|
2018
|
|
|
Baina ez gaitezen engaina. Euskaraz ondo moldatzen diren askok ere ez du
|
euskara
erabiltzen. Ados, baina asko kopuru erlatiboa da.
|
|
|
Gatibuk etxeko
|
euskara
darabil euren kantuetan. Etxeko euskara bizi eta bizigarria, mendebaldeko doinu eta soinuagaz.
|
|
|
Belaunaldi gazte honek, aurreko belaunaldi euskaldunen aldean oso ezaugarri bereziak ditu: gehienek ereduan ikasi dute, jatorriz erdaldunak dira, euskaraz alfabetatuak, batuarekin eta euskal telebistarekin jaio dira, askok ez dute euskalkirik, euskararen erabilera ofiziala ezagutu dute (hala den eremuetan), sare sozialak eta Internet
|
euskaraz
erabiltzeko aukera izan dute... baina denok dakigun bezala, askorentzat euskara ikasgela barruko edo erabilera sinboliko ofizialetako hizkuntza da.
|
|
|
" Lehendabiziko hiztun osoen belaunaldia da. Belaunaldi gazte honek,... gehienek ereduan ikasi dute, jatorriz erdaldunak dira, euskaraz alfabetatuak, batuarekin eta euskal telebistarekin jaio dira, askok ez dute euskalkirik, euskararen erabilera ofiziala ezagutu dute (hala den eremuetan), sare sozialak eta Internet
|
euskaraz
erabiltzeko aukera izan dute... baina denok dakigun bezala, askorentzat euskara ikasgela barruko edo erabilera sinboliko ofizialetako hizkuntza da" diozu.
|
|
|
Nik euskararen" joko zelai" bataiatu dudanak lehendik ere baditu hainbat izen: erabilera eremuak, eremu funtzionalak, erabilera esparruak, arnasgune sozio funtzionalak, harreman sareak,... bizitzako hartu emanetan, komunikazioan,
|
euskara
erabiltzeko aukerak, azken batean.
|
|
|
Bestela euskararen alde ahalegin handiak egiteko prest ez daudenak beti izango dute aitzaki on bat euskararen garapena moteltzeko: gazteek ez omen dute eskolatik kanpo
|
euskara
erabiltzen. Orduan zertarako bultzatu euskara ondorengo urratsetan alegia, lan munduan?
|
|
|
Darwinek ere hala frogatuta utzi zigun hautespen naturalaren teoriarekin. Euskararen bizi indarra hiztunek
|
euskara
erabiltzeko duten behar sozio funtzionalaren neurri berekoa da. Artikuluak hizkuntza biziberritzeko paradigma berria proposatzen du:
|
|
|
Euskara normalizatu nahi badugu, euskara gizartearen erdigunean jarri nahi badugu, euskararen aldeko aldaketa soziala eragin nahi badugu,
|
euskara
erabiltzeko behar sozio funtzionala, edota bestela esanda, komunikazio hizkuntza izateko behar naturala, sorrarazi behar dugu hiztunen artean. Edo, hobeki esan, hizkuntzak berak sorrarazi behar du behar natural hori hiztunen artean.
|
|
|
Valeria Silva brasildarrari eta Veronica Medina espainiarrari gertatu zaien bezala,
|
euskara
erabiltzearen aldeko egoera sozial batean murgilduta dagoenak, nahiz eta erdaraz hobeto moldatu, ahalegina egingo du egoerak sortzen dion behar natural horretara egokitzeko eta gehiengoak duen hizkuntza jokabidera moldatuko da. Beharbada, moldaketa edo egokitzapen hori ez du egingo nahi duelako, ezta horretarako borondatea duelako ere, baizik eta jokabide sozialaren aurka ez joateagatik, azken batean, sistema horretan euskara erabiltzeko dagoen arau soziala ez urratzeagatik eta gatazka ez sortzeagatik.
|
|
|
Valeria Silva brasildarrari eta Veronica Medina espainiarrari gertatu zaien bezala, euskara erabiltzearen aldeko egoera sozial batean murgilduta dagoenak, nahiz eta erdaraz hobeto moldatu, ahalegina egingo du egoerak sortzen dion behar natural horretara egokitzeko eta gehiengoak duen hizkuntza jokabidera moldatuko da. Beharbada, moldaketa edo egokitzapen hori ez du egingo nahi duelako, ezta horretarako borondatea duelako ere, baizik eta jokabide sozialaren aurka ez joateagatik, azken batean, sistema horretan
|
euskara
erabiltzeko dagoen arau soziala ez urratzeagatik eta gatazka ez sortzeagatik. Sistema sozial batean gehiengoak finkatutako arau soziala ez betetzeak gatazka sor dezake eta sistema sozial horren periferian, baztertuta gelditzeko arriskua dago.
|
|
|
Nire uste apalez," konpartimentazio sistema" berria Beharraren edo Gurdiaren paradigman oinarritu behar dugu. Konpartimentazio sistema berria sortzeko (euskararentzat gune hegemonikoak sortzeko),
|
euskara
erabiltzearen aldeko jokabide sozialak eta inertziak sortu behar ditugu, euskararen erabilera arau sozial bihurtuz, euskararen erabilera ezinbesteko bilakatzeko.
|
|
|
Diskurtsoaren mailan, uste dut arriskutsua izan daitekeela euskara batez ere beharra hitzarekin lotzea, batzuek bi era gaiztotan erabiltzen baitute lotura hori. Alde batetik, euskara inposatu nahi dela esateko; bestetik, esateko herritarrek ez dutela
|
euskara
erabili nahi, eta horregatik nahi dutela batzuek beharrezko izatea. Nire iritzian, diskurtso horiei aurre egiteko, komeni da beste lotura bat ere egitea:
|
|
|
euskara, eskubidea, eta nahia. Hau da, biztanle guztion eskubidea da
|
euskara
erabiltzea, biztanleok horrela nahi dugulako; eta eskubide hori bermatzeko, biztanle guztiok dugu gure betebeharra. Gainerako eskubide guztiekin ere gauza bera gertatzen da.
|
|
|
* Gainera euskaldun modura definitzen diren euskaldun hiztun berriek horiek honelako ezaugarriak bete ohi dituzte, oro har: "
|
Euskara
erabiltzea, euskaraz pentsatzea, eta euskarari atxikimendu argia dion pertsona izatea" (Ortega et al. 2013,168).
|
|
|
Hau da, nola interpretatu behar dira datu hauek?, pozik egoteko modukoak al dira?, zergatik horren tratamendu ezberdinak ukipenezko bi hizkuntzeekiko?. Eta guzti hau Euskara ikazterakoan, baina zer gertatzen da
|
Euskara
erabiltzerakoan?
|
|
|
(2)"
|
Euskara
erabiltzearen erraztasunaren/ zailtasunaren eragin emozionala eta horren ondorioak" (Uztaro, 64, 2008, 83 or.);
|
|
|
Multinazional horretan, langileek eskatu zuten
|
euskara
erabiltzea. Ez da hori beti kasua.
|
|
|
Gazte euskaldun ondo prestatutako asko dago internet bidez eragin izugarria duen mundu" izkutu" horretan dabilena, non irudiarekin batera hizkuntza ere erabiltzen den. Ingelesa beharrean, edo harekin batera nahi bada,
|
euskara
erabiltzeko ziztagarriak jartzea ezinbestekoa iruditzen zait.
|
|
|
Hizkuntzaren normalizazio prozesuan etapa aldaketa baten erdian gaudela esango nuke, eta horren adierazpiderik nagusiena" lehendabiziko hiztun osoen belaunaldia" da. Gazte hauetako gehienek ereduan ikasi dute, jatorriz erdaldunak dira, euskara batuarekin eta euskal telebistarekin jaio dira, euskararen erabilera ofiziala ezagutu dute (hala den eremuetan), sare sozialak eta Internet
|
euskaraz
erabiltzeko aukera izan dute...
|
|
|
Euskarari lantokietan sarbidea eman nahi baldin badiogu, lan erakundeek igarri behar dute
|
euskara
erabiltzea errentagarria zaiela... edota euskaldunak aintzat ez hartzea zama bilakatzen zaiela.
|
|
|
* Irakaskuntza: aurrerakada nabarmena eman da urteetan zehar zalantzarik gabe, baina gaur da eguna ikastetxeetako lau hormetatik kanpo liberatuta ikusten dutela beren burua ikasleek
|
euskara
erabili behar izatearen zama neketsutik, eta gaztelaniaren sendabidea hartzen dute, mundu guztiak darabilen hizkuntza berba egiten ere badakitelako. Eta ahoko mihia hitz arrotzek trabatu barik, eroso eroso entzuten zaie gaztelania mordoiloan.
|
|
|
Kontua da epe ertainean, behintzat, inguruko hizkuntzen estatus juridikoa ez dela aurreikusten aldatzerik; hori horrela, Euskal Herrian berba egiten diren erdarek jarraituko dute euren ezagutza unibertsala bermaturik izaten eta euskarak, ostera, borondatezkoa izaten segituko du. Arestiko paragrafoan genioen
|
euskara
erabiltzen dela beharrezkoa den eremu eta egoeretan, baina gutxitan erreparatzen diogu euskararen mirariari. Hau da, hainbeste kezka eta zalantza dugu ikustean gehien bat jendeak ez duela euskaraz hitz egiten, baina gutxitan galdetzen diogu geure buruari euskaraz bizitzea erabaki dutenek zergatik hartu duten bide hori.
|
|
|
Bestela, segur da positiboki kudeatu ezin den angustia antzua. " Nahia" eta" ahala" bereizezinak behar ditugu, jakinda belaunaldi berriek eta etorkizunekoek erabakiko dutela
|
euskara
erabili edo ez edo zein neurritan erabili, eta neutralak ez garenez, hots, euskara biziago eta erabiliago ikusi nahi dugunez, belaunaldi berrientzat prestakuntza hobetzera (lanbide heziketan euskarazko jarduera derrigor indartu behar da), erabilera aukerak sortzera eta haien erabilera gogoa piztera eta elikatzera zuzendu da lan munduan ere hizkuntza plangintza.
|
|
|
Arauak bai, erabilera aukerak bai, erabaki estrukturalak bai, zalantzarik gabe; baina motibaziorik gabe alferrik dira arauak eta diruak. Gertuko etorkizunean oso garrantzitsua izango da motibazioak eragitea, euskaraz jakitea ez ezik
|
euskara
erabiltzea gizartearen iruditeria edo imajinarioan balio positibo eta prestigio bide gisa atxiki eta finkatu dadin.
|
|
|
* Gizarte arlo ezberdinetan (kulturgintza, arlo sozioekonomikoa...)
|
euskara
erabiltzeko aukerak sustatzea.
|
|
|
Zein arrazoi duzun! Hain zuzen aste honetan bertan Nerea Azurmendik (DV) deitu zidan lanbide heziketa eta lan munduaren iritzi bila eta zuk hemen idatzitakoak aipatu nizkion, pizgarriak behar ditugula lan munduan
|
euskara
erabiltzeko eta alferrik gabiltzala alde batetan (hezkuntzan) bakarrik indarrak ipintzen, lan mundua baita boterea duena eta bertan ere eragin beharra dagoela. Zein ondo idatzi duzun!!
|
|
|
Nafarroan dugu adibiderik argiena:
|
euskara
erabiltzeko aurrerapausorik txikiena egin nahi denean, beti da" bidegabekeria"," diskriminazioa" eta" inposizioa". Gaztelaniaren aldeko nazionalismoak zapalkuntza linguistikoaren ekaitz politiko eta mediatikoa leherrarazten du han hemengo gizartea, batik bat nagusi diren erdaldunak, euskararen aurka jartzeko.
|
|
|
Orain hurrena, horrela zioen Nafarroako PPko legebiltzarkide batek: "
|
Euskara
erabilita, nazionalistez bete nahi diguzue administrazioa". Espainiako nazionalistek, hizkuntza kontuetan, ez dagoenean ere, besteen buruan beti ikusten dute bartza, baina norberaren buruko zorria sekula ez.
|
|
2020
|
|
|
Ildo honetatik, EIE bera eratu aurretik, gainerako beste aurre tiko bileretan ere (1968ko Ermuko zina kasu...) euskal herritarren artean beren idazkietan
|
euskara
erabiltzen dutenak elkartu nahi izan dira.
|
|
2022
|
|
|
Batzuk Altsasura joango dira lanera, beste batzuk Iruñera. Uste izatekoa da euskaldun horiei egunaren buruan maiz gertatuko zaiela gaztelaniaz egin beharra, eta, beharbada, bizi diren baldintza soziolinguistikoetan, askoz gehiagotan ere ezin dute
|
euskara
erabili. Eta baliteke, beharturik, erdaraz egiteko ohitura hartu izana gurean erdaraz ondo ez dakiena, benetan errukarria da, eta euskara gero eta atzenduago eta kamutsago izatea eta horregatik gutxiago erabiltzea.
|
|
|
a) GURASOAK, horiexek baititugu euskararen euslerik nagusienak,
|
euskara
erabiliko dute beti euren artean eta senitartean hizkera bakartzat.
|
|
|
d) ELIZ-GIZONEK
|
euskara
erabil dezatela euren artean komentuetan eta elizetan, batez ere herriari Jainkoaren hitza banatzeko orduan, nahiz izan apaiz, lekaide edo lekaime. Har dezatela euskara, behin betiko, euren mendeko ikastetxe eta eskola guztietan kultur tresna nagusitzat erabiltzeko, baita argitaratzen dituzten aldizkarietan, erdara zeharo baztertzeko.
|
|
|
l) IZPARKARI, EGUNEROKO, IRRATONTZI, ZINEMA eta era guztietako zabalkundean,
|
euskara
erabil dezatela arduradun guztiek.
|
|
|
|
Euskara
erabiltzea ez da beharrezkoa Euskal Herrian; aldiz, gaztelania Euskal Herri penintsularrean, eta frantsesa, kontinentalean, bai. Espainiako erresumako 78ko Konstituzioak 3 artikuluan, eta Frantziako Errepublikako 1958ko Konstituzioak bigarrenean, hala jasotzen dute.
|
|
|
Gure zapalkuntza historikoa kontuan, eta gure hizkuntza eta nazioaren mendekotasuna, euskara bai baina erdara ere bai ariturik, biak maila berean baleude bezala, euskarak mendeetako bazterketa eta gutxiespena pairatu ez balu bezala, eta autonomia lorturik biek eskuak libre balituzte bezala, gizartearen askotarikotasuna maiz gure hizkuntzaren egoera kaskarraren zurigarri dela, eta erdara edo
|
euskara
erabili euskaldun izateko berdin balitz bezala jokaturik eta aldarrikaturik, euskaldun gisa bizirik jarraitu ote dezakegu XXI. mende teknologiko eta globalizatu honetan?
|