|
2023
|
|
|
Etxean ez zuten urik eta arropa garbitzera errekara edo labaderora joaten zen. Luis Urriagaren harategiko lanak
|
ere
egiten zituen. Etxean egin zitzakeen lanak aurreratzen zizkion bereziki harakinari eta besteak beste tripakiak garbitzen, gaueko hirurakarte aritzen zen etxeko sukaldean behin baino gehiagotan.
|
|
|
Beheko su ondoan zegoen katuaribrasaren bat erantsi eta ganbarako lastoetara joan ostean, Pastaneabaserria erre zitzaien. Igande gau horren ostean, jateko tenedorerik
|
ere
gabe, esku hutsik gelditu zen familia. Gaur egungo udaletxe ondoan, irakasleentzako etxebizitzak zeuden eta bertako bi pisu utzi zizkioten familiari, etxe berria egin artean han bizitzeko.
|
|
|
Gaur egun, 12 bilobaren amona da eta 17 birbiloba
|
ere
badauzka (18 aurki). Bere 4 anai arreba bizi dira oraindik eta haiekin telefonoz hitz egitean, hika aritzen da.
|
|
|
Bere zaletasunetarako ez du tarte handirik izan Martinak, baina baratzean aritzeaz gain, pilota partiduak ikustea gustuko izan du. Behinjubilatuta, Lekunberriko jubilatuetan
|
ere
asko gozatu zuen karta jokoetanbesteak beste. 1991n alargun gelditu eta dolua gainditzean, jubilatuetakolagunekin txango ezberdinak egiten ere hasi zen eta Benidormera zenbaitbidaia egina da besteak beste.
|
|
|
Behinjubilatuta, Lekunberriko jubilatuetan ere asko gozatu zuen karta jokoetanbesteak beste. 1991n alargun gelditu eta dolua gainditzean, jubilatuetakolagunekin txango ezberdinak egiten
|
ere
hasi zen eta Benidormera zenbaitbidaia egina da besteak beste.
|
|
|
Martinak, oraindik
|
ere
ez du inongo minik eta apetitua berriz izugarria. Lo ere asko egiten du.
|
|
|
Martinak, oraindik ere ez du inongo minik eta apetitua berriz izugarria. Lo
|
ere
asko egiten du. Seme alaben artean txandaka zaintzen dute amaeta asteburuetarako berriz langile bat dute kontratatua.
|
|
|
Oso bide meharra zen, “tarteka aire guztia bota behar zen” kabitu ahal izateko, gogoratu du espeleologoak. Ez omen dago hitzik “denboraren kapsula” hori aurkitzeak eragin ziena azaltzeko, baina nolabaiteko kezka
|
ere
sentitu zuela adierazi du Hermoso de Mendozak: “Espeleologook kaltea eragiten dugu, bideak zabaltzean eta abar, eta pentsatu behar dugu gure ekintzen inpaktuan.
|
|
|
Mariri, besteak beste, eskuineko hanka biak, belaunezurrak, bularrezurrak eta omoplatoak falta zaizkio. Orno batzuek
|
ere
hortz markak dituzte. Hienen bisita izan omen zuen erakusgarri.
|
|
|
Trino Torresek azaldu duenez, leize hartzek, negua heldu aurretik, 40 kilo gantz pilatzen dituzte gorputzean hibernatu ahal izateko. Zenbaitetan, baina, ez dute negu osoa pasatzeko lain jaten edo zaharregiak dira udaberrira heltzeko, eta, elurra desagertzen denean, hienek gorpuak usaindu, sartzen dira eta hezurrak
|
ere
jaten dituzte. Barre artean, Trinoren hitzetan, “Amutxate pleistozenoko janari lasterreko sukurtsal bat izan zen”, nolabait.
|
|
|
Hala eta guztiz
|
ere
, zientziaren ikuspuntutik, Mariren hezurdura ikusgarriak ez du ekarpen handirik egin. Amutxatek ez dio bere garrantzi paleontologikoa hiru metroko garaiera omen zuen hartzari zor.
|
|
|
Leizea berezi egiten duena “kapsula” izaera hori da, zeinari esker, besteak beste, jakin daitekeen nola hazten ziren hartzak, nolakoa zen emeen eta arren arteko aldea etapa horietan zehar eta zer presentzia zuten hienek testuinguru horretan. Gainera, Amutxaten topatutako fauna guztiaren aztarnei esker, garai hartako ekosistemaren inguruan
|
ere
asko ondoriozta daiteke; gaur egun orkatzak eta basurdeak ikus daitezkeen eremuetan, duela milaka urte, errinozero iletsuak, mamutak eta leizeetako lehoiak baitzebiltzan, besteak beste. Hori dela eta, funtsezkoa deritzote izugarri aberatsa den ondare hau guztia behar bezala zaintzeari.
|
|
|
Kobazuloa hor dago, eta jendea hurbiltzen da, batzuk asmo onez, baina…”, esan du espeleologoak ondarearen babesaren garrantziaz ohartarazteko. Gobernuaren laguntza ez ezik, bertako biztanleena
|
ere
du ezinbestekotzat Satorrak taldeko kideak. Ildo berari jarraiki, Trino Torresek gaineratu du Spelaeus bezalako erakusketak beharrezkoak direla jendeak inguruan daukanaren garrantziaz jabetu dadin.
|
|
|
Datozen hilabeteetan datu gehiago emateko asmoa dutela jakinarazi du. Aztarnategi hori ez ezik, beste bost inguru aztertzea
|
ere
aurreikusten dute, baina ez dute lan makala izango, Tapiak azaldu bezala, berrehun kobatik gora baitaude Larraunen. Ikusteko dago zer altxor gordetzen dituzten.
|