|
2021
|
|
|
aurreko historiekin konparatuz periodizazioa erabat aldatua da eta badirudi literatura garaiak gero eta lasterrago iragaiten direla" (Casenave, 2012: 87). modu nabarmenagoan aurretik aztertu ditugun historiografien aldean, eta, gainera, erkatu ere egiten duelako beste literatur mugimendu
|
batzuetako
itzulpenaren funtzioarekin. Aldekoak, beste hainbat historiografok bezala, literatur joera eta eraginekin lotzen ditu euskarara egindako itzulpenak, eta, halaber, beste historiografo batzuek bezala, genero batzuen testu fundazionaltzat jotzen ditu.73 Ez hori bakarrik, ordea:
|
|
|
Nolabait, barne eremuaren berezko erreferentzien pilaketa handitzen eta pluralago bihurtzen hasi da, bai eta itzulpenari loturiko argitaletxe eta bilduma espezifikoak sortzen ere. Itzulpen sariak ere sistematizatu eta erakundetu direla esan dezakegu, eta euskaratik beste hizkuntza
|
batzuetarako
itzulpen politika ere hasi da egituratzen, bai sustapenaren aldetik, bai bildumen sistematizazioari dagokionez. Eremuaren indarra eta eragina, baina, ez da bera euskal literatura itzuliak ukitzen dituen eremu geografiko guztietan:
|
|
|
Euskaratik beste hizkuntza batzuetara egindako literatur itzulpenei dagokienez, norabide horretako itzulpenak sustatzeko itzulpen politikak ere sortu dira: Eusko Jaurlaritzak 2000 urteaz geroztik hainbat laguntza eta poltsa bideratu ditu euskaratik beste hizkuntza
|
batzuetara
itzulpenak egiteko. Gaur egun, 2012tik zehazki, Etxepare Euskal Institutuak sustatzen ditu beste hizkuntza batzuetarako itzulpenak eta merkatu politikak:
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak 2000 urteaz geroztik hainbat laguntza eta poltsa bideratu ditu euskaratik beste hizkuntza batzuetara itzulpenak egiteko. Gaur egun, 2012tik zehazki, Etxepare Euskal Institutuak sustatzen ditu beste hizkuntza
|
batzuetarako
itzulpenak eta merkatu politikak: katalogoak argitaratzen ditu; itzulpenak laguntzeko deialdiak ateratzen ditu; argitaletxe, autore eta itzultzaileentzako bekak eta egonaldiak sustatzen ditu, eta nazioarteko azoketan euskal literaturaren presentzia bultzatzen du.
|
|
|
Jarduera horiek guztiek indartu egiten dute euskal literatura itzuliaren barne eremuaren autonomizazioa eta barne eremuko produktu espezifikoak sortzea; izan ere, Etxepare Euskal Institutuak nazioartean egindako sustapenak eta zabalkundeak euskal literatura ikusarazteko bestelako bideak zabaldu ditu, eta, nahitaez, itzulpenaren bidetik pasatzen da ikusgaitasun hori. Lehenago ere ematen zituen laguntzak Eusko Jaurlaritzak euskaratik beste hizkuntza
|
batzuetara
itzulpenak egiteko, baina Etxepare Euskal Institutua agertu
|
|
|
Idazle garaikideenean gertatu ohi den moduan (Ibarluzea, 2015), arrazoi literarioengatik hautatu izan ditu euskararako itzulgaiak Sarrionandiak (enkarguz euskarazko itzulpen bakanen bat argitaratu du Iurretakoak, eta ez da hala izaten itzultzaile profesional gehienen kasuan, enkarguz aritzen baitira). Baina bestelakoa izan da haren jardunbidea beste hizkuntza
|
batzuetako
itzulpen eremuetan: ogibidetzat jo izan du beste hizkuntza batzuetan egindako itzulpena (Ibarluzea, 2016:
|
|
|
Bestalde, poesia poetek itzuli behar dutelako ideia ere agertzen da Juaristirenean. Zalantzan jartzen du Juaristik ordura arte jatorrizkotzat jotako hainbat testuren orijinaltasuna, eta, euskal literaturako gertakariak Europako eta Espainiako literatur mugimenduekin lotzeko edo ezberdintzeko saiakeran, ahozko literaturaren kapituluan ahozko testu
|
batzuk
itzulpenak izan daitezkeela aipatzen du.28 Hargatik, baina, ez die itzulpenei balio literarioa ukatzen, eta euskal literaturaren historiako testu fundazionaltzat jotzen ditu hainbat. Literatur eremu beraren barruan sortu eta gaztelaniatik euskarara isuritako lanak ere aintzat hartzen ditu, 29 bai eta berritzulpenak edo porrot egin duten itzulpenak ere.
|
|
|
Euskaratik beste hizkuntza
|
batzuetarako
itzulpenari dagokionez, norabide horretan ere funtzio ideologiko argia betetzen du itzulpenak, eta, Casanovak gogorazi zuen moduan, naturalizazioaz harago (nazionalitate aldaketaren zentzuan), itzulpenak littérarisation delakoa edota literatura jakin bat" literatura" gisa berrestea dakar, hau da, erakunde legitimatzaileen aurrean kapital literario propioa sortzea (Casanova, 2004:... 133).
|
|
|
Horiek guztiak ikerlerro batzuen adibideak besterik ez dira. Jakina da, halaber, beste garai
|
batzuetako
itzulpen eremuak kokatzea dela etorkizuneko lan ildoetako bat, euskal testu itzulien historiografia baterako pausoak emango baditugu. Horretarako, beste eremu batzuetako ikertzaileekin aritu behar da hartu emanetan, ezen zenbait hizkuntzalarik eta euskalarik, gero eta agerirago dakarte zer nolako eragina izan duen itzulpenak euskararen historiako zenbait testutan.
|