|
2000
|
|
|
Euskara batua zela eta ez zela, sesio franko izana zen inguruetan. Eta horri ikuspegi politikoen bakoiztasuna gehitzen badiogu... da denekin ondo
|
egoteko
ur handi samarretan sartua zegoela gure aldizkaria. Hara zergatik ohartarazten zituen bere irakurleak gisa honetara:
|
|
|
" Minutuak eta orduak luzeegiak dituk mugimendu bizkorren studiatzeko, eta egunen batean norbaitek erloju bat asmatu dik, pultsazioen neurtzeko gai ere izan daitekeena, diiin daaan, diiin daaan..." Eta denboraren neurri hari dindana deitzen hasi gintzaizkion. Baina, erlojaria ez zenez, uraren bidez neurtzen zituen osabak dindanak —bere dindanak, alegia, zeren eta, bertzenaz, mila dindan suerte izan baitzitezkeen, batzuk din dan eta bertzeak diiiiiin daaaaaan, haiek laburragoak eta hauek luzeagoak—, erabiliz, hartarakotz, ontzi bat ur, beheko aldean hodi tipi bat zuena, nondik isur baitzitekeen ontzian
|
zegoen
ura, baldin itxitura bat zabaltzen bazen, eskuz manaia zitekeena; eta osabak diiin daaan erraiten zuen, eta, hura erraiten zuen bitartean, hodia zabalik uzten zuen, hoditik zetorren ura bertze ontzi batean jaso ahal izaiteko; eta, horrela, nola ur isuriaren mailak emaiten baitzuen dindanaren neurria, maila hura marka batez seinalatu, eta handik goiti ontzi osoa markatzen zuen, neurri hura bere di...
|
|
|
—Mundu honetan guztia aldatuz zoak, eta hargatik erran zian filosofoak ezen ez
|
zegoela
ur batean bitan sartzerik. Eta pertsonak ere egu noroz aldatzen dituk:
|
|
|
Gaur Teresari kasu egin diot(" Kezkak eta ardurak paseatzera atera behar ditun, bestela egonean
|
dagoen
ura bezala usteltzen baitira"). Eta goizaldean itzuli diren gelakideak esnatu baino lehen hanka egin, eta abenida amaigabeetan barrena ibiltzeari ekin diot, lasai, tarteka atseden hartzeko eta jendeari begiratzeko eserialdi ederrak egiten nituela.
|
|
|
Jangelako mahaian eserita gaude, egunkariak hau dakarrela edo irratiak hori esan duela, su etenarekin zer gertatuko ote den, dena geldi eta bare dagoela ematen duela, geldi
|
dauden
urak usteldu egiten direla denborarekin... Halako kabalak egiteaz aparte, eginasmo faltarik ez du Antxonek.
|
|
2001
|
|
|
Ekaitza hastear
|
dago
Ur taldearen «Sigue la tormenta» antzezlanaren hasieran. Nathan Goldring Berlineko Neue Buhne antzokiko zuzendaria Theo Steiner aktore ohiaren bizilekura joan da.
|
|
|
Ordu luzez ibili behar izanez gero, hasi baino ordu 1 edo 2 aurretik hiru basokada ur hartzea gomendatzen da, bi basokada 15 minutu aurretik; eta etapan zehar, baso bati
|
dagokion
ur kopurua edatea 40 minuturo.
|
|
|
El Ganso, Leborerio, Villalvilla eta Manjarín en izan ezik, guztietan
|
dago
ur beroa dutxetan eta plaza kopuruaren araberako komun kopurua.
|
|
|
Oina zulatua duen ontzi batean lorea edo landarea presionatuta jarriz, alanbikean kokatzen da. Alanbikean
|
dagoen
ura berotzean, lurrinak landareen olioak eramaten ditu, eta lurrina hodi bihurretik pasatzean, hoztu eta kondentsatu egiten da; ondoren, tantak biltzen dira. Olio horiek uretan disolbaezinak dira eta dentsitate txikiagokoak izan ohi direnez, bildutako likido horretan geratzen dira, ur gainean, geroko banaketa erraza izanik.
|
|
|
Erosteko orduan, kalitate handieneko aleak orri leun, distiratsu eta berde uniformekoak (orbanik gabeak) dira, orri mami gogorrak eta zuriak dituztenak. Hostoak oso handiak eta zimurtuak badira, loratu egin direla edo loratzear daudela esan nahi du, eta ondorioz, zakilek zapore mikatza dute.Freskoak erosi eta izoztu nahi badira, bizpahiru minutuz irakiten
|
dagoen
uretan galdarraztatu behar dira, eta ondoren izoztu.Oso barazki galkorra denez, ahalik eta azkarren jatea komeni da. Hozkailuko barazki ontzian gordetzen badugu, egun batzuk gehiago irauten du.
|
|
|
Ureztaketa murriztea. Hotzaren ondorioz sortutako arazo nagusietako bat landarearen substratuan
|
dagoen
ura izoztea da. Hori dela eta, eta garai honetan landareek duten hezetasun beharra askoz txikiagoa denez, garrantzitsua da ureztatze kantitatea murriztea eta, gainera, lurzoruak drainatze egokia izan dezan bermatzea.
|
|
|
Risottoak prestatzeko erabiltzen den sistema da. – Prestatzeko beste prozedura bat da lehenengo arroza 7 minutuz irakiten
|
dagoen
uretan zuritzea eta, ondoren, xukatutakoan, eltze batean egosten jarraitzea, ur eta gurin pixka batekin. Horrela, hondoko arroza frijitzen den bitartean, goiko geruzak lurrunetan egosten dira.
|
|
|
Arropak erantzi eta, biluzik, arrokatik ur hotzera salto egin zuten. egotea urpean zutik egotea zen, oin puntak harea edo harria ukitzen, besoak hegatsen moduan behean
|
egoteko
ura kargatzen, bata bestearen aurrez aurre, bata besteari begira, koloreak galdurik, aurpegiak okerturik, birikak errementatu beharrean.
|
|
|
Ez da hobesten erraz ura emateak egiten duen iturri, ala iturri izateak egiten duen ura ematea. Iturririk ez bada, ez
|
dago
urik. Urik ez bada, ez dago iturririk.
|
|
|
baina zain
|
gaude
urak nondik iragango
|
|
2002
|
|
|
Produktua leuntzeko emultsionatzaileak, biskositatea areagotzeko lodigarriak eta produktua talka termikotik babesteko eta gorputzez hornitzeko, izozki izoztuan libre
|
dagoen
ura xurgatzen duten egonkortzaileak ezarri dituzte fabrikatzaile denek.
|
|
|
eta ez da izar egokien zain
|
egongo
urak igarotzeko.
|
|
|
Adibidez, Amazonas ibaiak munduko ur gezaren %15 hartzen du, eta Kongo ibaiak %3, 5, baina, nahiko gutxi bizi dira haren eragin eremuetan. Eskuragarri
|
dagoen
ur guztiaren %50 baino gehiago hartzen ari gara gizakiok, ureztatzeko batez ere, baina munduko populazioaren hazkundeak azkar handituko du eskaria, eta, ondorioz, ur geza gehigarria harrapatzeko teknologiak garestiak, zailak eta nahiko eraginkorrak izaten dira maiz. Beste soluzio exotiko batzuk alde batera utzita, gatzgabetzea mugatua da, munduko ur gezaren %0, 2 inguru besterik ez baitu ematen eta horren kostua leku askotan galarazia baita.
|
|
|
Horregatik, irtenbideek honako estrategia hauek hartu behar dituzte kontuan:
|
dauden
ur gezak hobeto aprobetxatzea, itsasoan galtzen ez direnak, gizateriarentzat ahalik eta modu errentagarrienean erabiliz; urak kutsatzea saihestea eta, aldi berean, kutsatuta daudenak ahalik eta modurik eraginkorrenean deskontaminatzea. Urak gazitzearen arazoari dagokionez, zientziak bi alderdi nagusitan aurrera egiteko aukera ematen du:
|
|
|
Arazo hori konpontzeko lehen urratsa auto ilarak zenbaterainokoak diren jakitea da. Auto ilara arina izateko, nahikoa da ura desagertu arte itxarotea eta irakiten
|
dagoen
ura eta lixiba pixka bat botatzea. Hala ere hondakinak disolbatzen ez badira, buxadura handia da.
|
|
|
Zehazki, neurri horiek funtzionamenduan ura erabiltzen duten, aerosolak sortzen dituzten eta erabilera kolektiboko edo industrialeko eraikinen barruan edo kanpoan dauden instalazioei eragiten diete. Instalazio horien artean
|
daude
ur bero sanitarioko sistemak, giza kontsumorako ur hotzeko sistemak, hozte dorreak, lurrun kondentsadoreak, arnas terapiako ekipoak, hezegailuak eta hezegailuak, aire girotuko hodiak edo igerileku klimatizatuak.
|
|
|
Ordutik aurrera, prozesuak aurrera jarraitu du etengabe eta modu atzeraezinean, gizakiaren ekintzaz gain. Talde hori, Brenda Hall geologoak zuzendua, konturatu zen gizakia dela Antartikaren inguruan itsasoan flotatzen duten izotz plaken atzerapenaren erantzulea, baina ez du zerikusirik glaziarren urtzearekin, zeren glaziarrak lehorrean oinarritutako izotz masak baitira eta kontinente horretan
|
dagoen
ur gehiena adierazten baitute. Hall eta bere taldea karbono moluskuen fosilak datatuz iritsi ziren ondorio horretara.
|
|
|
Tokioko mendebaldean, Shizuoka zentral nuklearreko erreaktore baten funtzionamendua atzo bertan behera geratu zen, duela sei hilabete antzeko arazo bat izan ondoren, orain dela sei hilabete antzeko arazo bat jasan zuen ur erradioaktiboari ihes egin ondoren. Chubu konpainia elektrikoko bozeramaileek esan zuten Hamaokako Hamaokako 2 erreaktorearen barruan
|
dagoen
ur hozgarriaren ihesa ez dela kanpora atera eta ingurunean ez duela arazorik eragin. Enpresak azaldu zuen zaintza patruila bat goizaldeko lehen orduetan konturatu zela ura injektatzeko balbuletako batek 600 zentimetro kubiko likido inguru isurtzen zituela minutuko.
|
|
|
Bangladesh-eko ibai gehienak poluituta daude, eta, Intervida Fundazioaren arabera, herrialde horretako biztanleek hepatitisa, polioa, tifusa eta azaleko hainbat gaixotasun dituzte, Intervida Fundazioaren arabera, Hirugarren Munduko herrialdeekin lankidetzan aritzeko eta garatzeko GKE bat. Erakunde horren datuen arabera, Bangladesh-eko adingabekoen% 70ek eta helduen erdiek baino gehiagok osasun arazoak dituzte egoera txarrean
|
dagoen
ura kontsumitzeagatik. Herrialdean dabiltzan ibaiek ura ematen diete eskualdean bizi diren familia pobreenei.
|
|
|
Bestalde, Laguntza Ekintzan, hezkuntza eta osasun arloekin lotutako proiektu zehatzak finantzatu ditu. Adin txikikoak dira mundu osoko ingurumenaren degradazioaren biktima nagusiak; izan ere, egunean 5.500 haur hiltzen dira egoera txarrean
|
dagoen
uraren kontsumoak eta bakterioekin kutsatutako elikagaiek eragindako gaixotasunen ondorioz, Nazio Batuen Funtsak (Unicef) emandako datuen arabera. Ingurumen degradazioa arnasbideen gaixotasun akutuetan eta haurren heriotza tasa handian gertatzen da.
|
|
|
Bartzelonan 150 intoxikatu baino gehiago, egoera txarrean
|
dagoen
ur kontsumoagatik agian
|
|
|
Plan hori Goi bilerako II. motako proiektuetako bat da, eta edateko ura, estolderia eta araztegiak munduko biztanleriaren erdira eramateko lortutako akordioa sendotzen saiatzen da, orain ez baitu halakorik, 2015 baino lehen. Gaur egun, 2.000 milioi pertsona inguru daude edateko urik gabe, eta 30.000 inguru hiltzen dira urtero, egoera txarrean
|
dagoen
uraren kontsumoarekin zerikusia duten gaixotasunengatik. Jaume Matas Espainiako Ingurumen ministroak Goi bileraren Osoko Bilkuran azaldu zuenez, Espainiak esperientzia du uraren kudeaketan, eta hitz eman du plan horren buru izango dela bere bertsio iberoamerikarrean.
|
|
|
Klaus Toepfer UNEPeko zuzendariak azaldu duenez," Mendiak munduko ur dorreak dira, munduko ibairik emaritsuenak nondik isurtzen diren". Bi pertsonatik bat mendien mende
|
dago
ur geza hornitzeko. Eta Bishkken (Kirguistan) egingo den Mendiari buruzko Munduko Goi bileran aurkeztuko den UNEPen txostenaren arabera, mendiko lurrak lur landagarri eta larre bihurtzearen ondorioz, baso masa eta landare estalkia galtzen ari dira, eta horrek higadura bizkortu egingo du, eta basa bizitza eta ur gezaren banaketa kaltetuko ditu.
|
|
|
Goizeko zortzietan, petrolio ontzia 50 metroko ur bidearekin eta hondatutako estalkiaren zati batekin zebilen, eta erditik hautsi zen. Une horretan, Finisterretik 246 kilometrora
|
zegoen
ur gainean. Zona hori Itsas Salbamenduko zerbitzu erabiliaren kontrol arlokoa den arren, lau ontzi espainiarrek beren estatxak bota zituzten branka eta popa lotzeko.
|
|
|
Horrek guztiak esan nahi du lurzoru heze horrek denbora asko behar duela ura xurgatu eta lehortzeko, eta horrek, euri garaian, lurra asetzea eta istiltzea eragiten du. Drainatzearen prekarietatearen ondorioz, lurzoru buztintsu mota desberdinak ezartzen dira,
|
dagoen
ur asetasunaren arabera, eta 24 ordutik astebetera bitarte iraun dezake. Urteko hilabete lehorrenetan, aldiz, maiz ureztatzen bada, buztin partikulak uzkurtu egiten dira, eta gogortasuna hartzen dute, eta, ondorioz, ezinezkoa da laborantzan jarduten duen edozein jarduera.
|
|
|
Korronte hori (540 metro orduko) plataforma kontinentala amaitzen den tokian eratzen da. 200 metrotik 1.000 metrora bat batean jaisten den ezponda horretan
|
dago
ur bero eta gaziago hori. “Ozeanoaren barruan dabilen ibaia bezalakoa da”, azaldu du Nogueirak.
|
|
|
“Mehatxua argia da osasunarentzat, elikagaien segurtasunarentzat eta ingurumenarentzat, berez egonkortasunarentzat”. Dena berdin jarraitzen uzten badugu, munduko populazioaren bi edo hiru hamarralditan baino ez da
|
egongo
ur eskasia moderatua edo larria”, ohartarazi zuen NBEko idazkariordeak. Azkenik, Frechettek esan zuen Uraren Nazioarteko Urtearekin ere Milurtekoko Adierazpenaren helburuetako bat lortzen lagundu nahi dela, non mundu osoko estatuburuek eta gobernuburuek konpromisoa hartu baitzuten 2015erako edateko urik gabe bizi diren pertsonen kopurua erdira murrizteko.
|
|
|
Eta nolatan orduan ez zen dena ilunpe eta hotzikara, orain ere, hizkuntza artatu eta zaindu nahi dugula eta, Buletin ofizialak euskaraz irakur ditzakegun honetan, eta Windows bera ere euskaraz erabil dezakegun garai honetan (egin ote du euskarak horiek baino aurrerapen nabarmenagorik?, azkarki aitzinatu gara, bistan denez, programa informatikoak itzuliaz) beldur naiz euskal gaietan gauzak ez diren denak xalo eta laño, bizitzaren tolesgabetasunaren eskutre. Beldur naiz euskara ez den Bartoloren iturri garbi hartako ardotxo txuria, baizik, batzuetan bederen, gure bidexketan zangopean zapaltzen dugun istil beltzaren antzera aspalditik geldirik
|
dagoen
ur uherra, Maritxuri bigarren ahapaldira iritsi aitzinetik halako higuin zerbait ez bada, bai kezka bederen, sorraraziko liokeen kalte eta gaitz iturriaren isuria.
|
|
2003
|
|
|
Sobran
|
dagoen
ura xukatu eta hostoak ihinztatu.
|
|
|
Planetako 6.000 milioi biztanleak ibaietan, lakuetan eta lur azpiko akuiferoetan
|
dagoen
ur gezaren %54ren jabe dira dagoeneko.
|
|
|
Gizakiak, 2025ean,
|
dagoen
ur gezaren %70 kontsumituko du.
|
|
|
Baliabide hidrikoen per capita kontsumoak oraingo erritmoan emendatzen jarraitzen badu, 25 urte barru
|
dagoen
ur gezaren %90 erabiltzera irits liteke gizakia, planetan diren gainerako espezieentzat %10 besterik utzi gabe.
|
|
|
Adituek diotenez, beste metal astun batzuk ere aztertu behar dira, hala nola zinka, kobrea, beruna eta merkurioa. Gainera, aurkikuntzak zalantzan jarri du organismoek metal astunak eta beste kutsatzaile batzuk soilik xurga zitzaketen kontzeptua, baldin eta disolbatuta edo disolbatuta
|
bazeuden
ur transminatuan. Hori guztia dela eta, adituek honako gai honi buruzko lanak egiten dituzte orain:
|
|
|
Gainera, aza bi uretan egosi dugu. Lehenbizikoa, irakiten
|
dagoen
uretan, berriro irakiten hasi arte (zuritu aza, usain sendoa gal dezan); bigarrena, berriz, ur hotzarekin egosi, gatz apur batekin eta olio txorrotadatxo batekin onduta. Azak irakiten duenean, patatak zatituta bota eta egosten utzi, patata prestatu arte.
|
|
|
Baina Irakeko uraren arazo nagusia, adituak dioenez, lapurretak dira. «Irakiarrentzat ura petrolioa baino ondasun preziatuagoa da, eta benetako borroka zibila
|
dago
ur kanalizazioak modu hierarkikoan edo anarkikoan kontrolatzeko». Egoera horren adibiderik onena Zubayr hiria da, Basoraren hegoaldean dagoena, eta 500.000 biztanle ditu, «harrietatik ura ateratzen ari direnak».
|
|
|
Egosi ingelesa Barazkiak gatzarekin irakiten
|
dagoen
uretan sartzen dira. Egosi ondoren, ur hotzetan nahastu, egosteko, xukatu eta jateko prest utzi edo prestatzen jarraitu; frijitu, bexamel… Sukaldean erabiltzen diren barazkiak barazki berdeak eta barazki izoztuak dira, hala nola ilarrak, bainak, orburu izoztuak eta azenarioa, espinakak, eltzeko hostoak, Bruselako porruak.
|
|
|
Teknika hau barazki batzuen bolumena murrizteko eta ondoren beste teknikaren bat emateko erabiltzen da. Berehala sartu behar dira gatzarekin irakiten
|
dagoen
uretan. Oro har, barazki bat sartzen denean, ez du urik irakiten, eta ur beroan edukitzen da berriro irakiten hasten den arte, 2 minutuz.
|
|
|
Ozonoaren ahalmen desinfektatzailea bere potentzial oxidatzailean oinarritzen da, eta zelula barneko intoxikazioa eragiten du, eta horrek mikroorganismoak hiltzen ditu. Ondorioz, zenbat eta zikinagoa
|
egon
ura (zenbat eta eraginkortasun txikiagoa izan arazketa sistemak), orduan eta txikiagoa izango da ozonoa, eta, beraz, kontzentrazio handiagoa izan behar du emaitza onak lortzeko. Era berean, uraren tenperaturak, irabiatzeak, ozonoa hornitzeko sistemek eta abarrek nabarmen alda ditzakete beharrezko ukipen denborak, tratamenduko uretan ozonoa sortzeko eta disolbatzeko erraztasunagatik.
|
|
|
Egarri
|
egon aurretik
ura edatea gomendatzen dute, deshidratatu ez dadin.
|
|
|
Koliformeak eta estreptokokoak hautematen ditu, hondartzetatik eta kostaldetik hurbil
|
dauden
uretako kutsatzaile nagusiak.
|
|
|
Kendutako gainerako artikuluak etxetresna elektrikoei eta askotariko material elektrikoei dagozkie, salmentatik bereiziak, sute arriskuak, erredurak edo deskarga elektriko txikiak izateagatik. Esekitako azken produktuetako bat “Yo Yo Water Ball” da, goma elastiko baten gainean zintzilik
|
dagoen
uretako bola bat duen yo yo bat. Frantzian, Erresuma Batuan eta Suedian, itotze zantzuak izan zituzten haurren kasuak izan ziren, yo yoaren begizta lepoan birarazten zutenean.
|
|
|
Indargabetze horiek haserretu egin dituzte ekologistak, eta beldur dira ur beroenek arrainak hilko ote dituzten. “Zenbat eta beroago
|
egon
ura, orduan eta txikiagoa da haren oxigeno proportzioa, eta horrek handitu egin lezake arrainen heriotza tasa”, adierazi zuen Greenpeaceko Susanne Ochsek. Beroak ere energia ekoizpenaren erorketa handiak eragin ditu.
|
|
|
Arrautzak oskolarekin prestatzeko metodorik ohikoenak Uretan pasatutako arrautzak: Prestatzeko, arrautzak irakiten
|
dagoen
ur pixka batekin eta gatz pixka batekin sartu, eta irakiten eduki 2 ½ – 3 minutuz. Horrela, zuringoa erdi likidotuta geratzen da eta gorringo likidoa.Arrautza horiek unean bertan prestatu eta kontsumitu behar dira.
|
|
|
Arrautza molletak edo bigunak: Sartu arrautza gatzarekin irakiten
|
dagoen
uretan 5 minutuz. Azken emaitza mami mamitu bat eta gorringo erdilikidoa da.
|
|
|
Arrautza gogorrak: Arrautzak irakiten
|
dagoen
uretan sartu gatz pixka batekin, eta egosten utzi 11 minutuz. Zuringoa eta gorringoa gatzatuta geratzen dira.Egoste denbora kontuan hartu behar dugu; izan ere, pasatzen bagara, gorringoa horiz margotzen da.
|
|
|
Bi gertaera horiek baino lehen, El Derecho egunkariaren 370 zenbakian (2003ko urriaren 17koa), Lugoko Probintzia Auzitegiaren epai bitxi bat jaso zen. Epai horren arabera, Auzitegiak adierazi zuen ez
|
zegoela
uraren kutsaduraren arloko ingurumenaren aurkako deliturik, 1 sekzioko magistratuetako batek «auto partikular»en salketari buruzko boto nabarmena eman zion. Enpresaburuari ezarritako zigorra, «desadostasuna» duen magistratuaren tesia onartuz gero, lau urte eta egun bateko espetxealdia izango litzateke, 24 hilabeteko isuna (12,02 € eguneko) eta lanbiderako eta ogibiderako desgaikuntza berezia hiru urterako.
|
|
|
Txinako Baliabide Hidrologikoen Ministerioak neurri batzuk jarri ditu abian Baiyangdian lakua lehortzea saihesteko, Txinako iparraldean
|
dagoen
ur gezako lakurik handiena, besteak beste, urtegietatik datorren ura eramatea, Xinhua berri agentzia ofizial txinatarrak atzo jakinarazi zuenez. Laku hau lehortzear dago, Asiako eskualde horrek lehorte larria duelako.
|
|
|
Haragia apartekoa da. Irakiten
|
dagoen
uretan egosi, bizpahiru minutuz. Arrozetan eta plantxan erabiltzen da gehienbat.
|
|
2004
|
|
|
Orain arteko ibilbide laua amaitu da eta hemendik amaierara bitartekoa, muinoz muino eta bizkar luzeetan etengabeko malda gora eta beherek osatuko dute. Autopista gaineko zubia zeharkatu eta malda leun baina amaiezinean gorantz doan bideak, Bardoze (Bardos) ondoan Miremont izeneko muinoan
|
dagoen
ur dorrera eraman gaitu. Dorre hauek (chateau d' eau) ur deposituak dira eta honi zehazki karakol eskailera ipini diote dorrearen goialdera iristeko, izan ere, dorre gainetik are ikusgarriagoa da ikusmira:
|
|
|
Ibiltzeak nekea ez ezik, egarria ere sortarazten dio oinezkoari baina, halaz ere, azterturiko oinezkoentzako kaleen %23tan bakarrik
|
daude
ur edangarriko iturriak baina horrelakoak zirenetan ere, hamahirutatik bat ez zebilen.
|
|
|
Begiratu batean, hizkuntza ikaskuntzaren giltzarriak mekanismo psikologiko eta didaktikoetan daudela pentsatuko genuke. Haatik, hizkuntzaren erro sozialak direla medio, ur txiki horietatik haraindi
|
dauden
ur sakonetan murgildu gara, azkenean euskaldun berriaren nondik norakoa zertan datzan antzeman dugulako ustean. Hondo hondoraino jaitsita, bi hiztun herrien arteko botere harremanen sokatiran dabiltzan uste, jarrera eta interesak atzeman ditugu axaleko gorabehera metodologikoen oskolpean.
|
|
|
gizakiaikusirik, gorputza eta adimena errealitate bat bera dira. Ordinarioki desberdin baina funtseanberdin, energia bakar bateko bi mutur dira; izoztuta
|
dagoen
ur baso batean bezala, goian izotzadakusagu eta behean ura, baina funtsean dena da H^O. Ez da kontsideratzen buruaren eta gorputzaren benetako bitasun edo dualitate bat, bai adimen arrunta eta bai gorputza kontzientziasakon beraren islak baitira.
|
|
|
Clostridium botulinumeko anduietatik proteolitikoak eta ez proteolitikoak bereizi behar dira. Proteolitikoak askoz erresistenteagoak dira kontserbazio baldintzekiko, hala nola pH-a jaistea edo eskuragarri
|
dagoen
ur kontzentrazioa gutxitzea. Mikroorganismo horiek, ordea, oso sentikorrak dira sodio nitritoaren aurrean.
|
|
|
Hotzak gutxitu egiten du zaporeen pertzepzioa, eta anestesia pixka bat eragiten du dastamen bukaeretan; hori dela eta, azukre gehiago eransten zaie izozkiei, zaporeaz ahalik eta gehien gozatzeko. Bitaminei eta mineralei dagokienez, ia ez
|
dago
ura oinarri duten izozkietan. Kasu batzuetan, fruta zukua erabiltzen da horiek egiteko, batez ere limoi poloetan; hala ere, gutxi erabiltzen da, %3 inguru, eta, beraz, elikagai horiek ezin dira hartu bitamina, mineral edo zuntz iturritzat.
|
|
|
Arreta berezia jarri behar da herrialde tropikal batera bidaiatzen bada, batez ere janariari eta urari dagokienez. Janariari dagokionez, kontuz ibili behar da entsaladekin eta frutekin, egoera txarrean
|
dagoen
urarekin garbituta egon baitaitezke, baita arrain gordinarekin edo gutxi egosita dagoenarekin ere. Urari dagokionez, botilaratua hartu behar da beti.
|
|
|
marmeladaren gainean labe bustiko paperezko zirkulu bat jarriz azala iragazgaizteko aukera ematen duen alkohol patsu batean. Ontziak hermetikoki itxita daudela, berriro esterilizatu behar dira Irakiten
|
dagoen
ura duen kazola batean. Urak 2 zentimetro gehiago estali behar ditu potoetako estalki itxiak.
|
|
|
Kasu askotan, izotz fronteari eusten dion oinarrizko arroka itsasoa bera baino askoz sakonago dago. Horren ondorioz, orain arte pentsaezina zen izotz kantitate bat
|
dago
urarekin kontaktuan. Berotzearen ondorioz tenperatura igotzean, glaziarra ahuldu egiten da.
|
|
|
Horregatik, egingo diren azpiegiturek irauteko asmoa dute. Eraikin enblematikoenen artean
|
daude
Uraren Dorrea, ur tanta itxurako 19 solairuko eraikina, Ebroren gaineko zubi eraikina edo milurtekoko zubia. Erakusketaren egitura tematikoa izango da, eta parte hartzen duten herrialdeak eremu ekogeografiko horietako bakoitzari eskainitako pabiloietan jarriko dira:
|
|
|
Badakit oso gaizki ez dela
|
egongo
ura, baina ezinezkoa iruditzen zait egun batean garbi egotea eta hurrengoan ez, eta are gehiago: 2 metroko distantzian, alde batean bandera berdea jartzea eta bestean gorria.
|
|
|
Frantseseraren" ospea" (berriz ere mirari!) Normandia’ko hondartzetan itzela da; baiña aurrez aurreko Guernesey eta Jersey uharteetan itzaldu egiten da (urek berriz itotzen!), eta" ospe" guzia ingleserak irabazten du. Quebec’en ez
|
dago
urik; eta halere gauza bera gertatzen da: frantseserak ez du" osperik" batere, eta F.L.Q. sortu arte ez zuen emendatzeko itxurarik...
|
|
2005
|
|
|
Berehala Sasiako putzura iritsi gara. Izoztuta
|
dago
ur azala eta gutako harroxkoenak ez dio putzuaren gainean ibiltzeko tentazioari eutsi. Horrelakoetan teleserie amerikarrek irakatsi zigutena gogoratu behar da, badakizue:
|
|
|
Lainoa altuegi
|
zegoen
ur lainoa izateko kilometrora zegoen eta urarenak 20 kilometrora egoten dira eta beroegia zen gizakiak sortutako poluitzaileena izateko.
|
|
|
Hasieran, bai, gauzak ongi joan zitzaizkien: alde batetik, egoera hura guztiz berria zitzaielako, ur begian
|
dagoen
ura bezalakoa, freskoa eta gardena, epeltzeko eta zikintzeko denborarik gabekoa; bestetik, amona bihotz bihotzez zegoen Anbrosioz maitemindua: ez hau komunista zelako, amonak amesten zuen bezala, aita fusilatua gogoan, baina sozialista zen gutxienez; eta gizonak gorputz hura zuen, bestalde, indartsua bezain gihartsua, amona lehen begiratutik liluratuta utzi zuena, sinetsia baitzegoen egunik gogorrenetan beharreko babesa eta aterpea emango ziola.
|
|
|
Pozgarria izan da uretan dzanga sartu eta ur azalean geratzea. Ez
|
dago
ur azpian hondoratzeko arriskurik.
|
|
|
31.05 Australiako lurralderik gehienean ia ez
|
dago
urik; eskualde batean, ordea, nahi beste daukate.
|
|
|
Aparatu horrek beste funtzio bat ere bete dezake, antza funtziorik primitiboena dena: soberan
|
dagoen
ura kanporatzea (animalia hiperosmotikoen kasuan). Bestetik, aparatuak alderantziz funtziona dezake, hau da, ura errekuperatzeko (animalia lurtarren kasuan).
|
|
|
Greenpeace talde ekologistak Defentsa Ministerioari eskatu dio Kanarietatik hurbil
|
dauden
uretako maniobra militarrak amai ditzala. Taldeak adierazi du “onartezina” dela ur horiek maniobren xede izaten jarraitzea, “ariketa militarrei lotutako zetazeoen lehorreratzeen munduko errekorra” dutenean.
|
|
|
Adibidez, Bonok nabarmendu zuen “maniobretatik urrundu egingo dela, ez dela benetako surik erabiliko eta edozein motatako sonar aktiboak debekatuko direla”. Hala ere, Greenpeaceren ustez, “iragarritako neurriek ez dute bermatzen Kanariar Uharteetatik hurbil
|
dauden
uretako zetazeo populazioei kalterik egingo dienik”. Ekologisten ustez, inguruko itsaslasterrak direla eta, maniobra militarrak edozein uharteren hego mendebaldeko isurialdean egiten badira, litekeena da hildako animaliak ez aldatzea, itsaso zabalera arrastatuko bailirateke.
|
|
|
“Oso gauza sinplea da: Kanariar Uharteetatik hurbil
|
dauden
urak dira, seguruenik, horrelako maniobrak egiteko munduko lekurik okerrenetako bat. Oso tristea da horrelako gerra jokoek zifio populazioak bezain ondare baliotsua arriskuan jartzea, eta, gainera, oso ezezagunak dira guretzat”, dio Losadak.
|
|
|
Nahiz eta leku batzuetan ez
|
dagoen
ur eskasiaren arazo larririk, komeni da zenbait aurrezte jarraibide kontuan hartzea, murriztapenak jasan beharrik ez izateko.
|
|
|
Helduen kasuan, pantaila sartu behar dute larruazala zaintzeko eguneroko erregimenean, baita denbora laburrean kanpoan egongo badira ere. Eguzkitik babesteko produktuen artean, ura jasaten duten formula egokiak
|
daude
uretako kirolak egiteko edo, besterik gabe, igeri egiteko. Uretan 40 minutuz murgildu ondoren fotobabesa gordetzen duen propietatea da.
|
|
|
Zer ondorio nagusi atera ziren? ...a gutxi imajinatu ezin diren sektoreetara bideratzen dutenak; esaterako, nekazaritzara eta aurrerapen horietara energia aurreztetik datoz, zuzenean, gero eta eraginkorragoak diren ekipo eta diseinuak erabiliz, edo zeharka, energetikoki eraginkorragoak diren mintzen garapen berrien bidez. Urak berrerabiltzearen arloan ere aurrerapauso handia eman da, eta teknologia berriei esker, herrialde horretan
|
dauden
ur bolumenak aprobetxa daitezke. Ur horiek kentzeak berez arazo bat sortzen du, baina oraindik ere beharrezkoa da teknologia horien prezioak jaistea eta instalazioen operazioan hobetzea.
|
|
|
Gatzarekin irakiten
|
dagoen
uretan, otarrainxkak 2 minutuz egosi, edo kolorea aldatu eta arrosa bihurtu arte. Otarrainxkak egosi ondoren, ontzi batean hoztu, ura eta izotza beste bi minutuz, ur izoztuaz xukatu eta otarrainxkak zuritu.
|
|
|
Talkaren ondoren kometaren barne haloaren distiraren bilakaera aztertzean, ikertzaileek ikusi zuten talka gertatu eta lehen 40 minutuetan handitu egin zela; hori gerta liteke hauts pikorrak beste pikor txikiagoetan zatitzearen ondorioz, eta horrek argiaren sakabanatze eraginkortasuna handituko luke. Zatikatze hori hauts pikorretan
|
dagoen
ur izotzaren sublimazioak eragin dezake, eta, era berean, talkaren ondoren ikusitako ur kantitatea azalduko luke, jaurtigaiak zeraman energia zinetikoa ez baitzen aski 4.500 tona ur sublimatzeko. Beste ondorio berritzaile bat hauxe da:
|
|
|
Egoera horren arrazoiak askotarikoak dira, iturrien arabera. Nazioarteko erakundeek diote munduan
|
dagoen
ur eskasia hazkunde demografikoaren eta baliabide hidrikoen kudeaketa eta banaketa txarraren ondorio dela. Hala ere, Médico Mundik eta beste GKE batzuek poluzioa, klima aldaketa, bidegabeko banaketa, hiri hazkundea eta eredu ekonomiko nagusiaren erantzukizunak aipatzen dituzte.
|
|
|
Ur kameraduna. Aurrekoan bezala, baina olio maila baino beherago
|
dagoen
ur ganbera batekin. Hor, hondakinak utzi eta irteera balbularen bidez ezabatzen dira.
|
|
|
Egun hartan ez zegoen bazkaltzeko ezer, ez
|
zegoen
urik apenas etxean, aitak, iritsi zenean, ondo azaldu zionez. Neskatxaren harridurarako aita ez zen bakarrik azaldu etxean, gizon lodikote batekin iritsi zen.
|
|
2006
|
|
|
Aldiz, kalitateaz ere gauzak bestela direla uste du Emily Arnoldek: «Europako eta AEBetako leku askotan iturriko ura kontrolatzeko arau gehiago
|
daude
ur botilatua kontrolatzeko baino».
|
|
|
parenkimari eusten dio: hantxe
|
dago
ura, barru barruan.
|
|
|
orduan ez
|
baitzegoen
urik bertan. Kontuak kontu, zirraragarri
|
|
|
Eztia erleek eginiko produktua dela esaten den arren, berez prozesu luze baten emaitza da: landareek nektarra ekoizten dute, eta erleek bildu; nektarrean
|
dagoen
uraren zati bat erlauntzan kendu eta digeritzen dute erleek; erlezainak erleak zaintzen ditu eta loraldi batetik bestera eramaten ditu; gero, eztia bildu, garraiatu eta ontziratzen du.
|
|
|
“Mallorcan bizi den kontsumitzaile batek lau aldiz gehiago ordain dezake iturriko uragatik Leonen bizi bada baino”, dio. OCUren ustez, uraren prezioak ez du bere kalitatea zehazten, baina badirudi lotura
|
dagoela
ura lortzeko zailtasunaren eta prezioaren artean. “Oro har, hiririk garestienak gaizki hornitutako hiriak izaten dira, gehienbat penintsularen hegoaldean daudenak edo gezatzeko makinen mende daudenak”, adierazi du.
|
|
|
Bainugela berritzeko orduan, etxebizitzaren planoak edukitzea komeni da, aldez aurretik jakiteko non
|
dagoen
ur bero sanitarioaren instalazioa. Hori ezinezkoa balitz, metal detektagailu bat erabil liteke.
|
|
|
Uraren arazoak “gizakien oinarrizko ongizatea (janaria, segurtasuna eta osasuna) ”, “garapen ekonomikoa (industria eta energia) ” eta “ekosistema naturalak zaintzea, zeinen mende egongo garen azkenean denok”, azpimarratu du Hezkuntza, Zientzia eta Kulturarako Nazio Batuen Erakundeko zuzendariak (Unesco), Koichiro Matsuurak. Txostenaren arabera, kudeaketa eskasa, ustelkeria, erakunde egokirik eza, inertzia burokratikoa, giza gaitasunak sortzeko inbertsio berrien urritasuna eta azpiegitura fisikoen urritasuna dira munduan
|
dauden
ur gabezien errudunak. Munduko bizi baldintza txarren eta osasun arazoen arrazoi nagusietako bat uraren kalitate txarra da.
|
|
|
Ohiko tratamenduak, beraz, ez dira guztiz eraginkorrak. Elikagaia kontserbatzen laguntzen duten sistemekin tratatzen bada (adibidez, eskura
|
dagoen
ura pixka bat murriztea, gatza edo kontserbatzaile batzuk gehitzea), mikroorganismoak ere babestuta egongo dira, mugatu egiten baita substantzia horiek zuzenean ukitzea. Bibliografía Brandl MT, Rosenthal BM, Haxo AF eta Berk SG.
|
|
|
Berotu pixkanaka, lapikoa su baxuan, barraskiloak neurri batean atera daitezen maskorrarena. Ez da komeni irakiten
|
dagoen
uretan sartzea, gero oso zaila izango litzateke maskorretik ateratzea, eta ez hastea ur hotzarekin egostea, barraskiloak atera egingo liratekeelako gehiegi eta saltsan sartzean maskorretik askatuko lirateke. Egosi barraskiloak uretan gatz apur batekin eta erramu hosto batekin, 30 minutu inguru, xukatu eta gorde.
|
|
|
Egoera horrek okerrera egiten du saneamendu baldintza eskasekin eta zaborra eta hondakin urak biltzeko sistemarik gabe. Hori dela eta, egoera txarrean
|
dagoen
uraren bidez gaixotasunak transmititzeko baldintza ezin hobeak sortzen dira. Hori dela eta, kolera Luandaren aldirietan zabaltzen da, inolako kontrolik gabe.
|
|
|
Are gehiago, eguneroko elikagai eskaria ez dela negoziagarria adierazten badute ere, nekazaritza sektorea ur gezaren kontsumitzaile nagusi dela adierazi ondoren, uste dute funtsezko erronka bat dela: errendimendu unitate bakoitzeko ur gutxiago erabiliz elikagai gehiago eta hobeak ekoiztea, horrela gure biziraupenaren mende
|
dauden
uretako ekosistema konplexuak babesten laguntzeko. Egoera hori aldatu egin behar da, zalantzarik gabe, eta hala egin behar du garapen bidean dauden herrialdeetan emakumeak baliabide hidrikoak kudeatzeari eta planifikatzeari buruzko erabakietatik kanpo uzteak, elikagaien %60tik %80ra bitarteko ekoizpenaren erantzule direnean eta baliabide hidrikoen garapenarekin zerikusia duten gai guztietan protagonista garrantzitsuak direnean.
|
|
|
30 urte inguru daramatza norbanakoek ingurune urtarrarekin duten harremana aztertzen. Calamiak, 1993an argitaratutako lan batean, adierazten du haurtzaroan
|
dagoela
uraren beldurraren abiapuntua, uretako esperientziarik ez dagoenean. Helduek beren beldurrak proiektatzen dituzte haurrei buruz, «beren funtzionamendu sisteman integratzen baitute».
|
|
|
“resort” honen zuzendaritzatik adierazi dute Europako Bankuak Europako lehen eremu ekologiko gisa saritu dituela. WWF/ Adenaren arabera, Mediterraneoko kostaldeko golf zelai bakoitzak 12.000 biztanleko hiri bati
|
dagokion
ur bolumena gastatzen du. Hala ere, erakunde ekologistek kritikatu egiten dute kirol instalazio horietako edateko uraren erabilera orokorra dela.
|
|
|
Cristina Narbona buru duen sailean, faktore hori erabakigarria dela uste dute, eta, beraz, eremu ureztagarrietan galerak murrizteko plan nazionala egiten ari dira. Palop ek zehaztu zuenez, helburua da “eskura
|
dagoen
ur kantitate berari ahalik eta etekin handiena ateratzea”. Politika “zaharra” Turismoari dagokionez, Greenpeaceren txostenean ez baita ondo geldituta ateratzen, estatu idazkariak esan zuen “arazo sektore bat baino gehiago arazoak kudeatzeko modu bat dago”.
|
|
|
Behin behineko kopuru horretan sartzen dira, besteak beste, ur tratamenduen gastuak, baltsak, hodiak eraikitzea, hondeamakin kamioiak erabiltzea eta kutsadura Arousako itsasadarrera ez iristeko eta bederatzi udalen hornidura bermatzeko prestatu behar izan zen logistika guztia (ehun mila pertsona inguru). Lantegi kimikoak eragindako kutsaduraren ondorioz euste dikeekin itxita zegoen Umia ibaiaren zatia dagoeneko irekita
|
dago
ura pasatzeko, eta horrek Salnés eskualdearen hornidura normalizatzea erraztuko du. Horrela, itsasotik gertuen dauden bi dike ireki dira, ibaiaren ibilguan jarri zirenak, isurketa kutsatzailea itsasadarrera ez iristeko.
|
|
|
Horrela, itsasotik gertuen dauden bi dike ireki dira, ibaiaren ibilguan jarri zirenak, isurketa kutsatzailea itsasadarrera ez iristeko. Orain, tratatu den eta kontsumorako egoera onean
|
dagoen
ura hartzen dute udalerri horiek, iturri beraren arabera. Bestalde, gaur, Salnés eskualdeko alkateei aurkeztuko die Conselleiroak Umia ibaia birsortzeko plana.
|
|
|
Bitartean urte batzuetan, esploratzaile horrek ibilbide eta leku berriak aurkitu zituen ezezagunak. Livingstone hiritik oso gertu
|
daude
ur jauziak Garaipena, zabalera ikusgarriarekin eta erorketa hunkigarriarekin, Zimbabwe-rekiko muga. Livingstone doktoreak jarri zituen.
|
|
|
Garbitu ontziak kalterik egiten ez duen edateko urarekin, halakorik baldin badago, lurrak edo xaboi hondakinek kloroaren eraginkortasuna murriztu baitezakete desinfektatzeko. Desinfektatu, bi minutuz irakiten
|
dagoen
uretan sartuta, edo prestatu berri den disoluzioan sartuta; hau da, urez betetako koilarakada bat, lau litro ur edangarritan (edo dagoen ur garbi eta argienean), 15 minutuz. Aire zabalean moldatutako latak eta poltsa termoak gutxienez ireki edo biltegiratu baino ordubete lehenago lehortzen uztea.
|