|
2000
|
|
|
—Hemen ez
|
zagok
mundu zaharrik ez berririk. Izan ere, bertze aita kaputxino hark erran zigun bezala, mundua bat duk, halakoa duk eta beti halakoa izanen duk, Jainkoak Adan eta Eba Paradisutik egotzi zituenetik egunen fineraino, jenderazinoz jenderazino... eta ez zekiat, beraz, zergatik eskandalizatzen zareten.
|
|
|
Adi egon, bada, zeren kontatuko baitizuet nola sendatu zuen Avilako Teresak gure aita —eta ikusirik ezen guztiek kasu egiten zidatela, nahiz eta zaldunek, artean, mesfidantzaz behatu, aitzina segitu nuen, hiztun onen antzera, hitzaren jabe—: ...mana; gizonak erraiten zuen ezen erlikiontzi hark santaren behatzezurrez zeuzkala —ezker oineko hatz lodikotearenak—, eta erran zigun ezen egun baten buruan sendatuko zuela berak aita, baldin harekin bakarrik uzten bazuten, bere erlikia harekin eta bere orazinoekin; hura entzun nuenean, ez nion sinetsi, zeren baitakizue nolakoak izaiten diren gauza hauek, eta zenbat gezurti eta engainati
|
dagoen
mundu honetan; eta, ikusirik hark ezen sinesgaitz agertzen nintzaiola, galdegin zidan: " Mutila, ez didazu sinesten, baina erradazu:
|
|
|
Zeren, erran behar ote dizut tenore honetan ez
|
dagoela
mundu osoan, enetzat bederen, zure letrak eta zure gutunak baino kontsolamendu kontsolagarriagorik: ez Caravaggioren koadrorik, ez Pisako dorrerik, ez El Doradorik... ez ahate errerik —zeina baitut janaririk deliziosentzat eta bianden biandatzat—, eta ez Kleopatraren edertasunik ere?
|
|
|
—Mundu Zaharra ahantzi nahi baduk, hoa, bai, itsasoaren bertzalderat, non
|
baitago
Mundu Berria, baina jakik ezen bertze mundu horretarat hoanean, arestian utziari beha paratuko haizela, zeren gizonak berezkoa baitu duenarekin gogara ez egoitea eta deusekin ere ez kontentatzea —ihardetsi zidan kapitainak, bizitzaren liburuan irakurtzen ohituak.
|
|
|
Gizon izan nahi duenak, beraz, gizonaren ezaugarriak erabili behar ditik, eta baldin hi gizona bahaiz, badakik zer egin behar duan contradictius in terminus batean —halaxe erran zidan, jaun André, latinean don Frantziskoren eskolakoa balitz bezala— sartu nahi ez baduk behintzat... Eta ez kezkatu bekatu egiten duan ala ez, zeren aditua
|
bainago
munduan badela jende bat, pentsatzen duena ezen xuxenagoa izan daitekeela ohetik iragaiten den bidea elizatik iragaiten dena baino, Jainkoaren baitarat iristeko. Eta hi ere, halatsu, baldin itsasgizona bahaiz...
|
|
|
Eta hala oroit zezakeat orain, konparazione, bere esperientzia hura, amorio eta konbentzimendu haietxekin kontatu ziguna, noiz eta jakinarazi baitzigun ezen teleskopiotik ikusi ahal izan zuela nola iragaiten zen Merkurio eguzkiaren gainetik, Keplerrek urte batzuk lehenago iragarri bezala, zeren eta orduantxe adierazi baitzigun harako hura: " Erraiten ditek ezen Indietan
|
dagoela
mundu berria, baina bada unibertsoan mundu berri gehiagorik: izan ere, planeta bakoitza duk mundu berri bat, eta izar bakoitza, orobat" —eta, bere hitzen azpimarratzekoedo hatza altxatzen zuela, erantsi eta eratxiki zuen—:
|
|
|
Izan ere, heresia izurria baino kutsakorragoa da, eta osabarekin gehiegi ibili izan zinen, urte luzeetan. Eta, bertzela uste dezakezun arren, erabakia onbera eta bihozbera izan da, zeren heresiazko bekatua ez
|
baitago
munduko azote guztiekin ordaintzerik ez garbitzerik; ezta desterruarekin ere. Eta kontu egizu, bertzalde, ezen, enegatik izan ez balitz, galeretarat kondenatuko zutela... eta haren etxea desegin, eta haren lurrak gatzez idortuko zituztela, nola izan ohi baita ohitura eta usantza halakoetan; eta ez kexatu, zeren, zigorretik desterrurat xuxen eraman beharrean, hilabeteko atsedenaldia emanen baitzaio, zaurietarik sendaturik joan ahal izan dadin harat...
|
|
|
Baina, esperientzia haren ulertzeko, Piarres Oihartzabal kapitainarekin izan nuen bertze konbertsazione bat agertu behar nizuke lehendik. Izan ere, kontatu dizut ezen Piarres Oihartzabal kapitainarekin konfiantza handia hartu nuela, eta hatsarretik beretik kasik semetzat hartu ninduela, ikustean ezen bakarrik
|
nengoela
munduan, etxetik ihesi. Eta buru argia eta begi zolia zen, eta nik ezagutu ditudan pertsona adimendutsuetarik eta bereizienetarik zen, hariari xuxen zetxekiona, adarretarik ibili gabe...
|
|
2001
|
|
|
Niretzat ez
|
dago
munduan tigrea bezalako animaliarik. Bikaina, zaulia, urratsa goxo goxo eta dotore egiten duen animalia.
|
|
|
‘Baina gau behartua, inoiz ez
|
dagoelako
mundu guztia batera gau zarratuan.’
|
|
|
Ikastetxean interno
|
geundenok
mundu oso zarratuan bizi ginen, gainera. Kanpora irtetea ia debekaturik zegoen, baina edifizio handi eta zahar haren barrunbeak ere debekatuta zeuden guretzat.
|
|
2002
|
|
|
–Ez
|
dago
munduan ezpata hori baino egokiagorik zuk egin behar duzunerako, esan zion?. Ezpata ahoa ezin zorrotzagoa du, gogorra eta kamutsezina, eta gai da burdina eta altzairua mozteko landare kimu bigunak bezala.
|
|
|
Adarra jotzen ari zitzaiola ere pentsatu zuen behin edo behin. Adiskidea bera ari zela istorio osoa asmatzen, eta ez
|
zegoela
munduan hark aipatzen zuen erako izaki aldrebesik, halako itxura eduki zezakeen emakumerik.
|
|
|
Eta ez zen mugitzera ausartzen. Non
|
zegoen
mundua?
|
|
2003
|
|
|
izan ere, pentsiora heldu zenetik –ia egun oso bat– ez zuen leihatetik begiratu; are gehiago, gortinak ere ez zituen erretiratu. Eta gela propioan leihate propioa izatea lujoa zen Matiasentzat, eta pertsona ez
|
dago
munduan lujoak desaprobetxatzeko. Eta lujoa da berdin berdin leku itsusi bati begira dagoen leihatea, edo patio antiestetiko bati begira dagoena, edo Kafkaren etxera begira dagoena.
|
|
|
Proiektua ez zen erraza; hasieran behintzat. Kontua da ezezagunen etxeetan sartzea gauza aparatosoa dela, etxe ilun asko
|
dagoelako
munduan. Etxe argiak ere badira:
|
|
|
Itsasoa ikustean lasaitu egiten zen Matias, bazekielako Idusen zegoela oraindik; bazekielako ez zela, konturatu gabe, Idusetik atera eta beste herri batera joan, ibili eta ibili. Eta Idus itsasoaren ondoan
|
dagoen
munduko herri bakarra balitz bezala pentsatzen zuen hori. Bazekien gogoeta tontoa zela, baina gogoeta tontoak izaten dira normalenak etxetik kanpo, haizeak mugitzen dituen partikula jobialak sudurretik sartzen ari zaizkigunean, esate baterako.
|
|
|
–Hara. Hori ulertzeko, ikusi besterik ez
|
zegok
munduan nola dauden nahastuta, baita norbere baitan ere, gauza onak eta txarrak, ongia eta gaizkia. Eta Azpil bizilekutzat hartu zutèn lehen belaunaldikoek ere hala ikusten zitean mundua:
|
|
|
Nik belarriak erne izaten nituen beti, tente tente, han kontatzen eta esaten ziren guztiak entzun nahirik. Niretzat, bazar Lolan
|
egotea
mundu osoan zehar bidaiatzea bezain aberatsa zen. Amonak oparitu zidan Atlasari begira amesten nituen bizipenak baino askozaz haluzinagarriagoak ziren amonari kontatzen zizkiotenak.
|
|
|
–Oskar izara pean sartu zen. Haserre
|
zegoen
munduarekin eta haserre zegoenean zakar jartzen zen. Bakarrik egon nahi izaten zuen.
|
|
|
Laztana, esan dizut lehen patuak ekarri zaituztela nigana! Hara, Rakel asko
|
dago
munduan. Hiria Rakel deitzen diren emakumez betea dago.
|
|
|
Badakit gogorra izan zela, baina ahazten eta barkatzen ere ikasi behar dugu, Kattin. Bestela gorriak ikusteko
|
gaude
mundu honetan.
|
|
2004
|
|
|
Hizkuntzaren bidez nazio nortasunak ezartzen dizkigun muga bereizgarriak ez dira inoren kalterako, ideologia totalitarioaren egungo kultura demokratiko honentzat salbu. Honek bere hegemoniaren zilegitasuna aspaldi ezarri zigun munduaren antolaketan, eta geroztik dauden bezala
|
daude
munduko herri nortasun gehienak: sei mila herri inguru, berrehun bat estatu.
|
|
|
Beraz, beren eitez eta izanez, tresna batzuk dira. Honelako tresnak eurrez
|
daude
munduan. Euskara horietako bat da, ez gehiago ez gutxiago.
|
|
|
Baina, gauza jakina da ahaltsuak berekin dakarrela zekenkeriarako joera; ahulak, berriz, ahuleziaren ezintasuna. Asimetriaren gizarte lur labainkorretan eratua
|
dagoen
mundu honek ezer gutxi du botere simetriaren orekatik.
|
|
|
Mutatis mutandis, munduko hizkuntza eta kultura ukatuen zoriak ez ote du ordea, funtsaren funtsean, uste duguna baino antz handiagoa? 144 Ez noski gainaxaleko agerpenetan; bai ordea genozidio hau eragiteko munduaren eraketa politiko jakin batean. Ez ote dago bada, azken buruan, hor nonbait esana dugun legez, milaka nazio
|
dauden
mundu bat Estatu bakan batzuetan antolatzeko oinarri totalitario baten zimentarri berbera. Horren irudipena nagusitu izan zait neuri behin baino sarriago.
|
|
|
Gaur bertan oraindik bizi bizirik daude jazarpen horren lekukotasun mingarriak. Beraz, nazionalismo totalitario unibertsal honen iturburuan ez dago soil soil halako edo holako klase izaera jakin bat; horretaz aparte, eta horrekin bat eginik, klase izaeraz haratago doan sistema nazional irenslearen aho bateko onarpen inplizitua
|
dago
mundu zabalean. Ez da Mendebaldeko kontu hutsa.
|
|
|
Jakina, euskararen eta euskaldunen gizarte eraikuntza zertan den dakienak, erraz asko ulertuko du zergatik dagoen euskaldungoa sormenik gabe. da, horrelakoetan, jadanik eraikia
|
dagoen
mundu sin bolikoan eta kulturalean eraikimen eta sormenik gabeko hizkuntzak ezin duela bizitzaren mezua dagoen dagoenean baizik errepikatu. Nola ez da, bada, baldintza soziokultural horietan, egungo euskaldunaren mintzabidea erdaraz ekoitzitakoaren oihartzun hutsala izango?
|
|
|
Etsaia da. Jaurlaritza ere ez bada, euskararen komunitatea bere egoera natural babesgabean
|
dago
munduan?. 409
|
|
|
Bi gizarte dinamikaren eskuko diren jarduera horiek ez dute zertan bat bakarreko bilakatu. Hizkuntza ez da gainaxaleko komunikabidea, jadanik sortua
|
dagoen
mundu sinbolikoa transmititzekoa, giza mundu hori eratzen duen bitartekaria baino. Erabileraren izaera adierazten digu definizio horrek; ikasteak, besterik gabe, inondik inora bere baitan ez dituen tasunak eta ezaugarriak ditu hark.
|
|
|
Irakaslerik onena, berriz, beharra omen da horelakoetan: beharrak eragindako hizkuntza ikasten ez duen gutxi
|
baitago
munduan. Aldiz, beharrizan hori gabe, xede hizkuntza ezin da gizarteko komunikazio esparru naturaletan behar bezala txertatu eta landu.
|
|
|
Alabaiña, zenbat hizkuntza" haundi" dago bada mundua? Tesnière’k 1929an egindako estadistikan dionez, 29 hizkuntza
|
daude
munduan hamar milloi hiztunekin (edo hortik gora); eta 29 hauetan ere ez batasun haundian: txinera, esate baterako, biziki aldatzen da herrialde batetik bestera:
|
|
|
Hilabete bi pasatu zituen kostaldean, harik eta konturatu zen arte kaioak zentzunean sartuko zituen amaren semerik ez
|
zegoela
munduan, eta haiekin arrazoitzeko bidea ez dela dialektika sakonetan hastea, baizik eta antxoa batzuk jartzea muturren parean.
|
|
|
Eta egun horretan periodiko batekin etorri zuan barkura. Hasi gintuan irakurtzen, eta han
|
zeudean
mundu osoko agintariak, zineko izarrak eta... tira, badakik... jende klase hori. Eta Miguelek esan zidaan:
|
|
|
Egia erran, Del Valle aspertzen hasia zen euskaldun barregarri haien harat honatei so emaniko lehenbiziko ordu erdia igaro orduko. Izan ere, hura baino jende aspergarriagorik ez
|
zegoen
munduan. Egoki janzten ziren, egoki mugitzen ziren eta egoki hitz egiten zuten:
|
|
|
–Gaizkile asko
|
baitago
mundu honetan, Eneko... –esan zidan, kontakizunaren ondorio gisa.
|
|
2005
|
|
|
Aurkezlea, baina, ohitua
|
zegoen
mundua ikuskizun baten antzera ikusten, eta ikuspegi hartatik eman zion bere iritzia:
|
|
|
–Itxura eta itxurakeria besterik ez
|
zagon
mundu honetan! Noiz ikasiko dun pertsona ez duela kanpoak egiten, barruak baizik?
|
|
|
Baina hemen ez du adierazten nora goazen, ze norabidetan mugitzen garen. Zenbat ibai
|
dagoen
mundu puta honetan! Eta ibaietatik mugitzeko eroan behar gaituena?
|
|
|
Gero Dolfori eta Ismaeli esplikatu diet nor den libelula hori, eta Orthetrum coerulescens deitzen dela eta oso gutxi
|
dagoela
munduan eta hemen herrian gutxiago. Hemen herrian zazpi bakarrik igual eta munduan hogei edo hogeita bat igual.
|
|
|
Hori da errekor handi bat nik daukadana. Ez da
|
egongo
munduan beste inor igual errekor horrekin.
|
|
|
Iñesek esplikatu zidan Orthetrum coerulescens gutxi
|
dagoela
munduan, eta Europan bakarrik, eta oso gutxi Europan ere, eta esan zidan gure herrian ere badaudela, baina oso oso oso gutxi. Ze gure herria Europa da.
|
|
|
Beharbada ez da izen nahiko egongo intsektu guztientzat. Ze intsektu asko
|
dago
munduan eta gure herrian. Kakarraldo gorri bat hartu genuen atzo.
|
|
|
Esaten du libelula urdina harrapatzen badugu, bonba bat izango dela fakultatean. Horrek esan nahi du oso libelula urdin gutxi
|
dagoela
munduan, bederatzi edo zazpi edo gutxiago, eta guk bat harrapatzea izango zela ez sinistekoa. Jendeak Orthetrum coerulescens esaten dio libelula urdinari.
|
|
|
Gero pentsatu dut ezetz. Gero pentsatu dut mediku asko
|
dagoela
munduan eta libelula gutxi. Libelulak bederatzi edo zazpi, eta medikuak asko.
|
|
2006
|
|
|
Osasuna galtzeak, neurri handi batean bizitza galtzea esan nahi du, bizitzatik aparkatua izatea. Gaixo
|
daudenen
mundua beste mundu bat da, eta beraien erreferentziak eta eduki baloreak bestelakoak dira. Batzuk erabat mutu gortu eta berekoitzen dira, baina gehienen artean solidaritate hunkigarri bat jaiotzen da.
|
|
|
Izan ere, esker txarreko jende asko
|
gaude
mundu honetan...
|
|
|
Jean Baptiste eta bere adiskideak" mundu osoaren nahia azaltzera" joan ziren. Eskakizuna egiteko, han
|
zeuden
munduko hainbat lekutako pertsonak –Clootsen adiskideak, asko– eta beste hainbat lekutako janzkera bereziz mozorrotutakoak –Clootsek diruz antzerki hori egitera eramanak, denak.
|
|
|
Pixontzia husteko ere ez nintzen jaikitzeko gauza. Alabaina, Orthezetik eskapo egiten banuen, prest
|
nengoen
munduaren hondarrerainoko bidea urratzeko, Garrüzera itzultzeko asmoari betikoz uko egin behar banion ere.
|
|
2007
|
|
|
Orain dela 50.000 urte, 3 gizaki
|
zeuden
munduan:
|
|
|
Azken finean, zer esan diezaioket? Ane ez dudala gustuko, Ane gehiegi
|
daudela
munduan dagoeneko?
|
|
2008
|
|
|
Azkenik, ume umetatik esan zuen Ernestinak haztean eta koskortzean moja joango zela herri inguruko eremu aski bakarti batean zegoèn karmeldar oinutsen komentura, benetako askatasunaren bila omen zihoan?, jarrera hura Reginari ulertezina egiten zitzaion bitartean: nola izan zitekeen inor libre klausurako burdinen artean, ez
|
baitzegoen
munduan txoririk, kaiolako espetxean libre izan zitekeenik! Horregatik galdetu zion Reginak galdetzekoa Ernestinari, antza, etsipenaren ertzetik.
|
|
|
Baina jeloskor jartzen naiz, eta ni ez naizen beste norbait duzun susmoa daukat. Finean, maite dituenak utzi eta ihesi doan jendez beteta
|
dago
mundua.
|
|
|
Jaiotzen den lekura jaiotzean, besteak beste, hizkuntza eta kultura batera ere jaiotzen da. Nazioka egituraturik
|
dagoen
mundu honetara jaio da, eta, bere nazioa bi nazio estatutan zatikatua eta birrindua baldin badago, Irungo eta Hendaiako herritarrei gertatzen zaiena gertatuko zaio.
|
|
|
Sekulako bizitza
|
dago
munduko txoko txiki honetan. Alde guztietara begira gabiltza, sentipen bakoitza barruan gorde guran, atzotik gaur bitartean mundu berri batean sartu bagina legez.
|
|
|
Azkenik, ume umetatik esan zuen Ernestinak haztean eta koskortzean moja joango zela herri inguruko eremu aski bakarti batean zegoèn karmeldar oinutsen komentura –benetako askatasunaren bila omen zihoan–, jarrera hura Reginari ulertezina egiten zitzaion bitartean: nola izan zitekeen inor libre klausurako burdinen artean, ez
|
baitzegoen
munduan txoririk, kaiolako espetxean libre izan zitekeenik! Horregatik galdetu zion Reginak galdetzekoa Ernestinari, antza, etsipenaren ertzetik.
|
|
2009
|
|
|
–Gauza kreatuen hainbeste dizdirarekin argitzen ez dena, itsua da; hainbeste deiadarrekin esnatzen ez dena, gorra da?. Ez
|
dago
munduaren ukorik. Aitzitik, mundua ebanjelio bat da, entzuten jakinez gero.
|
|
|
Naturako lege eta datu hotzak besterik ez
|
dagoen
mundu hori,, zentzurik gabe, errealista, Schopenhauerren filosofian aurkitzen da zarrastagarriro interpretatua (Wittgensteinengan eragintsu izan da).
|
|
|
Arantzazu ez
|
dagoela
mundutik aparte, baina hamaika bide zaharren bidegurutzean, Lizarraldek ere erreparatu izan duena da (ik. Lizarralde, 260, 369, 416).
|
|
|
Zein mailatakoa?, jarraitu genuke galdetzen. Ez
|
dago
mundu bat.
|
|
|
Eta ezer ikusi ez duenak, ez al luke berak ere berarentzat nahikoa ikusi izango?... Dena dela, inor ez
|
dago
munduan bera bakarrik, bere begiekin bakarrik. Arbasoen, lagunen begietatik ere ikusten ahal da.
|
|
|
–Edertasunen iturria zera,/ Garbi guztiak zugandikan datoz? 94. Hark garbitu dio gizadiari galdua zuen omena; baina, orain ere, lohiez inguraturik
|
gauden
munduan, haren beharra dugu, begiak lore garbi batengan jarri ahal izateko. Ama Birjinari buruz jarduteko mintzaira melenga berezi bat ere landuko da, erdaraz batik bat.
|
|
|
Victoriaren garaipena, berriro ere. Bere herrialdeko heziketa bezalakorik ez
|
dago
munduan. Horretaz ziur dago, eta ez du bidaliko umea gurean dauden ikastola, ikastetxe publiko edota eskola erlijioso zahar horietako batera.
|
|
|
Zer nolako proiektuak atera daitezke aurrera horrelako azpiegituran oinarrituta. Etorkizunik, ilusiorik ba al
|
dago
munduan. Dena dator gainbehera, dudarik ez dago.
|
|
|
Pentsatu gabe luzatzen dut besoa, mahai gainean daukadan kamera hartu eta argazkia ateratzeko. Ez
|
dago
munduan Eliasen moduko ipuin kontalaririk. Ez dakit horrexek ez ote zuen ama maitemindu.
|
|
|
Hamaika hiritan, hamaika aldiz pertsona berbera. Ez
|
dago
munduan halako kasualitaterik.
|
|
|
Eta orain esan: ba ote
|
dago
munduan zoritxar handiagorik?
|
|
|
...bada?. Baina zaude lasai, haurra berehala hilko da-eta?, adibidez?, baina, azken bertigoak arnasarik gabe utzi zuelako edo, ez zuen esan; eta Reginak, ordainean, negar egin nahi izan zuen, zer besterik, baldintza haietan??, baina hura ere ezin izan zuen, malko iturria guztiz agortua zuelako, ausaz; eta, halarik ere, malkorik egin ezin duen negarra negarrago delako, negargarriago bai behintzat?, ez
|
zegoen
munduan irudirik, negarra hobeto islatuko zuenik, Reginaren malkorik gabeko bisaia baino.
|
|
|
–Regina: ez dakit zer den Jainkoa, hori ez
|
baitago
mundu honetan jakiterik, baina badakit nolakoa den? –esan zion bat batean nerabe bihurtutako senarrak.
|
|
|
–Lapurtzeko era asko
|
daude
mundu honetan. Baina problematxo bat jarriko dizut, matematiketan zu ni baino hobea zinen-eta, ea ulertzen didazun:
|
|
|
Eta pilotuekin, berdin: bat salbatu duzu, ados, Maria Bibiana, demagun hori, baina milaka pilotu
|
dago
munduan, eta orain zer, munduan zehar ikusi behar ote zaitugu, airedromoz airedromo, pilotu bakoitzari zure aholkua ematen?
|
|
|
–Lapurtzeko era asko
|
daude
mundu honetan. Baina problematxo bat jarriko dizut, matematiketan zu ni baino hobea zinen-eta, ea ulertzen didazun:
|
|
|
–Regina: ez dakit zer den Jainkoa, hori ez
|
baitago
mundu honetan jakiterik, baina badakit nolakoa den... –esan zion bat batean nerabe bihurtutako senarrak.
|
|
|
...a berehala hilko da-eta", adibidez–, baina, azken bertigoak arnasarik gabe utzi zuelako edo, ez zuen esan; eta Reginak, ordainean, negar egin nahi izan zuen –zer besterik, baldintza haietan? –, baina hura ere ezin izan zuen, malko iturria guztiz agortua zuelako, ausaz; eta, halarik ere, malkorik egin ezin duen negarra negarrago delako –negargarriago bai behintzat–, ez
|
zegoen
munduan irudirik, negarra hobeto islatuko zuenik, Reginaren malkorik gabeko bisaia baino.
|
|
|
Eta orain esan: ba ote
|
dago
munduan zoritxar handiagorik?
|
|
|
Eta pilotuekin, berdin: bat salbatu duzu, ados, Maria Bibiana, demagun hori, baina milaka pilotu
|
dago
munduan, eta orain zer, munduan zehar ikusi behar ote zaitugu, airedromoz airedromo, pilotu bakoitzari zure aholkua ematen?
|
|
2010
|
|
|
Gaztea nintzen, eta txistuaren eta euskararen hotsek, lurraren deiak? sentimendu teluriko bat piztu berri zuten neure baitan, ama pianozalearen aurkako lehiak ere bazuen sentimendu hartan zerikusirik, aitor dut, gero eta konbentzituago
|
bainago
mundu honetan ez dagoela erabateko sentimendu garbirik, airerik gorenean ere hauts partikula ikusezinak hara eta hona?, eta zuk zeuk erabaki orain, zer sentitu nuen pasarte haiek irakurtzean: amorrua eta sekulako hira?
|
|
|
ez haien mailan, bistan da, baina bai neurean; ez naiz, ondorioz, mistikaz ex cathedra mintzatuko, mundu hori, mistikarena? dastatu eta betean bizi banu bezala, gezurra esango bainuke; baina susmoa dut baietz,
|
badagoela
mundu hori, guztiok dugu mistizismoaren hazi hori, Bergsonen esanetan?: inoiz ere usaindu izan dut, bizpahiru bider bai?
|
|
|
Indio asko
|
gaude
munduan: siuxak eta cheyenneak Estatu Batuetan; vietnamdarrak Asian; Europako indioak, berriz, gu:
|
|
|
esan zigun aitari eta bioi egun batean; ez zebilen oker, nik uste: ba ote
|
dago
munduan arima hobeto markatzen duenik, etxe bat eta etxe baten izena baizik?; harekin beste zerbait ere esaten ari baitzitzaien Teofilo Maria balizko langile zintzoei: –Zuek ere orbetarrak zarete, bigarren mailakoak bazarete ere:
|
|
|
|
dago
munduari,
|
|
|
Lurra irekitzen ari da zuen erasoaren aurrean; zuen aurretik doaz sua, pozoia eta zenbait burdinazko koloso. Aurrera, aurrera, errukirik ez, beldurrik ez, kolokan
|
dago
munduaren jabetza!».
|
|
|
Bizitzeko gogoa kutsatzen dute gazteok, baina behera so egiten dudanean nigandik hurbilago
|
dagoen
mundua ikusten dut: shadu ak eta alargunak kaleko lur zikinean ilara luzean jesarrita, eta mamu batzuk haien inguruan.
|
|
|
Ez zaizu arrazoirik falta, baina niretzat ez da erraza aitorpen hau egitea. Dena dela, ingurumarian sigi saga segituz gero ez dut sekula amaituko, eta ez
|
nago
munduko denbora guztia nahieran erabil dezakeenaren egoeran, inondik ere.
|
|
|
Indio asko
|
gaude
munduan: siuxak eta cheyenneak Estatu Batuetan; vietnamdarrak Asian; Europako indioak, berriz, gu:
|
|
|
Gaztea nintzen, eta txistuaren eta euskararen hotsek —lurraren deiak— sentimendu teluriko bat piztu berri zuten neure baitan —ama pianozalearen aurkako lehiak ere bazuen sentimendu hartan zerikusirik, aitor dut, gero eta konbentzituago
|
bainago
mundu honetan ez dagoela erabateko sentimendu garbirik, airerik gorenean ere hauts partikula ikusezinak hara eta hona—, eta zuk zeuk erabaki orain, zer sentitu nuen pasarte haiek irakurtzean: amorrua eta sekulako hira... baita halako sinesgogortasun bat ere, sinesteko modukoa ere ez baitzen, bestalde.
|
|
|
Zuk miresten zenuen eta miresten duzu Einstein; ulertu ere, ulertzen zenuen, unibertsoari begira, liluratuta eta sorginduta gera zitekeela; zuk ez zenuen, antza, dohain hori —munduaren ederra globo bat bezala agertzen zitzaizunean ere, beti agertzen zitzaizun, halaber, eskorpioi hegalari bat, globoa erremediorik gabe zulatzen zizuna—, baina nik bai; hala ere, ni ez naiz Santa Teresa, ez naiz Donibane Gurutzekoa eta ez naiz Maria Angeles Sorazu; ni ez naiz mistikoa; edo bai, banaiz: ez haien mailan, bistan da, baina bai neurean; ez naiz, ondorioz, mistikaz ex cathedra mintzatuko, mundu hori —mistikarena— dastatu eta betean bizi banu bezala, gezurra esango bainuke; baina susmoa dut baietz,
|
badagoela
mundu hori —guztiok dugu mistizismoaren hazi hori, Bergsonen esanetan—: inoiz ere usaindu izan dut, bizpahiru bider bai...
|
|
|
‘Orbetarren Kolonia’?" esan zigun aitari eta bioi egun batean; ez zebilen oker, nik uste: ba ote
|
dago
munduan arima hobeto markatzen duenik, etxe bat eta etxe baten izena baizik?; harekin beste zerbait ere esaten ari baitzitzaien Teofilo Maria balizko langile zintzoei: " Zuek ere orbetarrak zarete, bigarren mailakoak bazarete ere:
|
|
2011
|
|
|
Nire ama zenak, berriz, ez din familiarik: bakarrik
|
zegonan
munduan, ni bezala?
|
|
|
–Anhiz gendez miraz nago neure buruyaz lehenic, Nola
|
gauden
mundu hunequi hain vorthizqui iossiric.?
|
|
|
–Entzun. Bi eratako bizimoduak
|
daude
munduan, egunezkoa eta gauezkoa.
|
|
|
Kalendario zibilean, Estatu moderno guztiek dituzte balio militarren gorazarrerako egun seinaleak, Gobernuen eta askotan Elizen beren presentziarekin ospatzen direnak. Teorian kondenatu egiten den bortxa, praktikan ospatu egiten da (kondenatzen den bortxa beti bestearena izaten da), eta ez
|
dago
munduan Estaturik horixe egiten ez duenik. Azkenean beti bakea bedeinkatuz bukatzen da noski, Virgilioren poesia lausengaritik Obama Bakearen Nobel Sariraino.
|
|
|
–Baina kontzientzia oso garbi nuen eta beraz, ez nintzen beldurtu. Aurrerago bai, zeren garai hartan beharra
|
zegoen
mundu guztia etiketatzeko eta lehenengo film honekin Batasunekoa nintzen, Segoviako ihesa rekin Euskadiko Ezkerrekoa, eta Mikelen heriotza rekin jada PSOEkoa. Aitzitik, ni ez nintzen inongoa, ez nuen inon militatzen?.
|
|
|
komertziala, negozioaren baitakoa, eta kulturaren izenean egiten dena, diru-laguntzen eta administrazioaren bizkar bizi dena: . Kapar pila bat subentzioetatik jan eta igerilekudun etxeetan bizi da, eta horregatik, ez da bakarrik zinema komertziala kritikatu behar, kultureta z eta azal lodiko jendez ere beteta
|
dagoelako
mundua. Berdin zaie euren filma ikustera inor joaten ez bada, badutelako aitzakia:
|
|
|
Baina nolatan? Bizirauteko Gerra Zibilean laguntasun sareak izan behar zituzten eta; gizartea gizonen esku
|
dagoen
mundu batean, arrazoi gehiago emakumeen elkartasunerako. Baina euren artean lehiakorrak diren emakumeak erakutsi dizkigu zinemak, ikuspegi zaharkituak?.
|
|
|
Josuk, mundu librearen? berriak kontatzen ditu, han non haizu baita kantatzea, lasterka eta dantza egitea, noiztenka euripean eta aldian behin txakurren aitzinean; Alfonsok, aldiz, mugimenduak mugaturik
|
dauden
mundu baten berri ematen digu, ikusi ezinezko kate batek estekatuko balitu bezala. Alta, irakurleak ez du kausituko urtean zehar agitu diren gertakari nagusien kronika objektibo bat, baina etengabe topatuko ditu begi kliskak eta hitz erdiak, debekuaren marra horia doi doia hunkitzen duten eguneroko hitzen eta ekintzen aipuak, matxinada banalizatzeko asmatu kodeak?
|
|
|
15:00 Stockholm ezagutzeko tour bat oinez guk bezain azkar egin duenik ez
|
dago
munduan. Parke batean etzan gara siesta botatzeko; edonola ere, ezinezkoa da atseden hartzea hainbeste liztor eta eltxorekin.
|
|
|
Arrisku usaina zerion Markori bazter guztietatik, arriskua irakurtzen zen haren begiradan, eta arriskua haren gorputzaren hizkuntzan. Ez
|
zegoen
mundua asko ezagutu beharrik horrelako gizona etxean hartzea arriskutsua zela jakiteko, baina Narinhelen begiek ez zuten beste aukerarik uzten.
|
|
|
Nondik datozkigun ez dakizkigun ohituretan ezkutatzen da haurtzaroa, gaseosa hainbeste zergatik gustatzen zaizun galdetzen diozun arte zeure buruari xanpaina ez diren burbuiladun edariak gorroto badituzu, zure inguruan inork edaten ez badu gainera; amonaren La Pitusa botilengatik, haren usaina eta dendara itzuliak kristalezko botila hutsa utzi eta betea hartzera, gaseosa, eta nire buruan bakarrik
|
dagoen
mundu hori da nire gaurko haurtzaroa, seguru sentitu naizen uneak dira haurtzaroa, min guztiek egin naute zoritxarrekoagoa, betiko ez hain zoriontsua. Terriblea litzateke nobela bat hain gogoeta merkeaz amaitzea.
|
|
|
Ez dago alde nabarmenik hizkuntzen patu beltzari
|
dagokionez
munduan: ordezkapenaren gurpil makurrak kontinente batekoak zein bestekoak zanpatzen ditu.
|