|
2010
|
|
|
Mohamed Xukrirena eta arabieraz edo frantsesez idazten duten
|
beste
idazle bereber batzuen literatura," literatura txikia" litzateke Franz Kafkaren kontzeptuan, baina Gilles Deleuze eta Felix Guattarik interpretatu duten eran.1118 Hau da, hauentzat," literatura txikia" ez da hizkuntza txikian egiten den literatura, baizik eta minoria batek hizkuntza handian idazten duena.1119 Franz Kafka yiddishera, hebreera, txekiera eta alemanaren artean bez... Hizkuntza handiko literatura handiaren bazterrean hasi zen idazten, baina hizkuntza handiaren kanonetik eta literatura nazionalaren errepresentaziotik apur bat aparte, ereduez, ideologiez edo kultura nagusiez bestaldean, ume arrifien eskarmentuen azalbidea bilatu baitzuen.
|
|
2011
|
|
|
bata, Loidiren eleberriaren garai hartan ere Euskal Herrian herritarrengan mesfidantza sortarazten zuen polizia politikoa zen nagusi; eta bestea, garai hartako polizia eta guardia zibilen kontrol ideologikoa eta soziala hain zen estua, ezen eleberrian ez baitzizaion orduko egoera sozialari inolako erreferentziarik egiten, esaldi ilunen bat edo beste salbu. Hortaz, Loidik liburua argitaratu ahal izateko zentsurari aurre egin nahian,
|
beste
idazle askok bezala, autozentzuraren bidez Zentsuraren lana bete zuen. Ez ziren, ez, garai onak eta arazoa gainditzeko, orduko errealitate sozialari uko egin zion, eta herri demokratiko normalizatu bateko gertaera" estandarra" balitz bezala jokatu zuen.
|
|
|
Eta hori gutxi balitz, orain esaten didazu zure irakurlerik onenetako bat naizenez gero, zure azioen konplize moduko bat naizela. Eta, nik jakin gabe, litekeena da
|
beste
idazle askoren konplizea ere izatea, ez duzu pentsatuko zu zarela irakurtzen dudan idazle bakarra, ezta?
|
|
2012
|
|
|
Hori da Aldous Huxley idazle handiak ironikoki esan zuena.
|
Beste
idazle handi batek, ziniko hutsa izan zen Voltairek, zioen medikuek praktikatzen duten artea oso sinplea dela, beren lana delarik pazientea distraitzea. harik eta naturak sendatuko duen arte.
|
|
|
" Nola lehia gaitezke egiazaletasunean Andre Giderekin? Guk egia bat besterik ez dugu; berak hamabi dauzka." Hori zioen Jean Prevostek
|
beste
idazle hari buruz ari zenean. Gauza bera esan genezake geuk ere lehengo haritik tira eginez politikariei buruz ari garelarik, iritziz batetik bestera nola aldatzen duten ohartuta.
|
|
|
Bere lan bikaina," Tuterako Benjaminen bidaiak", hebraieraz publikatu zen eta berehalaxe ospe handiko bihurtu zen bere izena. Gaur, ordea, Tuterako
|
beste
idazle bati buruz esan nahi nuke zertxobait, Benjamin bezain bikaina izanik apika askorentzat hain ezaguna izango ez delako. Izen luzea du, baina ez naiz geratuko horregatik hona ekarri gabe:
|
|
|
Eta kanpora doanean, hitzaldi edo idazle batzarren batera, exijitzen duen gauza da hotelak igerilekua izan dezala, bestela ez da joango eta. Ezagutzen dudan
|
beste
idazle batek esan zidan behin berak soilik idazten duela enamoraturik dagoenean; beraz, amodio kontuetan gaizki samar dabilenean, esate baterako, neskak beste batekin alde egin diolako, bada, orduan ez du ezer idazten. Badaude, idazle fauna honetan, kontrakoa egiten dutenak ere; alegia, pozik daudenean, zoriontsu samar bizi direnean, orduan ezin dute idatzi ezer.
|
|
|
Horrela gaurkoan, udazkeneko egun ezin barojiarrago batez, Aztirioko bentan bildu dira denak Barojaren omenez. Hurrengo batean Azitaingo benta aukeratu dute guztiz ahaztuta eta baztertuta dagoen
|
beste
idazle baten memoria freskatzeko, kasu honetan Arturo Kanpionen izena goraipatzeko. Gaur berriz, 1959ko urrian gaude, bilera Azkoitian egiteko txanda da eta horrela lagun talde mordoa bildu da bertara:
|
|
|
Erabaki benetan tinkoa hartu berri du idazle britainiar batek. Octavio Pazen eta
|
beste
idazle askoren ustearekin bat eginez, idazle horrek pentsatu du ez direla nahastu behar sorkuntza literarioa eta militantzia politikoa. Erabaki du, baita ere, urte asko eta asko zeramatzala literatura egiten eta politika mundura salto egitearren alde batera utzi behar zituela bere idazte lanak.
|
|
2013
|
|
|
Ez zen iritzi nagusia, hala ere.
|
Beste
idazle askok kontrako jarrera erakutsi zuten. Bernard Shaw harro sentitzen zen Jay Tunneyrekin zuen adiskidetasunaz; Ernest Hemingwayk miresmenez idazten zuen boxeoaren munduaz, eta boxeolari jantzita azaltzen zen erretratatuta; Thomas Mannen Alemanian bertan, Vladimir Nabokovek hitzaldi bat emana zuen Uzcudunek eta Breitenstraeter ek Berlinen jokatutako konbatea gai hartuta.
|
|
|
Lasuenen idazlanak eta hari buruzko aipamenak
|
beste
idazle batzuen lanetan 362
|
|
|
Lasuenen idazlanak eta hari buruzko aipamenak
|
beste
idazle batzuen lanetan
|
|
2015
|
|
|
Les Basques se parlent comme sils se comprenaient entre eux; quant moi, je n’en crois rien. Batzuetan ados egoten naiz batarekin erudito frantsesagazeta
|
bestearekin
idazle iruindarragaz. Hau da, nahiz eta baiezko plantak egin, egia da, euskaldunok ezin dugu elkarren artean aditu, giglikoz mintzo baikara euskaraz dela uste izan arren.
|
|
2016
|
|
|
Dantzaren gaia ukitzen duen
|
beste
idazle bat gure bihotzekoa den Joatxin Lizarraga Iragi dugu, Eguesibarreko Elkanoko semea, eta aita, Migelena etxean 1748 urtean sortu zena. Bere jarrera, On Satrustegik aspaldi Fontes Linguae Vasconum aldizkarian argitara eramandako sermoi eder batean agertu zuen Elkanokoak," Sermo in festo rosarii" predikuan alegia.
|
|
|
Piarres Xarritonek, Bidadorren kolaborazioak irakurtzen zituenean, uste zuen 80 urteko kaputxino batek idazten zituela. Eskuartean duzun liburuan kontatzen du Bidadorrek berak, adineko pertsona bat imajinatzen zuela artikuluon egilea
|
beste
idazle ezagun batek ere, ez dut esango nork horretarako liburu bukaera arte iritsi da, eta saltorik egin gabe ahal dela. Txantxa gisa har daiteke, baina Idoia Sarak idatzita utzi duen bezala," jabetzen zen azken katebegia zela gerra ondoko belaunaldiaren eta modernitatean sartzen ari zenaren artean.
|
|
|
Ez dateke honakoa zergatien berri aireratzeko tokia, baina bagaude galera handiagoa izan dela onartu nahi izan dena baino. Ez ailedi Tuterakoaren kasuan bezala, euskal letrek
|
beste
idazle bikain bat galtzeko aitzakia. Perurenarekin batera Motxorrosolo jauna etorri zitzaigun," Ziria" puntuen egilea.
|
|
2018
|
|
|
Atal honetan
|
beste
idazle bat aipatu nahiko nuke: Jose Maria Biurrun Frias.
|
|
|
Aipatu beharreko
|
beste
idazle bat Isidro Rikarte izan zen. Jaiotzez Leringoa baina Iruñean eta Burlatan euskara teknikari lanetan ibilitakoa.
|
|
|
|
Beste
idazle iruindar ospetsu bat Arturo Cayuela Pellizari dugu. Nazioartean proiekzio handiko gizona izan zen, Okzitaniako Tolosako Mont Real Akademiako kide eta Savoiako Gurutze Zuriaren Ohorezko Legioaren Ofiziala izatera iritsi zen eta.
|
|
|
|
Beste
idazle nafar bat aurkitzen dugu egunkari honetan, Angel Maria Pascual, argitalpenaren sortzailea eta geroxeago zuzendaria izanen zena. Bera da Amadis zaldunen eleberria berridatzi eta eraberritu zuena, Jose Antonio zaldunarekin erkatuz eta zaldunen historia Falangeren historiarekin berdinduz.
|
|
|
Hurrengo ataletan ikusiko dugunez, noren horren karietara, leku bateko euskara nolakoa zen jakiteko testu zaharretara jotzen dugunean, idazle bat jantzia (ikasia) izateak edo testua elizarako edo argitaratzeko prestatu izanak badu eraginik testuko hizkeran bertan, eta hori ez zaigu beti aldeko, lekuan lekuko hizkeraren ezaugarriak modu fidagarrian identifikatu nahi ditugunean: hala Joan Beriainek XVII. mendean nola Elkanoko Lizarragak XIX.ean Iruñeko eta Iruñerriko euskara baliatu zutela adierazi zuten beren testuetan, baina seguru egon gaitezke alde nabarmenak egongo zirela beren testuetan aurkitzen dugun hizkeraren eta kalean entzun zitekeenaren artean, besteak
|
beste
idazle ikasiak (kultuak) zirelako.
|
|
2020
|
|
|
Behin aindu hitza, horrelaxe idatzita, haindu esateko. Agindu eta haindu arteko ahoskera eta esanahi desberdintasuna, lexikografoen aurreritzia gaindituz, Durangaldeko
|
beste
idazle batzuen testuetan ere geratu da.233
|
|
2021
|
|
|
Liburu saltzaileen bidez, Martzialen bertsoak irakurle ezezagunen eskuetara iristen hasi ziren, hau da, bere mezenasen zirkulutik kanpoko eskuetara, eta poeta txoratua zegoen promiskuitate literario berri horrekin.
|
Beste
idazle batzuek, ordea, beldurrez eta lotsaz bizi zuten kontrolik gabeko irekiera hura, aurpegirik gabeko irakurle talde gero eta zabalago batengana iristea. Horaziok bere herabetasuna aitortu zuen bere liburuarekin mintzo den gutun batean.
|
|
|
Berriz ere bideari lotuta, Cayo mendiaren isla bakartia ikusteak hunkitu zaitu —mende batzuk geroago Moncayo deituko diogu, eta haren itzalak babesa eta inspirazioa emanen die
|
beste
idazle batzuei, hala nola Becquer delako bati eta Machado izeneko bati— Jalon ibaira hurbiltzean, haurtzaroan haren sakontasun txikiko uretan beste ume batzuekin plisti plasta ibiltzen zinenekoa etorri zaizu gogora. Berriz ere bideko hautsengatik zikin eta zoldazu, Aquae Bilbilitanorumeko bainuetxe lasaira itzultzea duzu amets —aurrerago Alhama izen musulmana hartuko duten ur epel berberak dira— Ezagutu duzu zure haurtzaroko paisaia:
|
|
|
Paul Austerrek, The invention of Solitude izeneko nobelan(" Bakardadearen asmakuntza"), esperientzia ia magiko honi buruzko gogoeta egiten du, ispilu joko honi buruzkoa. Haren zirriztu eta zokoek jakin mina pizten diote; izan ere, urte askoan idazleak
|
beste
idazle batzuen liburuak itzultzea izan du ogibidea. Bere idazmahaian eseri, liburu bat frantsesez irakurri, eta, ondotik, ahalegin handiz, liburu bera idatzi du ingelesez.
|
|
2022
|
|
|
Nik ere nahi nuke bakarrik liburuak irakurtzea eta teoria azalpenak, apunteak eman behar ez izatea, baina arazo bi ikusten ditut horretan. Alde batetik uste dut eman behar dela informazio apur bat garaiari buruz, testuinguruaz eta sasoian diren
|
beste
idazle edo herrialdeetako idazlanei buruz, ez baitugu astirik idazle on guztiak irakurtzeko. Orduan, teorian behintzat azaldu beharra ikusten dut zein lan edo eleberri idatzi zituzten eta nola islatzen ziren bere garaietako ardurak eta estiloa egindako lanetan.
|
|
|
Baina gogoratzen dut seme alabok gaztetxotan irakurtzen genuen gehiena irakurtzen zuela berak ere: Heidi, Mujercitas, La cabaña del tio Tom, eta Bruguera argitaletxeak kaleraturiko hainbat idazleren eleberri Jules Verne, Emilio Salgari, Karl May, Robert Louis Stevenson, Jack London, Miguel de Cervantes, Charles Dickens, Alexandre Dumas, Walter Scott eta
|
beste
idazle askorenak. Argitalpen politak ziren Bruguerakoak eta oso erakargarriak telebistarik eta irudizko aukera handirik ez zegoen garaietan.
|
|
|
Indar hori bera antzeman dute
|
beste
idazle eta irakurle batzuek bere omenez argitaratutako Luma berrien eleak aldizkarian: maitasunezko indarra (M. J. Solabarrietak), mimosak bezala errotzen asmatzea (Carmen Valoisek), emetasuna (Itziar Gomezek), heriotzari aurrez aurre begiratu izana (Fito Rodriguezek, J. A. Irigaraik).
|
|
2023
|
|
|
Eta, alderantzira, Eugene lonescok inoiz baino gaurkotasun handiagoko gogoeta bikainak egiten ditu bizitzaren zentzua galdu duen eta noraezean dabilen gizateriari buruz.
|
Beste
idazle batzuk bertan zirela 1961eko otsailean emandako hitzaldi batean, antzerkigile handiak tinko adierazten du zenbateraino dugun alferrikakotasun ezin ordeztuzkoaren premia:
|
|
|
" Nik enara neraman amaren aranekin", Teresa Igeregik sinatua Txistu y Tamboril aldizkari literarioan. Andu Lertxundik, Iñigo Aranbarrik eta
|
beste
idazle batzuek ere egingo zituzten palindromo solteak. Eneko Abrego, Okene, bap!!
|