publikoa. Oposizioari buruz ezin
|
gauza
bera esan, sarri badirudi hedabide jakin batzuk markatzen diotela erritmoa.Alde horretatik, eta kritikak kritika, zer esango zenioke hiritar guztientzat gobernatzen ez duzula pentsatzen duen iruindarrari. Inbestidura hitzaldian esan nuen, eta gerora ere askotan errepikatu izan dut, bozkatu ninduen jendearentzat, noski, eta batez ere, bozkatu ez ninduen jendearentzat gobernatzen saiatzen naizela, ...
|
|
|
Hiritarrek sumatuko dute jauzi nabarmenik. Iruñea jatorrizko bi hizkuntza dituen hiria da, eta bi hizkuntzak babesteko eta sustatzeko betebeharra du Udalak. Premisa horretatik abiatuta egin behar dugu lan, eta, ildo horretan,
|
gauza
ugari egin ditu udalak dagoeneko euskara sustatzeko: euskarazko udal kultur eskaintza bikoiztu egin da, lehenengo aldiz Civivox kultur etxeetan euskarazko programazioa sartu dugu, haur eskoletan handitu egin da euskarazko eskaintza, bikoiztu egin da euskara zerbitzuari bideratutako aurrekontua, itzultzaile taldea handitu dugu udaleko komunikazioa ele biz izan dadin...
|
|
|
Alde horretatik, euskararen ordenantza eguneratzeko akordioa hartu zuen gobernu talde honek, eta horretan dihardugu lanean. Datozen bi urteetan egin beharreko
|
gauzen artean
garrantzitsuenetakoa izango da hau.Hau dena diogu, ze, oraintsu, haur eskolen auzian pauso positibo bat eman bada ere, txikia izan baita kopuruz (zuzen bagabiltza, hogei urtez, Iruñeko 14 haur eskoletatik bitan baino ez da euskaraz hezteko aukera eman, eta eskaintza hori beste bi auzotara hedatuko da orain; beraz, lau 14tik). Lorpen urria baina esanguratsua dela esan daiteke. Afera honetan, kopurua baino joera aldaketa da garrantzitsuena.
|
|
|
KALE IZENDEGIAN ALDATU ETA ZUZENDU BEHARREKO
|
GAUZAK
DAUDE, ORAIN ARTE EZ ZAIOLAKO GARRANTZIA GEHIEGIRIK EMAN
|
|
|
Iaz, kale izendegia berrikusi eta aztertzeko agindua hartu zuen Akademiak zuen eskutik, eta laster izango du Udalak txosten hori. Hortaz, kale izendegia aldatzeko asmoa dauka Udalak. Kale izendegian aldatu eta zuzendu beharreko
|
gauzak
daude, orain arte ez zaiolako garrantzia gehiegirik eman kaleak modu jatorrean euskaratzeari. Sarri askotan, kalearen izena gaztelaniaz utzi eta azpian' kalea' jartzearekin nahiko zela uste zuten lehengo agintariek.
|
|
|
Badaki idatzizko nahiz ahozko iturri desberdinetatik datorren informazioa eta argudioak berreraikitzen, eta era koherentean eta labur adierazten. Badaki bat batean, jariotasun handiz eta zehaztasunez
|
gauzak
adierazten, eta esanahiaren ñabardura txikiak bereizten ditu, baita konplexutasun handiko egoeretan ere?.
|
|
|
Egia da oraindik EKKIk ez duela emaitzarik eman. Guk nahi eta espero baino astiroago doan gaia da baina
|
gauza
hauek ez dira egun batetik bestera lortzen eta pentsatu nahi dut bide onetik goazela. Bazkideen eskubideen defentsarako garrantzitsua da eskubide horiek hemendik bertatik kudeatu ahal izatea.
|
|
|
Bide onetik goaz, bai, baina oraindik asko dago egiteko egoera normalizatu batera iritsi ahal izateko.Baina euskal literaturan aspalditik dagoen joera begi bistakoa da...Euskal literaturan azken urteetan eman diren ahots propio eta bereziak emakumezkoak direla esango nuke eta, dudarik gabe, testuinguruaren araberakoa ere bada sorkuntza. Esan nahi dut ez dela
|
gauza
bera emakumezko edo gizonezko jaiotzea, XX. mendean edo XXI. aren atarian, Euskal Herrian edo Afrikan... Logikoki, faktore askok eragiten dute idazteko moduan, kontatzen diren istorioetan, aukeratzen diren pertsonaia eta protagonistetan.
|
|
|
–Eskatuko diet jatorriz euskaldun direnei, aktiba daitezela berehala, egunero; baina, horrezaz gain eta hau garrantzitsua da abegikor eta ulerkor porta daitezela euskararen mundura etengabe hurreratzen diren horiekin, euren burua euskalduntzeko asmotan baitatoz eta beraiek baitira euskararen etorkizuna. Eta eskatuko nieke euskaldunei, baita, euskara batuarekin batzuetan agertzen duten mesfidantza baztertzeko; batuak, beste
|
gauza
askoren artean, euskaldunon arteko komunikazioa bermatzen duelako Euskal Herri zabalean, ez inkomunikazioa batzuk tarteka adierazten duten legez, batua ere geure egin behar dugulako baldin eta euskarak irautea nahi badugu, herrialdeetako euskarak ere aho mihietan ditugula?. Urrutiak gogoratu nahi izan du, baita, Akademiak euskalgintzan izan duen parte hartze aktiboa. –Helbururik behinena izan du, eta oraindik ere badu, euskararen batasuna.
|
|
2018
|
|
|
Nik, eta euskalgintzak ere bai.
|
Gauza
asko egiten ditu Euskaltzaindiak, lehen ere bai, baina orain ikusgarritasuna dute proiektuek. Informazio asko jarri du sarean gizartearen eskura, sare sozialetan bere lekua egin du, hainbat ikuskizun antolatzen ditu egoitzan, Donostiako Luis Villasante Ikergunean ere bai... hurbiltasuna sumatu dut.
|
|
|
Informazio asko jarri du sarean gizartearen eskura, sare sozialetan bere lekua egin du, hainbat ikuskizun antolatzen ditu egoitzan, Donostiako Luis Villasante Ikergunean ere bai... hurbiltasuna sumatu dut. Eta datozen hilabeteetan, mendeurrena dela-eta,
|
gauza
berriak ikusiko ditugu.Momentu onean ikusten dut, beraz. Proiektu berri erakargarriak ditu, XXI. mendean bizi da, Akademiak beti atzetik joaten direla esaten den arren.
|
|
|
Zer eskatuko zenioke Akademiari, mende berriari begira. Hartu duen bideari eusteko, eta jarraitzeko. Mendeurrena erakusleiho ederra izango da Akademiaren jarduna, kezkak eta aurrera begirako asmoak ezagutzeko, teknologia berrietan buru belarri murgildu dela erakusteko,
|
gauza
praktikoak egiten dituela erakusteko... eta Euskal Herri osora iritsiko da. Beraz, herritarren oharrak eta iradokizunak entzuteko eta kontuan hartzeko aukera paregabea izango du Euskaltzaindiak datozen hilabeteetan, eta aukera hori aprobetxatzen asmatu du.
|
|
|
hainbat esparru geografikotan nagusiki euskaldun zen gizartea alde batetik, baina administrazioak eta gainontzeko instituzioek erdaraz egiten zuten lan.
|
Gauzak
horrela izanik, hizkuntza bitartekari batzuk behar izaten ziren, erdaraz erabakitakoa euskaldun hutsei helarazteko.
|
|
|
Badaki helburuak ondo zehazten, besteen ekarpenak aintzat hartzen ditu, besteekin partekatzen du dakiena, beti egon da elkarlanerako prest.... Euskal kulturaren langile porrokatua bai, baina pertsona xumea eta bideak errazten dakiena ere badela esan du Sorsek, eta,
|
gauza
guztien gainetik, pertsona independentea.Ilusio handia egin dio Torrealdairi sari berriak, lumak sinbolizatzen duelako bere urteetako lana, bere jardun intelektuala. Luma honetan irudikatzen dut euskarari egin zaizkion irain, zigor eta injustizien kontra erabili dudan espiritu kritiko salatzailea.
|
|
|
Ekitaldian, Joxe Mari Sors ek azpimarratu du euskara bere bizitzaren erdigunean jarri duela beti bizkaitarrak.ste
|
gauza
askoren artean)
|
|
|
Geure artean polemikarik ez zen izan, harmonia onean aritu ginen.Anekdotarik? 1964ko udan Mixel Labeguerie parlamentari genuen, eta Euskal Idazkaritzako lehendakari [Baionako Biltzarrerako oinarriak finkatzen aritu zen llantaldeari babesa eman zion elkartea]. Oso mintzaldi bortitza egin zigun eta nik ez nuen
|
gauza
handirik ulertu, zertara ote zetorren prediku mingarri hura. Mina zuen Labegueriek, baina atzetik ETAren eta EAJren arteko liskarrak zeuden, hura EAJkoen alde baitzegoen.
|
|
|
Beraz, gure etxeko atetik urrunago joan behar dugu eta ikuspegia zabaldu.Euskara Batuak bete al ditu helburuak? Zer izan du eskas orain arteko prozesuak. Lorpenik handiena, euskara
|
gauza
guzien aipatzeko gai dela. Unibertsitatean gai guziak tratatzen dira euskaraz.
|
|
|
Ñabarduren errespetuaren denbora etorri da. Zenbait aldiz aipatu ote dit Xarles Videgain Baionako euskaltzainak hitz eta erran molde ezberdinen aukera,
|
gauza
bera edo egoera bera adierazteko. Hau, izatekotz Zuberoan erraiten da...
|
|
|
aldarrikatu zuen. Haren aburuz, euskarak ez du sortzeko gaitasuna galdu,, baina sortzeko hutsunea dago?, eta?
|
gauzak
modu naturalean transmititzeko, indarrik ez dagoela esan zuen:
|
|
|
Ezinbestekoa da GIBaren inguruko komunikazioa positibizatzea; horregatik, GIBaren, haren diagnostikoaren eta GIBarekin bizi diren pertsonen bizitza luze eta ederren inguruko elkarrizketak normalizatzeko: GIBarekin bizi diren pertsonak ez dira gaixoak. GIBa eta HIESa ez dira
|
gauza
bera. HIESa ezin da transmititu, ezta, kutsatu, ere.
|
|
2019
|
|
|
–Esaten da ahoskera kontuak ez direla errazak, adierazi du irakasleak estreinako hitzaldian, esango nuke hobe litzatekeela esatea ez direla eroso. Erraztasuna
|
gauza
erlatiboa da, oso lotua dagoena helburuetarako dauden edo lortzen diren baliabideekin. Ahoskera irakasteko baliabideek ez dute izan behar ziurrenik gramatika edo hiztegia irakasteko erabiltzen diren berak.
|
|
|
Kontua ez da hitz bakoitzean azentua non kokatzen den euskalki honetan edo hartan, baizik eta esaldi kantua, erritmoa, doinua euskalkiren batean eta, oro har, euskaraz, zein den.
|
Gauza
bat dago argi: ez doa hizka, hitz kateka baizik?.
|
|
|
Gorka Lazkano Errementari filmeko euskara arduradunak, bere esperientzia ez ezik, filmeko hizkera aniztasuna eta aldagarritasuna ere izan zituen hizketaldiaren mami nagusi. ?
|
Gauzak
ez ziren lehen kolpean atera?, azaldu zuen,, batuan hasi eta geruzak azaleratzen joan ginen, pertsonaia guztiei ezin genielako hizkera bera eman?. Infernuari eta diputazioari, kasura,, erakundetzat hartuta biak?, hizkera jasoa eman zieten.
|
|
|
edo transkribatu gabe daudela ohartarazi. Baina, orobat, atlasaren baliagarritasuna goraipatu zuen Videgainek,, bestela ikusten ez diren
|
gauzak
frogatzen, dituelako.
|
|
|
Ez bakarrik, gainera, justiziazkoa delako, baita beharrezkoa eta naturala delako ere emakumeentzat eta gizonezkoontzat. Horretarako
|
gauza
bakarra egin behar dugu: oztopoak kentzea, batez ere gure burmuinetan sakon txertatuak ditugunak, eta ateak zabaltzea?, adierazi du donostiarrak.
|
|
|
Notizia horrek dio Iruñeko hiriko biztanle gehienak al ba, kiyya hitz egiten zutela eta, horregatik, ez zitzaiela ulertzen.Notizia falta hau ez da harritzekoa:
|
gauza
bera gertatzen da al Andaluseko biztanleek hitz egiten zituzten hizkuntza guztiekin, hau da, latina, hizkuntza germanikoak, eta abar.
|
|
|
EHHE euskararen historia aztergai duten ikertzaileentzat idatzia da, batez ere; gainerako filologo eta hizkuntzalariek nahiz hizkuntza zaletasuna duten askok aurki lezakete, halere, bere intereseko ezagutzarik alor horretan. . Horregatik beragatik saiatu gara
|
gauzak
modurik zehatz eta argienean azaltzen, errazkeriak baztertuaz baina alferreko zailtasunik ere gaiari erantsi gabe?, ohartarazi du Joseba Lakarrak.
|
|
|
esateko tentaldia izan dezakeela aipatu du,, egin beharrekoak eginik, Euskaltzaindia soberan dagoela?. Alabaina,, arauak ematea
|
gauza
bat da eta hizkuntza estandarizatzea beste bat?, eta onarpen soziala jo du estandarizazioaren funtsezko osagai: –Ikuspegi intralinguistikoa ez da aski; araugintza purua antzua da?.
|
|
|
Hizkuntza zuzen erabiltzeko arauak ematea, ordea,?
|
gauza
bat da?, eta arautze horren ondorioz, hizkuntza estandarizatuta egotea, beste zerbait?. Horretarako,, hiztun elkarte horretako kideek, jendeak, arau horien beharra sentitu behar dute beren eguneroko bizibidean.
|
|
|
Toponimia gizakion eguneroko jarduerekin dago hertsiki loturik. Sarritan lanarekin edo lanari loturiko
|
gauzekin
lotzen den arren, gizakumeok egiten edo egin ditugun ekintza eta bizitzaren alor gehienak ageri dira bertan. Batzuetan aipu zuzenak dira, eta jokoak eta jolasak ageri dira toponimoetan, hain arrunta den Bolatoki izenean ikus daitekeen bezala.
|
|
|
Bernardo Atxaga: . Dokumental hau egin dugu euskaldun uzkur eta ilunak motibatzeko, ikus dezaten kultura aberatsa dugula, hizkuntza ederra daukagula, eta kontuan har dezaten iraganean ere
|
gauza
ederrak egin zirela, euskaltzale ausartak eta aurrerakoiak izan ditugula gurean?.
|
|
|
Irudia Haizea Pastor eta Hodei Zambranoren esku gelditu da, argazki zuzendari eta muntatzailea, hurrenez hurren. . Dokumental hau egin dugu euskaldun uzkur eta ilunak motibatzeko, aitortu du Atxagak, ikus dezaten kultura aberatsa dugula, hizkuntza ederra daukagula, eta kontuan har dezaten iraganean ere
|
gauza
ederrak egin zirela, euskaltzale ausartak eta aurrerakoiak izan ditugula gurean, Larramendi kasu: XVIII. mendean El imposible vencido gramatika liburua idatzi zuen, konplexurik gabe?.
|
|
2020
|
|
|
Euskara batuak bide bakarra garatu du, hizkera adiministratibo monokordea. Horrela
|
gauzak
, sortzaileak bide informala lantzeko arazoak izaten ditu asteburuko istorio arrunta euskara batuan kontatu nahi duenean. Horregatik zenbait proposamen egiten ditu, batez ere, euskalkietan arakatu ostean.
|
|
|
Laborantzatik hobeki bizitzeko lana aurkeztu du. “Atsegin handiz aurkezten dut liburu hau, zeren
|
gauza
bitxia bada ere, Adrienen ikasle izan nintzen orain dela 60 urte. Liburua irakurri arau, haren poz, kar eta birtuteak hobeto neurtu ditut, garaian jada euskaraz irakasten baitzuen Gachiteguy k, beste inun ez bezala“.
|
|
|
Garai batean Iratzederren olerkiak musikatu zituen eta ondotik kontzertu bikainak eskaini Lagun Alairekin. Giovanniri gogoratu zitzaion
|
gauza
berdintsua egin zezakeela Emil Larreren kantuekin. Eta honen baimenarekin, Emilen dozena bat kantu ditu musikatu.
|
|
|
Bere aldetik, Miren Dobaran Hizkuntza Politikarako sailburuordeak gogoratu du 2018ko Euskaraldiak lortutakoa: “Orain dela bi urte Euskaraldiak hainbat
|
gauza
positibo ekarri zizkigun. Esperimentu sozial masiboa izan zen, eta herritarrek euskararen erabilera bultzatzeko eta hizkuntza ohiturak aldatzeko duten konpromisoa erakutsi zuen.
|
|
|
Kontaera bat eraiki guk sortu nahi duguna proiektatuz”, azaldu du Ainara Ormaetxeak. Euskal herritar berrien benetako integrazioa lortu nahi badugu,
|
gauzak
“errotik” aldatu behar direla esan du teknikariak, “euskalduntze politika integralak” ezarriz. “Euskara komunikatzeko tresna bat baino gehiago da, eta nahi dugu etorri berria subjektu politiko oso bihurtu, euskaratik”, hau da, “kulturen arteko lankidetza” etenbakoa proposatu du.
|
|
|
Euskara tresna dela, etorkinen integrazio linguistikoa eta kulturala ahalbidetzeko bide berriak aztertzea izan da mintegiaren helburua eta, beste
|
gauza
askoren artean, ondorioztatu da berdinetik berdinera jokatu behar dela etorri berriekin, kulturen arteko lankidetza sustatuz.
|
|
2021
|
|
|
Henri Duhau ohorezko euskaltzaina izan da edizioaren paratzailea: "
|
Gauza
oso arraroa dugu eskuetan. Oroz gainetik, erran nezake, euskaldungoaren alde egin balentria bikain baten gisara hartzen dugula gaur".
|
|
|
HENRI DUHAU:
|
Gauza
oso arraroa dugu eskuetan. Oroz gainetik, erran nezake, euskaldungoaren alde egin balentria bikain baten gisara hartzen dugula gaur.
|
|
|
Eta, azkenik, Paulo Agirrebaltzategi ohorezko euskaltzainak Joan Mari Torrealdai (Forua, Bizkaia, 1942 – Usurbil, Gipuzkoa, 2020) euskaltzain emerituaren ibilbidea izan du gogoan.
|
Gauza
guztien gainetik, Torrealdai “euskal kulturaren gidaria eta behatzailea” izan dela esan du Agirrebaltzategik. “Kazetaria, idazlea, irakaslea, ikertzailea, kultur sustatzailea(...) Zenbait aldizkariren zuzendari (Gure Izarra, Anaitasuna, Jakin) eta kudeatzaile (Euskaldunon Egunkaria, Jakin) izan zela gogoratu du.
|
|
|
Euskararen Legeak udal bakoitzak bere hizkuntza politika egitea ahalbidetu duela adierazi du Arrutik, udal guztientzako minimo batzuk eginaraziz, baina gehitu du kasu askotan
|
gauza
bat dela Legeak ahalbidetzen duena eta beste bat egiten dena. Hots, lidergo politikoa aktibatzeko premia dugula esan du Arrutik.
|
|
|
Epaileek analisi juridikoak, politikoak, sozialak eta bestelakoak idazten dituzte epaietan, hau da, “mota askotako hamaika argumentu baliatzen dituzte, haien erabakiak justifikatzeko”, baina kasu honetan arrunt bestela jokatu da. Bi
|
gauza
besterik ez dira esaten, Zabaletak dioenez. Alegia, “murgiltze pedagogikoan komunikazio hizkuntza ez dela frantsesa, batetik, eta bestetik, erakusten den hizkuntza ere ez dela frantsesa”.
|
|
|
Askatasuna izan zuten batzordekideek gaiak lantzeko orduan, bakoitzak nahi zuen gaia aukeratu eta ekartzen zuen eztabaidara.
|
Gauzak
hola, berehala egin zuen Euskaltzaindiak batzordearen lehenbiziko argitalpena, 1981ean: Gramatika Batzordearen lanak zuen izena eta eztabaidatzen hasteko gisako koadernoa zen.
|
|
|
Baina ez dira inola ere homologagarriak izango. Gramatikaren deskripzioak egitura teorikoa behar du,
|
gauzak
ez baitaude ikertzaileen artean orain dela berrogei urte bezala.
|
|
2022
|
|
|
Kiiv erabiliko genuke.
|
Gauzak
, ordea, pixka bat konplexuagoak dira, eta ezin dira alde bakar batetik aztertu. Arau hori besterik gabe aplikatuta, adibidez, Mosku eta Errusia ez baizik eta Moskva eta Rossiia erabili behar genuke (Россия eta Москва).
|
|
|
Esan daiteke oso
|
gauza
berria dela, eta tradizio zabala duten beste forma horiek hobestea komeni dela.
|
|
|
Trento aurretik eta Trento ondoren. Gerra ondoren
|
gauzak
franko aldatu ziren. Hegelen ondoren eta haren ondorengoaren ondoren.
|
|
|
Anitz asaldatu ohi da. Anitz balio duen
|
gauza
.
|
|
|
Hari afektiboak euskaraz blaitzeaz gain, euskaradun harremanak elikatzea, oroitzapenak ereitea eta atxikipen berriak egitea proposatzen du Arrietak: “Beste era batera egin behar ditugu
|
gauzak
eta beste gauza batzuei garrantzia eman. Hutsuneetara joan behar dugu, eta hutsune horietan guk dilin egin behar dugu”.
|
|
|
Hari afektiboak euskaraz blaitzeaz gain, euskaradun harremanak elikatzea, oroitzapenak ereitea eta atxikipen berriak egitea proposatzen du Arrietak: “Beste era batera egin behar ditugu gauzak eta beste
|
gauza
batzuei garrantzia eman. Hutsuneetara joan behar dugu, eta hutsune horietan guk dilin egin behar dugu”.
|