|
2006
|
|
|
Orokorrean ebaluatu
|
beharko
bagenu, soziolinguistikari ematen zaion garrantziaren arabera, badirudi argi ikusi daitezkeela:
|
|
|
Egia da irakaskuntzan bi hizkuntza eredu irekita dituela, euskarazkoa eta erdarazkoa, baita euskarazko materialak sortzen ekiten duela ere; baina nahikoa al da hori? Soziolinguistikari ez al litzaioke eman
|
beharko
leku egokiagorik?
|
|
|
Egoera honek erakusten du, besteak beste: a) euskararen normalizazio bidean (baita eleaniztun bihurtze prozesuan ere), ezinbestekoa zaigula, oraingoz behintzat, instituzio ofizialak eta erakunde sozialak biak normalizazio bidean eragiteko, baita unibertsitate munduan ere; b) egungo egoera hau egoera nahiko extraordinarioa dela, egoera nahiko anormal batean gaudela, egoera normalean nahikoa izan
|
beharko
lukeelako bide bakarrak. Artikuluetan jaso diren ebaluaketak ere, gehienbat UPV/EHUren egoeraren aurkezpenetan, nahiko bat datoz hitzaurre honetan esaten ditugunekin.
|
|
|
Hizkuntz politikarako hori izaten dugu abiapuntua hain zuzen ere. Agian hizkuntz politika baino, kasu honetan behintzat, politika demolinguistikoa esan
|
beharko
genuke. Abiaburua, beraz, labelak, edo, akaso aurrenen informazioa jaso eta, behin jasota eta sailkatuta, kategoria horiei izena (labela) eman?
|
|
|
Euskaldungoaren banaketa adin taldeka aztertzeko, bi eratara irakur dezakegu taula. Ikus daitekeenez muturretako adin tarteak ezik gainontzekoak 5 urtetako zabalera berekoak dira, Zentsu eta Udal Errolden arteko urte kopuru bera hain zuzen ere1 Horrela 1981ean 16 -19 urte bitartekoak zirenak handik bost urtetara (1986ko Udal Errolda), 20 -24 adin tartean bilatu
|
beharko
genituzke. Hots, aldaketarik eman ezean estatistikoki kopuru beretsuak behatu beharko genituzke batean eta bestean.
|
|
|
Ikus daitekeenez muturretako adin tarteak ezik gainontzekoak 5 urtetako zabalera berekoak dira, Zentsu eta Udal Errolden arteko urte kopuru bera hain zuzen ere1 Horrela 1981ean 16 -19 urte bitartekoak zirenak handik bost urtetara (1986ko Udal Errolda), 20 -24 adin tartean bilatu beharko genituzke. Hots, aldaketarik eman ezean estatistikoki kopuru beretsuak behatu
|
beharko
genituzke batean eta bestean. Horrelakoetan biztanleriak hamar urte horietan izandako aldaketak-edo aldaketa ezakkontutan hartuz, gazteen artean bederen, migrazio mugimenduek eta heriotza tasek ez dugu uste eragin handia daukatenik edo zehazkiago, balizko eragin hori ez dela estatistikoki esanguratsua.
|
|
|
Azken honek, zaharrenen multzoak, oraindik oso proportzio esanguratsua agertzen du, baina, tamalez, adinaren poderioz ez du gizartean behar adinako eraginik. Agian euskaltzaleok aurkitu
|
beharko
genuke bide bat hiztun horiek hizkuntz berreskurapen prozesuan eraginkorragoak izan daitezen. Egoera normalizatu batean banaketa honek hartuko lukeen itxura biztanleriaren adin banaketari dagokiona izango litzateke.
|
|
|
Soziolinguistika irakasgaiaren bitartez, azken soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 43 gaitasuna lantzen da. Horretarako, euskara normaltzeko prozesuetan iritzi profesionalak emateko gai izan dadin, euskararen egoera ondo ezagutu
|
beharko
du, soziolinguistikaren printzipio eta metodologiez jantzita egon beharko du eta aniztasunari begira errespetuz eta tolerantziaz jokatu beharko du. Datozen gaitasunak dira, beraz, Soziolinguistika irakasgaian lantzen direnak:
|
|
|
Soziolinguistika irakasgaiaren bitartez, azken soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 43 gaitasuna lantzen da. Horretarako, euskara normaltzeko prozesuetan iritzi profesionalak emateko gai izan dadin, euskararen egoera ondo ezagutu beharko du, soziolinguistikaren printzipio eta metodologiez jantzita egon
|
beharko
du eta aniztasunari begira errespetuz eta tolerantziaz jokatu beharko du. Datozen gaitasunak dira, beraz, Soziolinguistika irakasgaian lantzen direnak:
|
|
|
Soziolinguistika irakasgaiaren bitartez, azken soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 43 gaitasuna lantzen da. Horretarako, euskara normaltzeko prozesuetan iritzi profesionalak emateko gai izan dadin, euskararen egoera ondo ezagutu beharko du, soziolinguistikaren printzipio eta metodologiez jantzita egon beharko du eta aniztasunari begira errespetuz eta tolerantziaz jokatu
|
beharko
du. Datozen gaitasunak dira, beraz, Soziolinguistika irakasgaian lantzen direnak:
|
|
|
Ikerlari gutxi ari gara arlo honetan, eta gaudenak edo bakarka edo kanpoko taldeekin ari gara lanean. Deustuko Unibertsitatean soziolinguistika arloa indartzeko gabezi garrantzitsu hau gainditzen saiatu
|
beharko
genuke.
|
|
|
Ikerlari gutxi ari gara arlo honetan, eta gaudenak edo bakarka edo kanpoko taldeekin ari gara lanean. Deustuko Unibertsitatean soziolinguistika arloa indartzeko gabezi garrantzitsu hau gainditzen saiatu
|
beharko
genuke.
|
|
|
Gerora begira, soziolinguistika arloa indartu
|
beharko
litzateke, bai irakaskuntza presentzialean eta baita, eta batez ere, ikerkuntza eta argitalpen mailan. Bestela, oso azalean gera daiteke arlo hau Mintegiaren izaeran, eta Euskal Ikasketak aztertzea eta zabaltzea helburu duen erakundeak hizkuntzaren eta gizartearen arteko erlazioei bere garrantzia eman beharko lieke.
|
|
|
Gerora begira, soziolinguistika arloa indartu beharko litzateke, bai irakaskuntza presentzialean eta baita, eta batez ere, ikerkuntza eta argitalpen mailan. Bestela, oso azalean gera daiteke arlo hau Mintegiaren izaeran, eta Euskal Ikasketak aztertzea eta zabaltzea helburu duen erakundeak hizkuntzaren eta gizartearen arteko erlazioei bere garrantzia eman
|
beharko
lieke.
|
|
2007
|
|
|
Ezer baino lehen honakoa aitortu
|
beharko
nuke: halako lan hau enkargatzeko deitu zidatenean, asunto honi ezin izango niola inolaz ere aurre egin pentsatu nuen.
|
|
|
Jakin badakigu guk nahi baino gehiagotan datorrela ikaslea tituluaren behar soilagatik, ez euskara benetan ikasteko eta erabili ahal izateko, baina, zorionez, gaurko irakasteko modu honek, titulua ateratzeko baino ez bada ere, ikasleak komunikatu behar horretan jartzen du indarra. Ikasiko badu, euskaraz
|
beharko
du. Horra beste indar-gune bat.
|
|
|
Duda barik, ikasle gehiago lortzea da bat. Gaur egun dugun ikasle kopuruarekin, Euskal Herria euskalduntzeko beste ehun bat urte
|
beharko
genituzke, eta ezin gara horren zain egon. Horixe, beraz, geure erronkarik handiena, geure ustez" prestigio" eta sustatze kanpainekin batera lotu (eta lortu) behar dena; jendea erakarri egin behar dugu, eta konbentzitu egin behar dugu:
|
|
|
Sarri askotan gertatzen zaigu langintza honetan ari garenoi edozein lekura joan eta zenbat langile garen, zenbat ikasle ditugun, zenbat eta nolako egoitzetan ari garen eta horrelako hamaika galdera erantzun
|
behar izatea
: izan ere, gure ikasguneetatik milaka eta milaka ikasle pasatu badira ere, ezjakintasun handia dago gure jardueraren inguruan.
|
|
|
Talde hauek askotan metodologia, material eta ahalegin bereziak eskatzen dituzte. Horiek horrela, talde hauek ondokoak
|
beharko
lituzkete:
|
|
|
• Ikasle berriak erakarri. Euskaraz ezer ez dakien jende ugari dago oraindik, eta prestakuntzaren eraginkortasuna bermatuz, eskaintza bereziak eta helburu mugatuetarako ikastaroak prestatu
|
beharko
dira.
|
|
|
• Erantzutetik planifikatzera; sarri askotan unean-unean datorrenari erantzun beharrean aurkitzen gara eta eskaintzari aurrea hartzera ohitu
|
beharko
genuke. Epe ertain eta luzera begira planifikatzen ikasi behar dugu.
|
|
|
Sektoreko lanak (ikasle eta taldeak) behera egin duten neurrian, irakasle gutxiago
|
behar izan
dituzte euskaltegiek, eta horien murrizte nabarmena dago 1995 -96 ikasturtetik 2002 -03ra bitartean.
|
|
|
Aipatu gabe ezin utzi gobernuak zuzenean kudeatzen ez dituen euskaltegietan euskara ikasten duten milaka ikasle horien balioa eta merezimendua. Matrikula prezioen etengabeko igoera jasan
|
behar izan
dute eta gutxi balitz, gobernuaren eta udal handienen aldetik ez dute inolako errekonozimendurik jasotzen, ez behintzat beka sistema moduan.
|
|
|
Gauzak honela, talde heterogeneoen inguruan (maila ezberdineko ikasleak ikastalde berean) egindako proiektuek hein batean arazo hau gainditzen lagundu izan digute. Eskualdeetako eskaintzaren garapenean autoikaskuntzaren eredua halabeharrez gauzatu
|
behar izan
dugu, nahiz eta askotan ikasleen benetako nahia ohiko ikastalde bidez ikastea izan. Hala ere, onartu beharra dugu metodo honek emaitza txukunak eman izan dituela orain artekoan eta hasieran izan genituen mamu asko uxatu ditugula.
|
|
|
Jakina den bezala, ditugun gobernatzaileek ez dute helduen euskalduntze lana behar bezala ez aitortu eta ez diruz lagundu euskaltegi eta gau-eskolentzako dirulaguntzak hasi ziren garai haietatik. ...man du AEK-ko irakasleria eta, oraindik orain, askotan AEK-ko irakasleak bere lana ahalik eta kalitate handienarekin egiteaz gain, bere burua behartua ikusten du dirua nondik atera pentsatzen eta lantzen, Nafarroako Gobernuan oraindainokoan egon direnek euskararen eta helduen euskalduntze alfabetatzearen kontra egin dituzten sarraskiak azalerazten eta salatzen, eta bestelako egoera batean burutu
|
beharko
ez lituzketen hainbat lan burutzen. Uztarri handia da AEK-ko irakasleak lotuta izan dituena urteetan eta hori larrutik ordaindu izan dugu eta oraindik orain ere ordaintzen dugu.
|
|
|
Euskalduntzeari begira bada ba eginbeharra. Ez dakiten hauek, nekez ikasiko dute etxean euskara orain arte egin ez badute; eskolaroa ere joan zaie, beraz, pertsona hauek euskaltegietan euskaldundu
|
beharko
ditugu.
|
|
|
Euskalduntzeari begira bada ba eginbeharra. Ez dakiten hauek, nekez ikasiko dute etxean euskara orain arte egin ez badute; eskolaroa ere joan zaie, beraz, pertsona hauek euskaltegietan euskaldundu
|
beharko
ditugu.
|
|
|
Arazoak arazo, HEA alorra garatzeko baldintzak sekulan baino hobeak dira eta bestelako aitzinamenduak lortu bitartean,% 100ez baliatu
|
beharko
dira ahal bezainbat jende euskal hiztun oso bilakatzen laguntzeko.❚
|
|
|
Bestalde, hurrengo azterketan idazlana gainditu behar duenak ez du ahozkoa landu nahi izango, eta laster ahozko proba gainditu
|
beharko
duena, goiz eta arratsalde ibiliko da norbaiti bere artikulutxoa laburbildu nahian. Ikasle askok sinonimo zerrenda ikaragarriak ikasten dituzte buruz, eta nahikoa izaten da" agian" esatea" akaso"," beharbada"," apika" eta beste zazpi hitz gaineratzeko.
|
|
|
Kontuak kontu, nahiz eta egia borobila den lana aurkitzeko perfilak eskatu ezean gure ikasleen erdiak baino gehiagok ez lukeela euskara ikasiko, ezin dugu ukatu azterketa bat gainditu beharrak presio handia sortzen diela eta horrek jarrera negatiboa eragiten diela. Beraz, bide berriak urratu
|
beharko
lirateke. Seguruenik, gure hizkuntzaren eta gizartearen ezaugarriak kontuan hartuta, ebaluaziorako modu egokiagoak bilatzeak asko lagundu ahal digu emaitzak hobetzen.
|
|
|
Zalantzarik gabe edozein mikro-plangintzatan bezala gizarte osoan ere, ezer baino lehen euskalduntze prozesuari buruzko eztabaida zabaldu egin behar da. Plangintzen sozializazioa eragin
|
beharko
litzateke eta horien aldeko kontzientzia piztu. Plangintzak garatu eta aurrera atera ahal izatea edozein enpresaren edota gizarte osoaren nagusitasunaren adierazle da zalantzarik gabe, baina horretarako gizarteak nolabaiteko ezagutza edo heziketa behar du.
|
|
|
Ikasleak plangintzaren protagonistak izan behar dira, plangintzaren objektuak batetik, baina subjektu bihurtu
|
beharko
ditugunak. Jakin badakigu ikasleek duten motibazio instrumental hori, ondo bideratuz gero, ona ere izan daitekeela.
|
|
|
Irakasleak eta ikasleak plangintzaren diagnostikoan eta helburuen identifikazioaren zehaztapenean parte hartzen duten neurrian, horiek lortzera begira programatu
|
beharko
da, etengabeko ebaluazioaren bitartez programak moldatu eta berbideratzeko zabalik utziz. Jakina!
|
|
|
Bestetik erdaldunengana heltzea ere funtsezkoa izango da, euskalduntzera bultzatuz eta euren jarrera positibizatuz. Euskaltegira hurbiltzen ez badira, agian euskaltegia hurbildu
|
beharko
genieke.
|
|
|
Hauek normalizazioa antolatzea bilatu dute eta, urrats garrantzitsua izan dira, batez ere eragin beharreko esparruak identifikatzea ekarri dutelako eta, lurraldekako prozesuaz gain, arlokakoa bultzatu nahi dutelako. Era berean euskalduntze-alfabetatzearen norabidea edo ikusmira zabaldu egin behar dela uste dugu, eskualdekako edo herrikako sareaz gain arlokakoa bultzatu
|
beharko
litzateke.
|
|
|
Motibazio instrumentalak motibazio integratzailea ekarriko dio, zalantzarik gabe. Hau guztia horrela izanik, arlokako euskalduntze plangintzak ugaritzea izan
|
beharko
litzateke helburua. Ikasle kopurua handitzeaz gain, arlo eta gune ezberdinetan eragingo genuke, bertako euskaldunei euskaraz aritzeko aukera emateaz gain, besteengan euskara ikasteko beharra eta irrika sortuz.
|
|
|
Batzuk hizkuntz paisaiarekin lotutakoak izango dira, beste batzuek araudiaren egokitzapena eskatuko dute, eta beste batzuek subjektu bakoitzaren hizkuntz gaitasun mailarekin zerikusia izango dute. Langile, guraso edota dendari bakoitzak lortu beharreko gutxieneko maila kontuan hartuta, bete behar dituen funtzioen araberako programazioa burutu
|
beharko
litzateke. Hau da, testuinguru bakoitzean dauden berezitasunak kontuan hartuta, langile bakoitzaren ezaugarri eta beharrei erantzun beharko genieke, horiei begira programatuz.
|
|
|
Langile, guraso edota dendari bakoitzak lortu beharreko gutxieneko maila kontuan hartuta, bete behar dituen funtzioen araberako programazioa burutu beharko litzateke. Hau da, testuinguru bakoitzean dauden berezitasunak kontuan hartuta, langile bakoitzaren ezaugarri eta beharrei erantzun
|
beharko
genieke, horiei begira programatuz. Aldi berean, bere lana euskaraz betetzen laguntzen saiatuko ginateke, alboan egonez eta bere arazo errealei erantzunez.
|
|
|
Irakasleak eta ikasleak plangintzaren diagnostikoan eta helburuen identifikazioaren zehaztapenean parte hartzen duten neurrian, horiek lortzera begira programatu
|
beharko
da, etengabeko ebaluazioaren bitartez programak moldatu eta berbideratzeko zabalik utziz. Jakina!
|
|
|
Batetik, nolabait esatearren, euskaltegia lantokian txertatzeak bultzada handia suposatuko dio prozesuari. Bestetik, plangintza bera, euskalduntzearen beharrizanetara moldatu
|
beharko
litzateke. Adibidez, euskaraz funtzionatuko duten atal edo" bide osoak" zabaltzea proposa liteke, adibidez, ikasten ari direnek praktikak egiteko aukera izan dezaten.
|
|
|
" euskaltegien autonomian, zentro nahiz irakasleen programazioetan, ikasleen partaidetzan, mailaketan, metodologian, ebaluazioan..." Esan dezakegu, aplikazioan asmatuz gero, orain arteko egoerari iraulketa sakona emateko gutxieneko irizpide batzuk ematen zaizkigula, orain arteko euskalduntze-alfabetatzearen eragina handitzeko eta bere eragin esparrua zabaltzeko. Baina horretarako, derrigorrean ebaluazio sistema egokitu
|
beharko
litzateke.
|
|
|
Hau da, testuinguru bakoitzean dauden berezitasunak kontuan hartuta, langile bakoitzaren ezaugarri eta beharrei erantzun
|
beharko
genieke, horiei begira programatuz. Aldi berean, bere lana euskaraz betetzen laguntzen saiatuko ginateke, alboan egonez eta bere arazo errealei erantzunez.
|
|
|
Beti horrela izango ez bada ere, plangintzen barruan ikasleen alorrarekin lotutako gaiak eta egoerak landuko ditugu. Zeregin bakoitzerako, hizkuntz jarduera ezberdinak egin
|
beharko
ditugu. Hauek testu mota ezberdinetan gauzatuko dira eta bertan aurkituko ditugu bai arau gramatikalak, bai osagai semantikoak.
|
|
|
Zuzentasunaren (gramatikotasunaren) kontzeptu itxitik egokitasunera pasatu beharra dago. Gauzak horrela, ikasleak eta irakasleak hizkuntzaren zuzentasunari erreparatu
|
beharko
badiote ere, bere funtzioak betetzeko eta bere esparruko testuak ekoizteko beharko dituen gaitasunak eta trebetasunak lantzeari eman beharko diote garrantzia. Honela hizkuntza errazagoa eta funtzionalagoa irudituko zaie ikasleei.
|
|
|
Zuzentasunaren (gramatikotasunaren) kontzeptu itxitik egokitasunera pasatu beharra dago. Gauzak horrela, ikasleak eta irakasleak hizkuntzaren zuzentasunari erreparatu beharko badiote ere, bere funtzioak betetzeko eta bere esparruko testuak ekoizteko
|
beharko
dituen gaitasunak eta trebetasunak lantzeari eman beharko diote garrantzia. Honela hizkuntza errazagoa eta funtzionalagoa irudituko zaie ikasleei.
|
|
|
Zuzentasunaren (gramatikotasunaren) kontzeptu itxitik egokitasunera pasatu beharra dago. Gauzak horrela, ikasleak eta irakasleak hizkuntzaren zuzentasunari erreparatu beharko badiote ere, bere funtzioak betetzeko eta bere esparruko testuak ekoizteko beharko dituen gaitasunak eta trebetasunak lantzeari eman
|
beharko
diote garrantzia. Honela hizkuntza errazagoa eta funtzionalagoa irudituko zaie ikasleei.
|
|
|
linguistikoak, testualak, soziopragmatikoak, eta estrategikoak. Hauek ikasle bakoitzak bere funtzioak betetzeko dituen beharren arabera landu
|
beharko
genituzke, hau da, bere testuinguruak esango digu zeintzuk diren ikasleak beharko dituen gaitasun linguistiko premiazkoenak, testuinguruan izan ohi den erabilerara moldatzeko landu behar dituen abileziak, zeintzuk testu mota erabili behar dituen... Adibidez, Haur Hezkuntzako irakasleak ipuinak edo haur hizkera landu beharko ditu, baina saltzailea produktuen katalogoak sortzen eta aurkezpenak egit... Kurrikulu honetan horien arabera antolatu dira edukiak, helburuak eta ebaluazio irizpideak.
|
|
|
linguistikoak, testualak, soziopragmatikoak, eta estrategikoak. Hauek ikasle bakoitzak bere funtzioak betetzeko dituen beharren arabera landu beharko genituzke, hau da, bere testuinguruak esango digu zeintzuk diren ikasleak
|
beharko
dituen gaitasun linguistiko premiazkoenak, testuinguruan izan ohi den erabilerara moldatzeko landu behar dituen abileziak, zeintzuk testu mota erabili behar dituen... Adibidez, Haur Hezkuntzako irakasleak ipuinak edo haur hizkera landu beharko ditu, baina saltzailea produktuen katalogoak sortzen eta aurkezpenak egiten trebatu beharko da. Kurrikulu honetan horien arabera antolatu dira edukiak, helburuak eta ebaluazio irizpideak.
|
|
|
linguistikoak, testualak, soziopragmatikoak, eta estrategikoak. ...ek ikasle bakoitzak bere funtzioak betetzeko dituen beharren arabera landu beharko genituzke, hau da, bere testuinguruak esango digu zeintzuk diren ikasleak beharko dituen gaitasun linguistiko premiazkoenak, testuinguruan izan ohi den erabilerara moldatzeko landu behar dituen abileziak, zeintzuk testu mota erabili behar dituen... Adibidez, Haur Hezkuntzako irakasleak ipuinak edo haur hizkera landu
|
beharko
ditu, baina saltzailea produktuen katalogoak sortzen eta aurkezpenak egiten trebatu beharko da. Kurrikulu honetan horien arabera antolatu dira edukiak, helburuak eta ebaluazio irizpideak.
|
|
|
linguistikoak, testualak, soziopragmatikoak, eta estrategikoak. ..., hau da, bere testuinguruak esango digu zeintzuk diren ikasleak beharko dituen gaitasun linguistiko premiazkoenak, testuinguruan izan ohi den erabilerara moldatzeko landu behar dituen abileziak, zeintzuk testu mota erabili behar dituen... Adibidez, Haur Hezkuntzako irakasleak ipuinak edo haur hizkera landu beharko ditu, baina saltzailea produktuen katalogoak sortzen eta aurkezpenak egiten trebatu
|
beharko
da. Kurrikulu honetan horien arabera antolatu dira edukiak, helburuak eta ebaluazio irizpideak.
|
|
|
EEMBk kalifikazio partzialen deskribapena bultzatuko du, trebetasun batzuek besteek baino garrantzi handiagoa izango dutenerako. Bai Euskarariren" Zerbitzua euskaraz" ziurtagirian, adibidez, langile batzuek ahozko elkarreragina, irakurmena eta idazmena baino askoz gehiago landu
|
beharko
dute.
|
|
|
Azkenik jarduera hauek burutzeko erabili beharreko estrategiak bereizten ditu. Hauei guztiei, jakina, guk geuk ikasleekin batera identifikatzen ditugun jarduerak gehitu
|
beharko
genizkieke, tokian tokiko beharretara egokituz.
|
|
|
Deskribatzaile hauek zabalak dira, eta tokian tokiko berezitasunei egokitu behar zaizkie. Jakina, gure kasuan plangintza bakoitzean, xehetasunez osatu
|
beharko
lirateke.
|
|
|
Aditu guztiek diote Europako Erreferentzi Markoari jarraituz lan egiteak egundoko txip aldaketa eskatuko lukeela. Irakasleek ikaragarrizko prestakuntza plana
|
beharko
genuke, eta ikasleengan ere aldaketa eskatuko luke. Dena dela, zalantzarik gabe, bide horri jarraitu ahal izateko, egungo agirien sistema aldatu beharko litzateke.
|
|
|
Irakasleek ikaragarrizko prestakuntza plana beharko genuke, eta ikasleengan ere aldaketa eskatuko luke. Dena dela, zalantzarik gabe, bide horri jarraitu ahal izateko, egungo agirien sistema aldatu
|
beharko
litzateke. Maila ezberdinak ezartzea eta horiek egiaztatzeko agiriak beharrezkoak badira ere, neurgailuak egokitzea funtsezkoa izango da.❚
|
|
|
Hau guztia kontuan izanda, euskalduntze-alfabetatzea plangintzetan integratzeko egokitze-prozesu bat egin
|
beharko
litzateke, lurralde irizpidez antolatuta dauden euskaltegiez gain, arlokako bereizketa ere bultzatuz. Honek, noski, aldaketa esanguratsuak eskatuko ditu aritzeko eta antolatzeko moduan arlo eta maila ezberdinetan.
|
|
|
tranpa egin ahal zaie. Mundu guztiak daki zeintzuk urrats eman
|
beharko
dituen nahi duen titulua lortzeko. Gauzak horrela, eginbeharreko horiek egitera bideratutako ikas-prozesua egitea besterik ez dago.
|
|
|
Egitasmoa bultzatzen dutenak herrian edo eskualdean erreferenteak izatea garrantzitsua da eta Mintzapraktika egitasmoetan interesa izan dezaketen guztiek egon
|
beharko
lukete: euskara elkarteak, euskaltegiak, ikastetxeak, administrazioa,... Guztion artean egitasmoa elkarlanean antolatzeak interes handia du, bakoitzak bere ekarpena egiten baitio programari bere ikuspegitik.
|
|
|
Ez da hausnarketa berria, baina bai, gure ustez, berriro ekarri beharrekoa. Ilintiari eragingo diogu, baina gar ona egiteko hango eta hemengo egurra ere
|
beharko
da. soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 127
|
|
|
Historiak berak diosku, hizkuntzaren geroaz biziki kezkatuta, hizkuntza duindu eta garai eta arlo berrietara egokitzeari ekin zioten: hizkuntzalaritzan eta literaturan jardun zuten adibidez, baina baita normalizazioak
|
beharko
zituen egiturak eta tresnak sustatzen ere: ikastolak, prentsa, kultur produkzioa,... gau-eskolak.
|
|
|
Herri batean trafiko seinaleak erdara hutsez daude, ikasle talde batek seinale horiek itzuli edo Udalari itzultzea eskatu diezaioke gutun baten bidez adibidez. " Ekintza" honekin alde batetik benetako jarduera baterako hizkuntza erabili
|
behar izanda
marko egokia aurkitu dugu hizkuntza bera lantzeko. Bestalde, ekintza bera zuzenduta dago euskararen normalizazioan eragiteko, paisaia linguistikoan kasu honetan.
|
|
|
Giro erdaldunetan, ordea, aukera hori oso murritza denez, euskaltegiaren esku gelditzen da egoera normal batean nolabait gizarteari edo inguruari dagokion zeregina. Horrela, ahalegin berezia egin
|
beharko
dute irakasleak eta euskaltegiak, inguruneak ikasleari eskaintzen ez diona eskaintzen: euskara ikasteko eta erabiltzeko aukera. zioa lantzean behinekoa edo oso lokalizatua da.
|
|
|
Oinarrizko curriculum honek azken urteetako ekarpen pedagogikoak jasota helduen euskalduntzeari marko berria ezarri nahi izan zion. Legezko dokumentua izanda, epe baten barruan EAEko euskaltegi guztiek haren gainean euren Euskaltegiko Kurrikulu Proiektua (EKP) eraiki
|
behar izan
zuten. Nola ikusten du HEOK honek normalizazioa?
|
|
|
Giro erdaldunetan, ordea, aukera hori oso murritza denez, euskaltegiaren esku gelditzen da egoera normal batean nolabait gizarteari edo inguruari dagokion zeregina. Horrela, ahalegin berezia egin
|
beharko
dute irakasleak eta euskaltegiak, inguruneak ikasleari eskaintzen ez diona eskaintzen: euskara ikasteko eta erabiltzeko aukera.
|
|
|
Eta normalizazioaz ari bagara eta horri begira jardun behar badugu, jardunaren antolaketan isla eduki behar du. Hau da, helburuen eta edukien formulazioan hori aintzat hartu
|
beharko
litzateke.
|
|
|
Beharbada, lehenengo pauso modura, ikasleak lortu
|
beharko
lukeen gaitasunarekin batera, zer nolako jarrerak lortu eta erabilera esparruetan nola eragin nahi genukeen ere planteatu beharko genuke.
|
|
|
Beharbada, lehenengo pauso modura, ikasleak lortu beharko lukeen gaitasunarekin batera, zer nolako jarrerak lortu eta erabilera esparruetan nola eragin nahi genukeen ere planteatu
|
beharko
genuke.
|
|
|
Ez da erantzuten erraza, eta seguruenik erantzun bakar-zehatzik ere ez da egongo. Dena dela, norberarenak botata, beste norbaiti-buelta emateko baino ez bada ereburuan hausnarketa pizten badio eta trena martxan ipintzeko era izan ahal bada, ausartu egin
|
beharko
dugu.
|
|
|
Zer esan nahi da azken batean? Curriculumetan hizkuntza zer den ondo definitzen saiatzen garen modura, geure hizkuntza nola egotea nahi dugun ere zehazten saiatu
|
beharko
dugula. Honek inplikazio argia dakar, hizkuntzaren pedagogia ez ezik, normalizazioaren ingurukoak ere landu beharra dagoela, eta horretarako seguruenik laguntza beharko du HEAk.
|
|
|
Curriculumetan hizkuntza zer den ondo definitzen saiatzen garen modura, geure hizkuntza nola egotea nahi dugun ere zehazten saiatu beharko dugula. Honek inplikazio argia dakar, hizkuntzaren pedagogia ez ezik, normalizazioaren ingurukoak ere landu beharra dagoela, eta horretarako seguruenik laguntza
|
beharko
du HEAk.
|
|
|
Eta normalizazioaz ari bagara eta horri begira jardun behar badugu, jardunaren antolaketan isla eduki behar du. Hau da, helburuen eta edukien formulazioan hori aintzat hartu
|
beharko
litzateke. Beharbada, lehenengo pauso modura, ikasleak lortu beharko lukeen gaitasunarekin batera, zer nolako jarrerak lortu eta erabilera esparruetan nola eragin nahi genukeen ere planteatu beharko genuke.
|
|
|
Hau da, helburuen eta edukien formulazioan hori aintzat hartu beharko litzateke. Beharbada, lehenengo pauso modura, ikasleak lortu
|
beharko
lukeen gaitasunarekin batera, zer nolako jarrerak lortu eta erabilera esparruetan nola eragin nahi genukeen ere planteatu beharko genuke. HEOKek planteatzen duen" paradigma aldaketari" beste buelta bat, alegia.
|
|
|
Hau da, helburuen eta edukien formulazioan hori aintzat hartu beharko litzateke. Beharbada, lehenengo pauso modura, ikasleak lortu beharko lukeen gaitasunarekin batera, zer nolako jarrerak lortu eta erabilera esparruetan nola eragin nahi genukeen ere planteatu
|
beharko
genuke. HEOKek planteatzen duen" paradigma aldaketari" beste buelta bat, alegia.
|
|
|
Beste era batera esanda, oso pertsona gutxik dakite benetan uneoro zein hizkuntzatan hitz egiten duten eta, beraz, galdetzen bazaie normalean zein hizkuntzatan hitz egiten duten, eraiki
|
beharko
dute iritzi bat eta erantzun bat, eta eraikitze prozesu horretan erabileraren errealitatearekin zer ikusirik ez duen hainbat aldagai sartzen da (esate baterako: iritziak, nahiak, usteak eta abar); hortaz, benetako erabileraren errealitatetik urruntzen gara.
|
|
|
Zailtasunak zailtasun, bosgarrenez ere onik atera da Kale Neurketa eta hasierako helburuak ondo bete dira. Hala ere, aurreko edizioen pareko datu-bilketa osatzeko ez da nahi beste baliabiderik lortu, behaketa kopurua murriztu egin
|
behar izan
da eta ondorioz eskualdeko datuak ezin izan ditugu eskuratu. Ez ahal du murrizteko premiak etorkizuneko bidea markatuko!
|
|
|
Erabaki hori hartzean eragina izan du, orobat, aurreko urteetako esperientziatik ikasitakoak aukera eman digula neurketaren dimentsioa sinplifikatzeko. Beraz, Euskal Herriko datuak eta herrialdeetakoak lortu ahal izateko, orain arteko metodoaren oinarriei eutsiz, herrien aukeraketarako diseinu berri bat egin
|
behar izan
da. Udalerrien kopurua murriztearen ondorioz, ez dugu jaso nahiko daturik eskualde mailako balorazioak egin ahal izateko.
|
|
|
1 taulan ageri diren hiru udalerrien datuak jaso dira, eta horietan oinarrituta Gipuzkoako tipologia horretako emaitzak estrapolatu egin
|
behar izan
dira8 Horretarako egin den analisi estatistikorako, aurreko edizioetako datuetara jo dugu. 93tik hona ezagutza-tipologia honetan neurtutako udalerri guztien datuak hartu dira kontuan, eta datu horien eta 2006an neurtutako hiru udalerrien arteko aldea kalkulatu da.
|
|
|
Erabileraren hobekuntzak –txikia izan arren– balorazio positiboa izan arren, hazkundearen erritmomotelak eta ondoren ikusiko ditugun, hainbat aldagairen araberako emaitzek, kezkak uxatzetik oso urrun kokatzen gaituzte. Bestalde, datuen interpretazio egokiagoa egin ahal izateko, ezagupenaren inguruko emaitza berriak ezagutzera itxaron
|
beharko
dugu.
|
|
|
Bizkaiko datu hauek eragin handia izan dute emaitza orokorretan. Ardura handiz aztertu
|
beharko
da beraz, hurrengo urteetan, jaitsiera hau laginerrakuntzaren ondorio izan den edo sustrai sakonagoak dituen.
|
|
|
Bizkaiko datu hauek eragin handia izan dute emaitza orokorretan. Ardura handiz aztertu
|
beharko
da beraz, hurrengo urteetan, jaitsiera hau lagin-errakuntzaren ondorio izan den edo sustrai sakonagoak dituen.-Iparraldean heldu eta zaharren erabilera-proportzioak jaitsi egin dira nabarmenki. Haurren artean ez da hobekuntzarik nabari (4 neurketetan 0,4ko aldea dago) eta sorpresatxoa gazteek eman dute, erabilera datua pittin bat hobetuz:
|
|
|
aurreikuspenaketa emaitzak honek azaldu dezake, bestalde, Iparraldeko beherakada espero zitekeena baino handiagoa izatea. Hurrengo urteetarako egokitzapen metodologikoa
|
beharko
luke honek.
|
|
|
Neurketa horietako bakoitzean diseinu eta prozedura berbera erabili arren, nork ziurta dezake neurgai den egoeraren egonkortasuna? Bestela esanda, kokapen berean, urte sasoi berean, ordutegi berean eta neurketaren gainontzeko baldintzak urtez urte berdin-berdin mantendu arren, onartu
|
beharko
dugu ikusmiran suertatzen zaizkigun solasaldiak ezberdinak izan daitezkeela, hainbat gora-beheren arabera: hileta-elizkizuna aldameneko elizan bada behaketa egiten dugun orduetan, hildakoa familia euskaldun bateko kidea izan edo familia erdaldun batekoa izan, eta gure datuen egonkortasuna pikutara joango da.
|
|
|
Hala ere, oraindik gazteen indizea beste adin taldeena baino txikiagoa da, gero eta parekatuago badaude ere. Gazteen hizkuntza gaitasuna eta erabileraren arteko korrelazioak, beraz, hobera egin du eta hobera egiten jarraitu
|
beharko
du, euskararen erabilera normalizatuko bada.
|
|
|
Hala ere, oraindik gazteen indizea beste adin taldeena baino txikiagoa da, gero eta parekatuago badaude ere. Gazteen hizkuntza gaitasuna eta erabileraren arteko korrelazioak, beraz, hobera egin du eta hobera egiten jarraitu
|
beharko
du, euskararen erabilera normalizatuko bada.
|
|
|
1989an haurren erabilera gazteena halako bi zen; 2006an, berriz, aldea askoz txikiagoa zen. Edonola ere, ikusi
|
beharko
da datozen urteetan joera hori mantentzen den edo moteltzen den.
|
|
|
Nafarroako hiri handi horietan azken bortz urteotan izan diren aldaketa demografikoak hartu
|
beharko
ditugu kontuan. Izan ere, honezkero Iruñean bizi direnen% 8,6 Europako Batasunetik kanpoko atzerritarrak dira, Barañainen% 9,9 eta Burlatan% 8,6 5.
|
|
|
Azken urteotako datuei erreparatuz, batez bertze 8.000 lagun gehiagokoa da urteroko Nafarroako migrazio saldo positiboa. Honezkero nafarren% 7,5 Europako Batasunaren kanpotik etorritakoa da12 2006an egin behar zen errolda ez da egin eta 2006ko erabilera datuak 2001eko ezagutza datuen aldean paratu
|
behar izan
ditugu. Jakin badakigu oraingo ezagutza datuak 2001ekoak baino apalagoak direla, halere, horrek ez du euskararen erabilera soziala beheiti ekarrarazi.
|
|
|
Gazteen erabileraren gainbehera Iruñean nola Iruñerrian (10.000 – 25.000 biztanle bitarteko udalerrietan) antzeman da, eta bietan nabarmen. Horrek Iruñerriko haur eta gazte euskaldunen erabilera baldintzen eta aukeren gainean gogoeta egitera bultzatu
|
beharko
gintuzke bai eta, komunitate gisa, belaunaldi gazte euskaldunek dituzten erabilera beharrei erantzuteko bideak modu estrategikoz jorratzera ere.
|
|
|
haur eta gazte euskaldunek ez dutela euskaraz adieraziko euskaraz eman ez zaiena, euskaraz bizi izan ez dutena (izan agurra, ipuina, txistea edo haserrea). Beraz, haur eta gazteen eskolako hizkuntza esperientzia osatzea beharrezkoa da eta Nafarroan babes instituzionala laburrean handituko ez dela jakinda, honako hau izan
|
beharko
genuke garbi: egun gurasoek, familiak, gertuko komunitateak, eskolak ere, denok dugula erantzukizun handia haurren eskolako euskara hizkuntzaren sentipen-emoziozko esperientziez lagundu, bete, hornitu eta joritzeko.
|
|
|
• Tuteran haur eta gazteen erabilera altua. Aztertu
|
beharko
litzateke bertako euskal hizkuntza komunitatearen bizi eta harreman estrategiak nolakoak diren euskara ezagutza hain datu apalak hain erabilera handia emateko.
|
|
|
• Iruñerriko zenbait udalerritan haurren arteko erabilera oso apala da, bertze batzuetan berriz, ona. Haurrek dituzten erabilera aukera ezberdinak, eskaintzak, testuinguruak aztertu
|
beharko
lirateke ikerketa konparatiboen bidez: zer elementu objektibo dago udalerri batzuetan eta zer bertzeetan, haurren arteko erabilerak hain joera ezberdinak izateko.
|
|
|
neurtzaile asko eta prestakuntza saio ugari Euskal Herri osoko datuak epe laburrean jasota gera daitezen. Euskararen normalizazio prozesuaren diagnostikoa egiteko horren garrantzitsua den azterketa honek ez dauzka eskura mereziko lituzkeen baliabide ekonomikoak, eta, horregatik, berezko zailtasunari gehitzen zaio pertsona askoren lan desinteresatuarekin kontatu
|
behar izatea
. Eskerrik asko, beraz, neurketa bideragarri bihurtzen duten neurtzaile guztiei.
|
|
|
Aipatu bezala, neurtaldi berri bati begira egin behar den metodologiaren eguneratzea eta egokitzea ez da erraza, Erabileraren Kale Neurketa oso sentibera baita gizartean gertatzen diren aldaketen aurrean. Esaterako, eskuko telefonoaren erabilera zabaldu zen urteetan neurtzaileek jasotako" bakarrizketak" neurketan integratzeko irizpideak landu
|
behar izan
ziren. Azken neurtaldian etorkinek gure herri eta hirietara ekarritako hizkuntzen erabilera proportzioa jasotzeko ahalegina egin da, aurrean daukagun errealitate osoaren zatia baita.
|
|
|
Hizkuntzaren normalizazioaren ikuspuntutik, datuen azterketa hutsa gaindituta, egoeraren diagnostikoa egiten laguntzen duen edozein ikerketa lotu nahi izaten da praktikan egin behar diren lanekin. Hau da, egindako lanaren ebaluaziorako tresnak eta aurrerantzean egin
|
beharko
denaren zantzuak bilatzen dira datuen irakurketan eta analisian. Ikuspuntu horretatik ere, ez dut egoera sinplea ikusten, ñabardura askotakoa baizik.
|
|
|
Euskararen normalizazio prozesuaren diagnostikoa egiteko horren garrantzitsua den azterketa honek ez dauzka eskura mereziko lituzkeen baliabide ekonomikoak, eta, horregatik, berezko zailtasunari gehitzen zaio pertsona askoren lan desinteresatuarekin kontatu
|
behar izatea
. Eskerrik asko, beraz, neurketa bideragarri bihurtzen duten neurtzaile guztiei.
|
|
|
Datu guzti horiek garbi adierazten dute, hezkuntzak erabilera sustatze aldera, euskararen kale erabilerak gora egin dezan, mugak dituela eta erabilera bultzatu nahi bada, hizkuntza plangintzak bi aspektu jaso
|
beharko
dituela:
|
|
|
DATUAK EZ DIRA
|
BEHARKO
LUKETEEN BEZAIN ONAK
|
|
|
Zirrara, etsipena, kezka, poza eta denetarik topatu ahal dugu geure barnean beste urte batez etsamin zail honen emaitzak eskuan jaso ondoren. Zirrarak baino beste baterako utzi
|
beharko
ditugu, izan ere, honakoan datuak serio aztertzeko ahalegina eskatu baitigute eta ez hainbeste geure barne emozioetan esnatu dituzten sentimenduen azalpena.
|
|
|
...zen hasi baino lehen metodologia eta egiteko moduen inguruan kezka adierazi nahiko nuke ez ditugulako azken kale neurketaren emaitzak pasatu eskualdeka, euskararen lurralde honetan beti nahi izaten dugu hemengo eta hango errealitateekin alderatu geure burua eta oraingo honetan makina bat eskualde txikitako biztanleok ez dugu aukerarik izan geure mintza joerak aztertuak izan daitezen, gerorako utzi
|
beharko
da lana medioak medio, baliabideak izan arte azterketa horiek burutu ahal izateko.
|
|
|
Datu orokorrak begiratuz gero esaten ahal dugu Gipuzkoa eta Araban eman dela proportzioen goratze txiki bat, baina goratzea, ez horrela gainerako herrialdeetan, Bizkaian Iparraldean eta Nafarroako kasuaz ari naiz. Nafarroan datuek mantentzeko joera erakutsi dute handitzen
|
beharko
luketenean. Bizkaian ere, datuak ez dira inolaz ere beharrezko igoera adierazten dutenak.
|