|
2009
|
|
|
Kriseiluaren argi dantzariaren paretik pasako ziren Engels eta Dreyfus, Lumiere anaiak eta Gallartako meatzariak, Zola eta Bizkarrondo, Ibarratarrak eta Gipuzkoako Aurrezki Kutxa Probintziala, Gustave Eiffel burdinazko dorrera igota, Iparragirre eta Victor Hugo, Leon XIII. aita santua Rerum Novarum entziklika besapean hartuta, Weyler eta Bakunin, Tabakalerako
|
emakumeen
lan ezak eta Eibarko armaginen grebak. Kontu haiek denak igarotzen ziren Ramirorenetik asteazkenetan, eta baita Maria Cristina eta bere gorte osoa ere, Loreton altxa zioten jauregitik jaitsita, Montjuiceko torturatuekin eta Ravacholekin, Orbegozo eta Proudhonekin, McKinley izena zuen lehendakari berri batekin eta Donostiako neskameen haur abandonatu eta abortatuekin, Kropotkin eta Darwinekin, Atenasko joko olinpikoetan egon ziren atleta guztiekin eta Donostiako traineruetako arraunlari gehienekin, horiek denak eta gehiago igaroko ziren, baina baita Rockefellerren arrosak eta Posadaren eskeleto ibiltariak eta Darwinen tximino tentetuak ere, eta haiekin Bizkaiaren independentzia eskatzen ari zen gazte bilbotar bat eta La Mano Negrako andaluziarrak ere bai, eta baita Jose Rizal eta Maceo anaiak ere, Polavieja, Canovas, Sagasta eta enparauen oldarrean.
|
|
2017
|
|
|
Oinarri horien gainean, sexuaren araberako lan banaketa berri bat ezarri ahal izan zen, eta, horren arabera, gizonen eta
|
emakumeen
lanak ez ezik, bereizi egin ziren haien esperientziak, bizitzak edota kapitalarekiko edo langile klaseko beste sektore batzuekiko harremanak. Horrela, nazioarteko lan banaketa bezala, sexuaren araberako lan banaketa botere harreman bat izan zen, beste ezer baino gehiago, lan indarraren barneko banaketa bat, eta horrek, aldi berean, bultzada handia eman zion kapitala metatzeari.
|
|
2018
|
|
|
Dena den, XIX. mendean zehar,
|
emakumeen
lana ez ezik, umeen lana ere garrantzi handikoa izan zen familia askorentzat. Estatistika ofizialek deus gutxi esaten dute honi dagokionez, baina bestelako iturrietan honen inguruko informazioa topatzen dugu.
|
|
2020
|
|
|
Hego Euskal Herriko ongizate ereduan, erakunde publikoen papera mugatua da ongizatea sortzerakoan, eta gainontzekoa merkatuaren eta lan ez ordainduaren esku, hau da, emakumeen esku, uzten du: Hego Euskal Herrian
|
emakumeek
lan ez ordaindua (erakunde publikoek bere gain hartzen ez dutena) merkantilizatzeko aukera izango dute beren klase sozio-ekonomikoaren arabera, I. eta II. kapituluetan ikusi bezala. Azken datuen arabera, EAEko biztanleriaren %12, 1 eta NFEko biztanleriaren %12, 6 pobrezia edo gizarte bazterketa arriskuan dago (17,4 Iparraldean), eta %21, 7 EB (Eurostat, 2018).
|
|
|
Familiarizazioa (ongizatea lortzeko
|
emakumeen
lan ez ordainduarekiko dagoen dependentzia maila eta mota):
|
|
|
Egungo sistema politiko ekonomikoan oso zaila da bizitza duina izatea lan merkatutik kanpo (eta lan merkatuak ere ez du ziurtatzen), erakunde publikoek ez badituzte eskubideak unibertsalki bermatzen; lan estatusaren araberakoak baitira normalean eskubideak. Estatu liberaletan desmerkantilizazioa oso txikia da; hortaz, ongizate gutxien eskaintzen duten erregimenak dira, eta desfamiliarizazioari dagokionez, diru nahikoa duten emakumeak bakarrik desfamiliariza daitezke baldin eta merkantilizazioaren estrategia erabiltzen badute (adibidez,
|
emakumeek
lan ez ordaindua egiteari uzten diote norbait kontratatu badezakete). Azkenik, erregimen kontserbadore eta mediterranearrak liberalenak baino merkantilizazio zertxobait txikiagoa dute eta familiarizazio handiagoa.
|
|
|
Hau da, hierarkia tradizionalak mantentzearen aldekoak dira, estatua ez da liberaletan bezain txikia, eta korporatismoaren logika jarraitu izan ohi dute, liberaletan ez bezala (Esping Andersen, 1999). Hortaz, eskubideak lan estatusari lotuak daude baina estatua handiagoa da eta familiarekiko, hau da,
|
emakumeen
lan ez ordainduarekiko dependentzia handiagoa dago ongizatea lortzeko. Herrialde kontserbadoreak/ korporatibistak eta mediterranearrak katolikoak (katolikoagoak) izan ohi dira, liberalak eta iparraldekoak baino komunitarioagoak (onerako eta txarrerako) eta, egitura politikoei dagokionez, sexistagoak, emakumeek egiten duten lan ez ordaindua askoz handiagoa baita beste bi erregimenetan baino.
|
|
|
Egungo, zaintza kate globalak? emakumeak esplotatzen ditu hainbat gune eta egoeratan, erakunde publikoak eta merkatua (sistema neoliberala) patriarkalak direlako, ez
|
emakumeek
lan ez ordaindua egiteari utzi nahi diotelako.
|
|
|
Zahartzaroaren fenomenoak nagusiki emakumezko aurpegia dauka eta zahartzaroaren handitzeak,
|
emakumeen
lan ez ordaindua handitzeaz gain, lan ordainduaren prekarizazioa ere zabaltzen du, erakunde publikoek bere gain hartzen ez duten heinean (printzipioz publikoa den horrek ongizatea baitu lehentasun eta, aldiz, pribatuan, mozkinak dira lehentasun).
|
|
|
Horrek azaltzen baitu zergatik neurtu behar den emakumeen parte hartzea, esparru batean zein bestean, parte hartze horren kalitatearen bidez eta ez soilik kantitatearen bidez. Hala ere, Lan Zama Guztia neurtuta, emakumeek ordubete gehiago lan egiteak esan nahi du astean gizonek baino 7 ordu gehiago egiten dutela lan, hau da, ia lanaldi oso bat gehiago, eta 30 ordu inguru gehiago hilabetean. Bestetik,
|
emakumeek
lan ez ordainduari denbora gehiago eskaintzen diote, eta garrantzitsua da kontuan hartzea lan ez ordainduaren espaziotik ez dela kapital sozial eta sinbolikorik lortzen apenas, ezta kapital ekonomikorik ere, eta aipatu dugu kapital ekonomikoak ahalbidetzen duela prestigioa eta estatusa lortzea gizarte liberal kapitalistetan, hala nola, kapital soziala eta sinbolikoa metatzea eta alderantziz.... Datuak kontuan izanik, kontziliazioa edo korresponsabilitatea emakumeen kontu bat izan dela argudia daiteke, eta hala irudikatzen eta bizitzen dute elkarrizketatuek ere (ikus datuak I Kapituluan).
|
|
|
|
Emakumeek
lan ez ordainduari eskainitako denbora murriztu dute gehiago, lan ordainduari eskainitako denboraren gainetik, eta gizonek gehiago murriztu dute lan ordainduari eskainitako denbora, lan ez ordainduari eskainitako denbora handitu baino. Lan ez ordainduari eskainitako denbora emakumeek alde bakarrez murriztu dute, alegia.
|
|
|
EAEko demokrazia patriarkala ikerlanean frogatzen dutenez (Etxeberria et al. 2019), kontratu sexualak indarrean jarraitzen du. Araba, Bizkai eta Gipuzkoako ongizate erregimen mediterranearrean, beste erregimenekin alderatuta," familiarekiko, hau da,
|
emakumeen
lan ez ordainduarekiko dependentzia handiagoa dago ongizatea lortzeko" (ibid.: 16).
|
|
|
EAEko demokrazia patriarkala ikerlanean frogatzen dutenez (Etxeberria et al. 2019), kontratu sexualak indarrean jarraitzen du. Araba, Bizkai eta Gipuzkoako ongizate erregimen mediterranearrean, beste erregimenekin alderatuta," familiarekiko, hau da,
|
emakumeen
lan ez ordainduarekiko dependentzia handiagoa dago ongizatea lortzeko" (ibid.: 16).
|
|
2022
|
|
|
Emakumeak behe beheko kategorietan aritzen ziren," emakumeen lanbide osagarriak" deitutakoetan. Patronalarentzat
|
emakumeen
lanek ez zuten inongo prestigiorik. Horren harira datu bat ematen dit Aritzak:
|