|
2000
|
|
|
«Muzin egin diegu filmak eta kanpotik egindako saioak sartzeko eskaintzei, hori
|
ez
baita gure betebeharra»
|
|
|
EZ da, beraz, arazo ekonomiko hutsa: testu liburuaren kalitatea da, lehenik eta behin, Espainiako gobernuaren erabakiak eraso duena,
|
ez
baita bideragarria izango, aurrerantzean, testu liburua egiterakoan ezinbestekoa den lan profesionala era duinean ordaintzea, eta, are gehiago, nolako testu liburuak behar diren ere ez da irakaskuntzaren eta argitaletxeen alorrean erabakiko, horien iritzia baino askoz ere eraginkorragoa gertatuko baita oligopolioen etekin azkarraren egarria.
|
|
|
Lehen artikuluan liburua generoari dagokionez, sailkatzeko dauden zailtasunak aipatzen ditu,
|
ez
baita, bere ustez, ez narratiba, ez poesia eta ez saiakera, hiruetatik duelarik halere. Sarrionandiak berak emaniko definiziora jotzea erabakitzen du azkenean" asmakizunak, datziboak, haur ipuinen perbersioak, moebius zintak, paradoxak, penny dreadfuls, ametsak, laburmetraiak, gogoeta solteak eta beste botoi galduak."
|
|
|
pairaezina zaie erabakiak hartzeko ahalmena. Halatan, ezustean, nolabaiteko babesa damaien emaztearengandik urruti direlarik emaztearen erabaki baten ondorioz noski,
|
ez
baita harritzekoa halako ganorabakoengandik aldentzen ahalegintzea, munduarenganako eta beren buruarenganako haserre hitsa nagusitzen zaie, miseriazko ziminokeriak eginaraziz.(...)
|
|
|
Baina, desiratzen dutena egitera doazela patuak ezustekoren bat ekarriko du beti. Azkenean, ezer
|
ez
baita dirudiena izango: hortaz, ustekabez josiak daude ipuinok.
|
|
|
Era berean, Iparraldearen berri Euskal Herri osora hedatzen daIparraldearen Orena saioaren bitartez. Hala ere, begi bistakoa da bere herrialdeko izaera, Hegoal dean gertatzen den ezer
|
ez
baita aipatzen albistegi horretan. Esandakoarenadibide gisa Aberri Eguneko ekitaldien albistea jarri ahal dugu:
|
|
|
Ez da berdin gertatzen, ordea, CSArekin, non
|
ez
baita inongo deszentralizaziorikaurreikusten.
|
|
|
Euskaldun izateko eta bizitzeko beste modurik ezdagoela erakutsiz. Orain duen adinean ere horrela biziz eta ekinez, intsumisioa etadesobedientzia zibila
|
ez
baita gaztaroko sukar beroaren ondorio, barne muinetansentituriko premia kontzientearen ondorio baizik, parametro justuagotan oinarriturikomundu berriaren aldarrikapena baizik.
|
|
|
Bat, antzinakokontuak kontu direla, hau da, ez direla egiazkoak, ikusiak ez direlako. Sinestearen etaeszeptizismoaren arazoa da hori, eta bazter utziko dugu,
|
ez
baita oraingo gaia. Bigarren baieztapena mitoaren denborari dagokio.
|
|
|
Hasiera honetatik bukaeraraino, existentziaren nobela bat izanen da Leturiaren egunkariezkutua. Funtsean hautu existentzialen prozesuaren, erabakimenaren dialektikaren, esposizio bat duzu Txillardegiren nobela osoa, hori besterik
|
ez
baita gure bizitzaere?. Ez gertakaria, ez karakterra, existentzia da protagonista.
|
|
|
Aurrerapen gisa, Kojeve rekin batera Rikardo Arregi-ren testuari erants dakiokeharriaren denbora moldea orainaldian agortzen dela, harria funtsean
|
ez
baita agerpenhutsa baizik, gauza bizigabe oro bezala; landarearen denbora molde biologikoak, animaliarenak bezala, iragana duela oinarri, bizidunenean genek agintzen baitute. Eta gizakion geurezko denborak, berriz, etorkizuna duela sorleku, asmoak etanahiak baitu determinatzen.
|
|
|
Txemarenak, hain zuzen ere, hamar orduko autonomia eskaintzen zuen inon entxufatu gabe. Hala ere jendea kaletik begira gelditzen zitzaion,
|
ez
baita normala Cashel bezalako herri txiki batean antzeko espektakulurik ikustea. Turismo bulegoko eskaileretan jarrita zegoen, ordenagailua altzoan eta begiak ilargi betea baino borobilago.
|
|
|
Momentuz, ardiak eta mantentzeko herriko mutil bat etortzen da. Aitak kontratatu du, aldi baterako behintzat,
|
ez
baita aitaren intentzioa ardiak luzaroan baserrian uztea. Saldu egingo ditu ziurrenera.
|
|
|
Bi egun behar izan zituen Txemak Killarneyra heltzeko, baina azkenean hantxe zen. Eiderren egunerokoari kasu eginda stoparen aukerari ekin zion berak ere,
|
ez
baita gauza bera –otu zitzaion– autobusean bidaiatzea, ordura arte egiten ibili zen bezala. Batetik, garestiagoa delako, eta bestetik turista mailara makurtarazten duelako horrela bidaiatzen duena.
|
|
|
Oso erromantikoa da abiapuntua, baina kontuz, ezer
|
ez
baita lehen begiratuan dirudiena. Ustekabe ugari ditu Txemak zain, eta irakurleak irribarrez deskubrituko ditu bideko sorpresa horiek guztiak.
|
|
|
—Beraz, gauzak garbi daude —erran zigun aitonak, jaun administratzaileak testamenta irakurriz gero—: ...at; urroztarren dorretxea eta borda, berriz, Joanikotentzat; hortik kanpoan, Martinen esku geratuko da nihaurk Joanikotekin hitzartua nuen tratuaren betetzea eta haren aitzinatzea, eta, hala, Martinek Joanikoti egunorozko mantenua ordainduko dio, baita berrogei eta hamar dukateko ere urtero, hark jauregiari eskaini zerbitzuengatik, zeren eta Mattin eta Joanes matematikan eta astronomian eskolatzea
|
ez
baita ahuntzaren gauerdiko eztula, eta liburuak eta gainerako aparatuak ez dira dohainik... Eta, azkenik, badakizue:
|
|
|
Mattin, beraz, primua zen —primu eta heredero, aitak hala erabaki zuelako—, eta, nola, bertzalde, sendoa zen eta argia zen, hala, mundu guztia berari beha izaiten zuen, deus ere egiten ez bazuen ere, zeren ardatz baitzen; ni, berriz, bigarrena nintzen, eta, nola bigarren dena
|
ez
baita ikusia izaiteko baina ikusle izaiteko, hala egokitu zitzaidan hari beha eta mundu guztiari beha bizitzea, eta hala zolitu zitzaizkidan neurrigabeki begiak eta behakoa, baita belarriak eta entzutea ere.
|
|
|
Erran dut nola osaba Joanikotek erraiten zidan ezen Felisak kontatzen zizkidan ipuinak gezur huts zirela, eta, halarik ere, hitz haiek aditu izan nizkion bakoitzean, anitzez ere gezurrezkoagoak iduritu izan zitzaizkidan, halako suertez, non, egun hartan ere, errepuesta ezin doiagoa emanen bainion, baldin jakin izan banu gerorat ikasi nuèn latina: " Contradictio in terminis", erranen nion," zeren ilargiaren argia, nola den ilargiarena, ilargiarena baizik
|
ez
baita". Eta satisfazio neurriz kanpoko bat nabarituko nuen, neure azal zulotxoetarik gainezka.
|
|
|
" Otoitz egizue, beren gaitzetarik libra daitezen", karitatea eta urrikalmendua bertze sentimendu guztien gainetik ipintzen zituela. Eta, baldin halakoa bazen, halakoa zelako zen, baina baita erasmista zelako ere, hitz batean erraitekotan,
|
ez
baita erraz esplikatzea, bertzenaz, nola egon zitekeen, utzi zizkidan liburuen artean, Gero rekin baterat, Erasmoren Enchiridion militis christiani liburua ere... ezta nola jo zezakeen edonoiz Barto lo mé de Ca rranza apezpikuaren Katixima rat ere, zeina baitzeukan faszikulutan argitaratu Flandriako edizione batean, teologo ezagunak Inkisizionearekin izan zuen auziaz denaz bezainbatean gutitan m...
|
|
|
ordea, xede horren konplituki konplitzea eta betetzea ez da erraza, batik bat zahartuz eta sasoin bateko xalotasuna eta inozentzia galduz goazen neurrian. Zeren, aitzin-solasean erran dizudan bezala, aurki orok baitu bere ifrentzua, eta zeren, ondorez, bizitza
|
ez
baita anitzetan lehen behakoan iduritzen zaiguna, baina bertze zerbait, hagitzez ere nahasiagoa eta konplexuagoa. Izan ere, umetan, baita gaztetan ere, itzalik gabeak eta kutsurik gabeak dira, artean, mundua izendatzeko erabiltzen eta manaiatzen ditugun hitzak, zeren argi ezabatzen baititu subjektuaren eta objektuaren arteko distantziak —mundua hor dago, baina ni naiz mundua, eta munduaren baitan nago—, objektuaren izena subjektuaren izanarekin loturik dagoen hotsezko ezaugarri ezin doiagoa eta ezin zehatzagoa balitz bezala, eta etxea etxe da, eta amorioa amorio, eta lehen behakoan edo objektuak eragiten digun lehen ukitu guztizkoan agortzen zaigu hitzen erranahia; aitzinago, aldiz, adinean gorat goazela, subjektuaren eta objektuaren artean distantzia bat sortu —mundua hor dago, baina ni bertze mundu bat naiz, eta mundutik apart nago—, perspektiba aldatu, eta ohartzen gara, bertze behako baten bidez, ezen objektu bakoitzak bere itzala duela, zeina bihurtzen baita objektuaren osagarri ere, eta ohartzen gara, halaber, ezen, handik aitzina, ez dugula aski, objektuaren izendatzeko eta mugatzeko, etorkiko hitza —haurtzaroko eta gaztaroko hitz itzalik gabea, alegia—, zeren signifika baitezake baita guztiz kon trakoa ere...
|
|
|
Bai, baliteke. Eta horregatik baliatzen eta erabiltzen dut, beharbada, neure euskara hau, Axularren eredurat, bere mila forma eta korapilotan, hemen jira eta han bira, letren eta hitzen desfile koloretsuan, zeren, alde batetik, atsegin eta plazent zaidan, eta zeren, bertzetik, bizitza
|
ez
baita lerro xuxen bat, baina joan doazen eta etorri datozen mila gertakiren eta bertze hainbat oroitzapenen bidegurutzea; eta bizitza da, orobat, biltoki bat, non juntatzen eta elkarganatzen baitira arrazoinaren arrazoinak eta bihotzarenak, zeinak, Pascalek zioen bezala, arrazoinak ez dituen ulertzen; eta bizitza da, azken finean, gertaki haien guztien eta arrazoin haien guztien bilbatzea eta ira... Eta ene jokamolde hau, halatan, ene funsgabekeriarik funsgabeena izan daiteke edo funtsezkorik funtsezkoena.
|
|
|
Baina ezta bertze edozein bi pertsona ere, benturaz, nork bere mundua duelako, propiala eta berezia, eta nor bere mundutik mintzatzen delako, azken batean. Izan ere, demagun gure edozein konbertsazionetan" sagarra" aipatzen dugula; baina ene sagarra —Elbirak eman zidan sagar ezti ahanztezin hura, zeren eta lehen musua
|
ez
baita nehoiz ere ahanzten— ez da zure sagarra —Donejoane bezperan jan zenuen sagar hura, oraino ere gau hartako sua oroitarazten dizuna—, ezta harena ere —otsailean edo sagardo bihurturik nahiko lukeen festazale hordiarena, zeinari txalapartaren hotsak ere oroitaraziko baitizkio— Eta euskaldun guztiok sagar deitzen diogu sagarrari, baina bakoitza bere sagarrak bizi du, ba...
|
|
|
—eta, betartea iluntzen zitzaiola, erran zidan—: Izan ere, aita Bartolomeren itzalak kezkatzen naik, zeren eta, oso oker ez banago, gure jesuita
|
ez
baita jaun Marcel handiaren ezpalekoa... eta haren hitz sutsuak gerlarako deia dituk. Jauregia eta gure inguru osoa trentotarren sakristia bihurtuko dik jesuita honek denborarekin, ikusiko duk... eta guk prestik egon genikek orduko.
|
|
|
—Ez al litzateke hagitzez ere hobea zure nagusiak gai honi buruz izan dezakeen iritziaren berri jakitea, deusetan hasi baino lehen, zeren hura
|
ez
baita Avilakoa eta, dakizun bezala, giristandadean ere mundu guztia ez da erlikien aldeko itsu.... Edo, ez ote duzu pentsatu zer gertatuko litzatekeen, baldin zure nagusia akort ez balego eta iraintzat hartuko balu zure asmo ona, hain gai minberan...?
|
|
|
Eta gertaki eta iduri haien desfilean, bortz idurirekin geratu nintzen azkenean, zeren lau baitira munduaren puntu kardinalak, baina bortz ditu ene amorioen lurrak: bata zen Laura, Pisako kaleetan aurkitu neskatxa hura, aingeru baten aurpegia zuena baina zangobakarra zena, eta makulu baten gainean zebilena; bertzea zen Elbira, zeinak eman baitzidan sagar ezti ahanztezin hura, zeren eta lehen musua
|
ez
baita nehoiz ere ahanzten; bertzea zen Mignon, zeren ezin magnifiqueagoa baitzen; bertzea zen Rosa de Osorio, zeinak irakatsi baitzidan ezen ezin ahantz zitezkeela plazer tipiak plazer handien izenean; eta azkena zen Nenbo, zeren gauak egun egiten baitzitzaizkidan haren besoetan, hura beltza zen arren, gaua baino beltzago.
|
|
|
Zeren ene bihotza
|
ez
baita lehengoa, eta ez dabilkit gaztetan bezala, noiz eta eskatzen niòn guztia emaiten baitzidan, kolpe bat bertze bati zerraiola, neurri, justu eta doi. Ez, oinazerik ere ez dut, baina galdu zuen ene bihotzak neurria, galdu zuen konpasa, eta hala dirudi orain aitzina egin nahi duen eta aitzina egiten duen oinezkoa, baina etengabe ere behaztopa egiten duena.
|
|
|
Ez, ez nigar egin enegatik, zeren Jainkoaren garazia baita nik neure heriotza hautatu ahal izaitea denbora eta sasoin berezi honetan, eta ez heriotzak ni, nola bizitzan izaiten baita komunzki... Ez nigar egin, ez, zeren bizitza ametsa bertzerik
|
ez
baita... eta bidaia bat duk, bertze bi ametsen artekoa. Eta amets batek munduratu nindian, eta bertze amets batek eraman nazala.
|
|
|
—Badakizu nola dauden gauzak, eta badakizu ezen isilpean bizitzea dagokizula urte batzuetan, kanporat joan nahi ez baduzu bederen, Kubarat, Perurat edo Espainiarat... Baina, zaude lasai, zeren bada hemendik bi egunetarat toki bat, mendi aldean dagoena, non bizi baitira indiar guti batzuk, guztiz fidatzekoak direnak, eta norat
|
ez
baita arimarik ere joaiten. Eta han ongi bizi zaitezke... are hobeki, baldin liburu batzuk igortzen badizkizut noizik behin, nola baita ene asmoa...
|
|
|
Zeren haien paradisua, nola baitzen lurrekoa eta lurrean eraikia, eta nola lurrean deus
|
ez
baita deusen beldur ez denik, hala, ez zen osoa ez guztizkoa, eta zeren haiek ere beren beldurrak baitzituzten... Eta gizon zuriaren beldur ziren batik bat... gizon zuri gehienak deabrutzat zituztenez gero, hauek haien lurrak inbaditu, eta sarraski bat baino gehiago egin zutenetik; baina, beldur hartaz gain, bazituzten bertze beldur suerte batzuk ere, hala nola arestian aipatu piztiei zietena, edo eritasunari eta heriotzari...
|
|
|
Eta zeren agortzen ahal dira gure asmoak eta gure ametsak, agortzen ahal zaizkigu urak eta eguzkiak, eta ahanzten ahal ditugu haiek guztiak, baina beti geratzen da gure baitan lur puska heze epel bat, non bizitza
|
ez
baita nehoiz agortzen... eta egun hartan ere, edo, gau hartan, hobeki, erori zen bertan amorioaren hazia eta loratu ziren ur eta eguzki ahantziak berriro.
|
|
|
Eta arras beldurtu nintzen, pentsaturik frantsesen gaitza izan zitekeela, edo, bertzenaz, napolitarrena, zeren, erran komunak dioen bezala, zenbat buru, hainbat aburu, eta zeren eritasunaren eta gaitzaren itsusia
|
ez
baita nehoiz gure baitan sortzen eta errotzen baina etsaiarenean, eta hala gertatu zen bi mende lehenago ere, noiz eta Napolin frantsesen kontrako gerla piztu baitzen, eta noiz eta, haren ondorez, berretu, emendatu eta hedatu baitzen narrio eta arrazadura hura, erraiten zutelarik batzuek ezen soldadu frantsesen kulpa eta faltagatik izan zela, eta bertzeek napolitarrenagatik, ongi dakikezun bezala...
|
|
|
—eta, ene arrazoinen biribiltzeko, erantsi nuen—: Eta bi erabakietan ezin alege rago izanen nauzu, zeren inportantena
|
ez
baita, benturaz, gauza baten edo bertze baten egitea, baina errege Louis XIV.aren zerbitzari izaitea.
|
|
|
" Bai, zuk orain hori erraiten didazu, baina ez duzu atsegin Pagabasoko leizeaz mintzatzea...", ihardetsi zion aitak, hasperen egiten zuela. " Hori bertze kontu bat da, zeren eta deabrua
|
ez
baita ipuina, eta Jainkoak lurpeko labean jarri omen zuen hura. Bertze bi urdanga horiena bertze gauza bat da guztiz!", erran zion amak.
|
|
|
—Berori desterrurat doa... eta ni ere berorrekin joanen naiz, eta alegeraki eta uroski joanen naiz gainerat, zeren berorrentzat desterrua den hori
|
ez
baita enetzat desterru izanen, nola izan baita berorrenganik urrun egoitea azken urteotan.
|
|
|
—Hara bertzea —Edurnek, kotoi blaitua matelondotik urrundu gabe— Ur oxigenatua baizik
|
ez
baita!
|
|
|
—Ez galdetu ginebrarik ote den,
|
ez
baita batere. Ezta hormarik ere.
|
|
|
Uler bedi, ez naiz esaten ari Lekuonaren poemak maila denotatibo hutsekoak direnik, baizik eta konnotazio errazetatik eta esangura libreegietako formulez goiti, poesiaren esentzialismo batean mugitzen dela sortzailea. Edergailua
|
ez
baita bakarrik forma mailan atzematen, apaingarri esaten dugun hori izan liteke mezuari desmezu egiten dion joko kontzeptuala ere. Eta soberakinak sobera dira beti. gogoratuko duzu heriotzak zuen masaila horia gelako itzal ketsuan agurea eta amona aulki marroietan betebeharrekin jarrita korridorean zoru freskoa pauso ahul batzuen azpitik eta negar pixka bat isilik haurraren bideak leuntzen bi koadrotan arbasoak denbora hatzetan balego bezala eta behakoak horman erailak edo ezpain gorrien puzturan jendetza triste marmarka besarkadak eta intsentsua pertsonen joateaz solasa eta bihotzean gorde ezin lurpera zeramaten kaxa eskaileretan beherantz baldar karreran kalean airean geldiro kanpaiak haurtzaroa iheska arropa beltz haiek eta atea itxi zuteneko danbada
|
|
|
unibertsitaterik gabe, euskararen irakaskuntza erabat baztertuta, populazio euskaldun gehiena analfabetismoan murgilduta, Euzko Gogoa ren bidea intelektual talde txiki batena izan zen, apenas ondorioak jaso zituena. Gaur egun, urteak igaro ondoren, aldizkari honekin oraindik ordaindu gabeko zor handi bat dugu, mitikoa bihurtu den izengoitia inoiz
|
ez
baita berriro ere berrargitaratu eta publikazio osoa eskuratzea zaila baita.
|
|
|
Azurmendik" poetikaren" ardura gabe sortzen du itxuraz, egunkari pertsonal antzeko batean, eta agian horregatik dute bere poema libreek halako indarra. Izan ere, dena
|
ez
baita geometria euklidianoa, burdinak badu edertasunik txatarrean ere. Geometriak, poliedroaren aldeak baino anitzagoak dira:
|
|
|
Esan zuen Freuden ikerlana" ikerketa estetikoa" zela. ...esi" bat eta zein neurritan den gertakari bat irudikatzeko modu on bat —auzi honi buruz esan zuen Freud bera ere maiz ez dagoela ziur— Esan zuen, adibidez, Freudek nahaste bat sortu zuela zeure barrearen zergatia jakitearen eta barrea eragiten dizun arrazoia jakitearen artean, hark esaten duena zientzia dela ematen duelako, baina benetan" irudikapen miragarri" bat besterik
|
ez
baita. Azken puntu hau ere azaldu zuen hauxe esanez:
|
|
|
Hurrengoa esan nahi dut: lazgarrikeria, sakontasuna, ez da ohituraren historia modu honetan garatzea, izan ere, agian
|
ez
baita modu honetan garatu; ezta agian edo gertatzea ere, baizik eta niri hori suposatzeko oinarriak ematea. Izan ere, nondik datoz giza sakrifizioen sakontasuna eta lazgarrikeria?
|
|
|
" Berri zaharrak guk dakizkigunak", hautsi zuen begibeltzak. " Henri
|
ez
baita aspaldian auzoan ikusi", esan zuen sudurmakoak; pentsatzen zuen, bai, Xanek Henri ez zela auzoan ibiliko; aditu zuen eztanda izan eta gero ihesi ibili zela; alabaina, ezkeroztik hirian izan zela ere adituta zegoen;" gu ere auzokoak eta", segitu zuen sudurmakoak," adin beretsukoak eta... batzuetan elkarrekin ibili gintuan". " Denbora batean...", hasi zen begibeltza; bazirudien zerbait kontatu behar zuela; Xan eta besteak zain gelditu ziren; begibeltzak, ordea, bere puruari ke bafada pare bat atera eta:
|
|
2001
|
|
|
Edo bueltan lagunei erakusteko postal bukolikoaren bila. Zetazko sariz jantzitako emakumeak imajinatu ditugu Gangeseko ur gardenetan Shiva jainkoaren presentziaz gozatzen (elefante zerutiarra
|
ez
baita inon Varanasin bezain gertu sentitu ahal), kremazioen suak irudikatu ditugu eguzki anitzeko egunsenti ederrean eta gure burua plisti plasta ikusi dugu, hinduismoaz zipitzik ere ez ulertu arren, hinduisten jainko talde zabaletik bateren batek mesedetxoren bat egingo digun itxaropenez.
|
|
|
Garrantzitsua da pertsona horrek zer ezkutatzen duen jakitea. Informazioaren krimenik larriena jada
|
ez
baita manipulazioa, ezkutatzen dena baizik, informatzen ez den gaia. Ikusten ez denak ez baitu existitzen.
|
|
|
edo erabiltzen duzu, edo ez. Baina erabiltzekotan beti erabili litzateke, olatu txikietan ere taularen kolpea
|
ez
baita txantxetakoa.
|
|
|
Eta irakurketez ari garenez, hori izango da ondorengo hitzotan gure hizpide nagusi. Nobela eta testu literario orok irakurtzen den neurrian bakarrik osatzen baitu bere izatea; azken batean, postestrukturalisten ondoren dakigunez, irakurketa idazketaren beste alderdia besterik
|
ez
baita, banaezinezko binomio sortzaile bilakatuz.
|
|
|
Giro melankolikoa iradokitzen duen nobela, Juan Martinen jarrera melankolikoaren adierazgarri ere izan daitekeena, baina oraindik melankolia horren arrazoien berri ez dakien Juan Martin gaztearena (hortik," bonjour" en ordez," adio"). Edozein kasutan, Saganen liburuarekin egiten den konparaketaren ironia azpimarratu genuke, 19 urtekin Frantziako panorama literarioa astindu zuen nobelaren arrakasta
|
ez
baita, inondik ere, Juan Martinen nobelak lortutakoarekin alderagarria.
|
|
|
Agian, nazionalismoarekin lotu litzateke poesia honen mundu ikuskera. Baina, badut susmoa hor hutsuneak aurkituko direla, Sarrionandiaren pentsakizuna
|
ez
baita huts hutsean nazionalista. Badu nazionalismotik, badu marxismotik, edo materialismo dialektikotik, erromantizismotik borondatearen nagusitasuna hartu du, anarkismoaren mitoak ez ditu falta, 68ko Maiatzetik ingenioaren nagusitasuna datorkio.
|
|
|
Fikzioaren paper bera betetzen du: fikzioa egitea eta bidean aurrera joatea batera doaz, norberaren nortasunean sakontzea da, nor
|
ez
baita bera bidaian, ez soilik ez itzultzeko arriskua dagoelako:
|
|
|
Garbi dagoenez zuzenketa egin beharrean gaude, autobiografia hau
|
ez
baita prosaz, bertso lerroz egina baino. Egia da, hala ere, bertso narratiboak direla, historia baten inguruan moldatuak hemen agertzen direnak.
|
|
|
|
Ez
baita erraz pausatzen bidaiaren bihotza, ez baitu bihotzean urruntzeko grina baino, jakin arren bere historiak ez duela bukaerarik, heriotzak mugatuko duela bere mugimendua.
|
|
|
atalak ezartzen duenez, lotura ez betetzearen edo akatsez betetzearen ondorioz kontsumitzaileak jasaten dituen kalteen aurrean erantzun egin dute, epaitutako kasuan gertatzen den bezala, inondik ere
|
ez
baita aurreikusi ezina edo aipatu Legeak aurreikusten dituen kasuetako batean ere ez baitago.
|
|
|
Erromantikoak egoera ideal gisa defendatuko du, beste ezer
|
ez
baita bere ustez maitasun suak sortzen duen zorionarekin parekatzeko modukoa.
|
|
|
Eginkizun zaila da, gizarte sektore batzuei gauzak azaltzea
|
ez
baita kontu samurra eta, areago, euroaren ezarpena mesfidantzaz hartzen duenik ere bada oraino.
|
|
|
Adituek, egurra sei zazpi urtez behin lixatzea aholkatzen dute, era horretan endakapena
|
ez
baita larria izango eta milimetro gutxiko lixaketa arin batekin aski izango du.
|
|
|
Aditua den aldetik, beste perspektiba batekin aztereta azal ditzake arazoak. Argi ibili du, ordea, aurrean duena
|
ez
baita berabezalako aditua. Bere mezua modulatzen jakin du, eta aurrean duenariegokitzen, kontua ez baita bere ezagutzak agerian uztea, informazio berria etaikuspuntu ezberdina ikaslearen esku era erabilgarrian ipintzea baizik.
|
|
|
Argi ibili du, ordea, aurrean duena ez baita berabezalako aditua. Bere mezua modulatzen jakin du, eta aurrean duenariegokitzen, kontua
|
ez
baita bere ezagutzak agerian uztea, informazio berria etaikuspuntu ezberdina ikaslearen esku era erabilgarrian ipintzea baizik.
|
|
|
Sistema horien alderik iluneneta ezkutuena kulturarena da, dudarik gabe. Ordea, ez dugu lan tresna honenezaugarrietan sakonduko,
|
ez
baita hori gure oraingo asmoa.
|
|
|
AEKn, beraz, auto-ikaskuntza bideak erabilgarriakizan daitezke ohiko ikas prozesuaren indargarri (eta osagarri) gisa. Helburua
|
ez
baita bakar bakarrik zerbitzu bat eskaintzea; euskalduntzea baizik.
|
|
|
... onartu beharra dago eginkizun den obrak (izan ere,, idatzi nahi duena?, definitzenari bainaiz neure burua) aktiboki errepresentatzen duela, esan gabe, sentimendu bat, zeinetan ziur bainengoen, baina izendatzea oso zail zitzaidan, zeren eta
|
ez
baita gaihitz higatu, laxo erabiltzearen erabiliz zalantzako bihurtu diren batzuen esparrutikirteteko. Esan dezakedana, esan behar dudana, zera da, obra bizitu behar duensentimendu hori maitasunaren alderdikoa dela:
|
|
|
Berezitasuna ez datorkio balizko esentzia euskaldun batetik, noski. Literatura unibertsalaz blai dagoen euskal literaturako lerro bakoitzakinterpretazio berezia merezi du, esparru literario unibertsala
|
ez
baita herrixka globalbat. Literatur esparru mundiala botere literarioa eskuratzeko borroka latz batenjokogune zatikatu eta mailakatua da, zeinen baitan eskualde literario bakoitzakbere historia propiotik jasotako kapital sinbolikoaz diharduen.
|
|
|
Horrela, subjektuen testuinguruan euskaldunen proportzio egokia egongo dela ere (edo gaur egungoa baino handiagoa izango dela) ziurtatzen da eta, ondorioz, baita euskal identitatea eta euskararen aldeko jarrerakere sortzeko, hezkuntza sistema izan daiteke prozedurarik erabilgarriena. Ildohorretatik jarraituz, eta euskararen erabilera bultzatzeko asmoz, euskal identitateaindartu litzateke zuzenean, eta ez orain arte instituzioetatik bultzatu denidentitate integratzailea, edo euskal espainiarra (elebiduna, kulturbiduna, edo antzekoa, beste ikerkeketa batzuetan), identitate kulturbiduna
|
ez
baita euskararenerabilerarekin lotzen, lan honen emaitzetan ikusten den bezala.
|
|
|
EEBBek gainerako munduari ordaintzen diotenean, atzerrira promesa soil bat igortzen dute, zeren bere sistema ekonomiko nazionaletik kanpo, dolarrak amerikar nazio osoaren zorraren ezagutza definitzen baitu. Era horretan, lehen lorturiko ondorio berberera iristen gara, hau da, EEBBei atzerritar baliabideen inportazioen pribilegio absurdua ematen zaie, trukean, IOU (I owe you) delako bat emanez, zeina betetzeko inoiz
|
ez
baita eskatua izanen.
|
|
|
Izan ere, kasu bietan amerikar banku sistemaren IOU delakoa erabilia da nazioarteko ordainketaren medio modura. Zorraren ezagutza soil bat zeina betetzeko
|
ez
baita inoiz eskatua izanen ematen da baliabide errealerako trukean. Erositako aktiboak ondasunak, zerbitzuak edo bonuak izatea, horrek ez dio axolarik.
|
|
|
lan erreforma eta pentsioen akordioa. Lehenengo kasuan, onartu zuen ahaleginaren zati bat emakumeari lana erraztera bideratuko dela, zeren eta “lan merkatuan duen posizioa
|
ez
baita berdina ez partidari, ez sarbideari, ez iraupenari dagokienez, non zailtasun handiagoak baititu”. Gaineratu zuen plan berriaren asmoa dela, halaber, “amatasuna lan ikuspuntutik errazagoa izatea”.
|
|
|
Gehien erabiltzen direnen artean, klorazioa eta ozonizazioa daude. Lehenengoa herrialde gehienetan erabiltzen da, hipokloritoa oso eraginkorra baita eta
|
ez
baita garestia, kontsumorako uraren desinfekzio egokia ziurtatuz. Azpimarratu behar da (ikus lixibari buruzko artikulua www.consumaseguridad.com helbidean) hipokloritoa gai dela bakterio, birus, onddo eta parasito asko ezabatzeko.
|
|
|
Baina, kasu askotan, kontsumitzaileak “informazio asko edo gehiegi” du. Hala ere, ez du behar adinako prestakuntzarik segurtasun gaiei buruz, “zero arriskua bezalako ezinezkoak eskatuz,
|
ez
baita halakorik”. Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko Elikagaien Segurtasunaren Behatokiko zuzendari José Juan Rodríguezek azaldu zuenez, elikagaien ondoriozko toxiinfekzioen erdiak etxeetan gertatzen dira, eta horren adierazgarri da kontsumitzaileek ez dutela informaziorik edo prestakuntzarik.
|
|
|
Orduan zopa hartzea beste erremediorik ez dut izaten. Baina batzuetan kale egiten du,
|
ez
baita zopa oinetaraino iristen, eta are babesgabetuago geratzen naiz. Badago oinak berotzeko beste bide bat ordea:
|
|
|
Harkaitzak gris ilunak direla igarriko da, zati gutxi batzuetan beren elur eta izotz estalkia eranzten baitute. Oro har, koloreak falta izango dira,
|
ez
baita belarraren berderik ez lurraren modukorik izango, zuria eta urdina, ostera, ehunka ñabarduratan azalduko diren artean.
|
|
|
Mendi erraldoi haren gailur urrunean omen dira, halaber, balea baratuak, eta itsasigaraba taldeak. Eta bizardunek beren larrua erantzi eta eskura eskaintzen omen diete heltzen diren indioei, nahiz eta han goian ez izan hain beharrezko larruzko jantzirik, eguraldia
|
ez
baita kanaletako negu gorrikoa bezain hotza, baizik eta negu epelekoa...
|
|
|
Ez da hori noski jakite ziurra eta egiazkoa, egiantzekoa baizik. Bere mugen jakile den oraingo jakintza
|
ez
baita silogismo ziurrez gehiegi arduratzen, probabilista bihurtu denez geroztik. Baina inork ezagutzen ez duen egiak ez dio inori eskubiderik ematen nabari den egiantzaren kontra oldar dadin.
|
|
|
Noski, hitza baino lehen folkloristak izan ziren eta honek dioenez, Iztueta ere alde batetik behintzat  halakoa zen. Baina Iztueta eta Iztuetaren antzekoak hemeretzigarren mendean hasten dira eta Euskal Herrian bilketa erdi osoa (oso osorik
|
ez
baita behin ere izaten), egiazko eta benetako bilketa mende honetan bertan egin da, batez ere Azkueren eta Barandiaranen bidez.
|
|
|
Gazteak kritikazaleak agertu zaizkigu eta ni ere bat horretan. Kritika horrek, amorratua baino amorratuagoa izanik ere, ez du jaioterri maitasuna desegingo,
|
ez
baita hau geure buruari diogun maitasun hilezkor eta etenezinaren ondorea eta eranskina baizik. Harritzekorik aski ez badut aurkitzen neuregan, neure herrian aurki dezaket:
|
|
|
Lana gaitza da eta ez genituzke eragozpenak gutietsi behar. Bata, politikaren tentazioa da, oso gogoko ez dudan Valmasedar baten esanari banagokio, Â politika
|
ez
baita ahalguztiduna, alde batetik, eta irakaskuntza ere politika baita, bestetik. Bestea, euskaraz adieraz daitekeena (baina erdaraz ez hain errazki), erdal euskaldunena da edo, nahiago bada, erdaldun euskaltzaleena.
|
|
|
Gertatuok, batik bat, Txillardegiren niaren inguruko izatea suertatzen denean. Eta maiz egingo dugu topo horrelakoekin, ni hori
|
ez
baita ez laburra ez meharra.
|
|
|
Hemengo kritikoa eskas xamarra duzu. Eta" amets fabrika" horietara joatea bere diruz irabazi behar du,
|
ez
baita noranahiko sarrera duten kritiko garai horietakoa. Baina, noizean behin bada ere, zer edo zer ikusten du eta atsegin izaten zaio lagun artean ikusi duenaz mintzatzea.
|
|
|
hangoekin antz eta eite gehiago duen gertakaririk. Giza kondaira
|
ez
baita hasi 1970ean, ez 1960an, ezta 1950ean ere.
|
|
|
Gero, idazleak baditu eskubideak, nork uka; eginbeharrak ere bai, ordea. Oiloa eta arrautzarekiko auzi hura bezalatsu da,
|
ez
baita idazlerik irakurlerik gabe, ezta irakurlerik ere inork irakurgairik eskaintzen ez badio. Halaz guztiz ere, irakurlea da nagusi, inor izatekotan, eta idazlea zerbitzari.
|
|
|
Ez baititu hitz politak apainkiro elkartu nahi belarrien gozorako, hitz horien bidez adierazi baino arimaren zoko ilunetan ezkutatzen diren joera eta burutapen iheskorrak.
|
Ez
baita, batez ere, inoren oihar  tzun, ez baita besteren ahoz ari, bere baitaren baitatik baizik.
|
|
|
Bereziak bagaude zorigaiztoz hizkuntzaren aldetik, ez ditzagun bederen bereizkuntza horiek gerok gehi eta nahasteka. Besterena zer den behar dugu jakin,
|
ez
baita" besterena", geure geurea baizik.
|
|
|
iguna ez da giderra edo kirtena besterik. Peru Abarkatik honek hartu zuen pasartean (127 or.), igunpian goraxeagoko gabi igunaren laburpena besterik
|
ez
baita.
|
|
|
gramatika, hiztegia, ebakidura. Oraindik ez dago garbi, nik dakidanez behintzat, zein diren hizkuntza barneko  diferentziak bereizten dituzten mugarriak, dialektoz ari diren hiztunen elkarren artean ulertzeko gaitasuna
|
ez
baita inolaz ere irizpide segurua. Laburrago esan, bat batean ulergaitza zirudiena guztiz erraza gertatzen da harremanak luzatu ahala.
|
|
|
Elkarrizketa, hala ere, ez da niretzat samurra izan, maixua elkarrizketatzea
|
ez
baita ikaslearentzat lantegierraza. Izan ere, maixua zapuzteko beldurrez, koipekerian ero rtzeko arrisku latza du, eta hori ere ez da kontua.
|
|
|
Arazoa ez da abertzaleek nazio eraikuntzako osagai gisa erabili ohi dutela, baizik eta horrelaxe dela, izan, nazio eraikuntzarako sortua. Abertzale ez denak ez du zertan izan euskaltzale, euskara
|
ez
baita berea. Hizkuntza bat gehiago da, eta kitto.
|
|
|
1. Galdegaia jorratzen hasi baino lehenago, egiten den galderan dagoen baieztapena erabat zuzena ez dela, ene ustez, esan beharra daukat, euskalgintza auzitan jartzea
|
ez
baita azken urteotako kontua, ia ia betidanikoa baizik.
|
|
|
Badakit une hauetan, eta Nafarroan batez ere, adostasunari eta jarreren hurbilketari buruz hitz egiteak sarkasmo iduri dezakeela. Nafarroan euskaldunok jasaten ari garen erasoa hain da handia ezen
|
ez
baita asmatzerik ere euskarari buruzko eztabaida lasaia, ez epe laburrera ezta luzera ere.
|
|
|
Horixe erearbuiaga rria, ez baitago bi horiek estekatzerik. Bata bestearekiko lokarriak itsu itsuan eta osterantzekorik gabe plazaratu nahi dituen horri —mutur batekoa zein bestekoa izan—, hortaz, guztizko gaitzespena, euskara
|
ez
baita indarkeria, elkarrekikotasunaren seinalea baino.
|
|
|
Baina Platonek antropologia eta politika bat garatzearekin batera pertsonaren irudi arkaiko honen bertsio filosofiko bat landu zuen. Zail litzateke politika eta antropologia horiek bereiztea; eta honexegatik bietako edozein har dezakegu gure analisiaren abiapuntu gisa, bietako inor
|
ez
baita bestearentzako baldintza, eta bata abiapuntutzat hartuz ezinbestean bestearengana ailegatuko gara. Honela, nire analisiaren ordenak ez du oinarritze funtzio edo garrantzi lehentasunik adierazten.
|
|
|
Horrela, denboraren segida objektibo baterako erregela lortzen da, esperientzia baliodunaren baldintza beharrezkoa dena. Eta gainera Humek kausalitatearen legeari egindako kritika gainditzen da, kausalitatea
|
ez
baita gauzen arteko elkarketa subjektibo soil bat, ohituraz edo ontzat ematen dena. Erregela honek, gainera, denbora berean gertatzen diren gauzentzako ere balio du.
|
|
|
Pentsamendu berri horren lehen emaitza Kritika n aurkeztutako epistemologia da. Bertan, Kantek ezagutzaren izaera aztertzen du ikuspuntu iraultzaile batetik abiatuz, eta jarrera berri horren ondorioz ezagutzaren mugak zehazki zedarritzen ditu, zeren arrazoimenaren interes nagusia
|
ez
baita epistemologia, filosofia praktikoa baizik. Beraz, Kanten pentsamendu orokorrean epistemologia ezinbesteko lehen urrats iraultzailea da, ezagutzaren eremua argitu eta era berean ekintza praktikoari bidea irekitzen diona.
|
|
|
2 Espazioa eta denbora ez dira adigaiak, denboraren eta espazioaren zati bakoitza berriz denbora edo espazioa besterik
|
ez
baita; ez dira adigaien modura ezaugarri bereziagoez osatzen. Espazioa eta denbora begiespenak dira, objektuari lotzen zaizkio bitarterik gabe bere banakotasunean, eta ez orokorrean ezaugarri jakin batzuen bitartez;
|
|
|
Antitesia ere ez da zuzena, zeren mundua denboran eta espazioan
|
ez
baita ez mugatua ezta mugagabea ere, baizik eta gure objektu gisa, ez gauza gisa, beti bere muga zabaltzen duen zerbait.
|
|
|
Hemen isiltzen dira Hitzaren Bideak,
|
ez
baita jagoitik,
|
|
|
– Badakizu Jokin nolako lasaikotea den. Ez omen zuen sesiorik egin; hori
|
ez
baita bere estiloa. Gertatutakoa irentsi eta, ziur asko, sabelean usteldu egingo zitzaion; baina gizalegeari eta orekari tinko atxikiko zien, noski.
|
|
2002
|
|
|
Batetik, iritzi hori gurea baino garbiagoa delako (aurre-juzkurik gabea, sanoagoa). Eta, bestetik, guri, beharbada, gehiegi findu zaigulako mokoa, jate kontuetan ez
|
ezik
baita bertsoei dagokienez ere: amaitu dira langostino egosiekin emozionatzen ginen garaiak; orain langosta behar dugu, gutxien jota, zirraratxoa sentitzeko, eta ez pentsa langostari ere beti aski fin irizten dionik geure aho-sabai sibarita ondoegi ohituak.
|
|
|
Horrek oso argi planteatzen du bitartekoen gaia. Koakzio tresnak alde batera utzi behar dira, herriaren borondatea irabaztera doan estrategia
|
ez
baita bateragarria mehatxuekin. Hori da Lizarra Garaziko adierazpenaren ondorioetako bat benetan aurrera egin nahi baldin badugu.
|
|
|
Baina eskuak gorputzaren kontra tinkoak gero!
|
Ez
baita bestenaz, sartzerik izanen, armadako guardak horretarako daude, eta, zaintzen.
|
|
|
Agirrek, adibidez, hauts pigmentu batzuk erabiltzen ditu. " Filmaketara odol basea eramaten dut eta kameran nola geratzen den ikusten dudan heinean pigmentu gehiago, ilunagoa edo argiagoa botako dut,
|
ez
baita gauza bera moketa marroi batera edo bainuontzi zuri batera odola botatzea. Bainuontziak gardentasuna sortuko duenez, pigmentu ilunago batekin nahastu da odol basea".
|
|
|
Hau da, Euskal Herriaren problematika konplexua da oso eta erdaraz ekoizten den pentsamendua ere konplexutasun hori interpretatzeko interesatzen zait, neurri horretan hartzen dut. Ez zait horregatik, ideologia dominatzailearen eskutik datorren pentsamendua interesatzen, niretzat
|
ez
baita euskal pentsamendua, nahiz hemen sortua izan, ideologia dominatzaile horren sorrera gunea edo izaera ez zait euskalduna iruditzen, ez zait interesatzen halaber, eguneroko jangaia dugulako. Euskal ikuspegia interesatzen zait eta bereziki euskaraz landua.
|
|
|
Era berean, poema bilduma honen helburuetako bat, munduaren gorabeherak irudimenaren bidez lantzea izan da. Erantzun asko egon daitezke, poema
|
ez
baita igarkizun bat, izeberg bat baizik.
|