|
2000
|
|
|
Eta ene izotz hartarik amari beha paratu nintzen. Eta amak, marmolaren urruntasunetik, ohi zuen hoztasunez, kantitu
|
ere
gabe, gisa honetan ihardetsi zion aitari, berorika, jendaurrean ohi zuenez:
|
|
|
Nola miretsi nituen nik orduan amaren oreka eta segurantza! Zeren mundua egin eta desegin eta mila aldiz alda baitzitekeen, baina ama beti egoiten zen bere lekuan eta bere kroskan, kantitu
|
ere
gabe. Eta zeren, bertze deusen gainetik, eskutoki bat behar bainuen nik mementu hartan, eta ama nuen eskutoki eta helduleku.
|
|
|
Eta, handik harat, kanporat joaiteko ohitura nagusiarekin segitu bazuen ere, aulkian jartzen ere hasi zen osaba noizik behin, behar larriren batek edo eraginik, egun batean beherakoa zuelako eta bertze batean eten ezin zuen pentsu ezin inportantago batean murgildurik zegoelako. Halarik ere, nola guztian berezia izan behar baitzuen, pentsu haien artean bazeukan bat, bere eskrementuen husteko ardura bere gain hartzerat bulkatzen zuena, sehiei deitu
|
ere
gabe, erraiten zuela:
|
|
|
" Ehiza baino gauza inportantagoak ditut mementu honetan buruan, Martin!". Eta sartu zen ama etxerat, joan zitzaion aita gibeletik, ni haien ondotik...; zeharkatu zuen amak sartokiko pasabide osoa, burua jiratu
|
ere
gabe, sartu zen egongela tipian... eta aitak berdin egin zuen; eta, presarekin edo atea guztiz hersten ez zuela, galdetu zion amari: " Zer gertatzen da, Graziana?" Kanpoan nengoen arren, hitzak klar eta garbi iristen zitzaizkidan, zeren, tirabiran ari zirelako edo, ohi baino ozenago mintzo baitziren gurasoak.
|
|
|
Eta orduan izan zen, orduantxe bai, noiz eta biak salatu behar nituela bururatu baitzitzaidan. Zeren eta anaiak bihotza hautsi baitzidan, baina nik moneda bertsuan pagaraz niezaiokeen, ordainez ordain, Mattini bizkarrean ederrak emanez, konparazione, neure eskua mugitu
|
ere
gabe gainera, baldin hariak behar bezala mugitzen banituen...
|
|
|
Eta orduan ere pentsatu nuen ezen mementu ezin egokiagoa izan zitekeela hura edabearen hartzeko eta neure hatsaren eteteko, neure hatsaren gainean nengoelarik, bertzalde: halarik ere, hain gogara nengoen neure estatu hartan eta neure alfertasunean —zeren ene alfertasun hura ez baitzen gauza gaixtoa, perilosa eta nork bereganik egoztekoa, baina guztiz kontrakoa—, non deliberatu bainuen ezen merezi zuela bertze egun baten igurikitzea, biharamuneko eguzkiaren zain; ez, ordea, antsiak harturik, baina ez antsiak eta nagiak, denboraz ohartu
|
ere
gabe, denboraren jabe.... Eta heldu zen biharamuna, eta biharamun hark bertze biharamun baterat eraman ninduen, eta eguzki batek bertze eguzki baterat...
|
|
|
Eta irabazi ninduen, gainerat, lehen egunetik beretik. Zeren eta, amak ez bezala, zeinak bere usteak eta iritziak ezartzen baitzizkidan eneak entzun
|
ere
gabe, hau honela da eta hori horrela da, eta honetaz eta horretaz ez dago hitz egin beharrik, zeren eta hemen nihaurk manatzen baitut, doña Lidiak, aldiz, entzuten eta aditzen baitzidan. Eta zalantzaren ertzetik hitz egiten zidan gero...
|
|
|
Zeren huraxe baitzen, gezurra badirudi ere, hamar hamaika urteren buruan soinu hura zinez eta minez aditzen nuen lehen aldia, eta zeren soinu edo kanta bat mila aldiz entzun baitaiteke eta adi, entzun eta aditu
|
ere
gabe. Eta zeren, kontu hartaz denaz bezainbatean, halaxe bainengoen ni, bertzalde, ordu arte beltzen mundu hartarat guztiz hertsirik bizi izan nintzelako eta haien kantek, halatan, azalean baizik ukitu ez nindutelako.
|
|
|
—eta, barrendik hats hartzen zuela, amets baten ertzetik bezala, eratxiki zuen—: Zenbatetan iragan ez ote zitzaion hari burutik, Joanes, bere nekealdi hartan eta bere sukarraldi haietan, errege Filipe II.aren iduria gogoan, ezen nekeak eta sukarrak guztiz alferrikakoak izanen zitzaizkiola, baldin hartu beharreko neurria hartzen ez bazuen, zeren paradisu hark bidaia hasi aitzin baitzuen bere jabea, erregek, eskua mugitu gabe eta izerdi xorta bat isuri
|
ere
gabe, bere eginen zuenez gero, espedizioneak hura bere egin bezain fite...! Harik eta ohartu zen arte ezen ez zegoela korapiloa laxatzerik erregerekin hautsi ezean, eta huraxe zela, hain zuzen ere, hartu beharreko neurria.
|
|
|
Baina bada bizitzan epe bat eta aro bat, zeinean haurra apurka gizontzen den, eta bertze aterbe batzuk bilatzen dituen, ohartu
|
ere
gabe batzuetan, baina baita ongi oharturik ere bertzeetan, nola izan baitzen ene kasua. Eta, hala, osabak jauregiko ziegetarat ustekabeko bisita hura egin zidanean, ene baitan zerbait hautsi, eta haustura hark marra hura eta zigilu hura eragin zizkidan denboraren bidean, aditzerat emaiten zidatenak ezen epe bat akabatu eta bertze bat hasterat zihoakidala.
|
|
|
Eta, hala eta halatan, burutik kendu ezin zuen tratu hura, alde batetik, eta errege erreginen ezkontza hartan ikusi zuen luxua eta kirkileria, bertzetik, horditurik bezala etxeratu zitzaigun. Eta bazkalordua iritsi zen, eta batean honetaz eta bertzean hartaz aritu zitzaigun aita, isildu
|
ere
gabe, zozoak udaberrian baino kalakariago.
|
|
|
Eta ez ote nintzen hargatik guztiagatik itsasoratu eta hargatik ibili gorputz batetik bertzerat porturatu izan nintzen bakoitzean? Ordea, tratu haietan nihaurk ordaintzen nuen, eta nihaurk jartzen nuen, ondorez, soinua gorputz haiek egin zezaten ene inguruan dantza, ohartu
|
ere
gabe ezen, gisa hartan, ene nahia nahikeria bihurtzen zela, eta amorioa —edo amorio iduriko hura, hobeki, zeren amorioa nekez eros baitaiteke diruz— desamorio.
|
|
|
hitz handi hark, ordea, haragiaren bakardaderat eraman ninduen eta haragiaren gauerat... eta gau argigabearen gatibu izaiterat, ororen buruan. ...ustezko hark, ez bakarrik haragiaren kontu haietan, baina bizitzaren bertze kontu guztietan ere, gaurik gautsuenerat, baldin, kontzientziak" kontuz!" erraiten zidanean, baita asmo onenarekin ere, debeku baten aitzinean bezala sentitzen banintzen, eta baldin debekuaren haustea bihurtzen bazen orduan ene lehen nahia eta gutizia, hartan ene libertate partikularra jokoan balego bezala, jakin
|
ere
gabe ezen neure disposizione harekin libertatea urguilu kontu bat bihurtzen nuela eta neure nahikeriaren nahikeria, azken finean?
|
|
|
Eta nik gauza haiek guztiak nituen buruan, eta orduan, neure etorkizun beltzari ate bat zabaldu nahi banio bezala eta neure senak eta neure bizi-nahiak ere hartaraturik, pentsatu
|
ere
gabe bi aldiz, erran nuen:
|
|
|
Kontatu dizut ezen Pedro Huizi Ubarneko dama zaharraren semea zela eta dama gaztearen lehengusua, baina ez dizut kontatu ezen, aitari tigrearena gertatu ondoren, etxetik atera
|
ere
gabe egon zirela bi emaztekiak, dama eta damatxoa, leihoak hertsirik, itzalpean denbora batez, aitaren ondikozko erabakiaren ondorez kulpant senti zitezkeelako... eta amaren beldur zirelako ere bai, beharbada. Edo, erran nuke ezen leiho guztiak hertsirik zituztela, bat izan ezik, zeren eta Pedrok harat eraman baitzuen bere studio berria, eta zeren argiaren beharra baitzuen ongi trabailatzeko.
|
|
|
Baina bakardadearen kontrako bat bateko eta behin behineko medizina zen hura, zeren, erran berri dizudan bezala, gero eta gehiagotan sentitzen hasi bainintzen ezen halako tristura bat sartzen zitzaidala gogoan eta ariman barrena, noiz eta portuetako emaztekiekin neure egitekoa egiten bainuen, arestian hurbil nuèn gorputza beso artetik urrunduko balitzait bezala eta guztiz arrotz eginen balitzait bezala, erremediorik gabe. Eta gorputz haiek besarkatzen nituen, eta haiek ni besarkatzen ninduten eta uzten ninduten gozagaizturik eta atsegintasun moko bat
|
ere
gabe. Zeren eta haragian ere ez baita gozorik, haragiaz ase denean.
|
|
|
Ikasketak burutu
|
ere
gabe egunkarian hasi nintzenetik, hamaika ziri jasana nintzen lagunengandik, lan aferak medio. Charlyrenak hamarretan bederatzi.
|
|
|
Bat batean akitua nengoen, berrogeita hamar kilometroko lasterkaldia korritzen ari eta, erdira
|
ere
gabe, zangoek aitzinera egiteko kemenaz zikiratu balizkidate bezala. Gertatzen ari zitzaidan guztiak amesgaizto bat behar zuen izan, inondik ere, behin atzarriz geroz begi kliska batean aienatu behar zuena.
|
|
|
Gerokoa badakik: lagunari bi tiro desarratu eta gero, delako txostenaren bigarren partea ezabatu zian ordenagailutik, itxura denez, irakurri
|
ere
gabe. Lan handirik ez zian izan, horrexetan ari baitzen Urtxipia parte txarreko bisita hartu zuelarik.
|
|
|
Gainetik sekulako karga kendu izan balidate bezala, barrara egin nuen, ordaintzeko asmotan. Antoniok begiratu
|
ere
gabe itzuli zidan nik gainean utzi billetea.
|
|
|
Opor gelditu ginen. Ez-ohiko haur metak erakarririk, gure atsedenaldien fraide zaindariak oihuka barreiatu gintuen, zer gertatzen zen galdetu
|
ere
gabe. Denei gibelaldea erakutsi aitzin, Charlyk etorkizuna iragarri zion ogitarteko jaleari:
|
|
|
Ni etxetik bidali eta lehenbiziko bi hilabeteetan, telefonoz agertzen zidan adeitasuna lurrindurik gelditzen zen bion etxea izandakoaren atezain automatikoaz baliatzen nintzelarik. Nire konplimenduei ezaditua egin, gainerakoei bai ezka erantzun eta Unai eskaileretatik igortzen zidan, atea ireki
|
ere
gabe. Bertze solasaldi telefoniko batean haurra bakarrik ez jausteko komenientzia aipatu bainion —bai, badakit, zazpi urte izanik, zozokeria nire aldetik—, hurrengoan Kristina bera agertu zitzaidan, semearekin batean, igogailua erabilita.
|
|
|
Mahai gainean utzitakoari so egin
|
ere
gabe, hautsontzi bat atera zuen nonbaitetik eta" Ez erre hemen, mesedez" zioen txartelaren ondoan paratu.
|
|
|
Eta ginebra edaten duten bitartean, lerro urdinak, frantsesenak alegia, musika banda eta guzti, gero eta hurbilago, gero eta hurbilago ikusten ditiztek. Jakina, ginebrarik ez balute ondoan nahi adina zintzurreratzeko, hanka eginen liketek, istant bat
|
ere
gabe, ingeles soldadutxoek. Konprenitzen?
|
|
|
Sekula ez. Zalantza izpirik
|
ere
gabe jakin nuen, era berean, hura konplot, makinazio edo sabotaje bat zela, ondorio erremediaezinak zituena. Zerk eraman ninduen hura pentsatzera?
|
|
|
Lasai sentitzen zen han, kalean ez bezala. ...on direlako gure baitan, gordean edo lozorroan, une jakin batean azaleratzeko ordu haiek guztiak ez zirela alferrekoak, egonean zerbait egiten ari zela, laster argituko zitzaion eginkizunen bat; eta beste egun batez, argi izpi gorrizta haien pean, whiskya lagun, Fontaine abizena heldu zitzaion belarrietara, blues sen  tsual batean bilduta;" ongi, Fontaine, ederki", eta, gorputza jiratu
|
ere
gabe, jakin zuen berarekin ari zirela, aspaldi entzun gabea zuen abizen hura berea zela, eta irribarre batez erantzun zion Fontainek agurtzera zetorkion gizaseme ezagunari: " kaixo, Rimouski, nola zu hemen, nork bidaltzen zaitu?", eta Rimouskik, era berean irribarretsu, baina Fontainen galdera erretorikoak entzun izan ez balitu bezala, maleta bat uzten dio barra gainean kontu handiz," bihar, gaueko hamarretan, 4 moilan, hitz egin bezala", eta lepoaldea estutu zion gero pixka bat, agur gisa segur aski, ez mehatxu gisa.
|
|
|
Bezperan bezala, alde handia zegoen gu bion janzkeren artean. Nahiz eta mendirako jantzita egon, Lauaxetak txukun txukun zituen arropa guztiak, lokatz arrastorik txikiena
|
ere
gabe, bizarra ondo egina eta ileak zuzentasun miragarriz orraztuak. Nik, aldiz, ile luze samarra nuen, aspaldian orraztu gabe eta nahasia, egun batzuetako bizar latza agerian eta bezperako lokatzak arropetan lehor itsatsiak.
|
|
|
Horietako asko eta asko artxibatuta geratzen dira, nahi denean eskuragai. Horretaz gain, telefonoek, faxek eta Internetek milioika ate gehiago zabal diezazkiokete, erredakziotik irten beharrik
|
ere
gabe, kazetariaren. Baina, horrenbesteko erraztasunaren ondorioz, horixe izaten da azkenean kazetariari falta izaten zaiona:
|
|
2001
|
|
|
Bitarteko izan ziren, nolanahi ere, askoren axolagabekeria eta gehiagoren seta. Lege zaharreko egiturek ezin zezaketen lehengo egituretan iraun Lege berriaren mendean, hots, ezin iraun zezaketen aldakuntza eta antolamendu larririk gabe3 Eta guztia osorik gorde nahi zutenek deus
|
ere
gabe, edo horrelatsu, gelditu behar izan zuten, maizenez gertatu ohi denez.
|
|
|
neurthitz, ilhartitz, ilhots, hamarkuna, hamalaur  kuna... Jakina, Kimika atzeratuxea egoki artean eta ezin atera bere gaiak gaurkoek bezain huts, garbi eta aratz, batere âustez behintzatâ erdal ku  tsurik eta gandurik
|
ere
gabe. Ez zuen horrenbestekorik nahi ere noski, ikusiz eta ikasiz eskarmenturik aski bai baitzuen oraingo zenbaiten antzera bide horretatik abiatzeko.
|
|
|
haur batek, alegia, zeharo eta erabat gal dezakeela bere lehen hizkuntza, bestetan hazi dutelako gero. Zorigaiztoz, euskara da, hainbestek, aztarrenik
|
ere
gabe, galdu duen lehen hizkuntza. Ez ote duzue zeuek ere horrelako inoiz euskaldun izanikako erdaldun hutsik topatu?
|
|
|
Txominek, ate ondoan zelatan zegoenak, oihu bat egin zuen eta, barru aldera ziztuan itzulirik, mahaietan barreiaturik zeuden hainbat paper, plano, kargadore, arma eta abar biltzen hasi zen, su herioan. Prostatas batu zitzaion eginbehar premiazko hartan, eta Ugatzak berak, nitaz ahazturik, azken begiratu bat bota
|
ere
gabe, pistola bere zorroan sartu eta buztinezko zoruan ordura arte nire oharkabean egondako tranpatxo baten ate irekitzeari ekin zion, Aita Zaindariak! azkar, goazen hemendik, agintzen zuela, oihuka.
|
|
2002
|
|
|
Bien maitasunak eratutako eta lasai galtzeko moduko etxetzar hura –bizikidetasunaren egunerokotasunak higatu aurretiko gune haiek! – korridore ezin estuagoko labirinto bihurtu zitzaien konturatu
|
ere
gabe. Elkarrekin bizitzea eta maitasuna ez zetozen bat.
|
|
|
–Konturatu
|
ere
gabe hasi ginen batera, oroitzen? –galdetu zuen Mirarik.
|
|
|
Alaznek platerak eta pasatzen zizkion, banan banan. Lantzean behin, ia konturatu
|
ere
gabe, bien hatzak ukitu egiten ziren.
|
|
|
Julenek ez zekien oraindik zer pentsatu; ez zekien zer pentsa zezakeen ere. Alde Zahar alderako bidea hartu zuen, baina ibai parera iristean, Mirarik lehen musu hura –hain laburra, hain sarkorra– eman zion lekurantz desbideratu zen, ia konturatu
|
ere
gabe. Lurrean eseri zen, zuhaitz haren aurrean.
|
|
|
Eta porrot sentsazio hura are handiagoa egin zitzaidan, erabatekoa, anbulatorioa begi bistan agertu zitzaidanean. Sartu nintzen edifizioan; egin nuen neure kontsulta gelan barrena, zain nituèn gaixoei begiratu
|
ere
gabe; so egin nion zerrendari, ordubete lehenago etendako lekutik; deitu nion hurrengo gaixoari, eta atso andaluz bat egokitu zitzaidan gelan.
|
|
|
–Zuen aitona Inazio ez zitean hil, akabatu egin zitean –eta, xehetasunak ematera beharturik edo, halaxe segitzen zuen–: Bai, sei mutilez osatutako pelotoiak akabatu zian zuen aitona zintzoa, abere bat balitz bezala, apaizari deitu
|
ere
gabe... Badakizue zergatik?
|
|
2003
|
|
|
Aitak ez du seme hilaz ezer jakin nahi. Errukiz edo konpromisoz, bereziki maite ez zuen Hiri Eternoko kolonia aleman artista eta literarioak hala ere eraiki zion hilarriak," Goethe filius (1830)" dio soil, mendeku edo burla bat agian, bere izen propioa aipatu
|
ere
gabe. Augusto von Goethe, esaten zuen, zeritzola.
|
|
|
zientzi erakundeen presiopean egondako (heziketa prozesu luzea jarraitu baitute), presio horri men egindako (beren azterketak gainditu baitituzte) eta orain maitagarrien ipuinaren egiaz guztiz konbentzitutako hiritarrak bakarrik hartzen dira aintzat. Horrelaxe lortu dute zientzialariek beren buruak eta mundu osoa beren lanbideaz tronpatzea, baina benetako desabantaila txikienarik
|
ere
gabe: merezi dutena baino diru gehiago, autoritate handiagoa, sex appeal handiagoa dute, eta beren eremuan prozedura ergelenak zein emaitza barregarrienak ere bikaintasun kutsuaz inguratuta daude.
|
|
|
Hitz egidazu euliez Damian, esan dio Lupe Latasak mahaira eseri denean. Egunonik
|
ere
gabe, nola izaten da hori. Besterik ez dio esan.
|
|
2004
|
|
|
Bedeinkatuak zuek, benetako ezkontzaren alde mintzatzean, ez dituzuelako gay eta lesbianak baztertzen. Nola gaitzetsiko dituzue, adibidez," ama birjina" moderno horiek, gizonik" ezagutu" gabe haurdun gertatzen diren emakume guztiz garbiak, bakarra aski ez eta bi amaren bihotzez haurra maitatzeko prest daudenak, aita" putatibo" edo ustezkorik
|
ere
gabe etxean?
|
|
|
1809 ko urtean, Napoleon’en guduak zirala ta, Sueden’ek Suomi’ko eskualdea eman behar izan zion Errusia’ri, suomitarren iritzia entzun
|
ere
gabe, noski! Ezagugarri bat:
|
|
|
Nigandik hiru lau urratsetara zegoen eta, abisatu
|
ere
gabe, jauzi batean hurbildu, eta sekulako ostikoa eman nion ipurdian. Aurreraka erori zen, ahuspez, hain zorte txarrarekin, non eskumuturra bihurritu baitzitzaion, oihuari eta negarrari ekiten ziola, ai eta ai.
|
|
|
Eta orduan, nola baitzen karta zale itsua, hartu zituen karta joko bateko lau batekoak; esleitu zion bateko bakoitzari hiriburu bat: bateko urreari Bilbo, kopakoari Donostia, ezpatakoari Gasteiz eta bastoikoari Iruñea; nahastu zituen lau batekoak behin eta berriro, kartei begiratu
|
ere
gabe; atera zuen haietako bat... eta bateko kopak Donostiara joan behar zuela agindu zion, halaxe esaten zuen berak behintzat. Behin Donostian, hiri inguruko etxe merke bat hartu zuen, hirurogei bat urte eduki arren erretiratua baitzegoen orduko, zituèn aurrezkiekin bizitzari aurre egiteko moduan.
|
|
|
Tipoak begiratu egiten zidan, baina ikusi
|
ere
gabe, mihitik ateratzen zitzaizkiòn hitzek eta hitzarekiko menpetasunak ikusmenaren kontzientzia eragotziko baliote bezala:
|
|
2005
|
|
|
Marka arraro bat baldin baduzu aldiz lagunek galdetzen dizute nondik daukazun." Ca vous met en valeur!" 45 eurotan Carrefouren erosi bakero batek ez bezalako arrakasta baduzu 200 € balio duen markako batekin." Bidea luze bezain zozoa izan behar da uste izateko axalezko gauza horiek emanen dizutela zinezko zoriona. Eta zenbat ez dira axalean gelditzen, itxuran, mami bat izan ditekeela gogoan pasatua
|
ere
gabe!
|
|
|
Horoskopoak egia erraten duela sinesten duen pundutik, hura irakurtu eta, hark errana egiten du! Ohartu
|
ere
gabe.
|
|
|
Hartan zihoan pentsatzen, bai, bidean automobila gidatzen ari zela ohartu
|
ere
gabe. Bazihoan, bada, bazihoan?
|
|
|
Aditz laguntzailearen elipsia bereziki kontaeran baliatzen du, aditzoina usu hutsik ezarriz, edo aditz nagusia partizipioan. Baina aditz nagusia ere badaki ezabatzen, edo aditzik bat
|
ere
gabe hizketa eta kontaerako esaldi laburrak osatzen. Aditz laguntzailea ren elipsia da Ithurrik syntaxe de la rapidité de la phrase deitzen duenaren oinarri (Grammaire, 445). Aditzaren bere gisa lekuratzeak (are SOV delako ordena kanonikoa maíz elkarrizketan ere ez gordetzeak) nahiz aditzaz landako inversioek, anakoluto ek eta figurek Hiriart Urrutiren hitzordenaren askatasuna baina mintzairaerretorikoaren edo estilistikaren manupekoa salatzen dute.
|
|
|
Baina nire mezuen funtsa inoiz sumatu
|
ere
gabe.
|
|
|
...urrun samar geunden Kixoteren irakaspen hartatik; hara joaten ginenon artean, ez zegoen bat bakarrik ere aberats bidean, ezen, hasteko, gutako inor ez zegoen erregea zerbitzatzeko, errepublikazaleak eta iraultzaile ohiak baikinen gehienok; dena dela, gutxi batzuek baino ez zuten jarraitzen" ez dira pasatuko" aldarriarekin tematurik, zapalgailu zilindroa gainetik pasatua zitzaiela jabetu
|
ere
gabe. Zera ziruditen:
|
|
2006
|
|
|
europarrek arlo horretan liderrak dira, Skype ren sortzaileak baitira, Janus Friis eta Niklas Zennström ere kontinente bera. Mattesek eta Scharfek sistema bat sortu nahi izan dute ahalik eta sinpleena, bakar bat
|
ere
gabe erabil daitekeena ezagutza informatikoa. Urtebete geroago lehen bertsioa kaleratzea, enpresa pixkanaka hazten ari da eta milioi bat bezero inguru dituzte, Estatu Batuak eta Alemania, eta hiru egoitza:
|
|
|
Baina Euskal Herriari osotasunean begiratuz gero, egoera ez da horrelakoa. Sinadura bilketa kanpainaren sustatzaileen erranetan, «ikasleen %21ek gaztelaniaz edo frantsesez hartzen ditu eskolak, euskarazko irakasgai bakar bat
|
ere
gabe. Ikasleen %25 A ereduan matrikulatua dago, eta euskara irakasgai bezala ematen du, as, astean lau orduz.
|
|
|
Hemen, Madariaga nahiz Unamuno baitan, posible da arraza bat bere hizkuntza/ izpiritua gabe, edo arraza/ izpiritu soil soil; arrazaren eta hizkuntza/ izpirituaren artean bata bestearekiko lokabetasun posible bat ohartzen da (eta Unamuno-ren kasuan bederen, arraza bat posible da bere izpiriturik
|
ere
gabe, edo hizkuntza bat bere arrazarik gabe), Herder edo Humboldt-en nazio eta hizkuntzaren artean ezin egon zen dikotomia, autore alemanok arlo hauetan ez baitute arraza ezertarako inoiz aintzat hartu: hauentzat nazioak (arrazak barik!) eta hizkuntzak bat egiten zuten, bai agertzeko eta bai desagertzeko unean, biak izpiritu bat baizik ez zirelako.
|
|
|
Gutunak batere ez zabaltzea pentsatu nuen hurrena. Edo beste kartazal handiago batean sartuta zeuri itzultzea, ireki
|
ere
gabe. Horixe izango zen seguru asko jaramon ezaren erakusgarri beteena.
|
|
|
Bigarren astean atzealdean eseri nintzen, berariaz; zure hurbiltasuna saihestearren, beharbada, edo zugandik hur nahita jartzen nintzela pentsa ez zenezan, bestela. Zena zela, txiki samarra zen gela, eta ez zenuen arazo berezirik izango aurreneko lerrokoei begiratzeko bezala azken ilarakoei mintzatzeko; hala ere, ohi zenuen bezalako maisutasuna erakutsi zenuen, aurreko asteko dardarizo leun hura
|
ere
gabea, zeure barne bulkadak mendean hartzen ikasten ari bazina legez.
|
|
|
a) Derrigorrezko hezkuntzan, testuliburuaren doakotasun unibertsala hobesten dut gainerako balioen gainetik, neurri horrek gizarte balio berezia eransten diolako testuliburuari, premiazko gaitzat hartzen baita. b) Derrigorrezko hezkuntzatik gora (beti ere araututako ikasketetan, jakina), ikaslearen baliabideen araberako laguntzak ezarri lirateke, bai testuliburuetarako, baita osagarritzat erabiltzen diren liburuetarako ere. Hona hemen, zalantza izpirik
|
ere
gabe, irakurzaletasuna eta liburuaren erabilera (fotokopien ordez, adibidez) bultzatzeko guztiz eraginkorra izan daitekeen neurri bat. c) Aldi berean, eta indar berberaz, etengabeko lan pedagogikoa egin da, bai ikasle, bai guraso, bai irakasleen artean, liburuarekiko harremana hobetzearen alde, doakotasunaren pertzepzio jakin batek ekar litzakeen ondorio kaltegarriak saiheste aldera....
|
|
|
bakardaderik
|
ere
gabe
|
|
|
Horregatik orain, duela bospasei hilabete ez bezala, telebista daukat etxean, eta kezkarik, beldurrik eta erruduntasun sentimendurik txikiena
|
ere
gabe ematen ditut orduak haren aurrean, zoriontsu. Gaueko ordu txikietan batez ere, lerdokeriaren neurriak gora egiten duenean.
|
|
2007
|
|
|
Alegia: bidalitako eskutitzak oro, Haren existentziaz prestatutako frogak eta kontrafrogak azalduz, denak, ireki
|
ere
gabe, bidaltzaileari itzultzen zaizkio.
|
|
|
Eta gu berriki arte bi txinpantze mota desberdin daudenik antzeman
|
ere
gabe?
|
|
|
Hango beste pinturek (Zuloaga-ren Elkano eta) Probintziaren Izpiritu bera errepresentatu nahi dute. Enetzat, Volksgeistaz isekatzen den askok, benetan zertaz ari den, tutik ez dakiela, frogarik sinpleena da, hamaika aldiz bere begiekin ikusia duela, ikusten ari zena ohartu
|
ere
gabe antza, edo ulertu gabe. Ez dago mendebalean zabalduago dagoen metafora politikorik.
|
|
|
Jakin behar da garaiko intelektualeria eta unibertsitate alemanetako jendea jatorriz kalerri edo burgotar txikerra baino ez zela, irudi sozialean marjinazioko multzo probintziano hutsa (Printzeek intelektual frantses eta italiarrak biltzen zituzten beren saloietan): ...etorki apalenetakoak ekonomikoki; idazleak, judu herrariak, tipo erdi zoro, erdi abentureroak269 Goethe-k (berak Mezenas bat lortuko du!), Schiller-ek, mingoski salatu dute behin eta berriro goi klaseen utzikeria hizkuntza eta literatura alemanarekiko270; eta beste hainbestetan harrotu dira, hala ere hizkuntza eta literatura alemanak. Augustorik eta Medicirik gabe, eta Erret Akademia arauemailerik
|
ere
gabe?, intelektual herritar ezeukien ahaleginaz bakarrik duelako bere burua modernizatu eta goi mailaraino altxatu271. Gure nazioko estatu gora eskolatuek literaturarik batere ez dute, herriak ordea, gizaseme arruntak badu bat?, idazten du A. W. Schlegel-ek 1802an272 Oraindik 1854an, horrezkero bai, ideia hauen politizazioa zentzu nazionalistan martxan dagoenean?, J. Grimm-ek bi anaien hiztegi aleman handiaren hitzaurrean honela salatzen du/ harrotzen da:
|
|
|
Alabaina, testuen beren zentzu egiazkoa faltseatzen ari gara nolabait, Volksgeista nazional, herritar edo herri xumetarra ote den, etab., bederazkatu nahita, gure kezkak proiektatuz, auzi horien kezkarik gabe (gure zentzuan: alegia, politikarik gabe, baina soziologiarik
|
ere
gabe) idatzi ziren testuen gainera. Testuok ez dira klabe politikoan idatzi, are baitezpadakoa da irakurleak gogoan edukitzea politikaren aurka idatzi zirela, hots, Schiller-ekin esateko, Alemania politikoaren aurka duintasunaren Alemania errebindikatzeko (kulturala) 265 Hala, bada, guk ideia guztiok klabe politikoan irakurtzea zilegi badugu, zentzua ez bortxatzekotan da.
|
|
|
Lartzabalek atzera egiteko asmorik ez zuenez gero, dimisioa aurkeztu zuen, zuzendari izaten hasi
|
ere
gabe:
|
|
|
Hemendik aurrera, Gernikako Piperren jatorria zalantzarik bat
|
ere
gabe jakin ahal izango dugu zein den. Bertoko produktuak beti dira aukerarik onena erosketak egiteko orduan, kamioiz egin beharreko garraiaketa luze eta garestiak aurrezteaz gain, produktuaren manipulazioa ere errazagoa baita ekoizleentzat.
|
|
|
Eta hirurotan nia subjektutzat ezartzen du. Beraz, hizkuntza bera da, hiztuna izatea beste nobleziako titulurik gabe eta diferentziarik
|
ere
gabe, hiztun oro, hizkuntzan, subjektu deklaratzen duena.
|
|
|
Bestalde, bada, geure baitan bildu eta itxi egiten gaituen hizkuntzak berak, beste hizkuntza eta jendeetara zabaltzen gaitu. Askotan gure hizkuntzatik irten
|
ere
gabe. «Zerbait ustela dago Danimarkan» ingelesez esan beharrik ez dago, edo «ez egin besteri, zeuri egitea nahi ez duzuna» grekoz edo latinez, horiek behar bezala erreferentziatzeko euskaratik landako munduetan.
|
|
|
– Esa muher –gaztigatu zion, kubatarrari begiratu
|
ere
gabe, zaintzaileak itsusi– no debe permaneser en el hotel.
|
|
2008
|
|
|
Baina Ernestinak, entzungo ez balitu bezala entzuten zituen jada Reginaren argudioak, segundo luze batzuk egin zituen behintzat, begia kliskatu
|
ere
gabe?, buruaz beste argudio bat nagusitu balitzaio bezala. Izan ere, ez al zuen Probidentziaren zeinu bat nahi?
|
|
|
ez zuten eztabaidarik ere izan. Ez al zen, izan ere, baserria Nazarioren etorkizuna eta sutegia Ismaelena, aitak sarritan garbi utzi zuen bezala, eta ez al zuten honek eta osaba Bixentek bizimodua atera, eskola arrastorik usaindu
|
ere
gabe. Orduan??
|
|
|
hantxe, bai, orbanaren marka eta seinalea, arimaren erdian, sagar ustel bat zegoèn lekuan doi! Baina, gaitz bakoitzak bere erremedioa duenez gero, Reginarenak ere bazuen berea, Reginak berak, medikutara joan
|
ere
gabe, ongi baino hobeto zekiena: euskara kolpetik ahaztu eta burutik ezin ezabatu zuenez gero, gaztelera ikasi zuen, gaztelera ikasiz bakarrik estal baitzezakeen baztertuen estigma ezabagaitz hura, Hizkuntzazko Bataioa, horrela, letra larriz idatzia?
|
|
|
nola otuko zitzaion, bada, neure gogo irrikarik beroenak neska azal ilun mespretxagarri baten bihotzaren aldera eror zitezkeela? Egin ere, halaxe egin baitzituen ene emazteak urte batzuk, kontu hartaz ohartu
|
ere
gabe, emazte ilehori panpoxa izango baitzuen hark aurkari, inor izatekotan, eta hartaz egongo baitzen jeloskor, inortaz egotekotan, hainbesteraino itsutzen gaituzte geure buruari ezartzen dizkiogun arau eta aurreiritziek?
|
|
|
–Lehengoan hiriburuan egon nintzen, badakizu, Zirkulu Monarkikoaren presidentearekin bazkaltzen, eta horretaz aritu nintzen elkarrizketaren memento batean, hara zer diren gauzak? Presidenteak, izan ere, haginetako min izugarri batekin izan zuen emaztea orain dela bizpahiru hilabete, beldurrak airean utzi zuena, harik eta lagun baten bidez jakin zuen arte badagoela Frantzian mediku bat, zoro samarra dena baina baita dentista aparta ere, hortzak eta haginak sentitu
|
ere
gabe ateratzen omen dituena??.
|
|
|
Eta orain, ondorioa: Zodiakoko konstelazioei begira bazaude, izarretik izarrera gal zaitezke edo astrologo baten iritzitik beste baten iritzira, zentroa zein den ohartu
|
ere
gabe; bera da, ordea, zentroa, Ama Birjina, baita astrologoen astrologoa ere, egiaren baitan bizi den astrologo bakarra, beste astrologo guztien gezurren gainetik. Zergatik agertu da, bada, Ama Birjina, La Saletten eta Lourdesen?
|
|
|
Egia zen balizko bidaiak bere arriskuak zituela, baina markesa andereak horixe behar zuen, beharbada, beste mota bateko emozio bat, beste abentura bat, odolaren urdintasunean adrenalinaren eguzki gorria piztu ziezaiokeena, senarrarekin Frantzian izan zuèn bidaldi hartan, automobila erosi eta alabekin Zaldiaingo jauregirako bidea egiten zutela, ongi bai ongi eutsi zien markesa andereak, baita bi alabek ere, egia esan, bidaiaren gorabehera guztiei, markes jaunak zituèn zalantzak ezabatuz: zuek ez dakizue zer den horrelako bidaia bat, damutuko zarete?!?, bere amodio harremanen porrota ezabatzeko, edo, ezabatu ezean, bigarren planoan uzteko gutxienez; baina sentimendu interesatu bezain arrunt haiek ezkutatzeko, toki guztietara senarraren beharrean irten ohi zena ez ote zen bere kasa irteteko gai izango behingoz, bakarrik, senarraren behar izpirik sentitu
|
ere
gabe?, argudio goitiar bat ere behar zuen, nola bihurtuko zuen, bada, egun bateko lilurabidea biharamuneko zapuzbide??, bere harrotasun irainduak berehala aurkitu zuena:
|
|
|
Eta orduan, perlaz osatutako lepoko bat erosiko dut, ikusten direnak baitira benetako perlak eta ez aldasarotarren kutxak gordetzen dituenak??. Reginak gogoan behar zuen, azkenik, beste kontu bat, jakin ere jakin behar baitzuen ahizpari eman behar ziòn mezua, aitaren agindua gordetzen zuena, jaso
|
ere
gabe ederki betetzen ari zela Ernestina ordurako, aita hil eta handik gutxira joan baitzen zaldi zalgurdiak zaintzen zizkiòn lehengusua komentura, berri iluna ematera, eta berria jaso ahala aitaren arimaren aldeko otoitzari ekingo baitzion, nola ez zion ekingo, bada, klausurako moja izanda!. Ernestinak.
|
|
|
Sartu zen azkenean kapitaina, eta, danbateko batez atea itxita, ezker eskuin begiratu
|
ere
gabe, zuzenean zeharkatu zuen gela gosaria zain zeukan lekuraino.
|
|
|
–Beste kontu bat, jarraitu nuen?, ezin ditut ametitu kolore horiek, mister Hands, eta, zure baimenarekin, jaitsi egingo dut bandera. Hobea da bat
|
ere
gabe egotea.
|
|
|
Kapitaina eta Gray zauritua aztertzen ari ziren ordurako; eta ia begiratu
|
ere
gabe harenak egin zuela ikusi nuen.
|
|
|
Ax 158: Zenba t ikhusten ditugu usteka bea n, la burzki kolpez edo estropuz, mintzatu
|
ere
gabe, finatzen direla. Eta bai halaber sukharrak nahasirik, bere testamentak hasi, eta akhabatu gabe gelditzen direla?
|
|
|
IKERNE: Kaixo, Itxaso (Bi musu eman, baina ia begiratu
|
ere
gabe, arreta Joana gan jarrita)?
|
|
|
Festara joateko artean gaztetxoa zela-eta, bere logelan zegoen Chiara, Dogoaren alaba gazteena; ez ohean lotan, zukeen bezala, ezpada leihoan jaikita, jaiaren zurrumurruari adi, gogoa ametsetan, sumatu
|
ere
gabe une horretantxe bere etorkizuna ari zirela erabakitzen.
|
|
|
Segituan antzeman genion zein buruko min zituen, eta emanaldian zehar joan zen argitzen, izan ere, ohitura du kantutik kantura pasadizoak, usteak eta bestelakoak kontatzeko. Aitatu zituen bera ekartzeaz arduratu zen zinegotzi txit agurgarria, Gandi, zeinak lortu omen baitzuen bere herriaren indpendentzia tiro bakar bat
|
ere
gabe, Bob Dylan eta Bruce Springsteen amerikar inbasoreak, Alfonso Guerra estupidoa, Israel eta Palestina, Txina eta Taiwan, eta hamaika kontu gehiago.
|
|
|
Honen erakusgarri ezkertiar batzuen irizpena Tibeteko auziaren karietara: Tibet jendarte atzeratua zen, feudala, kasta budistek zapaldua, bazterkerian oinarritua, eskubiderik bat
|
ere
gabea. Eta halaxe zen halaxe zenez.
|
|
|
nola otuko zitzaion, bada, neure gogo irrikarik beroenak neska azal ilun mespretxagarri baten bihotzaren aldera eror zitezkeela? Egin ere, halaxe egin baitzituen ene emazteak urte batzuk, kontu hartaz ohartu
|
ere
gabe... emazte ilehori panpoxa izango baitzuen hark aurkari, inor izatekotan, eta hartaz egongo baitzen jeloskor, inortaz egotekotan, hainbesteraino itsutzen gaituzte geure buruari ezartzen dizkiogun arau eta aurreiritziek... Zer besterik da, bada, kristau zibilizazioa, arau bat beste arau baten gainetik baizik, beste bat eta beste bat, askatasunaren izenean ezarritako arauak, baina azkenean ito egiten gaituztenak, geure arauen sarean harrapatu eta trabatutako arrainak bagina bezala?
|
|
|
Eta orain, ondorioa: Zodiakoko konstelazioei begira bazaude, izarretik izarrera gal zaitezke edo astrologo baten iritzitik beste baten iritzira, zentroa zein den ohartu
|
ere
gabe; bera da, ordea, zentroa, Ama Birjina, baita astrologoen astrologoa ere, egiaren baitan bizi den astrologo bakarra, beste astrologo guztien gezurren gainetik. Zergatik agertu da, bada, Ama Birjina, La Saletten eta Lourdesen?
|
|
|
Egia zen balizko bidaiak bere arriskuak zituela, baina markesa andereak horixe behar zuen, beharbada, beste mota bateko emozio bat, beste abentura bat, odolaren urdintasunean adrenalinaren eguzki gorria piztu ziezaiokeena –senarrarekin Frantzian izan zuèn bidaldi hartan, automobila erosi eta alabekin Zaldiaingo jauregirako bidea egiten zutela, ongi bai ongi eutsi zien markesa andereak, baita bi alabek ere, egia esan, bidaiaren gorabehera guztiei, markes jaunak zituèn zalantzak ezabatuz: zuek ez dakizue zer den horrelako bidaia bat, damutuko zarete...! –, bere amodio harremanen porrota ezabatzeko, edo, ezabatu ezean, bigarren planoan uzteko gutxienez; baina sentimendu interesatu bezain arrunt haiek ezkutatzeko –toki guztietara senarraren beharrean irten ohi zena ez ote zen bere kasa irteteko gai izango behingoz, bakarrik, senarraren behar izpirik sentitu
|
ere
gabe? – argudio goitiar bat ere behar zuen –nola bihurtuko zuen, bada, egun bateko lilurabidea biharamuneko zapuzbide? –, bere harrotasun irainduak berehala aurkitu zuena:
|
|
|
ez zuten eztabaidarik ere izan. Ez al zen, izan ere, baserria Nazarioren etorkizuna eta sutegia Ismaelena, aitak sarritan garbi utzi zuen bezala, eta ez al zuten honek eta osaba Bixentek bizimodua atera, eskola arrastorik usaindu
|
ere
gabe. Orduan...?
|
|
|
hantxe, bai, orbanaren marka eta seinalea, arimaren erdian, sagar ustel bat zegoèn lekuan doi! Baina, gaitz bakoitzak bere erremedioa duenez gero, Reginarenak ere bazuen berea, Reginak berak, medikutara joan
|
ere
gabe, ongi baino hobeto zekiena: euskara kolpetik ahaztu eta burutik ezin ezabatu zuenez gero, gaztelera ikasi zuen, gaztelera ikasiz bakarrik estal baitzezakeen baztertuen estigma ezabagaitz hura, Hizkuntzazko Bataioa –horrela, letra larriz idatzia– gazteleraren bidetik bakarrik beregana zezakeelakoan, edo gazteleraren ur argi handietan murgilduta, bestela esanda, huraxe baitzen, antza, mundu berri distiratsuan sartzeko bete behar zuèn ezinbesteko baldintza.
|
|
|
Eta orduan, perlaz osatutako lepoko bat erosiko dut, ikusten direnak baitira benetako perlak eta ez aldasarotarren kutxak gordetzen dituenak...". Reginak gogoan behar zuen, azkenik, beste kontu bat, jakin ere jakin behar baitzuen ahizpari eman behar ziòn mezua, aitaren agindua gordetzen zuena, jaso
|
ere
gabe ederki betetzen ari zela Ernestina ordurako, aita hil eta handik gutxira joan baitzen zaldi zalgurdiak zaintzen zizkiòn lehengusua komentura, berri iluna ematera, eta berria jaso ahala aitaren arimaren aldeko otoitzari ekingo baitzion –nola ez zion ekingo, bada, klausurako moja izanda! – Ernestinak. Horregatik ote zihoan Regina hiru egun beranduago komentura, jakin bazekielako aita zenari jaurtitako mehatxua, purgatorioan hiru egunetako kondena ezartzen ziona, txantxazkoa zela azken batean?
|
|
|
" Lehengoan hiriburuan egon nintzen, badakizu, Zirkulu Monarkikoaren presidentearekin bazkaltzen, eta horretaz aritu nintzen elkarrizketaren memento batean, hara zer diren gauzak... Presidenteak, izan ere, haginetako min izugarri batekin izan zuen emaztea orain dela bizpahiru hilabete, beldurrak airean utzi zuena, harik eta lagun baten bidez jakin zuen arte badagoela Frantzian mediku bat, zoro samarra dena baina baita dentista aparta ere, hortzak eta haginak sentitu
|
ere
gabe ateratzen omen dituena...".
|
|
|
Amak uler nazan azken ahalegin bat egin dut atzerako begirada bat saiatuz. Hantxe dago, nik nola alde egiten dudan begira, suturik seguru asko, barkamenaren arrastorik
|
ere
gabe.
|
|
|
Motorra itzali baino lehen, danbateko bat emanez jaitsi eta aurretik abiatu naiz kasinorantz badatorrenentz begiratu
|
ere
gabe. Atzetik susmatu dut.
|
|
2009
|
|
|
Muniortera hurrena inguratu nintzelarik, neskatila landetxera sartzen ikusi nuen, baina etxe jantzian oraingoan soineko zabal eta zabar baino ez, galtzerdirik
|
ere
gabe, eta haren atzetik ama behar zuena, belar sorta bat buruan hartua. Harengana hurbildurik, Printze Beltzaren galdera egin eta," Ala erraten dute" (sic), eman zidan arrapostua.
|
|
|
Arazoa ez dela zientzia eta erlijioa, edo zientzia eta poesia edo pintura artekoa bakarrik, II. Mundu Gerra ostean berriro ebidentzian ipini zuten, aurrena egoki asko E. Schrödinger fisikoak (Science and Humanism, 1951) eta gero burrunbatsuago C. P. Snowk (honek, aipatzen ari garen aurretiazko historia guztia, eta Vico ere aintzat hartu gabe, agian ezagutu
|
ere
gabe) The Two Cultures (1959) hitzaldi polemikoarekin, eta jarraiko. Leavis Snow ika mika, zaratatsuarekin, danbadaren batzuk gaur arte entzuten baitira.
|
|
|
Gure ideia guztiak, Jainkoarenak edo hilondoarenak barne, gizon emakumeak egin ditu, eta gizon emakumeak aldioro berregin egin behar ditu, edo gutxienez birpentsatu, gero abandonatzeko bada ere, pentsamenduon erantzunekoak egiaz geu izatekotan. Pentsamendu bat pentsatu
|
ere
gabe abandonatzeari, nola deituko genioke. Espiritu askatasunaren demostrazio bat ez da behintzat.
|
|
|
Gandiagak sinpatiaz ikusi du, eta ezin uka, influentziarik izan duela harengan. Baina herri hori proletalgo industrialarena zen, eta Gandiagarena herritxikitar eta laboraria?, jende saiatu, jende sufritua?, DGA, 85; UBM, 95, 121, 203?, rustiko erdeinatua, proletario hiritarrak berak goitik behera begiratua, lotsatua, Baskongadetan bertan bere existentzia kontzientzia txarrik
|
ere
gabe ignoratzen zaiona, berak ere askotan nahiago lukeena euskalduna ez izan, pobre erabat pobrea diruz hala hizkuntzaz hala kulturaz hala inoren kontsiderazioan.
|
|
|
Hala ere susmoa daukat, hau dena Seminarioetako fenomenoa izan zela, kanpoan publikoa enteratu
|
ere
gabe. Seminarioak hustu ziren, apaiz askok kargua utzi zuen, eta jendeak ez du ezer ikasi krisialdi guztiaren hondo intelektualaz.
|